Prof. dr hab. Mafta Makara-Studzifska Zaklad Psychologii Stosowanej Uniwersytet Medyczny w Lublinie Lublin,28.04.20l4r. Recenzja rozprawy doktorskiej lek rned. Mariusza Witczaka pt.,, STAN FUNKCJONALNY TARCZYCV A FUNKC.IE POZNAWCZE A KOBIET PO MENOPAUZIE," Promotor dr hab. n.med. Iwona Bojar Funkcje poznawcze to pojqcie odnoszqce sig do proces6w umyslowych slu2qcych pzetlvasaniu infomacji S1uz4 zdobywaniu wiedzy (interprctowaniu rzeczywisto$ci) oraz stanowi4 podstawg dzialania jednostki. Do podstawo*jch fukcji poznawczych najczgsciej zalicza s19: percepcjg, uwagg i pamigi. Wyr6znia sig r6wniez zlo2one procesy poznawcze, takie jak my3lenie czy wyobraznia. Zaburzenia funkcji poznawczych w chorobach tarczycy stanowi4 w ostatnich latach przedmiot zainteresowaf wielu grup badawczych. Wykazano, ze zar6wno nadczynno66, jak i niedoczynnoii tarczycy zwiqzana jest ze specyficznymi zmianami w zakresie funkcjonowania osrodkowego ukladu nerwowego (OUN), kt6rych lltstqpstwem mog4 byi zabutzenia uuagi- szlblo:ici reakcji. pamigci, przerwarzama informac.ji oraz zaburzenia afektywne, gl6wnie depresja. PodjEcie tego tematn ptzez Doktoranta jest bardzo wazne i cennym uzupelnieniem dofchczasowych badan. Aulor zaproiektowal inte.esuj4ce badanie. majqce na celu oceng zwiqzku stanu czynnosciowego tarczycy z pozionem funkcji poznawczych u kobiet po menopauzle. Rozprawa liczy 195 shon, zawiera 61 tabel, 41 rycin, aneks i obszerne pismiennictwo( 203 pozycje ). a takte streszczenie pracy w jgzyku polskirn i angielskim.. Wprowadzenie jest dogi obszeme i zawiera opis znian w organizmie kobiety w okesie menopauz], analizg $plywu tarczycy na roz:rv6j ukladu nerwowego omz na proces starzenia sig. Dalsze podrozdzialy dotyczq wply*x tarczycy na funtcje pozrawcze czlowieka z uwzglgdnieniem procesu starzenie sig. Kolejny rozdzial okedla cele pracy i hipotezy badawcze. Gl6wnym celem pracy byla analiza ocena zwi4zku stanu czynno6ciowego tarczycy z poziomem funkcji poznawczych u kobiet Do menodauzie.
Autor okr Slil takze cele szczeg6lowe (6): 1. Ocena stanu czynnoiciowego tarczycy na podstawie takich pammetr6w jak: hormon tyreotropowy (TSH), calkowita tyroksyna (TT4), calkowita hijodotyronina (TT3), wolna tyroksyna (FT4), wolna trijodotyronina (FT3), przeciwciala przeciwko tyreoperoksydazie (anty-tpo), przeciwciala przeciwko tyreoglobulinie (anty-tg), przeciwciala przeciwko receptorom dla TSH (AB-TSHR) w grupie kobiet po menopauzie; 2. Ocena poziomu funkcji poznawczych Fzy uzyciu test6w komputerowych CNS VS (Central Nervous System Vital Signs) u kobiet w alalizowanym okesie zycia; 3. Analiza poziomu funkcji poznawczych w odniesieniu do cech spoleczro-demograficznych badanych kobiet; 4. Analiza poziomu funkcji poznawczych w odniesieniu do charakterysryki okresu rnenopauzalnego badanych kobiet; 5. Analiza poziomu funtcji pomawczych w odniesieniu do parametr6w czynno5ciowych tarczycy w badanej grupie kobiet; 6. Opracowanie modeli funkcji poznawczych w badanej grupie kobiet wzglqdem stanu fwtkcjonalnego tarczycy. Warto podke5li6 wla(ciwy spos6b dobrania badanej grupy kobiet. Kryteria wl4czenia do badania to: wiek 50-65 lat; wyksztalcenie.co najmniej pehle podstawowe, minjmum 2 lata od ostatniej rniesi4czki. Kryteria wykluczenia z badania to: przewlekle choroby w okresie ostatdch 5 lat od rekrutacji, w tym zdiagnozowana choroba tarczycy, choroby w4troby i nerek: czynna choroba nowotworowa w okesie ostatnich 5 lat od rckutacji; choroby psychiczre w wywiadzie; uzaleznienia od lek6w i alkoholu; zdiagnozowana jednostka chorobowa z objawami demencji oraz przyjmowanie hormonalnej terapii zastgpczej. Na etapie kwalifikacji do badania zostal przeprowadzony kr6tki test MoCA celem wl4czenia do badania kobiet, lt6re nie wykazuj4 cech demencji. Do badania zakwalifikowano 383 kobiety. Badanym zostala pobmna kjew do oznaczei takich parametr6w jak: TSH. TT4. TT3, FT4, FT3, anty-tpo, anty-tg, AB-TSHR. Autor zastosowal interesujqce narzgdzia badawcze. Do oceny funkcji poznawczych zostala wykozystana aparatua diagnostyczna funtcji poznawczych CNS-VS (wersja polska). Ponadto zostala zastosowananldet4 kt6ra skladala sig z dw6ch czgsci: I. cechy spolecznodemografrczne badanych II. wywiad ginekologiczny, orcz nasilenie objaw6w menopauzalnych, ocenianych wskaznikiem Kuppermana i Greene'a.
Wyniki swoich badaii autor przedsta*ia w kolejnym rozdziale. Uwagg zwraca uporz4dkowany i klarowny spos6b opisu wynik6w. Analizg wynik6* autor rozpocz4l od opisu stanu funtcjonalnego tarczycy u badanych kobiet. Analiza dotyczyla: charakterystyki stanu funl(cjonalnego tarczycy u badanych kobiet w zaleznoici od zrniennych demograficzno-spolecznych i cech okesu menopauzalnego. W kolejnym podtoz.dzlale doktorant poddal analizie pozlom funkcjonowania kognitywnego badanych kobiet. A\aliza doryczlla. charakterystyki funkcji poznawczych badanych kobiet w zale2nosci od zmiennych demograficzno-spolecznych i cech okresu menopauzalnego z uwzglgdnieniem funkcji pozna*czych a TSH,wolnych hormon6w tarczycy, calkowitych hormon6q tarczycy o@z przeciwcial przeciwtarczycowlch u badanych kobiet. Na koniec autor opisuje modele funkcji poznawczych wzglgdem stanu funkcjonalnego tarczycy u badanych kobiet. Opis wynik6w jest bardzo klarowny i w bardzo uporzqdkowany spos6b dostarcza wielu informacji na temat badanego zagadnienia. W dalszych tapach pracy autor poddaje uzyskane *yniki dyskusji z danymi z piimiennictwa. Dyskusja przeprowadzona jest bardzo rzeczowo i dokladnie, Swiadczy o baxdzo dobrym warsztacie nauko$lm autora. Literatura przedmiotu, bgdqca podstaw4 pracy jest obszema i akrualna. Na podstawie uzyskanych wynik6r' autor pzedstawil siedem wniosk6w, kt6re n' niezwykle jasny i uporz4dkowany spos6b odzwierciedlajq uzyskane wyniki. l. W badanej grupie kobiet bez objaw6w klinicznych zaburzei flmkcji tarczycy lykazano u co czwartej podwyzszone miana przeciwcial przeciwtarczycowych. 2. Badane kobiety po menopauzie mialy obnizone lirnlcje pozrawcze. Dysfunkcje \4ystgpowaly szczeg6lnie w zakesie szybkoici przetwarzania, funkcji \,\'ykonawczych, skupiania uwagi i plastyczno6ci poznawczej. 3. Lepsze wyniki funkcji poznawczych w badanej grupje zwi4zane byly z \\lzszrm poziomem wyksztalcenia, aktywnodci4 zawodowqj umyslowym charakterem pracy i miejscem zamieszkania w mieicie oraz mniejszym nasileniem objaw6w zespolu menopauzalnego.
4. Badania laboratoryjne stanu funkcjonalnego tarczycy byly zwi4zane z wynikami funkcji poznawczych u kobiet po menopauzie: a) Wy2szym wado6ciom TSH, towarzyszyb slabsze wyniki w zakesie NCI, l'unkcji wykonawc4'ch, skupiania uwagi i plastyczno{ci poznawczej. b) Wy2sze stgzenie FT4 mialy badane z lepszymi wynikami szybkodci psychomotorycznej. c) Wyzsze stgzenia calkowitych hormon6r' TT3 i TT4 mialy badane z nlzszymi wynikami pamigci i pamigci werbalnej oraz NCl, funkcji wykonawczych i plastycznosci pozlawczej. d) Wyzsze stqzenie anty-tpo mialy badane z ni2szymi wynikami pamiqci, pamiqci werbalnej i szybkodci psychomotorycznej. e) Wy2sze stg2enia przeciwcial przeciw receptorowi TSH mialy badane z nizszymi,,rynikami NCI, pamigci, lunkcji wykonawczych, szybkodci psychomotorycznej, skupiania ul\ agi i plasq c,/nosci poznawc/ej. 0 Stgzenie anty-tg korelowalo dodatnio z wynikami czasu reakcji. 5. St9zenia badanych parametr6w laboratoryjnych stanu czynnosciowego tarczycy mieszczqce sig w g6mych granicach przedzialu normy wykazywaly irmy zwi4zek z wynikami funkcj i poznawczych ni2 stg2enia w dolnych granicach przedzialu normy. 6. Opracowane modele funkcji poznawczych wskazuj4 na znaczny wply* TSH, FT4, AB-TSI{R i anty-tpo, jak r6wnie2 TT4 i anty-tg na poziom fr-urkcji poznawczych po menopauzie w badanej grupie. 7. Przeprowadzone badanie sugeruje potzebg badania stanu funkcjonalnego tarczycy u kobiet po menopauzie wykazuj4cych zabr.:rzenia f'unkcji poznawczych. Z obowiqzku recenzenta z\4'tacam uwagq Doktorantowi brak postulat6w do praktyki klinicznej plyn4cych z wynik6w.
Podsumowuj4c, bardzo nielicz'le krytycae uwagi nie wplywaj4 na kofcow4, bardzo pozytyw[4 oce[q pracy. Metodologia i przebieg badania miaty solidne podstawy teoretyczne. Badania niew4tpliwie byly czasochlonne, wymagaty pracowitosci i dokladnosci. Autor dokonal rz telnej analizy zebmnych danych i przedstawil uzyskane wyniki w klarowny i zrontmialy spos6b. Przeprowadzona dyskusja takze wskazuje na dobry warsztat naukowy autora. W zwi4zku z tym, uwa]zam, ze praca lek. med. Mariusza Witczaka jest niezwykle warto3ciowa, ujawnia bowiem nowe aspekty dotycz4ce funtcjonowania poznawczego u kobiet w zale2no6ci od stanu fimkcjonalnego Iarczycy, daj4c podstawy do praklycznych dzialaii skierowanych wlainie do tej grupy. Placa pt.,, Stan funkcjonalny talc4cy a funkcje poznawcze u kobiet po menopauzie." spelnia wszelkie wymagania staq/iane rozprawom doktorskim, dlatego mam zaszczyt pzedstawii Wysokiej Radzie Naukowej Instytutu,,Centum Z&owia Matki Polki" * tr odzi wniosek o dopuszczenie lek. med. Mariusza Witczaka do dalszych etap6w przewodu doktorskiego.