Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające / wymagania wstępne: Nazwa modułu (przedmiot lub grupa przedmiotów): Koordynator, osoby prowadzące: Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku, Wydział Ogólnomedyczny Fizjoterapia Drugi Praktyczny Efekty kształcenia z przedmiotów: Neurofizjologia kliniczna: wiedza i umiejętności praktyczne nabyte podczas kształcenia na poziomie pierwszym. Neurofizjologia kliniczna w rehabilitacji dr J. Samusik, mgr D. Skonecka 2 ECTS F-2-K-NK-11 Forma studiów /liczba godzin studia studia Liczba /liczba punktów ECTS: stacjonarne w/ćw niestacjonarne w/ćw punktów ECTS Zajęcia zorganizowane: - 15h/30h 1,5 Praca własna studenta, wykłady E-learning - 15h 0,5 Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim: udział w wykładach 5*3h 0,5 udział w ćwiczeniach 10*3h 0,1 konsultacje 3*2h - Bilans nakładu pracy studenta: RAZEM: 51h Samodzielna praca studenta: przygotowanie do ćwiczeń 6h przygotowanie do 0,5 4h kolokwiów przygotowanie do 5h
egzaminu RAZEM: 15h Cele modułu: Student nabędzie wiedzę aby: 1. Rozumieć fakt, zgodnie z którym u podstaw wszelkich zachowań ruchowych i poznawczych człowieka leżą odruchy mózgowe. 2. Rozumieć kluczowe znaczenie mierzenia objawów klinicznych według Międzynarodowego Układu Jednostek Miar = SI (skrót: Systeme International d`unites) w celu ilościowego obiektywizowania funkcji ośrodkowego układu nerwowego oraz mięśnia szkieletowego człowieka. 3. Rozumieć potrzebę dokumentowania w postaci wydruku, wyniku każdego przeprowadzonego instrumentalnego testu neurofizjologicznego klinicznego (test NFK). 4. Wiedzieć dlaczego wydruk wyniku, obliczonych automatycznie parametrów badanego objawu neurofizjologicznego, ma istotne znaczenie dla opartej na dowodach fizjoterapii pacjenta.. 5. Wiedzieć jakie testy NFK są przydatne w obiektywizacji ilościowej objawów chorób i urazów ośrodkowego układu nerwowego osoby dorosłej. 6. Rozumieć potrzebę seryjnego wykonywania u pacjenta testów NFK, aby weryfikować efekt wybranej dla niego interwencji fizjoterapeutycznej. 7. Rozumieć konieczność ciągłego samokształcenia i wykorzystywania nabytej wiedzy oraz umiejętności dla swojego rozwoju zawodowego i naukowego. Efekty kształcenia: Odniesienie do Przedmiotowy kierunkowych Efekty kształcenia efekt kształcenia efektów kształcenia P_W01 posiada wiedzę dotyczącą obsługi aparatu do przeprowadzania badań SEP, MEP, tdcs, tsscs K2_W07 K2_W18 K2_W23 P_W02 zna zastosowanie instrumentalnych badań klinicznych K2_W23 neurofizjologicznych w różnych specjalnościach lekarskich P_W03 zna zasady doboru kategorii badania instrumentalnego K2_W07
dla rozpoznanego badaniem przedmiotowym objawu K2_W18 chorobowego P_W04 wie jakie znaczenie dla fizjoterapii pacjenta K2_W07 z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego mają K2_W18 badania: Elektroencefalografia kliniczna (EEG), Magnetoencefalografia kliniczna(meg), Somatosensoryczne potencjały wywołane (SEP), Ruchowe potencjały wywołane (MEP), Przezczaszkowa stymulacja kory mózgowej prądem stałym (tdcs), Przezskórna stymulacja rdzenia kręgowego prądem stałym (tsscs) P_W05 wie jaka aparatura i sprzęt są potrzebne do przeprowadzania wyżej wymienionych diagnostycznych instrumentalnych klinicznych testów neurofizjologicznych K2_W07 K2_W18 K2_W23 P_U01 umie przygotować pacjenta do instrumentalnego K2_U08 badania klinicznego neurofizjologicznego P_U02 umie rozpoznać dysfunkcję elektrofizjologiczną obserwowanego objawu chorobowego K2_U09 P_U03 potrafi zorganizować warsztat do przeprowadzania K2_U06 klinicznych badań instrumentalnych: SEP, MEP, K2_U08 tdcs, tscs P_U04 potrafi posługiwać się aparaturą przeznaczoną do wykonywania badań klinicznych neurofizjologicznych oraz przeprowadzić wyżej wymienione badania u osoby dorosłej zdrowej K2_U06 P_K01 ciągle aktualizuje wiedzę w zakresie Neurofizjologii K2_K01 Klinicznej P_K02 promuje społeczną przydatność neurofizjologii klinicznej w kontekście świadczeń zdrowotnych udzielanych osobom dorosłym z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego K2_K13 P_K03 kieruje się w praktyce zawodowej dobrem pacjenta K2_K06 oraz zasadami etyki zawodowej
Forma zajęć/metody dydaktyczne: Wykłady E-learning udostępniane na stronie internetowej. Wykłady multimedialne przeprowadzane na sali wykładowej. Ćwiczenia praktyczne odbywane w Pracowni Neurofizjologii Klinicznej. Metody dydaktyczne: Wykłady e-learning. Sprawdzianem wiedzy nabytej z wykładów E-learning jest zdanie na ocenę pisemnego testu zbioru pytań z wielokrotnymi odpowiedziami. Test taki odbywa się na początku pierwszego wykładu multimedialnego przeprowadzanego na sali wykładowej. Ćwiczenia praktyczne. Ćwiczenie z Neurofizjologii Klinicznej prowadzone dla kilkuosobowej grupy studenckiej trwa ok. dwie godziny zegarowe. Każdego studenta obowiązuje wykonanie każdego z 10-ciu ćwiczeń. Każde ćwiczenie jest procedurą przeprowadzania odrębnej kategorii instrumentalnego testu NFK. Do wykonywania testów NFK wykorzystywane są aparaty NeuroMep-4 i Magstim 200. Każdy student zobowiązany jest do umiejętnego obsługiwania każdego z tych urządzeń i wykonywania określonego testu NFK. Każdy student zalicza ćwiczenie przez przeprowadzenie testu NFK na drugim, współćwiczącym studencie. Przed rozpoczęciem tej procedury, każdy student wprowadza do pamięci aparatu NeuroMep-4 swoje imię, nazwisko i numer indeksu. Wykonanie Testu NFK trwa ok. 10 minut (lub dłużej). W tej sytuacji, przy dwugodzinnym odbywaniu ćwiczeń przez grupę, uczenie się instrukcji używania aparatu jest stratą czasu przeznaczonego na nabywanie umiejętności praktycznych. Instrukcje używania aparatów udostępnione będą studentom w ramach czasowych pierwszego wykładu multimedialnego przeprowadzanego na sali wykładowej. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu w odniesieniu do efektów kształcenia. Nr efektu kształcenia P_W01 P_W02 P_W03 P_W04 P_W05 Metody weryfikacji efektu kształcenia Formujące: Podsumowujące: 1) Sprawdzanie wiedzy nabytej 1) Zdanie testu pisemnego na ocenę, z wykładów E-learning będącą sprawdzianem wiedzy nabytej 2) Obserwacja pracy na wykładach na z wykładów przekazanych systemem sali i ocena przygotowania do nich E-learning. Test odbywa się na początku pierwszego wykładu przeprowadza- 3) Sprawdzanie umiejętności nabytych z ćwiczeń praktycznych. nego na sali wykładowej. 2) Wykazanie się znajomością proce-
dur i nabytą umiejętnością wykonania instrumentalnego testu NFK na osobie dorosłej zdrowej używając aparatu NeuroMep-4 oraz Magstim 200. 3) Uzyskanie zaliczenia każdego z obowiązujących 10-ciu ćwiczeń, przez osobiste wykonanie na współćwiczącymstudencie testu NFK aparatem NeuroMEP-4 i Magstim 200, zakończone wydrukiem otrzymanego online wyniku tego badania. 4) Zdanie egzaminu końcowego z przedmiotu Neurofizjologia Kliniczna składanego systemem komputerowym, warunkowane uzyskaniem 60% odpowiedzi prawidłowych na 100 pytań testu z wielokrotnymi odpowiedziami, P_U01 Obserwacja pracy studenta Realizacja zleconego zadania P_U02 P_U03 P_U04 Bieżąca informacja zwrotna P_K01 P_K02 Bieżąca informacja zwrotna Obserwacja pracy na ćwiczeniach Przedłużona obserwacja przez opiekuna / nauczyciela prowadzącego. P_K03 Dyskusja w czasie ćwiczeń Ocena (opinie nauczycieli, kolegów/koleżanek, Próba pracy pacjentów, innych współpracowników) Treści programowe: Wykłady E-learning 1. Rehabilitacja czy Fizjoterapia? 2. Neurofizjologia Kliniczna Terapeutyczna. 3. Historia powstania i pomyślnego rozwoju polskiej koncepcji przed dyplomowego nauczania przedmiotu Neurofizjologia Kliniczna studiujących na kierunku Fizjoterapia.
Obroniona w 2016 roku, dyplomowa praca magisterska studenta Wyższej Szkoły Medycznej w Białymstoku. Wykłady: 15 godzin 1. W ramach czasowych odbędą się: a) Zdawanie na ocenę pisemnego testu wielokrotnych odpowiedzi na 30 pytań, będącego sprawdzianem wiedzy nabytej z wykładów przekazanych systemem E-learning. b) Udostępnienie studentom materiałów zawierających instrukcje użytkowania aparatów NeuroMep-4. i Magstim 200. c) Przeprowadzenie wykładu na temat: Neurofizjologia Kliniczna: Program nauczania studiujących na drugi stopień Fizjoterapii.. (3g.) 2. Ewolucja, anatomia i neurofizjologia mózgu człowieka. Układ 10-20. Mapa miejsc na głowie dla przez czaszkowej magnetostymulacji i rejestracji sygnałów bioelektrycznych. Powstanie i przydatność kliniczna tego układu. Elektroencefalografia kliniczna (EEG); Elektrokortykografia kliniczna (ECoG); Magnetoencefalografia Kliniczna (MEG). (3g.). 3. Potencjały wywołane egzogenne i endogenne. Technilka uśredniania i rejestracji potencjałów wywołanych. Somatosensoryczne potenjały wywołane (SEP), aparat, procedura i technika badania. Dośrodkowa droga nerwowa do generatora korowego odpowiedzi SEP. Identyfikowanie komponentów i kwantyfikowanie parametrów czasowo-przestrzennych odpowiedzi SEP. (3g.) 4. Pobudliwość układu nerwowego na impulsy magnetyczne. Przez czaszkowa stymulacja mózgu pojedynczymi impulsami magnetycznymi (TMS) i powtarzanymi impulsami magnetycznymi (rtms). Ruchowe potenjały wywołane (MEP), aparat, procedury i techniki badania. Odśrodkowe drogi nerwowe do rejestrowanych odpowiedzi MEP. Identyfikowanie komponentów i kwantyfikowanie parametrów czasowoprzestrzennych odpowiedzi MEP. (3g,) 5. Zapowiedziana kartkówka. Przeprowadzenie wykładu na temat: Mózgowa kontrola ruchu. Poziomy integracyjne układu nerwowego człowieka związane z kontrolą ruchu. Struktury mózgu oraz rdzenia kręgowego związane z kontrolą funkcji stania i kroczenia. Narząd równowagi. Lokomocja i rdzeniowy generator wzorca kroczenia. Anatomia i neurofizjologia rdzenia kręgowego. Pobudliwość kory mózgowej na prąd stały. Przez czaszkowa stymulacja kory mózgowej prądem stałym (tdcs), Przez skórna
stymulacja rdzenia kręgowqego prądem stałym (tsscs). Neurofizjologia Kliniczna XXI wieku. Fizjoterapia personalizowana; Teradiagnostyka; Sprzężenie mózgu z komputerem (BCI); Sprzężenie neurofizjologii klinicznej z teradiagnostyką. (3g.). Ćwiczenia: 30 godzin Wprowadzenie: Ćwiczenia z Neurofizjologii Klinicznej odbywają sie w grupach kilkoosobowych. Każdego studenta obowiązuje wykonanie każdego z dziesięciu ćwiczeń. Każde ćwiczenie jest odrębną kategorią klinicznego instrumentalnego badania neurofizjologicznego, przeprowadzanego przez jednego studenta na drugim współćwiczącym studencie. Przed rozpoczęciem procedury badania instrumentalnego, każdy student wprowadza do dysku pamięci używanego aparatu NeuroMEP-4 swoje imię, nazwisko oraz numer indeksu. Ćwiczenia prowadzone są przez kwalifikowanego nauczyciela akademickiego. Dla celów dydaktycznych i wyborów tematów dyplomowych prac magisterskich procedury przeprowadzanych badań są fotografowane i filmowane są przez kierownika Pracowni Neurofizjologii Klinicznej. 1. Elektroneurografia kliniczna powierzchniowa (seng) Aparat NeuroMEP-4. Przeprowadzenie u współćwiczącego studenta badania szybkości ortodromowego przewodnictwa ruchowego nerwu łokciowego na odcinku od punktu A (stymulacja pnia nerwu w dole wyrostka łokciowego kości ramiennej) do punktu B (stymulacja pnia nerwu w okolicy nadgarstka ręki). Wydrukowanie z aparatu on-line raportu wyniku badania, pokazującego zapis odpowiedzi M i tabelę wartości latencji obu odpowiedzi M i obliczonych automatycznie szybkości przewodnictwa od A do B. (3g.) 2. Elektroneurografia kliniczna powierz chniowa (seng) Aparat NeuroMEP-4. Przeprowadzenie u współćwiczącego studenta badania szybkości ortodromowego przewodnictwa ruchowego nerwu strzałkowego głębokiego na odcinku od punktu A (stymulacja pnia nerwu na bocznej stronie stawu kolannowego) do punktu B (stymulacja pnia nerwu na przedniej powierzchni stawu skokowego, tj. stępu stopy). Wydrukowanie z aparatu on-line raportu wyniku badania, pokazującego zapisy odpowiedzi M i tabelę wartości latencji obu odpowiedzi M i obliczonych automatycznie szybkości przewodnictwa od A do B. (3g). 3. Elektroneurografia kliniczna powierz chniowa (seng) Aparat NeuroMEP- 4. Przeprowadzenie u współćwiczącego studenta badania szybkości ortodromowego przewodnictwa czuciowego nerwu łokciowego na odcinku od punktu A (stymulacja
skóry palców 4-tego i 5-tego ręki) do punktu B (stymulacja pnia nerwu łociowego w okolicy nadgarstka ręki). Wydrukowanie z aparatu on-line raportu wyniku badania, pokazującego zapisy obu odpowiedzi N i tabelę wartości latencji obu odpowiedzi N i obliczonych automatycznie szybkości przewodnictwa czuciowego na odcinku od A do B. (3g). 4. Somatosensoryczne potencjały wywołane (SEP) Aparat NeuroMEP-4.. Przeprowadzenie u współćwiczącego studenta badania SEP nerwu łokciowego lewego (lub prawego). Procedura: Elektrostymulacja (impulsy o natężeniu progowym; 200 impulsów; 3,0 Hz) pnia nerwu w okolicy nadgarstka. Rejestracja (podstawa czasu 10 msek. czułość stosowna do wizualizacji potencjałów) amplitudy i latencji potencjałów wywołanych na trzech poziomach: 1) łokieć - kanał 1- potencjał N5. 2) krąg CVII - kanał 2- potencjał N13. 3) głowa - kanał 3- potencjał N20.. Wydrukowanie z aparatu on-line raportu wyniku badania, pokazującego zapisy zarejestrowanych potencjałów N5, N13 i N20 oraz tabelę wartości parametrów tych potencjałów obliczonych automatycznie. (3g). 5. Somatosensoryczne potencjały wywołane (SEP) Aparat NeuroMEP-4.. Przeprowadzenie u współćwiczącego studenta badania SEP nerwu pośrodkowego lewego (lub prawego). Procedura: Elektrostymulacja (impulsy o natężeniu progowym; 200 impulsów; 3,0 Hz) pnia nerwu w okolicy nadgarstka. Rejestracja (podstawa czasu 10 msek. czułość stosowna do wizualizacji potencjałów) amplitudy i latencji potencjałów wywołanych na trzech poziomach: 1) łokieć - kanał 1- potencjał N5. 2) krąg CVII - kanał 2- potencjał N13. 3) głowa - kanał 3- potencjał N20.. Wydrukowanie z aparatu on-line raportu wyniku badania, pokazującego zapisy zarejestrowanych potencjałów N5, N13 i N20 oraz tabelę wartości parametrów tych potencjałów obliczonych automatycznie. (3g). 6. Somatosensoryczne potencjały wywołane (SEP) Aparat NeuroMep-4. Przeprowadzenie u współćwiczącego studenta badania SEP nerwu piszczelowego tylnego lewego (lub prawego). Procedura: Elektrostymulacja (impulsy o natężeniu progowym; 200 impulsów; 3,0 Hz) pnia nerwu w okolicy za kostką przyśrodkową kości piszczelowej. Rejestracja (podstawa czasu 10 msek. Czułość stosowna do wizualizacji potencjałów) amplitudy i latencji potencjałów wywołanych na trzech poziomach: 1) dół podkolanowy - kanał 1- potencjał N9. 2) krąg LI - kanał 2- potencjał N22. 3) głowa - kanał 3- potencjał N50. Wydrukowanie z aparatu on-line raportu wyniku badania, pokazujące-
go zapisy zarejestrowanych potencjałów N9, N22 i N50 oraz tabelę wartości parametrów tych potencjałów obliczonych automatycznie. (3g). 7. Ruchowe potencjały wywołane (MEP) Aparat Magstim 200 połączony z aparatem NeuroMEP-4. Przeprowadzenie u współćwiczącego studenta badania MEP wywołanego w mięśniu krótkim prostowniku palców stopy. Procedura: Magnetostymulacja cewką ramiennego odcinka pnia nerwu pośrodkowego. Rejestracja amplitudy i latencji potencjału MEP. Wydrukowanie on-line raportu wyniku badania, pokazującego zapis zarejestrowanego potencjału oraz tabelę wartości parametrów tego potencjału obliczonego automatycznie. (3g.) 8. Ruchowe potencjały wywołane (MEP) Aparat Magstim 200 połączony z aparatem NeuroMEP-4. Przeprowadzenie u współćwiczącego studenta badania MEP wywołanego w mięśniu krótkim odwodzicielu kciuka Procedura: Magnetostymulacja cewką ramiennego odcinka pnia nerwu pośrodkowego. Rejestracja amplitudy i latencji potencjału MEP. Wydrukowanie on-line raportu wyniku badania, pokazującego zapis zarejestrowanego potencjału oraz tabelę wartości parametrów tego potencjału obliczonego automatycznie. (3g.) 9. Ruchowe potencjały wywołane (MEP) Aparat Magstim 200 połączony z aparatem NeuroMEP-4. Przeprowadzenie u współćwiczącego studenta badania MEP wywołanego jednocześnie w m. dwugłowym ramienia i m. krótkim odwodzicielu kciuka jednej k. górnej. Procedura: Magnetostymulacja cewką (trzymana z widoczną na obwodzie literą A i zlokalizowanym środkiem nad wyrostkiem ościstym szyjnego kręgu C5). Przy trzymaniu cewki z widoczną literą A, stymulowane są - jednostronnie - włókna ruchowe rdzeniowych korzeni nerwowych C5 i C6. Rejestracja (podstawa czasu 10 msek. czułość stosowna do wizualizacji potencjałów) amplitudy i latencji potencjałów MEP wywołanych w dwóch mięśniach: 1) kanał 1 - dwugłowy ramienia. 2) kanał 2 - krótki odwodziciel kciuka. Wydrukowanie z aparatu on-line raportu wyniku badania, pokazującego zapis zarejestrowanych wywołanych potencjałów MEP oraz tabelę wartości parametrów tych potencjałów obliczonych automatycznie. (3g.) 10. Ruchowe potencjały wywołane (MEP) Aparat Magstim 200 połączony z aparatem NeuroMEP-4. Przeprowadzenie u współćwiczącego studenta badania MEP wywołanego jednocześnie w m. piszczelowym przednim i m. krótkim prostowniku palców stopy. Procedura: Magnetostymulacja cewką (trzymana z widoczną na obwodzie literą A i zlokalizowanym środkiem nad wyrostkiem ościstym kręgu LIV). Przy trzyma-
niu cewki z widoczną literą A, stymulowane są - jednostronnie - włókna ruchowe rdzeniowych korzeni nerwowych L4 i L5. Rejestracja (podstawa czasu 10 msek. czułość stosowna do wizualizacji potencjałów) amplitudy i latencji potencjałów MEP wywołanych w dwóch mięśniach: 1) kanał 1 - piszczelowy przedni. 2) kanał 2 - krótki prostownik palców stopy. Wydrukowanie z aparatu on-line raportu wyniku badania, pokazującego zapis zarejestrowanych wywołanych potencjałów MEP oraz tabelę wartości parametrów tych potencjałów obliczonych automatycznie. (3g.) Literatura podstawowa: 1. Lippert Herbert: Jednostki SI w medycynie. Wprowadzenie do Międzynarodowego Układu Jednostek Miar. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich. Wydanie I, Warszawa 1980. 2. Pawlicki Grzegorz. Podstawy Inżynierii Medycznej: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej Wydanie I. Nakład 1.500 egz. Warszawa 1997. ISBN 83-87012-40-8 3. Kinalski R.: Neurofizjologia Kliniczna dla Neurorehabilitacji Podręcznik dla studentów i absolwentów wydziałów fizjoterapii. MedPharm Polska Wydanie I. Wrocław 2008 4. Hamzei F.(red.): Neurorehabilitacja oparta na dowodach naukowych. Kinalski R. Redakcja wydania I polskiego. MedPharm Polska, Wrocław 2010. 5. Lennon S, Stokes M.: Fizjoterapia w rehabilitacji neurologicznej. Kwolek AJ. Redakcja wydania pierwszego polskiego. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2010. 6. Kinalski R.: Podstawy neurofizjologii klinicznej (W): Kwolek A. (red.): Rehabilitacja Medyczna. Tom I. Wyd. Urban & Partner, Wrocław 2003. Wydanie I, str. 158-212. 7. Kinalski R.: Neurofizjologia kliniczna. (W): Kwolek A. (red.): Rehabilitacja Medyczna. Tom I. Wyd. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2012, Wydanie drugie, str. 170-226. 8. Kinalski R.: Neurofizjologiczne Podstawy Rehabilitacji Ruchowej (W): Kiwerski J.(red.): Rehabilitacja Medyczna. Wyd. PZWL, Warszawa 2005. Wydanie I, str. 49-69. 9. Kinalski R.: Elektrodiagnostyka (W): Kiwerski J.(red.): Rehabilitacja Medyczna. Wyd. PZWL, Warszawa 2005. Wydanie I, str. 244-262 10. Kinalski R.: Sprzężenie Neurofizjologii Klinicznej z Teradiagnostyką: Perspektywa Nowego Zawodu Fizjoterapeuty?. Zeszyty Promocji Rehabilitacji, Ortopedii, Neurofizjologii i Sportu. (ISSN 2084-7955). Wydawnictwo WSEIT Poznań, 2012; 1:4-12.
11. Kinalski R.: Neurofizjologia Kliniczna (W): Kwolek A.(Red). Fizjoterapia w Neurologii i Neurochirurgii. Wyd. PZWL, Warszawa 2010. Wydanie I, str. 25-97 12. Krzewska G.: Historia powstania i pomyślnego rozwoju polskiej koncepcji przed dyplomowego nauczania przedmiotu Neurofizjologia Kliniczna studiujących na kierunku Fizjoterapia. Obroniona w 2016 r. dyplomowa praca magisterska studentki Wyższej Szkoły Medycznej w Białymstoku. Praca dostępna w Bibliotece tej Uczelni. Literatura uzupełniająca: 1. Hausmanowi-Petrusewicz I.(red.): Elektromiografia kliniczna. Wydanie II. Wyd. PZWL Warszawa 1986. 2. Konturek S.: Fizjologia człowieka. Tom IV. Neurofizjologia. Wydanie VI. Wyd. UJ. Kraków 1998. 3. Mika T, Kasprzak W.: Elektrodiagnostyka. (W): Mika T, Kasprzak W.: Fizykoterapia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Wydanie IV uzupełnione, Warszawa 2001, str. 269-280. Czasopismo dostępne w Bibliotece Uczelni Wyższej Szkoły Medycznej w Białymstoku: 4. Zeszyty Promocji Rehabilitacji, Ortopedii, Neurofizjologii i Sportu IRONS 5. Postępy Rehabilitacji 6. Rehabilitacja w Praktyce 7. NeuroRehabilitation and Neural Repair 8. Clinical Neurophysiology Program opracował/a, data opracowania programu