Formy nabycia przedsiębiorstwa Nabycie Połączenia Przejęcia Fuzje Zakup akcji Inkorporacja Konsolidacja Zakup majatku Pełnomocnictwo Prywatyzacją Dierżawa Wspólne przedsięwzięcie FUZJE, PRZEJĘCIA I ALIANS STRATEGICZNY Motywy fuzji i przejęć Motywy nabywcy Techniczne i operacyjne Rynkowe i marketingowe Finansowe Menedżerskie Motywy sprzedawcy Finansowe Strategiczne Administracyjne Menedżerskie Obecnie coraz więcej przedsiębiorstw i branż wykazuje chęć do nawiązywania współpracy. Rozszerza się integracja firm w światowej gospodarce. Prawdopodobnie zarządzający firmami uznali, że tylko w ten sposób mogą utrzymać i poprawić pozycję konkurencyjną swoich firm na rynku.
Duży wpływ na kształt współczesnych stosunków między przedsiębiorstwami maja fuzje i przejęcia. FUZJA (łączenie się) przedsiębiorstwa to jedna z form współpracy między konkurentami oraz dostawcami, producentami i klientami, którzy zdecydowali się wspólnie prowadzić jakieś przedsięwzięcie. Zachodzi wtedy, gdy dwa lub więcej przedsiębiorstwo, początkowo niezależne, w wyniku umowy łączą się tworząc nowa spółkę. Cechą fuzji jest zasadniczo zgodne, dobrowolne działanie partnerów, często podobnej wielkości. Fuzja charakteryzuje się tym, że firmy które zdecydowaly sie na proces fuzji tracą osobowość prawną. Fuzja może przebiegać na dwa sposoby: a) obydwie spółki zostają rozwiązane i tworzone jest nowe przedsiębiorstwo, powstałe z aktywów i kapitałów tych firm A+B=C b) jedno przedsiębiorstwo zostaje przyłączone do drugiego (inkorporowanie), traci ono swoją osobowość prawną (spółka jest rozwiązywana). Mówimy tu raczej o przejęciu lub nabyciu innej firmy. A+B=A Zdarza się również, że połączenie firm ma początkowo charakter przejęcia, ale w konsekwencji prowadzi do fuzji. Fuzje umacniają współpracę między firmami. Jednak w stosunkach tych ma miejsce zarówno współpraca jak i rywalizacja. Rysunek ten pokazuje, że jeśli w stosunkach między przedsiębiorstwami dominuje rywalizacja, to mamy do czynienia z konkurencją. Gdy dominuje współpraca, konkurenci zmierzają do integracji. Gdy słabnie rywalizacja przedsiębiorstw, powstaje fuzja. FUZJA STRATEGICZNA to taki sposób działania przedsiębiorstw, który zmienia charakter i strukturę gry ekonomicznej w danej branży np. poprzez umocnienie pozycji jednej firmy a osłabienie innej. Rodzaje fuzji: Fuzja pozioma (horyzontalna) - gdy łączące się przedsiębiorstwa produkują podobne produkty w tej samej branży.
Fuzja pionowa (wertykalna) - gdy łączą się przedsiębiorstwa zajmujące się różnymi etapami powstania tego samego produktu. Fuzja konglomeratowa - ma miejsce, gdy przedsiębiorstwa działają w innych branżach. Fuzje mogą mieć następujący charakter: 1) many at once wszyscy na jednego; atak wielu firm na jedną w tym samym czasie 2) one at a time fuzja jedna na jakiś czas, gdy pojawia się zagrożenie bądź duże przedsiębiorstwo absorbuje mniejszą firmę 3) one by one - jedna na jedną; podobne co do wielkości i struktury firmy wzajemnie się pochłaniają Przykłady fuzji: BIG Bank i Bank Gdański, Chrysler i Daimler Benz, Boening i McDonnell Douglas Podział procesów integracyjnych na fuzje i przejęcia jest umowny. Fuzja to połączenie przedsiębiorstw w jedno nowe, przejęcie zaś należy rozumieć jako przeniesienie kontroli nad działalnością gospodarcza przedsiębiorstwa z jednej grupy inwestorów do innej. Następuje to poprzez: a) zakup udziałów b) zakup aktywów c) prywatyzacja d) wspólne przedsięwzięcie PRZEJĘCIE to zjawisko ekonomiczne, które polega na tym, że ponad 50% kapitału przedsiębiorstwa zostaje nabyte. Jest to proces, który zapewnia firmie szybsze zdobycie pozycji na rynku, osiągnięcie przewagi konkurencyjnej i technologicznej. Warto zauważyć różnice między fuzją a przejęciem. W przypadku przejęcia, przejmowana firma nie traci podmiotowości prawnej. Jej działalność gospodarcza jest po prostu kontrolowana przez innych właścicieli. Ponadto fuzje zachodzą najczęściej między firmami z tego samego sektora, o podobnych produkcjach, a przejęcia mogą mieć dowolną strukturę rodzajową (motyw dywersyfikacji). Dywersyfikacja jest to przedsięwzięcie, które wymaga od firm zaangażowania w nowe, dotąd obce, branże, rynki i technologie. Wrogie przejęcie (ang. hostile takeover) - sytuacja w transakcjach kupna i sprzedaży przedsiębiorstw mająca miejsce wtedy, gdy transakcja kupna odbywa się wbrew woli zarządu lub rady nadzorczej kupowanej spółki.odbywa się poprzez wykup akcji lub zamianę akcji przejmowanego przedsiębiorstwa po cenie znacznie wyższej od rynkowej lub ze znaczną premią. Przyjazne przejęcia - mająca miejsce wtedy, gdy transakcja kupna odbywa się z woli zarządu lub rady nadzorczej kupowanej spółki. Typy przejęć:
a) koncentryczne nabycie przedsiębiorstwa produkującego dla tych samych segmentów, stosujących podobną technologię (dywersyfikacja pozioma) b) konglomeratowe stosowane wobec firm działających na odmiennych rynkach, produkujących inne produkty i wykorzystujących inne technologie Przykład przejęcia: nabycie w 92 polskiej spółki Wedel przez amerykański koncern Pepsi Co. Firma Wedel miała dobra kondycję finansową i stałych i lojalnych klientów. Celem przejęcia było skorzystanie z rynku krajowego i zagranicznego polskiej spółki. MOTYWY RYNKOWE. Przyczyny, motywy istnienia fuzji i przejęć oraz ich rozwój, są następujące: Zabezpieczenie rynku krajowego (omijanie kłopotów wynikających z różnych barier (cła, ograniczenia ilościowe )) Dążenie do polityki bliskości rynku (lepsze dopasowanie polityki zbytu do warunków lokalnych; tworzenie własnej sieci sprzedaży i serwisu poprzez fuzje i przejęcia) Pozyskiwanie tańszych surowców obniżka kosztów całkowitych funkcjonowania firmy i przyrost dochodów (więcej inwestycji lepsze warunki cen i zaopatrzenia surowcowego) Oddziaływanie wielkości rynku rozległe rynki będą pierwszorzędnym motywem inwestowania w branżach, przedsiębiorstwa przeprowadzające fuzje i przejścia na nowych rynkach wykazują większą skłonność do ryzyka Umocnienie pozycji na rynku krajowym i zagranicznym. Rozszerzenie działalności na nowe segmenty rynkowe. Przystosowanie się do istniejącej i nowej konkurencji. Stworzenie przyczółków wejścia na nowe rynki, zwłaszcza zagraniczne. ZNACZENIE: Należy również powiedzieć, jakie znaczenie mają dziś fuzje i przejęcia dla gospodarki, dla firm. Otóż przy fuzjach (poziomych) przynoszone są profity wynikające z obniżki kosztów produkcji, wydatków na dystrybucję produktów, na badania czy promocję. Przy fuzjach pionowych osiągane są korzyści przy nabywaniu materiałów i surowców, przy dystrybucji i sprzedaży produktów, czy też przy kompletowaniu wiedzy i doświadczeń. Fuzje wiążą się też z korzyściami podatkowymi. Ponadto fuzje prowadzą do DYWERSYFIKACJI działania firmy, szybsze tempo wzrostu i rozwój przedsiębiorstwa. Innym sposobem na rozwój opartym na procesach zawierania transakcji są ALIANSE STRATEGICZNE. Jest to współdziałanie KONKURUJĄCYCH ze sobą przedsiębiorstw. Zakłada istnienie rzeczywistej lub potencjalnej konkurencji między partnerami. Każdy element aliansu zachowuje swoją tożsamość organizacyjną i autonomiczną strategię. Jest to swoisty sojusz nawiązywany między przedsiębiorstwami, zmierzający do poprawy zarządzania jakimś przedsięwzięciem, w celu osiągnięcia lepszej pozycji konkurencyjnej, dokonania między sobą fuzji. Alians pomaga wprowadzić firmę na rynek, wymienić wiedzę i doświadczenia. Alians strategiczny zmienia charakter gry ekonomicznej w danej branży, poprzez umocnienie pozycji firmy, wyeliminowanie innego konkurenta.
Alianse strategiczne Alianse między Przedsiębiorstwami konkurencyjnymi Alianse między Przedsiębiorstwami niekonkurencyjnymi Alianse komplementarne Partnerstwo wertykalne Integracja ścisła Międzynarodowe Spółki joint venture Alianse addytywne Porozumienia międzysektorowe Wymienia się trzy główne rodzaje aliansów strategicznych: Komplementarne łączenie przedsiębiorstw o zróżnicowanych kompetencjach i udziałach. (Firma tworzy produkt, a druga dzięki tym umiejętnościom go sprzedaje.) ŚCISŁA INTEGRACJA integracja firm o zbliżonym terytorium zasięgu funkcjonowania o podobnej pozycji rynkowej. AUDYTYWNA integracja przedsiębiorstw wspólnie wytwarzających i sprzedających jakiś produkt. Joint Venture forma wspólpracy pomiedzy firmami, w ktorej to glównym celem jest realizacja określonego celu, przedsięwzięcia. Firmy wnoszą w nowo powstaly podmiot prawny kapital w zalazności od udzialu. Udzial w joint Venture decyduje również o zysku z realizacji wspólnego celu tj. jego podziale w zalezności od udzialu. Najwięcej spektakularnych aliansów zawarto w przemyśle komputerowym, samochodowym, lotniczym i telekomunikacyjnym. Cykl życia aliansu strategicznego PRZYKŁAD: współpraca między amerykańską firmą ATT (American Telephone & Telegrach Co.) z włoską firmą Olivetti. ATT specjalizuje się w produkcji urządzeń dla telekomunikacji i mikrokomputerów. Olivetti to znany producent maszyn do pisania. ATT
było zainteresowane wykorzystaniem sieci dystrybucji firmy Olivetti do sprzedaży swoich wyrobów w Europie. MOTYWY, przyczyny zawierania aliansów to: 1. Uzyskanie dostępu do rynku lokalnego 2. Przekształcenie firmy w globalną 3. Zmniejszenie ryzyka działalności 4. Pokonanie barier wejścia na rynek 5. Zminimalizowanie inwestycji kapitałowych 6. Zwiększenie udziału na rynku regionalnym 7. Zmniejszenie kosztów rozwoju produkcji 8. Zmniejszenie udziału wydatków na badania 9. Zmniejszenie konkurencji 10. Nabycie zagranicznej technologii
Podsumowując, FUZJE, PRZEJĘCIA i ALIANS są formami współpracy między przedsiębiorstwami, które służą budowaniu silniejszej pozycji rynkowej, rozwojowi firmy i zmniejszaniu kosztów produkcji.