Opcje Giełdowe Filip Duszczyk Dział Rynku Terminowego GPW Warszawa, 7 maja 2014
Czym są opcje indeksowe (1) Kupno opcji Koszt nabycia Zysk Strata Prawo, lecz nie obligacja, do kupna lub sprzedaży instrumentu bazowego, po określonej cenie, w określonym terminie. Możliwość inwestowania na wzrost lub spadek wartości instrumentu bazowego: Wzrost kupno opcji kupna (ang. Long Call), Spadek kupno opcji sprzedaży (ang. Long Put). Premia opcyjna. (wyceniana przez rynek). Nieograniczony (może znacznie przewyższyć kwotę zapłaconą za instrument). Ograniczona do zapłaconej premii opcyjnej. 3
Czym są opcje indeksowe (2) Wystawca opcji Zysk Strata Obligacja kupna lub sprzedaży instrumentu bazowego, po określonej cenie, w określonym terminie: Wystawca opcji kupna (ang. Short Call), Wystawca opcji sprzedaży (ang. Short Put). Ograniczony (otrzymana premia). Nieograniczona. 4
Czym są opcje indeksowe (3) CALL PUT NABYWCA Premia opcyjna Kwota rozliczenia WYSTAWCA CALL PUT 5
Czym są opcje indeksowe (4) Kwota rozliczenia / Kurs wykonania Nabywca opcji otrzyma od wystawcy opcji kwotę rozliczenia, jeżeli wartość instrumentu bazowego (kurs rozliczeniowy) przekroczy poziom kursu wykonania opcji: Dla opcji kupna kurs rozliczeniowy musi wzrosnąć ponad kurs wykonania opcji, Dla opcji sprzedaży kurs rozliczeniowy musi spaść poniżej kursu wykonania opcji. 6
Czym są opcje indeksowe (5) Kwota rozliczenia Dla opcji kupna (kurs rozliczeniowy opcji kurs wykonania) x m Dla opcji sprzedaży (kurs wykonania kurs rozliczeniowy) x m Zysk Gdzie m oznacza mnożnik (dla opcji na WIG20 = 10 zł) Kwota rozliczenia Zapłacona za opcję Premia 7
NABYCIE OPCJI KUPNA (1) Przykład (T) Dzień zawarcia transakcji na opcjach WIG20 2.405 pkt. Oczekiwania WZROST wartości indeksu WIG20 Decyzja NABYCIE OPCJI KUPNA (CALL) Kurs wykonania (X) 2.400 pkt. Premia 25 pkt. (250 zł) Premia opcyjna = 250 zł NABYWCA WYSTAWCA Prawo do otrzymania kwoty rozliczenia jeżeli: Kurs Rozliczeniowy (S) > Kursu Wykonania (X) 8
NABYCIE OPCJI KUPNA (2) Przykład (T + n) Dzień wykonania: Scenariusz 1 w którym S > X WIG20 (S) 3.000 pkt. Kwota rozliczenia (3.000 pkt. 2.400 pkt.) x 10 zł = 6.000 zł Zysk / Strata 6000 zł 250 zł = + 5.750 zł (ZYSK) (T+ n) Dzień wykonania Scenariusz 2 w którym S < X WIG20 (S) 2.350 pkt. Kwota rozliczenia Brak Opcja NIE ZOSTAJE wykonana Zysk / Strata - 250 zł (STRATA) Stratę stanowi zapłacona premia opcyjna 9
Profil wypłaty NABYCIE OPCJI KUPNA Zysk (+) Kurs wykonania (X) 2400 pkt. 25 pkt. (250 zł) Premia Strata (-) 2425 pkt. Punkt opłacalności (S) WIG20 10
Profil wypłaty WYSTAWIENIE OPCJI KUPNA Zysk (+) 25 pkt. (250 zł) Premia Kurs wykonania (X) 2400 pkt. (S) WIG20 Strata (-) 2425 pkt. Punkt opłacalności 11
NABYCIE OPCJI SPRZEDAŻY (1) Przykład (T) Dzień zawarcia transakcji na opcjach WIG20 2.405 pkt. Oczekiwania SPADEK wartości indeksu WIG20 Decyzja NABYCIE OPCJI SPRZEDAŻY (PUT) Kurs wykonania (X) 2.400 pkt. Premia 20 pkt. (200 zł) Premia opcyjna = 200 zł NABYWCA WYSTAWCA Prawo do otrzymania kwoty rozliczenia jeżeli: Kurs Rozliczeniowy (S) < Kursu Wykonania (X) 12
NABYCIE OPCJI SPRZEDAŻY (2) Przykład (T + n) Dzień wykonania: Scenariusz 1 w którym S < X WIG20 (S) 2.300 pkt. Kwota rozliczenia (2.400 pkt. 2.300 pkt.) x 10 zł = 1.000 zł Zysk / Strata 1.000 zł 200 zł = + 800 zł (ZYSK) (T+ n) Dzień wykonania Scenariusz 2 w którym S > X WIG20 (S) 2.450 pkt. Kwota rozliczenia Brak Opcja NIE ZOSTAJE wykonana Zysk / Strata - 200 zł (STRATA) Stratę stanowi zapłacona premia opcyjna 13
Profil wypłaty NABYCIE OPCJI SPRZEDAŻY Zysk (+) Kurs wykonania (X) 2400 pkt. (S) Cena akcji 20 pkt. 2380 pkt. (200 zł) Strata (-) Punkt opłacalności Premia 14
Profil wypłaty WYSTAWIENIE OPCJI SPRZEDAŻY Zysk (+) Kurs wykonania (X) 2400 pkt. 20 pkt. (200 zł) Premia (S) WIG20 Strata (-) 2380 pkt. Punkt opłacalności 15
in-, at-, out-of-the money Calls ITM ATM OTM 2200 2400 2600 WIG20 = 2405
in-, at-, out-of-the money Puts OTM ATM ITM 2200 2400 2600 WIG20 = 2405
Greki DELTA Miara zależności pomiędzy ceną opcji a wartością instrumentu bazowego Dodatnia dla opcji kupna, ujemna dla opcji sprzedaży Prawdopodobieństwo, że dana opcja wygaśnie ITM. (Delta) Cena WIG20 Cena przykładowej opcji kupna (CALL) z kursem wykonania 2400 Cena przykładowej opcji sprzedaży (PUT) z kursem wykonania 2400 2400 pkt. 50 pkt. 50 pkt. +10 Pkt. +5 Pkt. -5 Pkt. 2410 Pkt. 55 Pkt. = 0,50 45 Pkt. 18
WIG20 = 2405 (1) (2) (3) Kurs wykonania (w pkt.) Średnia z najlepszej oferty kupna i sprzedaży dla OW20F14* (w pkt.) (opcje call wygasające w czerwcu 2014) 1 2 000 394,30 2 2 050 345,25 3 2 100 296,85 4 2 150 249,10 5 2 200 203,80 6 2 250 160,60 7 2 300 122,45 8 2 350 88,20 9 2 400 58,55 10 2 450 37,30 11 2 500 21,22 12 2 550 10,90 13 2 600 5,39 14 2 650 2,43 15 2 700 1,87 16 2 750 1,29 17 2 800 1,06
WIG20 = 2405 300,00 250,00 200,00 150,00 100,00 50,00 0,00 37,30 58,55 +21,25 0,43 (21,25/50) 88,20 +29,65 0,59 (29,65/50) 122,45 +34,25 0,69 (34,25/50) 160,60 +38,15 0,76 (38,15/50) 203,80 +43,20 0,86 (43,20/50) 249,10 +45,30 0,91 (45,30/50) 2 450 2 400 2 350 2 300 2 250 2 200 2 150
Delta 0,9593 0,4859
Greki VEGA Miara wrażliwości wartości opcji na zmianę zmienności instrumentu bazowego. Vega wskazuje na absolutną zmianę wartości opcji w efekcie zmiany poziomu zmienności o 1 punkt procentowy. V (Vega) Zmienność WIG20 Cena przykładowej opcji kupna z kursem wykonania 2400 Cena przykładowej opcji sprzedaży z kursem wykonania 2400 17 % 50 pkt. 50 pkt. +1 % +3,3745 Pkt. +3,3745 Pkt. 18 % 53,3745 Pkt. V = 3,3745 53,3745 Pkt. 22
Greki THETA Miara wrażliwości wartości opcji na czas upływający do terminu wygaśnięcia. Theta wskazuje na absolutną zmianę wartości opcji w efekcie upływu czasu pozostałego do wygaśnięcia o jedną jednostkę (1 dzień). Θ (Theta) Data notowania WIG20 Cena przykładowej opcji kupna z kursem wykonania 2400 Cena przykładowej opcji sprzedaży z kursem wykonania 2400 5 maj 2014 50 pkt. 50 pkt. 1 dzień -0,5293 Pkt. -0,5293 Pkt. 6 maj 2014 49,4707 Pkt. Θ = -0,5293 49,4707 Pkt. 23
Wpływ czasu do wygaśnięcia
Theta i Vega w czasie Data wygaśnięcia Nazwa Theta Vega cze-14 OW20F142400-0,5293 3,3745 wrz-14 OW20I142400-0,1590 5,5438 gru-14 OW20L142400-0,1651 7,1955 mar-15 OW20C152400-0,1730 8,5496
Theta -0,1730-0,5293
Vega / Theta 1,7778-0,1488-0,5293 3,3745
CO WPŁYWA NA CENĘ OPCJI Czynnik Zmiana kursu* Opcje kupna Opcje sprzedaży WIG20 rośnie WIG20 spada Zmienność rośnie Zmienność maleje Delta Vega Upływa czas do wygaśnięcia Theta * Zmiana kursu opcji przy założeniu braku wpływu pozostałych czynników 28
Opcje / Futures Podstawowe profile wypłat Call Put Futures Long Short
Strategie na rynku instrumentów pochodnych [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ]
STRATEGIE NA RYNKU OPCJI www.pochodne.gpw.pl
STRATEGIE NA RYNKU OPCJI www.pochodne.gpw.pl
Arkusz do symulacji strategii opcyjnych. Arkusz kalkulacyjny www.pochodne.gpw.pl -> Edukacja -> Narzędzia -> Arkusz do symulacji opcyjnych strategii inwestycyjnych 33
Arkusz do symulacji strategii opcyjnych. Nazwa opcji Typ opcji Najlepsza oferta kupna Najlepsza oferta sprzedaży Wolumen Kurs Kurs Wolumen OW20C3230 Call 5 145,00 157,00 5 OW20O3230 Put 5 132,00 144,00 5 34
Arkusz do symulacji strategii opcyjnych. Nazwa opcji Typ opcji Najlepsza oferta kupna Najlepsza oferta sprzedaży Wolumen Kurs Kurs Wolumen OW20C3250 Call 5 62,00 71,00 5 OW20O3210 Put 5 66,75 75,50 5 35
Arkusz do symulacji strategii opcyjnych. 36
Notowania 07.05.2014 Opcje kupna wygasające w czerwcu 2014 37
Notowania 07.05.2014 Opcje sprzedaży wygasające w czerwcu 2014 38
Zasady obrotu (1) Instrumenty bazowe WIG20 System notowań Notowania ciągłe w godzinach 8:45 17:05 Terminy wygaśnięcia Opcje na WIG20-4 najbliższe miesiące z cyklu: marzec, czerwiec, wrzesień, grudzień (jedna seria pozostaje w obrocie przez 12 miesięcy) 39
Zasady obrotu (2) Nazwa skrócona opcji na WIG20 O W20 k rr cccc O W20 Nazwa instrumentu OPCJA Nazwa instrumentu bazowego indeks WIG20 k Opcja kupna Opcja sprzedaży Marzec C O Czerwiec F R Wrzesień I U Grudzień L X rr cccc Ostatnie dwie cyfry roku wygaśnięcia Kurs wykonania opcji 40
Zasady obrotu (3) Nazwa skrócona przykłady OW20F142400 OW20U142300 OW20 opcja na WIG20 F14 opcja kupna wygasająca w czerwcu 2014 roku 2400 kurs wykonania OW20 opcja na WIG20 U14 opcja sprzedaży wygasająca we wrześniu 2014 roku 2300 kurs wykonania 41
Zasady obrotu (6) Zlecenia Styl wykonania Wspomaganie płynności Wszystkie rodzaje zleceń UTP Europejski Automatyczne wykonanie tylko w dniu wygaśnięcia (jeżeli opcja jest ITM) 4 animatorów rynku (Raiffeisen Centrobank, BRE Bank, DM PKO, DM BOŚ) 42
Zasady obrotu (7) Wartości jakie mogą przyjmować kursy wykonania dla opcji na WIG20. Termin wygaśnięcia Wartość kursu wykonania Różnice pomiędzy kursami wykonania Dla opcji o NAJBLIŻSZYM terminie wygaśnięcia Dla opcji o KOLEJNYCH terminach wygaśnięcia (w punktach indeksowych) (w punktach indeksowych) od 10 do 470 10 od 480 do 980 20 co najmniej 1000 50 od 20 do 460 20 od 480 do 960 40 co najmniej 1000 100 43
cze-14 wrz-14 gru-14 mar-15 1800 1850 1900 1950 2000 2000 2000 2000 2050 2100 2100 2100 2100 2150 2200 2200 2200 2200 2250 2300 2300 2300 2300 2350 2400 2400 2400 2400 2450 2500 2500 2500 2500 2550 2600 2600 2600 2600 2650 2700 2700 2700 2700 2750 2800 2800 2800 2800 2850 2900 2900 2900 2950 3000 3000 Kursy wykonania dostępne w notowaniach. (dn. 07/05/2014). 44
Zasady obrotu (8) Kurs odniesienia Widełki Do określania widełek statycznych Kursem odniesienia dla kursu otwarcia jest kurs teoretyczny opcji wyznaczony z modelu wyceny opcji Black-Scholes, Do określania widełek dynamicznych Kursem odniesienia dla notowań ciągłych oraz zamknięcia jest kurs wyznaczony na otwarciu. Statyczne określane raz na miesiąc jako 5% średniej arytmetycznej z ostatnich 20 kursów zamknięcia instrumentu bazowego z poprzedniego miesiąca, Dynamiczne stanowią połowę widełek statycznych 45
Kalkulacja depozytów zabezpieczających www.kdpwccp.pl 46
47
Więcej informacji: www.pochodne.gpw.pl pochodne@gpw.pl 48
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie SA ul. Książęca 4, 00-498 Warszawa tel. (022) 628 32 32, fax (022) 628 17 54, 537 77 90 gielda@gpw.pl