Nauka o organizacji Wykład 1
Plan wykładu Informacje organizacyjne i prezentacja sylabusa Istota organizacji Metafory organizacji Cechy organizacji Typy organizacji Granice organizacji
Kontakt Konsultacje: według planu, sala 115 A0 Informacje i wykłady: www.karolinamazur.pl
Definicja organizacji według T. Kotarbińskiego i J. Zieleniewskiego (1, s. 24) Trzy znaczenia pojęcia organizacji: Czynnościowe Atrybutowe Rzeczowe
Cykl działania zorganizowanego Ujęcie czynnościowe
Cykl działania zorganizowanego H. Le Chateliera postawienie jasnego, ściśle określonego celu zbadanie środków i warunków, niezbędnych do zastosowania, aby osiągnąć zamierzony cel przygotowanie środków i warunków wykonanie zamierzonych czynności zgodnie z przyjętym planem kontrola otrzymanych wyników i wyciągnięcie z nich wniosków (1, s. 25).
Cykl działania zorganizowanego zmodyfikowany według J. Zieleniewskiego Uświadomienie sobie rzeczywistych celów działania i ich wzajemnego stosunku. Planowanie działania, albo inaczej: organizowanie toku działań. Pozyskanie i rozmieszczenie zasobów potrzebnych do wykonania planu. Realizowanie planu. Kontrola realizacji, polegająca na porównaniu realizacji z odpowiednimi wzorami i wyciągnięciu z tego porównania wniosków na przyszłość. (1, s. 25)
Metafory organizacji
Metafory organizacji według Morgana MASZYNA ORGANIZM MÓZG KULTURA WIĘZIENIE PSYCHICZNE SYSTEM POLITYCZNY
MASZYNA hierarchia i centralizacja szkolenie pracowników ku efektywności jasne reguły i hierarchia kontrola i ocena pracowników wydajność podstawą wynagrodzenia podział pracy, proste ruchy nadrzędność interesu ogółu odpowiedzialność kierownika dopasowanie pracowników do stanowisk
ORGANIZM KOMÓRKA - człowiek UKŁAD - zespół ORGANIZM - przedsiębiorstwo POPULACJA - organizacje tego samego typu działające obok siebie GATUNEK - forma organizacyjna EWOLUCJA - proces przystosowywania DOBÓR NATURALNY - to eliminowanie najsłabszych
MÓZG CYBERNETYKA REDUNDANCJA HOLOGRAFIA
KULTURA Organizacje to odrębne społeczeństwa Społeczeństwa mają własne subkultury Subkultury: tradycje, mity, artefakty, symbole, normy i wartości
SYSTEM POLITYCZNY WŁADZA Według M. Webera: charyzmatyczna tradycyjna legalna (racjonalna) Według J. R. P. Frencha i B. Ravena: formalna nagradzania przymusu charyzmy wiedzy
WIĘZIENIE PSYCHICZNE Człowiek uwięziony poprzez ramy własnych wyobrażeń https://prezi.com/pwgdnyzlg1yc/psychiczne-wiezienie/
Inne metafory: (według Kostery, Czerniawskiej i innych) TEATR ŚWIĄTYNIA DŻUNGLA INNE
Organizacja i jej części Ujęcie atrybutowe
Ujęcie atrybutowe(1, s. 26) Według J. Zieleniewskiego organizacja to pewien szczególny rodzaj stosunków części do siebie i do złożonej z nich całości; stosunek ten polega na tym, iż części współprzyczyniają się do powodzenia całości cechy rzeczy, jej atrybuty: szczególny rodzaj stosunków.
Organizacja jako struktura Ujęcie rzeczowe
Organizacja w ujęciu rzeczowym (1, s. 27) organizacja to pewien rodzaj całości (rzecz zorganizowana) ze względu na stosunek do niej własnych elementów, mianowicie taka całość, której wszystkie składniki współprzyczyniają się do powodzenia całości proces, sposób i rezultat organizowania.
Pozostałe podejścia teoretyczne
Ujęcie celowościowe (prakseologiczne)(1, s. 26-27) definicje organizacji mają charakter celowościowy, są one formułowane z punktu widzenia celu organizacji (lub grupy zorganizowanej) cele te są z góry określone (nawet nieformalne i społeczne oraz nieuświadomione), tworzenie organizacji ma umożliwić realizację określonych celów (bez organizacji nie jest możliwa ich realizacja) cele determinują strukturę organizacji i kierunek jej działań.
Podejście systemowe Organizacje traktowane stanowią systemy - wyodrębnione z otoczenia względnie autonomicznych całości, posiadających wewnętrzne powiązania i sprzężenia Według R.L. Ackoffa system to to zestaw składników, między którymi zachodzą wzajemne stosunki, a każdy z nich jest bezpośrednio lub pośrednio połączony z innym Organizacja w ujęciu systemowym to konkretny otwarty system społeczno-techniczny ukierunkowany na uświadomione i sformułowane cele działania oraz mający określony sposób uporządkowania. (1, s. 28) Cechy organizacji jako systemu: wyodrębnienie z otoczenia uporządkowanie elementów, inaczej: struktura systemu efekt synergii
Podejście sytuacyjne organizacja jest systemem złożonym z podsystemów i oddzielonym od otoczenia dającymi się zidentyfikować granicami
Cechy organizacji
Cechy organizacji (1. s. 28) Utworzenie przez ludzi lub przez członków Systemy społeczno-techniczne Celowe zorientowanie Posiadanie wspólnego zarządu Rozmyślne zachowanie się Ekwifinalność, a więc zdolność do osiągania tych samych przyjętych celów końcowych przy różnych warunkach początkowych i przy wykorzystaniu różnych środków. Zdolność do utrwalania wzorców działań (instytucjonalizacja) tj. wyodrębnienia przestrzennego, ekonomicznego i prawnego oraz formalizacji celów, funkcji i struktury. Współdziałanie z otoczeniem, prowadzenie z nim wymiany dóbr materialnych, środków pieniężnych, energii i informacji, co jest uzasadnieniem dla nazwy system otwarty. Zdolność do samoorganizacji, do zwiększania swojej sprawności i stopnia uporządkowania (negatywnej entropii).
Typy organizacji
Typologia D. Katza i R.L. Kahna (1, s. 36) Organizacje produkcyjne Organizacje scalające Organizacje adaptacyjne Organizacje polityczne
Typologia według B. Kożuch i A. Kożucha (1, s. 37) Komercyjne For Profit (I sektor) Publiczne Public (II sektor) Społeczne Non Profit (III sektor)
Typologia organizacji A. Etzioniego (1, s. 36) Organizacje przymusowe Organizacje utylitarne Organizacje normatywne
Granice organizacji
Organizacja i jej otoczenie Model otoczenia przedsiębiorstwa OTOCZENIE OTOCZENIE demograficzne społecznokulturowe Potencjalni wchodzący ekonomiczne Dostawcy Firmy Org. Nabywcy prawne KONKUREN- CYJNE Substytuty KONKUREN-CYJNE ekologiczne organizacyjne międzynarodowe technicznotechnologiczne OGÓLNE
Organizacja i jej interesariusze władze inwestorzy Grupy polityczne dostawcy organizacja klienci Organizacje branżowe pracownicy społecznosci
Typologia interesariuszy Atrybuty: Siła Legitymizacja Pilność
Interesariusze podejście sieciowe http://partneringresources.com/value-network-workshop/
Teoria otwartych granic
Literatura 1. B. Kożuch, A. Kożuch, Podstawy organizacji i zarządzania, Towarzystwo Naukowe Współczesnego Zarządzania w Krakowie Fundacja Współczesne Zarządzanie w Białymstoku, Kraków 2008 2. R.I. Ackoff, Zasady planowania, PWE, Warszawa, 1973 3. Z. Martyniak, Organizacja i zarządzanie. 60 problemów teorii i praktyki, Antykwa, Kluczbork, 1996