Warszawa, 8.01.2018r. Dr hab. n. med. Łukasz Szarpak Zakład Medycyny Ratunkowej I Wydział Lekarski Warszawski Uniwersytet Medyczny Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Michała Czapli Powikłania w transportach medycznych u pacjentów z ostrym zespołem wieńcowym wykonywanych przez specjalistycznej oraz podstawowe zespoły ratownictwa Rozprawa doktorska zatytułowana: Powikłania w transportach medycznych u pacjentów z ostrym zespołem wieńcowym wykonywanych przez specjalistycznej oraz podstawowe zespoły ratownictwa to wnikliwa i głęboka analiza problemu transportu międzyszpitalnego pacjentów z OZW. Przedstawiona praca doktorska jest 95 stronicowym opracowaniem, zawierającym Wstęp, Założenia i Cel Badań, Materiał, Metody, Wyniki, Dyskusję i Wnioski. Celem rozprawy doktorskiej mgr Michała Czapli była ocena korelacji występowania powikłań w trakcie transportu medycznego pacjenta z OZW z izby przyjęć szpitala nieposiadającego pracowni hemodynamiki do szpitala posiadającego taką pracownię i postępowania w przypadku ich wystąpienia w zależności od typu zespołu ratownictwa medycznego. Drugim celem postawionym przez doktoranta była ocena związku pomiędzy typem zespołu ratownictwa medycznego dokonującego transportu pacjenta a jego przeżyciem. Aby zrealizować cele badania, Doktorant w oparciu o dokumentację 500 pacjentów transportowanych międzyszpitalnie, wykonał retrospektywną analizę dokumentacji medycznej. Wstęp jest zrozumiałym i logicznym wprowadzeniem do przedstawienia celu pracy. Jako pierwsze zostały przedstawione: patogeneza i epidemiologia ostrych zespołów wieńcowych. Następnie Doktorant skupił się na rozpoznawaniu i leczeniu ostrych zespołów 1
wieńcowych w okresie przedszpitalnym. Doktorant omówił również organizację i funkcjonowanie zarówno Państwowego Ratownictwa Medycznego jak i ośrodków hemodynamiki w Polsce. Doktorant przedstawił również wpływ organizacji opieki zdrowotnej na przeżycie pacjentów z OZW. W wielu krajach europejskich częstość występowania zawału serca z uniesieniem odcinka ST (STEMI) zmniejsza się, jednocześnie wzrasta częstość zawału serca bez uniesienia odcinka ST (NSTEMI). Dzięki zastosowaniu nowoczesnych metod leczenia reperfuzyjnego śmiertelność wewnątrzszpitalna STEMI uległa redukcji. Wartym podkreślenia jest fakt, iż Ostre Zespoły Wieńcowe stanowią najczęstszą przyczynę złośliwych arytmii prowadzących do nagłej śmierci sercowej. W warunkach opieki przedszpitalnej, zespoły ratownictwa medycznego powinny transportować pacjentów do najbliższej pracowni hemodynamiki z pominięciem Szpitalnego Oddziału Ratunkowego, jednakże w przypadku zdiagnozowania OZW u pacjenta znajdującego się w szpitalu nieposiadającym pracowni kardiologii inwazyjnej pacjent winien być jak najszybciej przetransportowany do szpitala wyposażonego w taką pracownię, gdyż jak wskazują wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego u pacjentów z obrazem klinicznym STEMI w ciągu 12 godzin od początku objawów oraz utrzymującym się uniesieniem odcinka ST lub nowym lub domniemanym nowym LBBB należy jak najszybciej przeprowadzić wczesną reperfuzję mechaniczną (PCI) bądź farmakologiczną. Dlatego podjęty przez Doktoranta problem badawczy jest aktualny, a zaplanowane i przeprowadzone analizy bardzo cenne. Pragnę podkreślić, że Wstęp jest mocną stroną rozprawy doktorskiej, wskazuje ogólną wiedzę teoretyczną u świetne przygotowanie Doktoranta. Ma charakter interdyscyplinarny, ponieważ obejmuje zagadnienia z zakresu Kardiologii, Medycyny Ratunkowej jak również Zarzadzania Opieką Zdrowotną. Wstęp stanowi bardzo dobre wprowadzenie do części badawczej dysertacji. Część doświadczalna pracy obejmuje 23 strony. Doktorant przeprowadził analizę retrospektywną dokumentacji medycznej 500 pacjentów z OZW, wobec których podejmowany był transport międzyszpitalny z wykorzystaniem zespołów ratownictwa medycznego. Analizowano dokumentację medyczną z okresu 2010-2015. Analizy zostały przeprowadzone w zależności typu zespołu ratownictwa medycznego wykonującego transport międzyszpitalny, parametrów hemodynamicznych, saturacji i tlenoterapii, stosowania leczenia podczas transportu medycznego, występowania powikłań 2
podczas transportu czy też przeżycia (do czasu przyjęcia do szpitala, 30-dniowego oraz długoterminowego). Mnogość i różnorodność przeanalizowanych parametrów, jest bardzo cenna i potwierdzająca oryginalne rozwiązanie problemu naukowego, ponadto jest bardzo łatwa do interpretacji co czyni rozprawę przejrzystą. Doktorant w rozdziale dotyczącym Metod statystycznych zastosował wartości średnie i odchylenia standardowe do opisu zmiennych ciągłych, zaś do opisu zmiennych jakościowych obliczono częstość ich występowania. Ponadto Doktorant przeprowadził analizę przeżycia długoterminowego w oparciu o procedurę estymacji funkcji metodą Kaplana-Meiera. Dodatkowo stworzony został również model wieloczynnikowy biorący pod uwagę zmienne takie jak: wiek, rodzaj zespołu ratownictwa, płeć, stosowane leczenie, ciśnienie skurczowe, częstość akcji serca oraz saturację krwi tętniczej. Wyniki badań obejmują 6 rycin oraz 13 tabel. Z punktu widzenia Recenzenta rycina nr 2 wraz z opisem powinna znaleźć się w sekcji Materiał. Ważnym ustaleniem przedstawionym w rozdziale Wyniki było stwierdzenie braku wpływu zespołu ratownictwa medycznego na powikłania i śmiertelność pacjentów transportowanych międzyszpitalnie. W dyskusji Doktorant zastosował logiczny podział zaczerpnięty z sekcji Wyniki, co ułatwia odszukanie odpowiedniej części dyskusji i wpływa na przejrzystość dysertacji. Doktorant w Dyskusji zawarł informację iż uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej i właściwej Dyrekcji Polskiego Pogotowia Ratunkowego. Bardziej odpowiednim miejscem do zawarcia tych informacji wraz z podaniem numeru zgody Komisji Bioetyki i nazwą Jednostki przy której działa Komisja jest dział Materiał. Niemniej jednak powyższe uwagi nie pomniejszają wartości dysertacji. Na podstawie analizy przeprowadzonej dyskusji można stwierdzić iż Doktorant dowodzi doskonałej znajomości dostępnej w tym zakresie literatury i umiejętności krytycznej analizy w zestawieniu z uzyskanymi własnymi wynikami. Dyskusja stanowi bardzo wartościową część tej rozprawy. Podrozdział dotyczący ograniczeń pracy dowodzi dojrzałości naukowej Doktoranta. W oparciu o otrzymane wyniki Doktorant sformułował następujące zwięzłe i klarowne wnioski: 1. Powikłania w trakcie transportu medycznego pacjentów z OZW ze szpitala bez pracowni hemodynamiki do szpitala posiadającego taką pracownię zdarzają się rzadko. 3
2. Częstość występowania powikłań w trakcie transportu medycznego pacjentów z OZW ze szpitala bez pracowni hemodynamiki do szpitala posiadającego taką pracownię nie zależy od rodzaju zespołu ratownictwa medycznego odpowiedzialnego za transport pacjenta. 3. Konieczność prowadzenia resuscytacji krążeniowo oddechowej występuje u mniej niż 0,5% pacjentów z OZW i na jej występowanie nie ma wpływu rodzaj zespołu transportującego pacjenta. 4. Zgony podczas transportu medycznego pacjentów z OZW ze szpitala bez pracowni hemodynamiki do szpitala posiadającego taką pracownię występują u mniej niż 0,5% pacjentów. 5. Rodzaj zespołu ratownictwa medycznego transportującego pacjentów z OZW ze szpitala bez pracowni hemodynamiki do szpitala posiadającego taką pracownię nie wpływa zarówno na jego przeżycie 30-dniowe jak i długoterminowe. Piśmiennictwo obejmuje 83 pozycje, w tym 63 z ostatnich 5 lat. Formalna struktura pracy nie budzi logiczno-metodologicznych zastrzeżeń. Doktorant prawidłowo zaplanował i przeprowadził badania. Zamierzony plan analiz został konsekwentnie przeprowadzony, z wykorzystaniem różnorodnych odpowiednio dobranych metod analizy statystycznej. Streszczenie w języku polskim i angielskim, jak również spis skrótów użytych w rozprawie umieszczone są na końcu rozprawy. Streszczenia w obu językach prawidłowo podsumowują najważniejsze aspekty rozprawy doktorskiej. Z kolei wykaz stosowanych skrótów zamieszczony w porządku alfabetycznym pozwala na szybką orientację w terminologii używanej przez Doktorant, jednakże aby ułatwić korzystanie z wykazu skrótów winien on być zamieszczony na początku dysertacji. Rozprawa doktorska stanowi nowoczesne i oryginalne rozwiązanie ważnego problemu naukowego jak i organizacyjnego i stanowi twórczy wkład w rozwój nauki. W związku z powyższym uważam, że praca mgr Michała Czapli jest niezwykle wartościowa oraz daje cenne wskazówki dotyczące organizacji funkcjonowania zespołów ratownictwa medycznego. Podkreślić z uznaniem należy ponadto fakt, iż Doktorant poruszył tematykę transportu międzyszpitalnego, co w naszym kraju w badaniach naukowych spotykane jest bardzo rzadko. 4
Uważam, że praca mgr Michała Czapli pt.: Powikłania w transportach medycznych u pacjentów z ostrym zespołem wieńcowym wykonywanych przez specjalistycznej oraz podstawowe zespoły ratownictwa jest oryginalnym i samodzielnym dorobkiem, prezentuje wartość naukową i praktyczną. Rozprawa doktorska spełnia warunki określone w art. 13 Ustawy z dnia 14 marca 2003r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz.U. nr 65, poz. 595, z późniejszymi zmianami), przeto stawiam Radzie Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu wniosek o dopuszczenie Doktoranta do dalszych etapów przewodu doktorskiego. Jednocześnie wnioskuję o wyróżnienie przedstawionej mi do recenzji rozprawy doktorskiej mgr Michała Czapli. Wniosek ten uzasadniam faktem, iż praca posiada dużą wartość praktyczną. Drugim powodem wnioskowania o wyróżnienie jest perfekcyjna forma dysertacji, staranne jej przygotowanie, brak błędów językowych, redakcyjnych czy edytorskich, w końcu brak krytycznych uwag Recenzenta. 5