RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 2161210 (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 17.07.2009 09009304.8 (13) (51) T3 Int.Cl. B65D 33/01 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (97) O udzieleniu patentu europejskiego ogłoszono: 22.12.2010 Europejski Biuletyn Patentowy 2010/51 EP 2161210 B1 (54) Tytuł wynalazku: Pojemnik opakowaniowy z folii z tworzywa sztucznego (30) Pierwszeństwo: 06.09.2008 DE 102008046173 (43) Zgłoszenie ogłoszono: 10.03.2010 w Europejskim Biuletynie Patentowym nr 2010/10 (45) O złożeniu tłumaczenia patentu ogłoszono: 31.05.2011 Wiadomości Urzędu Patentowego 2011/05 (73) Uprawniony z patentu: Nordfolien GmbH, Steinfeld, DE (72) Twórca(y) wynalazku: PL/EP 2161210 T3 MICHAEL KREYMBORG, Damme, DE (74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Urszula Borowska-Kryśka PRZEDSIĘBIORSTWO RZECZNIKÓW PATENTOWYCH PATPOL SP. Z O.O. SKR. POCZT. 168 00-950 Warszawa Uwaga: W ciągu dziewięciu miesięcy od publikacji informacji o udzieleniu patentu europejskiego, każda osoba może wnieść do Europejskiego Urzędu Patentowego sprzeciw dotyczący udzielonego patentu europejskiego. Sprzeciw wnosi się w formie uzasadnionego na piśmie oświadczenia. Uważa się go za wniesiony dopiero z chwilą wniesienia opłaty za sprzeciw (Art. 99 (1) Konwencji o udzielaniu patentów europejskich).
V4676PL00/UK Opis [0001] Wynalazek dotyczy pojemnika opakowaniowego, zwłaszcza worka albo torby z folii z tworzywa sztucznego, ze ścianą pojemnika, mającą przynajmniej jeden wielowarstwowy, ograniczony przez co najmniej dwa szwy zamykające, obszar ścienny, z co najmniej jednej warstwy wewnętrznej i jednej warstwy zewnętrznej jako obszar przechodzenia gazu, przy czym każda warstwa ma przynajmniej jeden przepuszczalny dla gazu fragment powierzchni. [0002] Pojemniki opakowaniowe znanego uprzednio rodzaju stanowią przykładowo torby lub worki z materiału nieprzepuszczalnego dla gazu, zwłaszcza folii z tworzywa sztucznego, służące do umieszczania w nich najróżniejszych towarów sypkich względnie wypełniających, jak na przykład mąki, granulaty lub tym podobne produkty, wytwarzane między innymi w przemyśle spożywczym i paszowym względnie w przemyśle chemicznym. [0003] Z opisu EP 0 444 261 A1 jest znany pojemnik opakowaniowy ze ścianą pojemnika z folii z tworzywa sztucznego, mającą dwuwarstwowy obszar ścienny, wykonany jako obszar przechodzenia dla gazu, przy czym warstwy są każdorazowo wyposażone w przynajmniej jeden przepuszczalny dla gazu fragment powierzchni. Powietrze, dostające się zwłaszcza podczas procesu napełniania równocześnie z towarem wypełniającym do wnętrza opakowania, może uchodzić na zewnątrz poprzez obszar przechodzenia gazu. Oprócz wystarczającego odpowietrzenia, w przypadku opakowań określonych rodzajów należy unikać wydostawania się pyłu nawet najdrobniejszych cząstek substancji stałej towarów wypełniających, umieszczonych we wnętrzu opakowania. Ponadto, należy zapobiegać wnikaniu substancji, zwłaszcza wilgoci do wnętrza pojemnika opakowaniowego, aby unikać ewentualnej reakcji z towarem wypełniającym, umieszczonym we wnętrzu pojemnika. W przypadku znanych pojemników opakowaniowych przeciwdziała się temu umieszczając przepuszczalne dla gazu fragmenty powierzchni w danych warstwach z przestawieniem względem siebie. Ewentualnie, mimo przestawienia przepuszczalnych dla gazu fragmentów powierzchni, przy wchodzeniu wilgoci poprzez warstwę zewnętrzną, co jest wywołane przez stosunkowo niewielki odstęp między warstwami, może powstać efekt kapilarny, sprzyjający natomiast transportowi wilgoci w kierunku przepuszczalnych dla gazu fragmentów powierzchni warstwy wewnętrznej i ostatecznie przejściu do wnętrza pojemnika. [0004] Zadaniem leżącym u podstaw wynalazku jest takie ulepszenie pojemnika opakowaniowego przedstawionego powyżej rodzaju, że umożliwia się stale optymalne odpowietrzenie przy skutecznym zatrzymaniu towaru wypełniającego w pojemniku opakowaniowym i unika się maksymalnie wnikania wilgoci. [0005] Rozwiązanie zadania następuje według wynalazku przez pojemnik opakowaniowy o cechach zastrzeżenia patentowego 1. Korzystne dalsze wykonania i ukształtowania wynalazku są podane w zastrzeżeniach zależnych. [0006] W przypadku pojemnika opakowaniowego, zwłaszcza worka lub torby z folii z tworzywa sztucznego ze ścianą pojemnika, mającą przynajmniej jeden wielowarstwowy, ograniczony przez co najmniej dwa szwy zamykające, obszar ścienny, z co najmniej jednej warstwy wewnętrznej i jednej warstwy zewnętrznej jako obszar przechodzenia gazu, przy czym każda warstwa ma przynajmniej jeden przepuszczalny dla gazu fragment powierzchni, jest według wynalazku przewidziane, że między warstwami jest wykonany przynajmniej jeden ciągły szew łączący, dzielący obszar przechodzenia gazu na wiele komór, przynajmniej
częściowo połączonych ze sobą w sposób prowadzący ośrodki i że przepuszczalne dla gazu fragmenty powierzchni w różnych warstwach są przyporządkowane każdorazowo osobnym komorom. [0007] Za pomocą ciągłego szwu łączącego, łączącego ze sobą zwrócone do siebie obszary powierzchni leżących na sobie warstw wielowarstwowego obszaru ściennego, można utworzyć w korzystnie prosty sposób w obszarze przechodzenia gazu komory, które przez określony i równocześnie stale nieprzerwany przebieg szwu łączącego są połączone między sobą w sposób prowadzący gaz poprzez korzystnie kręte i stosunkowo długie drogi odpowietrzania. Jest zatem wykluczone bezpośrednie, prostoliniowe przechodzenie gazu od przepuszczalnego dla gazu fragmentu powierzchni w warstwie wewnętrznej do przepuszczalnego dla gazu fragmentu powierzchni w warstwie zewnętrznej. Szew łączący tworzy przy tym między warstwami oprócz komór połączonych między sobą w sposób prowadzący ośrodki w obszarze przechodzenia gazu zgodnego z wynalazkiem pojemnika opakowaniowego również przynajmniej dwa oddzielone od siebie obszary odpowietrzające. Do każdej z poszczególnych komór, utworzonych przez szew łączący może być korzystnie przyporządkowany przepuszczalny dla gazu fragment powierzchni. Sąsiadującym ze sobą komorom są przy tym korzystnie przyporządkowane przepuszczalne dla gazu fragmenty powierzchni, które są wykonane zwłaszcza w różnych warstwach. [0008] Według korzystnego dalszego wykonania wynalazku jest przewidziane, że szew łączący jest umieszczony przebiegając w kierunku wzdłużnym pojemnika między przebiegającymi równolegle do siebie szwami zamykającymi. Za pomocą szwu łączącego, przebiegającego w ten sposób między szwami zamykającymi dla korzystnie dwuwarstwowo wykonanego obszaru ściennego, następuje zwłaszcza podział poziomy obszaru przechodzenia gazu. Po obydwu stronach obszarów odpowietrzających, niepołączonych ze sobą w sposób prowadzący ośrodki, tworzy się przez wstępnie określony przebieg szwu łączącego wiele komór, które są natomiast połączone między sobą w sposób prowadzący gaz. Mimo stosunkowo długich dróg odpowietrzania można utrzymywać stosunkowo mały odstęp pionowy między przepuszczalnymi dla gazu fragmentami powierzchni warstwy wewnętrznej i zewnętrznej w kierunku wzdłużnym pojemnika, przez co jest korzystnie stale zapewnione optymalne odpowietrzenie, również przy stosunkowo małych długościach pojemnika. Szew łączący zostaje zakończony na swych obydwu końcach każdorazowo przez poprzeczny szew zgrzewany, ograniczający obszar przechodzenia gazu na jego długości, zarówno u góry, jak i u dołu. [0009] Alternatywnie może być przewidziane, że szew łączący jest umieszczony przebiegając w kierunku obwodowym pojemnika zasadniczo prostopadle do szwów zamykających. Podział pionowy obszaru przechodzenia gazu otrzymany za pomocą tego wykonania umożliwia w razie potrzeby wykonanie ponadprzeciętnie długiej drogi odpowietrzania, za pomocą której można wyposażać zwłaszcza pojemniki opakowaniowe, które przyjmują stosunkowo drobnopyłowe materiały wypełniające. Wzdłuż odpowiednio przedłużonej drogi odpowietrzania, przy wylocie powietrza z wnętrza pojemnika, dostającego się przykładowo równocześnie podczas procesu napełniania do wnętrza pojemnika, mogą wówczas korzystnie osadzać się porwane cząstki substancji stałych. Polepsza się przez to dalej zatrzymanie nawet najdrobniejszych cząstek w obszarze przechodzenia gazu. Zamiast jednego szwu łączącego przebiegającego prostopadle do szwów zamykających, może być oczywiście przewidzianych również wiele takich szwów łączących, przy czym końce każdego szwu łączącego zostają ograniczone szwami zamykającymi. [0010] Szew łączący ma wiele krzywoliniowych, wykonanych w sposób zakrzywiony odcinków szwu, co przedstawia korzystnie prostą możliwość wykonania ciągłego szwu łączącego między warstwami. Przez 2
między innymi meandrowy przebieg można bezproblemowo wykonywać w obszarze przechodzenia gazu stosunkowo szerokie obszary komorowe oraz wąskie obszary przepływu. [0011] Zamiast zakrzywionego przebiegu, szew łączący może być alternatywnie albo opcjonalnie utworzony z wielu, prostoliniowych, względnie paskowych odcinków szwu, przebiegających względem siebie pod wstępnie określonymi kątami. Szew łączący, przebiegający przy tym przykładowo w kierunku wzdłużnym pojemnika albo w kierunku obwodowym pojemnika, tworzy przy tym komory ze ścianami komór, przebiegającymi zwłaszcza prostoliniowo. W celu utworzenia prowadzącego ośrodki połączenia między komorami są przewidziane szczelinowe przepusty, przez co w obszarze połączenia między każdorazowo dwiema komorami następuje stale stosunkowo duże zmniejszenie przekroju poprzecznego. Takie zwężenie przekroju poprzecznego przepływu powoduje zarówno przed, jak i za zgodnym z wynalazkiem, szczelinowym przepustem podwyższone osadzanie się cząstek substancji stałej, wspólnie prowadzonych podczas procesu odpowietrzania. Przepusty mają zasadniczo wymiar otworu wynoszący tylko kilka milimetrów, względnie dziesiętnych milimetra i mogą mieć wykonanie zarówno w postaci zaślepki, jak i dyszy. [0012] Według dalszego wykonania wynalazku jest przewidziane, że przynajmniej jeden z przepustów jest utworzony za pomocą sąsiadujących ze sobą odcinków szwu szwu łączącego. Już wykonanie przepustów przez różne odcinki szwu jednego i tego samego szwu łączącego stanowi konstrukcyjnie prostą możliwość wykonania zwężenia przekroju poprzecznego między dwiema sąsiadującymi ze sobą komorami. Przy tym, w obszarze przechodzenia gazu mogą być przewidziane również komory, których obszary ścienne, ograniczone przez warstwy, nie są wyposażone w przepuszczalny dla gazu fragment powierzchni. [0013] Ponadto, istnieje opcjonalnie możliwość, że przepusty zwężające przekrój poprzeczny są wykonane za pomocą sąsiadujących ze sobą odcinków szwu szwów zamykających i szwów łączących. Zwłaszcza w przypadku szwu łączącego, przebiegającego w kierunku wzdłużnym pojemnika, można w korzystnie prosty sposób ukształtować przebieg szwu łączącego tak, że jego odcinki szwu prowadzone są stale z niewielkim odstępem obok szwów zamykających, przebiegających zwłaszcza równolegle względem siebie. Zatem, również w tym obszarze utworzone jest korzystnie działające zwężenie przepływu, zmniejszające równocześnie przechodzenie wilgoci do wnętrza pojemnika. Oczywiście, jest również możliwe, że w przypadku wielu szwów łączących, przebiegających prostopadle do szwów zamykających w obszarze przechodzenia gazu, przepusty zwężające przepływ są utworzone za pomocą zwłaszcza podobnie wykonanych szwów łączących. [0014] Szew łączący przebiegający w obszarze przechodzenia gazu może być przy tym wykonany jako szew zgrzewany, co stanowi konstrukcyjnie korzystną możliwość wykonania tego rodzaju szwu łączącego według wynalazku. Przy użyciu szwu zgrzewanego jako szwu łączącego może być ewentualnie konieczne, aby przynajmniej jedna z warstw wielowarstwowego obszaru ściennego była zaopatrzona w przekładki, wystające do obszaru między obydwiema warstwami i w ten sposób zapobiega się bezpośredniemu ułożeniu na sobie warstw. Za pomocą przekładek wykonanych zwłaszcza jako tłoczenia można zapewnić stale równomierne odpowietrzenie na pojemniku opakowaniowym, wykonanym według wynalazku. [0015] Ponadto, w ramach wynalazku mieści się to, że szew łączący stanowi alternatywnie szew klejony. Przez zastosowanie kleju, takiego jak na przykład kleju termoaktywnego, następuje korzystne naniesienie materiału w obszarze przechodzenia gazu między warstwą wewnętrzną i zewnętrzną, tak że obydwie warstwy są stale oddalone od siebie we wstępnie określonym stopniu. Przy tym, jest zapewnione 3
odpowiednie wychodzenie powietrza z wnętrza pojemnika opakowaniowego, ponieważ można korzystnie unikać ewentualnych sił adhezji między obydwiema leżącymi na sobie warstwami. [0016] Według innego rozwinięcia wynalazku jest przewidziane, że przepuszczalne dla gazu fragmenty powierzchni mają w warstwach perforacje. Perforacje są korzystnie wykonane jako rzędy kolistych perforowań i/lub szczelin w warstwie wewnętrznej i zewnętrznej. Za pomocą perforacji występuje konstrukcyjnie korzystne ukształtowanie przepuszczalnych dla powietrza fragmentów powierzchni w warstwie, przy czym perforacje można stosunkowo łatwo wprowadzać do ściany pojemnika, wykonanej korzystnie z folii z tworzywa sztucznego określonymi narzędziami nakłuwającymi względnie skrawającymi. Perforacje mogą mieć przy tym różne wymiary w warstwie wewnętrznej i zewnętrznej ściany pojemnika, przez co można korzystnie utworzyć przykładowo nadciśnienie między warstwami wielowarstwowego obszaru ściennego w celu wspomagania odpowietrzenia. [0017] Przykłady wykonania wynalazku, z których wynikają dalsze cechy wynalazcze, są przedstawione na rysunku. Pokazują na nim: fig.1: widok perspektywiczny możliwego wykonania pojemnika opakowaniowego z obszarem przechodzenia gazu według wynalazku; fig.2: widok szczegółowy obszaru przechodzenia gazu według fig.1; fig.3: powiększony widok kolejnego obszaru przechodzenia gazu, wykonanego według wynalazku; fig.4: trzecią postać wykonania obszaru przechodzenia gazu według wynalazku, a fig.5: widok szczegółowy innego możliwego przykładu wykonania obszaru przechodzenia gazu. [0018] Jako 1 jest oznaczony pojemnik opakowaniowy wykonany jako torba z marszczeniem bocznym albo worek na najróżniejsze materiały wypełniające lub sypkie, mający ścianę 2 pojemnika, wytworzoną przykładowo z marszczonego pasma płaskiego. Ściana 2 pojemnika ma zatem wielowarstwowy obszar ścienny 3, utworzony z zachodzących na siebie obszarów brzegowych pasma płaskiego, z warstwą wewnętrzną 4 i warstwą zewnętrzną 5. Ściana 2 pojemnika jest ponadto zamknięta w obszarze czołowym 6 i w obszarze dennym 7 każdorazowo poprzecznym szwem zgrzewanym 8, 9. Wielowarstwowy obszar ścienny 3, przebiegający swymi warstwami 4, 5 w kierunku wzdłużnym pojemnika, jest równocześnie wykonany jako obszar przechodzenia gazu 10 w celu odpowietrzania pojemnika opakowaniowego 1. W tym celu, każda warstwa 4, 5 ma wiele przepuszczalnych dla gazu fragmentów 11, 11, 12, 12 powierzchni, wykonanych zwłaszcza jako perforacje. Aby utworzyć korzystnie długie drogi odpowietrzania w obszarze przechodzenia gazu, wskutek czego można unikać zarówno wydostawania się pyłu materiału wypełniającego, przechowywanego za pomocą pojemnika opakowaniowego, jak i wnikania substancji obcych, takich jak wilgoć lub tym podobne do wnętrza pojemnika, między warstwami 4, 5 jest utworzony przynajmniej jeden ciągły szew łączący 13. Przez szew łączący 13, obszar przechodzenia gazu 10 jest podzielony na wiele komór 14, 14, 15, 15, przynajmniej częściowo ze sobą połączonych w sposób prowadzący ośrodki. [0019] Na fig.2 jest przedstawiony powiększony widok wielowarstwowego obszaru ściennego według fig.1, wykonanego jako obszar przechodzenia gazu 10, mający uwidaczniać zwłaszcza jego zgodne z wynalazkiem ukształtowanie. Szew łączący 13 rozciąga się między przebiegającymi równolegle względem siebie szwami zamykającymi 16, 17, ograniczającymi obszar wychodzenia gazu 10, zwłaszcza w kierunku wzdłużnym pojemnika i dzieli przy tym obszar wychodzenia gazu na dwa oddzielone od siebie obszary 4
odpowietrzające 18, 19. Szew łączący 13 ma zwłaszcza wiele krzywoliniowych, wykonanych w sposób zakrzywiony, odcinków szwu, za pomocą których są utworzone poszczególne komory 14, 14, 15, 15. Komorom 14, 14, 15, 15 są przyporządkowane przepuszczalne dla gazu fragmenty 11, 11, 12, 12 powierzchni, przy czym przepuszczalne dla gazu fragmenty powierzchni różnych warstw są przyporządkowane każdorazowo osobnym komorom. W celu utworzenia prowadzącego ośrodki połączenia między komorami są przewidziane szczelinowe przepusty 20, 20, 21, 21, które mogą być wykonane zarówno za pomocą sąsiadujących ze sobą odcinków szwu szwu łączącego 13, jak i są wykonane przez sąsiadujące ze sobą odcinki szwu szwów zamykających 16, 17 i szwu łączącego 13. [0020] Fig.3 pokazuje kolejny przykład wykonania utworzonego zgodnie z wynalazkiem wielowarstwowego obszaru ściennego, którego obszar przechodzenia gazu 22 między warstwami 4,5 ma wiele szwów łączących 26, 27, dzielących go na liczne oddzielone od siebie obszary odpowietrzające 23, 24, 25. Szwy łączące 26, 27 przebiegają zasadniczo prostopadle do szwów zamykających 16, 17 w kierunku obwodowym pojemnika i tworzą przy tym podział pionowy wielowarstwowego obszaru ściennego pojemnika opakowaniowego. W tym wykonaniu, szczelinowe przepusty 28, 29 tworzy się zwłaszcza za pomocą sąsiadujących ze sobą odcinków szwu różnych szwów łączących 26, 27, przy czym przez określony przebieg szwów łączących 26, 27 są utworzone natomiast liczne komory 14, 14, 14, 15, 15, 15, połączone ze sobą w sposób prowadzący ośrodki. W drodze odpowietrzania obszarów odpowietrzających 23, 24, 25 są również utworzone komory 14, 15, którym nie są przyporządkowane jakiekolwiek przepuszczalne dla gazu fragmenty 11, 11, 12, 12 powierzchni. Te komory 14, 15 służą zwłaszcza jako obszary osadzania się dla cząstek substancji stałej materiału wypełniającego, wyprowadzanych ewentualnie razem podczas procesu odpowietrzania do obszaru przechodzenia gazu 22. [0021] Figury 4 i 5 pokazują kolejne przykłady wykonania zgodnych z wynalazkiem obszarów przechodzenia gazu 30, 31, które są wyposażone każdorazowo w szew łączący 32, 33. Szwy łączące 32, 33 mają w tych postaciach wykonania wiele prostoliniowych, paskowych odcinków szwu, przebiegających względem siebie pod wstępnie określonymi kątami. Przez szwy łączące 32, 33, obszary przechodzenia gazu 30, 31 zostają podzielone zwłaszcza na przynajmniej dwa oddzielone od siebie obszary odpowietrzające. Jednakowe części funkcyjne są zaznaczone jednakowymi oznacznikami. Zastrzeżenia patentowe 1. Pojemnik opakowaniowy, zwłaszcza worek albo torba z folii z tworzywa sztucznego, ze ścianą pojemnika, mającą przynajmniej jeden wielowarstwowy, ograniczony przez co najmniej dwa szwy zamykające obszar ścienny, z co najmniej jednej warstwy wewnętrznej i jednej warstwy zewnętrznej jako obszar przechodzenia gazu, przy czym każda warstwa ma przynajmniej jeden przepuszczalny dla gazu fragment powierzchni, znamienny tym, że między warstwami (4, 5) jest wykonany przynajmniej jeden ciągły szew łączący (13, 26, 27, 32, 33), dzielący obszar przechodzenia gazu (10, 22, 30, 31) na wiele komór (14, 14, 14, 15, 15, 15 ) połączonych przynajmniej częściowo ze sobą w sposób prowadzący ośrodki i że przepuszczalne dla gazu fragmenty (11, 11, 12, 12 ) powierzchni w różnych warstwach (4, 5) są przyporządkowane każdorazowo osobnym komorom (14, 14, 15, 15 ). 5
2. Pojemnik opakowaniowy według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że szew łączący (13, 32, 33) jest umieszczony rozciągając się w kierunku wzdłużnym pojemnika między przebiegającymi równolegle do siebie szwami zamykającymi (16, 17). 3. Pojemnik opakowaniowy według zastrzeżenia 1, znamienny tym, że szew łączący (26, 27) jest umieszczony przebiegając w kierunku obwodowym pojemnika zasadniczo prostopadle do szwów zamykających (16, 17). 4. Pojemnik opakowaniowy według jednego z zastrzeżeń 1 do 3, znamienny tym, że szew łączący (13, 26, 27) ma wiele krzywoliniowych, wykonanych w sposób zakrzywiony odcinków szwu. 5. Pojemnik opakowaniowy według jednego z zastrzeżeń 1 do 4, znamienny tym, że szew łączący (32, 33) jest utworzony z wielu paskowych odcinków szwu, przebiegających względem siebie pod wstępnie określonymi kątami. 6. Pojemnik opakowaniowy według jednego z zastrzeżeń 1 do 5, znamienny tym, że dla utworzenia prowadzącego ośrodki połączenia między komorami (14, 14, 14, 15, 15, 15 ) są przewidziane szczelinowe przepusty (20, 20, 21, 21, 28, 29). 7. Pojemnik opakowaniowy według zastrzeżenia 6, znamienny tym, że przynajmniej jeden z przepustów (20, 20 ) jest wykonany za pomocą sąsiadujących ze sobą odcinków szwu szwu łączącego (13, 26, 27, 33). 8. Opakowanie według zastrzeżenia 6 albo 7, znamienne tym, że przepusty (21, 21 ) są wykonane za pomocą sąsiadujących ze sobą odcinków szwu szwów zamykających i szwu łączącego (13, 32, 33). 9. Pojemnik opakowaniowy według jednego z zastrzeżeń 1 do 8, znamienny tym, że szew łączący (13, 26, 27, 32, 33) jest wykonany jako szew zgrzewany. 10. Pojemnik opakowaniowy według jednego z zastrzeżeń 1 do 8, znamienny tym, że szew łączący (13, 26, 27, 32, 33) stanowi szew klejony. 11. Pojemnik opakowaniowy według jednego z zastrzeżeń 1 do 10, znamienny tym, że przepuszczalne dla gazu fragmenty (11, 11, 12, 12 ) powierzchni mają w warstwach (4, 5) perforacje. 6
8
9
10