Wykorzystanie opcji rzeczywistych (real options) do wyceny kapitału intelektualnego
Opcje rzeczowe a finansowe Finansowe dotyczą akcji, obligacji i innych aktywów (możliwe transakcje) Opcje rzeczywiste dotyczą inwestycji w aktywa rzeczowe (nie zawsze możliwe transakcje), często dotyczą badań i rozwoju, technologii, ziemi, kapitału intelektualnego, zasobów naturalnych oraz uprawnień
Dlatego warto użyć analizy ROV ROV jest bardziej elastyczna niż NPV Lepiej porusza się po zagadnieniu kosztów alternatywnych Ujawnia cenę i wartość inwestycji w zależności od kosztów alternatywnych Umożliwia analizę dla różnych scenariuszy
Opcja Opis Przykład Defer (opóźnienie) Oczekiwanie przed podjęciem działania do momentu, w którym będzie większa wiedza lub będą lepsze warunki Kiedy nowy produkt jest wprowadzany lub zastępowany jest jakiś element wyposażenia Expand or contract (Rozszerzyć lub kontraktować) Abandon (Zaniechanie) Zmniejszenie lub zwiększenie skali działania w wyniku zaniechania działalności lub likwidacji aktywów. Zaniechanie działalności i likwidowanie aktywów Uruchomienie nowej linii Zaniechanie projektu Stage investment (Inwestowanie etapowe) Switch inputs or outputs (zamiana) Podział inwestycji na etapy i nadawanie im prawdopodobieństwa Zmiana nakładów lub wyników w zależności od reakcji rynku Np. w new venture Np. w zaawansowanych technologiach Growth (wzrost) Rozszerzenie zakresu działań w celu kapitalizacji nowych postrzeganych możliwości Wprowadzenie nowych kanałów dystrybucji 4
Przykłady ROV Pojedyncza inwestycja Inwestować teraz, czy potem?? R&D (1) prowadzić R&D, (2) komercjalizować produkt, czy (3) prowadzić dalsze badania rynku?
Przykład pojedynczej inwestycji Inwestycja = 800 Oczekiwane roczne CF = 100, trwać będzie 50 lat Prawdopodobieństwo, że dochody będą stałe na poziomie 150 od następnego roku = 0.5 Prawdopodobieństwo, że dochody będą stałe (50) od następnego roku = 0.5 r= 10%
Drzewo decyzyjne dla NPV teraz I = 800 E(CF) = 100/rok Inwestować teraz czy czekać rok? 150/rok I = 800 CF = 150/rok czekać CF = 150 czy CF = 50? 50/rok Prawdopodobieństwo = 0.5 I = 800 CF = 50/rok Prawdopodobieństwo = 0.5
Analiza NPV NPV teraz = - 800 + 100 * 9,915 = 191,50 Gdzie -9.915 jest to czynnik renty wieczystej dla 50 lat i stopy procentowej 10% NPV czekać = (-800+ 991,50)*0,909 = 174,07 Oczekiwane CF = 150*0,5 + 50*0,5 = 100/rok Zdyskontowane o 10%(współczynnik 0,909) bo trzeba odczekać rok
Drzewo decyzyjne ROV teraz I = 800 E(CF) = 100/rok Zrealizować opcję Inwestować teraz czy czekać rok? 150/rok I = 800 CF = 150/rok czekać CF = 150 czy CF = 50? Prawdopodobieństwo = 0.5 50/rok Nie inwestować
Wartość czekania Czy odczekanie roku i zainwestowanie tylko w przypadku CF=150 ma wartość? Oznacza to brak inwestycji w CF=50 NPV czekanie = zdyskontowane (koszty opóźnione inwestycji+opóźnione lecz znane roczne CF)
Analiza ROV E(NPVczekanie) = 0,5*[-800*0,909 + 150*9,006] 50% szans wyższego CF 9,006 = (współczynnik renty wieczystej dla 50 lat współczynnik 1 roku) E(NPVczekanie) = 312,37 Alternatywny koszt czekania = 312,37 Całkowity koszt inwestycyjny = 800 + 312,37 = 1137,37 PV dla CF w przypadku inwestycji teraz = 991,50 Korekta NPVteraz = - 1137,37 + 991,50 = (145,87) Alternatywnie (z poprzedniego slajdu), E(NPVteraz) = $191.50
CD Porównajmy NPV teraz i czekanie Wartość czekania = NPV czekanie - NPV teraz Wartość czekania = 312,37 191,50 = 120,89 Oznacza to, że można zapłacić 120,89 za możliwość odczekania 1 roku na podjęcie decyzji i uzyskanie dokładniejszej informacji o kosztach i cenach
Trzy możliwości: R&D? Komercjalizacja? Badania rynkowe? Przykład R&D
Dane R&D - Inwestycja teraz 180,00 milionów R&D - okres trwania 2,00 lata Prawdopodobieństwo sukcesu R&D 0,70 Czas życia produktu 8,00 lat Stopa procentowa 0,14 Koszt komercjalizacji (rok 3 lub 4) 700,00 milionów Komercjalizacja w roku 3: prawdopodobieństwo: CF/rok 4-11= 620,00 40% CF/rok 4-11= -100,00 60% Koszt dodatkowych badań rynku w roku 3: 50,00 milionów Badania rynku i komercjalizacja w roku 4: Sukces 0,50 prawdopodobieństwo: CF/lata5-12 = 620,00 60% CF/lata 5-12 = -100,00 40% Niepowodzenie 0,50 prawdopodobieństwo: CF/lata 5-12 = 620,00 40% CF/lata 5-12 = -100,00 60%
Drzewo decyzyjne NPV Pr. = 0.6 CF = 620 Sukces Pr. = 0.5 Komercjaliz. rok 4 E(CF) = 332 Bad. rynku 1 rok Badanie Rynku rok 3 Pr. = 0.4 E(CF) = 260 Pr. = 0.4 CF = -100 CF = 620 Tak Pr. = 0.7 Komercjal. teraz, czy bad. rynku? Porażka Pr. = 0.5 Komercjaliz. rok 4 Pr. = 0.6 E(CF) = 188 CF = -100 Pr. = 0.4 CF = 620 Tak Inwestycja R&D 2 lata Sukces R&D? Komercjaliz. 1 rok rokr 3 E(CF) = 188 Pr. = 0.6 CF = -100 R&D? Nie Pr. = 0.3 CF = 0 Nie Wartość
Analiza NPV NPV - R&D i komercjalizacja w roku 3 R&D -koszt w roku 0-180,00 PV kosztów inwestycję w komercjalizację w roku 3-330,74 PV oczekiwanych CF w latach 4-11 412,05 NPV -98,68 NPV - R&D, badania rynku w roku 3 i komercjalizacja w 4 R&D -koszt w roku 0-180,00 PV badań rynkowych w roku 3-23,62 PV oczekiwanych kosztów w komercjalizację, rok 4-290,12 PV oczekiwanych CF w latach 5-11 499,88 NPV 6,13 ** Wartość badań rynkowych = różnica NPV 104,82 ** Prowadzenie R&D i badań rynkowych
Drzewo decyzyjne ROV Pr. = 0.6 CF = 620 Sukces Pr. = 0.5 Komercjaliz. rok 4 E(CF) = 332 Tak Pr. = 0.7 Bad. rynku 1 rok Komercjal. teraz, czy bad. rynku? Badanie Rynku rok 3 Pr. = 0.4 CF = -100 Porażka Pr. = 0.5 Zakończyć Tak Inwestycja R&D 2 lata Sukces R&D? 1 rok Komerc. Pr. = 0.4 Komercjaliz. rokr 3 Pr. = 0.6 CF = 620 Lata 4-11 CF = -100 R&D? Nie Pr. = 0.3 Zakończyć Nie Wartość
ROV Analysis ROV - R&D i komercjalizacja w roku 3 R&D- koszt w roku 0-180,00 PV oczekiwany koszt komercjalizacji w roku 3-330,74 PV oczekiwanych CF w roku 4-11 518,69 NPV 7,96 ROV - R&D, badania rynku w roku 3 i komercjalizacja w 4 R&D- koszt w roku 0-180,00 PV oczekiwany koszt badań rynku w roku 3-23,62 PV oczekiwany koszt komercjalizacji w roku 4-145,06 PV oczekiwanych CF w roku 5-12 350,33 NPV 1,65 ** Wartość opcji badań runku = różnica w NPV -6,31 ** Prowadzenie R&D bez opcji badań rynkowych
Wnioski NPV może być nieprawidłowa jeśli: Decyzje są nieodwracalne (np. nie można odsprzedać) Czas jest ciągły ROV wykorzystuje NPV bardziej dokładnie ROV: Bardziej realistyczne podejście, Jawne rozpatrywanie wszystkich scenariuszy, Motywuje do elastyczności i odrzucania projektów złych Wykorzystuje modele wyceny opcji