4/14/2015 WSPÓLNOTY A ORGANIZACJE WSPÓLNOTY, INSTYTUCJE I. PORZĄDEK SPOŁECZNY jest kształtowany przez ludzi:

Transkrypt

1 WSPÓLNOTY, INSTYTUCJE I ORGANIZACJE dr Agnieszka Kacprzak WSPÓLNOTY A ORGANIZACJE PORZĄDEK SPOŁECZNY jest kształtowany przez ludzi: oddolnie powstające spontanicznie i utrwalane tradycją normy, wartości, obyczaje i inne kulturowe reguły życia wspólnotowego (WSPÓLNOTA) odgórnie organizatorem działań społecznych jest władza państwowa oraz zarządzający wszystkimi przedsięwzięciami i organizacjami (ORGANIZACJA) 1

2 EWOLUCJA FORM ŻYCIA ZBIOROWEGO od jednorodności członków grup ludzkich, do coraz większego ich zróżnicowania od opierania porządku społecznego na normach i wyobrażeniach, do opierania na prawie stanowionym od wykonywania różnych funkcji w zależności od talentów jednostek, do ustalenia trwałych wzorców działań, czyli instytucji od wzajemnego dostosowywania się ludzi ze sobą współżyjących, do koordynowania działań ludzi ze sobą współpracujących od podejmowania współpracy incydentalnie, przy pojawieniu się problemu do współpracy stałej i celowej WSPÓLNOTY grupy ludzi spontanicznie i oddolnie skupiających się dla zbiorowego współżycia i pokonywania przeszkód zagrażających przetrwaniu. Ludzi łączy więź psychiczna, powstała na gruncie wspólnoty przekonań, uczuć i wartości. ORGANIZACJE świadome i skuteczne skupianie ludzi dla realizowania w sposób trwały i skoordynowany wcześniej podjętych celów. Ludzie wchodzą do nich nie automatycznie, a z wyboru lub przymusu administracyjnego i podlegają im tylko częściowo. INSTYTUCJONALIZACJA 2

3 INSTYTUCJA Jest to społeczne urządzenie, służące do zaspokajania specjalnych i szczególnie istotnych potrzeb zbiorowych w sposób z góry określony, trwały i ciągły. Cztery znaczenia pojęcia instytucja: trwały, dobrze sprecyzowany i bezosobowy repertuar działań służących zaspokajaniu jakichś ważnych potrzeb danej zbiorowości zespół norm, które łącznie regulują w sposób trwały określoną grupę stosunków społecznych działający publicznie i bezosobowo urząd, utworzony w celu regulowania zachowań członków społeczeństwa tak, aby całości zapewnić sprawne i uporządkowane funkcjonowanie legalnie działająca reprezentacja określonej grupy interesów INSTYTUCJONALIZACJA Zawsze instytucjonalizujemy to co ma największe znaczenie dla przetrwania zbiorowości (pierwsza instytucja: szaman) Ludzie obsługujący daną instytucję mogą się zmieniać a mimo to ona funkcjonuje w sposób ciągły (depersonalizacja) Społeczny podział pracy spowodował instytucjonalizacje kolejnych funkcji społecznych Powstawały takie urządzenia społeczne jak armia, sąd, szkoła, szpital, które funkcjonują trwale i mogą być obsługiwane w ten sam sposób przez zmieniających się ludzi FUNKCJE INSTYTUCJI SPOŁECZNYCH zdobywanie, wykonywanie i utrzymywanie władzy (instytucje polityczne) przestrzeganie ładu i porządku prawnego (instytucje sądownicze i porządkowe) regulowanie procesów wytwarzania oraz wymiany dóbr i usług (instytucje ekonomiczne) tworzenie i rozwijanie kultury (instytucje kulturalne) socjalizacja i edukacja kolejnych pokoleń (instytucje edukacyjne) ochrona słabych i chorych (instytucje socjalne) obrona interesów grupowych (stowarzyszenia) regulowanie zachowań religijnych (instytucje kościelne) 3

4 SPECJALIZACJA INSTYTUCJI Współczesne instytucje stają się coraz bardziej wyspecjalizowane i zróżnicowane Przyczyny: 1. Spadek znaczenia dawnych wspólnot 2. Narastanie wiedzy potrzebnej do pełnienia różnych funkcji 3. Dążenie do trwałego i regularnego sprawowania różnych funkcji społecznych SPOŁECZEŃSTWO ORGANIZACYJNE Dzięki organizacjom: ludzie mogą skutecznie działać i realizować swoje funkcje społeczne istnieje zapotrzebowanie na liczne zawody związane z ich funkcjonowaniem powstaje zróżnicowanie społeczne pod względem zakresu władzy, prestiżu, autorytetu, dochodów kształtuje się osobowość jednostki dla której organizacje są ważnym elementem środowiska społecznego SPOŁECZEŃSTWO ORGANIZACYJNE Negatywne skutki wzrastającego stopnia zorganizowania: totalitaryzacja społeczeństwa i ograniczenie wolności jednostki depersonalizacja i fragmentaryczność stosunków międzyludzkich 4

5 ORGANIZACJE ORGANIZACJA A INSTYTUCJA INSTYTUCJA jest zbiorem bezosobowych zasad działania i może teoretycznie istnieć bez ludzi ORGANIZACJA jest systemem współdziałania konkretnych ludzi, który może istnieć bez instytucjonalizacji, ale nie może istnieć bez ludzi ORGANIZACJA CEL LUDZIE ORGANIZACJA STRUKTURA TECHNOLOGIA 5

6 SPOŁECZNY 1. Ustrój społeczny 2. Kultura 3. Władza 4. Stratyfikacja społeczna SPOŁECZNY (1) USTRÓJ SPOŁECZNY zbiór najbardziej ogólnych społecznych reguł funkcjonowania organizacji Feudalizm asymetria praw i obowiązków stron, organizacja niepodzielnie rządzi swymi uczestnikami, prawem jest wola właściciela, a nie spisane zasady Biurokracja kontrakt zawarty między organizacją, a jej członkami na określonych, stałych warunkach. Rynek kontrakt handlowy, negocjowanie z pracownikami warunków zatrudnienia Wspólnota kulturowa podzielane wspólne wartości i cele przez pracowników i organizację, SPOŁECZNY (2) KULTURA utrwalone i przenoszone z jednego pokolenia pracowników na drugie zbiory niepisanych wartości, wzorców zachowań, postaw i orientacji ludzi 6

7 TYPY KULTUR: (Charles Handy) KULTURA METAFORA HASŁO OPIEKUN WŁADZY Pajęczyna Jedna wielka rodzina ROLI Grecka świątynia Prawo i porządek ZADAŃ Plaster miodu Rozwiązywanie problemów Zeus Apollo Duch pracy zespołowej JEDNOSTEK Konstelacja gwiazd Każdy jest gwiazdą Dionizos albo Hermes SPOŁECZNY (3) WŁADZA jest sformalizowana, ograniczona i bezosobowa, ma źródła legalne; obok władzy formalnej istnieje też zawsze władza nieformalna Źródła władzy nieformalnej (wg Croziera i Friedberga): Posiadanie specyficznych umiejętności lub wiedzy Kontakty z otoczeniem Kontrola źródeł informacji SPOŁECZNY (4) STRATYFIKACJA SPOŁECZNA organizacje nierówno rozdzielają między swych uczestników pieniądze, władzę i prestiż, dlatego zawsze pojawiają się grupy interesów i koalicje KOALICJE ORGANIZACYJNE - są to grupy świadomie dążące do utrzymania lub podważenia istniejącego ładu organizacyjnego. Skupiają uczestników organizacji o podobnym statusie społecznym, czyli posiadających podobny dostęp do władzy, pieniędzy i prestiżu 7

8 RODZAJE KOALICJI ORGANIZACYJNYCH KONSERWATYWNE skupiają tych, którzy mają najwyższy status w organizacji OFENSYWNE tworzą je elity, którym brakuje władzy WYBUCHOWE największa liczebnie grupa pracowników (niski status, ale duże znaczenie dla organizacji) APATYCZNE pracownicy o najniższym statusie i marginalnym znaczeniu dla organizacji 8