Edukacja przez ruch wg Doroty Dziamskiej System Edukacja przez ruch Doroty Dziamskiej wspiera prawidłowy rozwój dziecka zapewniając wszechstronną zintegrowaną stymulacje. Dotyczy wszechstronnego wspomagania rozwoju dzieci 3-10 letnich, usprawniania poszczególnych funkcji organizmu dziecka w celu jak najlepszego przygotowania go do podjęcia nauki w szkole. Wspiera rozwój pamięci długotrwałej. Usprawnia i koryguje zaburzone funkcje dziecka, wspomaga rozwój jego zdolności i zainteresowań. Zapewnia każdemu dziecku osiągnięcie sukcesu, poczucie akceptacji i przynależności do wspólnoty Ze względu na swoja specyfikę jest szczególnie przydatny we wspomaganiu rozwoju dzieci o nieharmonijnym rozwoju, z mikrodeficytami, jak również dzieci niepełnosprawnych. Zabawowa forma poszczególnych ćwiczeń buduje atmosferę, która zapewnia poczucie bezpieczeństwa akceptacji, ale jest także zachętą do wzajemnej otwartości. Interakcyjność otwiera przestrzeń do wzajemnych komunikatów werbalnych i pozawerbalnych. Interakcja odbywa się zarówno na poziomie dziecko dorosły jak również dziecko dziecko. Podstawę systemu stanowi holistyczny model rozwoju człowieka, a podejmowane przez dzieci podczas zajęć formy aktywności wspierają ich rozwój w czterech sferach jednocześnie: intelektualnej, społecznej, emocjonalnej i fizycznej. Niezwykle istotne jest przy tym uruchomienie podczas działania wielu zmysłów (integracja sensoryczna). Oparcie poznawania świata na jednoczesnym uruchamianiu: wzroku, słuchu, dotyku, ruchu aktywizuje pracę mózgu, zapewnia
prawidłowe dotlenienie mózgu. Ruch staje się więc podstawą integracji sensorycznej i umożliwia jej pełną realizację podczas zajęć. Celem każdego ćwiczenia w tym systemie jest aktywizowanie struktur pamięci długotrwałej. Wszystkie proponowane ćwiczenia dotyczą jednoczesnej stymulacji pamięci proceduralnej, epizodycznej i semantycznej. Mechanizmy pamięci proceduralnej uruchamiają się podczas uczenia określonej sekwencji ruchów w danym ćwiczeniu. Na pamięć epizodyczną wpływ ma właściwie dobrana muzyka, która kształtuje przeżycie emocjonalne danego ćwiczenia. Efekt ćwiczenia karta pracy jest punktem wyjścia do realizacji zaplanowanych przez nauczyciela treści czyli wiedzy. Wiedza to fakty przechowywane w pamięci semantycznej. Metoda edukacji przez ruch to zbiór wielu ćwiczeń, usprawniających poszczególne funkcje organizmu. Ćwiczenia i zabawy tego systemu bazują na ruchu, angażując zintegrowane ruchy różnych części ciała prowadzą do powstania pracy plastycznej, która poddana analizie pozwala odnieść się do treści realizowanych przez nauczyciela. Proponowane ćwiczenia uwzględniają możliwości motoryki dziecka oraz fizjologiczny ruch organizmu, a także rozwój społeczny dzieci. Rytm towarzyszący ćwiczeniom ułatwia wykonanie czynności, harmonizując poszczególne aspekty aktu ruchowego i zwiększając ogólną koordynacje ruchowa co wpływa na integracje układu sensorycznego Rodzaje i funkcje poszczególnych ćwiczeń: * graficzne ćwiczenia wpływające na stabilizację lateralną, wykonywane na małej i wielkiej płaszczyźnie jedną ręką, * graficzne ćwiczenia wpływające na synchronizację pracy mózgu, wykonywane na małej i wielkiej płaszczyźnie oburącz,
* graficzne ćwiczenia wpływające na równoważenie lateralne, wykonywane na małej i wielkiej płaszczyźnie raz jedną, raz drugą ręką, * ćwiczenia manipulacyjne wspomagające sprawność dłoni, ręki, nogi, * ćwiczenia spontanicznego ruchu całego ciała jako formy pozawerbalnej komunikacji wspomagające koncentrację i polisensoryczne poznawanie. Poszczególne ćwiczenia systemu są bardzo proste. Polegają na kreśleniu prostych znaków grafomotorycznych: kropek, kresek, owali, wiązek, które dziecko może kreślić rytmicznie, mieszcząc znak w odpowiedniej przestrzeni. Ważnym aspektem tego systemu jest założenie, że efektem wykonywanych w czasie zajęć ćwiczeń i zabaw jest jakaś praca plastyczna, techniczna itd. Ruch podczas zabawy jest więc elementem nowej jakości doświadczenia otaczającej rzeczywistości. Dzieci stają się sprawcami swojego dzieła karty pracy, która przyczynia się do poszerzeniach wiedzy i umiejętności oraz w szczególny sposób pozwala na zaspokojenie potrzeby samorealizacji. Dziecko odczuwa sukces. Wpływa to pozytywnie na jego emocje stymulując proces podnoszenia własnej wartości, zwiększa możliwości poznawcze przez połączenie działania przyjemną emocja, dzięki której działanie zostaje lepiej zapamiętane. Przez poczucie sukcesu podnosi się motywacja do dalszego działania, dziecko staje się bardziej aktywne, a zarazem bardziej otwarte na wszechstronny rozwój. Istotnym elementem tej metody jest wykorzystanie w edukacji origami. Składanie papieru jest też aktywnością zintegrowaną nie można konstruować bez ruchu obydwu rąk, bez aktywności wzroku, myślenia, przeliczania, klasyfikowania.
Towarzyszące działaniom emocje wspierają procesy poznawcze, rozwijają motywację i pozytywną samoocenę dziecka. U młodszych dzieci najpierw stosuje się techniki płaskie z koła i kwadratu, a następnie proste do składania formy przestrzenne. Propozycją wskazaną do wykorzystania w przedszkolu jest również origami baja. Jest to rodzaj fabularyzowanej opowieści, stwarzającej możliwość codziennego organizowania sytuacji edukacyjnych, których efektem jest samodzielnie wykonana przez dzieci praca, stanowiąca kolejną stronę książeczki, którą dzieci wykonują po zakończeniu realizacji baji. Główne cele wdrażanego programu: 1. Rozwijanie koordynacji wzrokowo-ruchowo-słuchowej. 2. Usprawnianie małej motoryki poprzez kreślenie wybranych znaków grafomotorycznych zgodnie z metodyką systemu. 3. Rozwijanie umiejętności zgodnego współdziałania w parze oraz w zespole. 4. Kształtowanie odporności emocjonalnej, doświadczanie radości. 5. Nabywanie umiejętności wypowiadania się w oparciu o wykonaną kartę pracy. 6. Zdobywanie doświadczeń matematycznych poprzez manipulowanie papierem i składanie papieru według zasad origami. Rozwiązania metodyczne zastosowane w programie: indywidualne i zespołowe karty pracy, origami baje, gry i zabawy interakcyjne, kinezjologiczne zabawy dydaktyczne. Założone efekty w poszczególnych sferach: SFERA POZNAWCZA * Rozwój kompetencji językowych i komunikacyjnych: tworzenie własnych opowiadań na podstawie origami-baji, rytmizowanie tekstu, uczenie się tekstu w ruchu. * Posługiwanie się określeniami dotyczącymi ilości, wielkości, położenia, kształtu przedmiotów, przekształcania figur geometrycznych. * Doświadczanie różnych możliwości wykorzystania papieru SFERA SPOŁECZNA * Doświadczanie współdziałania w parze, zespole i grupie. * Szanowanie wytworów wspólnej pracy i pracy innych. * Umiejętność dzielenia się wspólną przestrzenią podczas działań w mikro i makro przestrzeni. SFERA EMOCJONALNA* Doznawanie radości z podejmowanych działań indywidualnych i grupowych. * Przeżywanie pozytywnych emocji w kontaktach z innymi. * Doświadczanie * Działania doskonalące wyczucie własnego ciała, jego ruchu w przestrzeni, uzyskanie płynności
ruchu,* Ćwiczenia małej motoryki wzmacniające mięśnie dłoni i nadgarstka. * Doskonalenie koordynacji wzrokowo słuchowo ruchowej. Poniżej załączono przykładowy scenariusz zajęcia przeprowadzonego w grupie dzieci 3 4 letnich Zajęcia przedświąteczne z wykorzystaniem metody D. Dziamskiej,,Edukacja przez ruch'' - opracowanie M. Dworczyńska, A. Trokowicz Cele ogólne: przedstawienie rodzicom metody D. Dziamskiej,,Edukacja przez ruch'' wywołanie radości z powodu zbliżających się świąt oraz uczestnictwa bliskich osób we wspólnej pracy i zabawie - wzmacnianie więzi emocjonalnej w grupie przedszkolnej i w gronie rodzinnym; Cele szczegółowe: Dziecko: kulturalnie zachowuje się w grupie przedszkolnej w obecności zaproszonych gości - podejmuje z rodzicem aktywność zabawową i zadaniową podczas zajęć metodą,,edukacja przez ruch'' Główne cele metody wynikające z przebiegu zajęć: 1. wspieranie prawidłowego rozwoju dziecka poprzez wszechstronną zintegrowaną stymulacje 2. Rozwijanie koordynacji wzrokowo-ruchowo-słuchowej. 3. Usprawnianie małej motoryki poprzez kreślenie wybranych znaków grafomotorycznych zgodnie z metodyką systemu. 4. Rozwijanie umiejętności zgodnego współdziałania w parze oraz w zespole. 5. Kształtowanie odporności emocjonalnej, doświadczanie radości. 6. Nabywanie umiejętności wypowiadania się w oparciu o wykonaną kartę pracy. 7. Zdobywanie doświadczeń matematycznych poprzez manipulowanie papierem i składanie papieru według zasad origami. Przebieg zajęć: Powitanie zebranych Rozdanie kartek sposobem,,niech weźmie kartkę ta osoba, która...'' opóźniona gratyfikacja
Obrysowywanie w parach (rodzic-dziecko) dłoni dziecka Rysowanie rytmiczne do muzyki metodą z wiązki do punktu kreślenie rytmicznej jodełki wg obrysu dłoni Wycinanie w parze z rodzicem tego, co nie jest obrysem dłoni Burza mózgów,,co to jest?'' Tworzenie wspólne choinki naklejanie na dużym kartonie Rozdanie kartek składanie kartki 2 razy na pół - rysowanie rytmiczne do muzyki różnych kształtów grafomotorycznych na 4 częściach składanie pracy- rysowanie koławycinanie koła powstanie 4 kółek burza mózgów bombki Przyklejanie kół do choinki, każdy po kolei po jednym wybranym przez siebie Omówienie stworzonej pracy refleksje i wnioski Pożegnanie rodziców i dzieci Opracowały Anna Trokowicz Magdalena Karwowska