Analityka ogólna i techniki pobierania materiału (II rok) 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów, np. Zdrowie publiczne I stopnia profil praktyczny, studia stacjonarne): Wydział Farmaceutyczny Oddział medycyny laboratoryjnej, profil praktyczny, studia stacjonarne jednolite Rok akademicki: 2018/2019 Nazwa modułu/przedmiotu: Kod przedmiotu (z systemu Pensum): Jednostka/i prowadząca/e kształcenie: Kierownik jednostki/jednostek: Rok studiów (rok, na którym realizowany jest przedmiot): Semestr studiów (semestr, na którym realizowany jest przedmiot): Typ modułu/przedmiotu (podstawowy, kierunkowy, fakultatywny): Osoby prowadzące (imiona, nazwiska oraz stopnie naukowe wszystkich wykładowców prowadzących przedmiot): Erasmus TAK/NIE (czy przedmiot dostępny jest dla studentów w ramach programu Erasmus): Osoba odpowiedzialna za sylabus (osoba, do której należy zgłaszać uwagi dotyczące sylabusa): Analityka ogólna i techniki pobierania materiału. am_s_s0 Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej dr hab. n.med. Olga Ciepiela II II kierunkowy dr hab. Olga Ciepiela,.dr hab. Dagna Bobilewicz, dr Marzena Iwanowska, dr Hanna Zborowska, dr Emilia Czyżewska, mgr Agnieszka Wiśniewska, mgr Paweł Kozłowski, mgr Małgorzata Fedak nie Dr Marzena Iwanowska Liczba punktów ECTS: 5 2. Cele kształcenia 1. Zapoznanie się z technikami pobierania krwi żylnej i włośniczkowej. 2. Nabycie umiejętności pobierania krwi żylnej i włośniczkowej. Strona 1 z 8
3. Poznanie różnych systemów do pobierania krwi. 4. Poznanie czynników wpływających na jakość wyników badań laboratoryjnych. 5. Zapoznanie się z zasadami pracy w rutynowym laboratorium medycznym. 6. Nabycie umiejętności samodzielnego wykonania i interpretacji wyników badania ogólnego moczu. 7. Nabycie umiejętności samodzielnego wykonania i interpretacji wyników badania płynu mózgowordzeniowego. 8. Nabycie umiejętności samodzielnego wykonania i interpretacji wyników badania ogólnego płynów z jam ciała człowieka. 9. Zapoznanie się z możliwościami badania innych materiałów biologicznych człowieka. 10. Zapoznanie się z zastosowaniem technik analitycznych w medycznym laboratorium diagnostycznym. 11. Nabycie umiejętności bezpiecznej pracy w laboratorium. 3. Wymagania wstępne 1. Student posiada umiejętność komunikacji interpersonalnej niezbędnej w procesie pobierania materiału i pracy w zespole. 2. Student posiada wiedzę z zakresu anatomii, fizjologii i patofizjologii układu moczowego i przewodu pokarmowego. 3. Student posiada wiedzę z zakresu wytwarzania płynu mózgowo-rdzeniowego. 4. Student ma podstawy z zakresu metod stosowanych w rutynowym laboratorium medycznym. 5. Student zna pojęcia wydalin i wydzielin. 6. Student umie sporządzać rozcieńczenia płynów, zna jednostki SI i konwencjonalne i umie je przeliczać. 7. Student umie posługiwać się mikroskopem optycznym i pipetami. 4. Przedmiotowe efekty kształcenia Symbol przedmiotowego efektu kształcenia Symbol tworzony przez osobę wypełniającą sylabus (kategoria: W-wiedza, U-umiejętności, K-kompetencje oraz numer efektu) W1 W2 Lista efektów kształcenia Treść przedmiotowego efektu kształcenia Efekty kształcenia określają co student powinien wiedzieć, rozumieć i być zdolny wykonać po zakończeniu zajęć. Efekty kształcenia wynikają z celów danego przedmiotu. Osiągniecie każdego z efektów powinno być zweryfikowane, aby student uzyskał zaliczenie. Student - zna podstawowe problemy przedlaboratoryjnej i pozalaboratoryjnej fazy wykonywania badań - zna czynniki wpływające na wiarygodność wyników badan laboratoryjnych Odniesienie do efektu kierunkowego (numer) Numer kierunkowego efektu kształcenia zawarty w Rozporządzeniu Ministra Nauki bądź Uchwały Senatu WUM właściwego kierunku studiów. F.W1. F.W2. Strona 2 z 8
W3 W4 W5 W6 W7 W8 W9 - zna elementy diagnostycznej charakterystyki badań - zna zasady zlecania badań laboratoryjnych, przyjmowania zleceń na wykonanie badań oraz zasady dokumentacji i zleceń - zna zasady kontroli jakości badań laboratoryjnych i sposoby jej dokumentowania - zna rodzaje i charakterystykę materiału biologicznego wykorzystywanego do badań hematologicznych, serologicznych, koagulologicznych, immunologicznych, biochemicznych, wirusologicznych, mikrobiologicznych, parazytologicznych - zna zasady i techniki pobierania materiału biologicznego, w tym: krwi, moczu, kału, płynu mózgowo-rdzeniowego i stawowego, płynów z jam ciała, treści żołądkowej i dwunastniczej - zna wytyczne dotyczące transportu, przechowywania i przygotowywania do analizy materiału biologicznego - zna teoretyczne i praktyczne aspekty wykonywania prób czynnościowych F.W3. F.W4. F.W5. F.W6. F.W7. F.W8. F.W11. U1 U2 U3 U4 U5 U6 Student potrafi: - potrafi wyjaśnić pacjentowi lub zleceniodawcy wpływ czynników przedlaboratoryjnych na jakość wyniku badania laboratoryjnego, w tym konieczność powtórzenia badania - potrafi poinstruować pacjenta przed pobraniem materiału biologicznego do badań, stawiając jego dobro na pierwszym miejscu - potrafi pobierać materiał biologiczny do badań, stosując zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz znając zasady udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej - potrafi oceniać przydatność materiału biologicznego do badań, przechowywać go i przygotowywać do analizy, kierując się zasadami Dobrej Praktyki Laboratoryjnej - potrafi prowadzić i dokumentować wewnątrzlaboratoryjną i zewnątrzlaboratoryjną kontrolę jakości badań laboratoryjnych - potrafi uzyskiwać wiarygodne wyniki jakościowych i ilościowych badań płynów ustrojowych, wydalin i wydzielin, w tym płynu mózgowo-rdzeniowego i stawowego, płynów z jam ciała, treści żołądkowej i dwunastniczej F.U1. F.U2. F.U3. F.U4. F.U8. F.U10. Strona 3 z 8
Student: K1 K2 K3 - potrafi komunikować się z odbiorcami wyników badań laboratoryjnych - posiada umiejętności pracy w zespole specjalistów, w środowisku wielokulturowym i wielonarodowościowym - stosuje zasady koleżeństwa zawodowego i współpracy z przedstawicielami innych zawodów medycznych F.K1. F.K2. F.K3. 5. Formy prowadzonych zajęć Forma Liczba godzin Liczba grup Minimalna liczba osób w grupie Wykład 15 nieobowiązkowe Seminarium 10 nieobowiązkowe Ćwiczenia 45 nieobowiązkowe 6. Tematy zajęć i treści kształcenia W1 - Czynniki stanowiące zagrożenie w laboratorium. Podstawowe zasady bezpiecznej pracy w laboratorium, postępowanie po ekspozycyjne przedlekarskie. Podstawowe pojęcia dotyczące kontroli jakości wyników badań laboratoryjnych. Dr Hanna Zborowska W2- Wartości odniesienia i ich znaczenie w interpretacji wyniku. Wpływ wybranych czynników osobniczych na wynik badania laboratoryjnego /zmienność osobnicza, wiek, płeć, rytmy biologiczne/. Wpływ wybranych czynników zewnętrznych na wynik oznaczenia laboratoryjnego /pożywienie, aktywność fizyczna, używki głodzenie/, Jakość próbki materiału biologicznego a wynik oznaczenia laboratoryjnego /wpływ stazy, środków odkażających, miejsca pobrania, hemolizy, przechowywania i transportu/. dr hab. Dagna Bobilewicz W3 - Mocz jako materiał do badań laboratoryjnych. - dr Marzena Iwanowska W4 - Rola badania moczu w profilaktyce, diagnostyce i monitorowaniu postępowania medycznego. - dr Marzena Iwanowska W5 - Badanie płynów z jam ciała. mgr Agnieszka Wiśniewska W6 - Cytomorfologia ginekologiczna. Przygotowanie wymazów ginekologicznych. Podstawowe cechy normalnych i patologicznych komórek zawartych w wymazie ginekologicznym. Płyn owodniowy. Metody pobierania składników płynu owodniowego. Badania biochemiczne i morfologiczne płynu owodniowego. dr hab. Olga Ciepiela W7 - Badanie ogólne kału. Kierunki badania kału. Badanie na obecność krwi utajonej. Zasada przeprowadzenia badania. Interpretacja wyników badania. Sonda żołądkowa i dwunastnicza. Wskazania i przeciwwskazania do zgłębnikowania żołądka i dwunastnicy. Przygotowanie pacjenta do zgłębnikowania żołądka i dwunastnicy. Badanie czynności wydzielniczej żołądka - badanie ph, kwaśności miareczkowej i Strona 4 z 8
obliczenie wartości BAO, MAO i PAO. Interpretacja wyników badania. Badanie soku żołądkowego (cechy fizyczne, chemiczne, skład mikroskopowy). Metody badania motoryki dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego, próba z cholecystokininą. BAL. Badanie plwociny. dr hab. Olga Ciepiela W8 - Zaliczenie wykładów dr hab. Olga Ciepiela S1 - Techniki znajdujące zastosowanie w rutynowym medycznym laboratorium diagnostycznym ze szczególnym uwzględnieniem automatyzacji badań z zakresu analityki ogólnej. Podstawy prowadzenia kontroli wewnątrzlaboratoryjnej. dr Hanna Zborowska S2 - Zasady przygotowania pacjenta do badań laboratoryjnych. Zasady znakowania i identyfikacji próbek. Przechowywanie i transport próbek. dr Hanna Zborowska S3 - Rola badania moczu w profilaktyce, diagnostyce i monitorowaniu postępowania medycznego. Dobowa zbiórka moczu. dr Marzena Iwanowska S4 - Badanie nasienia. Podstawowe parametry ejakulatu, badania morfologiczne. Badania biochemiczne.- dr hab. Olga Ciepiela S5 - Płyn stawowy. Metody pobierania płynu stawowego. Kierunki badania płynu stawowego. Skład chemiczny płynu stawowego. Elementy morfotyczne występujące w płynie stawowym i metody ich badania mgr Agnieszka Wiśniewska C1 - Zajęcia praktyczne z badania moczu ze szczególnym uwzględnieniem roli pasków testowych. Znaczenie kliniczne wykrywania narkotyków i leków w moczu za pomocą testów paskowych. dr Marzena Iwanowska C2 - Badanie ogólne moczu ze szczególnym uwzględnieniem mikroskopowej oceny osadu. Metody barwienia osadu moczu.- dr Marzena Iwanowska C3 - Badanie ogólne moczu ze szczególnym uwzględnieniem mikroskopowej oceny osadu. Metody barwienia osadu moczu ciąg dalszy- dr Marzena Iwanowska C4 - Zajęcia praktyczne z badania płynu mózgowo-rdzeniowego. T11 mgr Agnieszka Wiśniewska, dr Emilia Czyżewska C5 - Zajęcia praktyczne z badania płynów ustrojowych. Rola badania płynów z jam ciała. Pojęcia przesięku i wysięku. Metody ich różnicowania. T12 - mgr Agnieszka Wiśniewska, dr Emilia Czyżewska C6 - Rola badania kału w różnych patologiach klinicznych. Inny materiał biologiczny (kamienie, ślina, łzy, włosy, nasienie). Badanie kału: makroskopowe, mikroskopowe (wykrywanie skrobi, tłuszczu, włókien mięsnych), chemiczne (wykrywanie barwników żółciowych, chymotrypsyny, krwi utajonej). mgr Paweł Kozłowski C7 - Ocena ilościowa elementów morfotycznych krwi, PMR, płynów z jam ciała za pomocą kamer hematologicznych Burkera i Fuchsa-Rosenthala. Technologia pomiarowa w analizatorach zautomatyzowanych dr Emilia Czyżewska C8 Zaliczenie praktyczne i teoretyczne ćwiczeń 1-7. dr Marzena Iwanowska Strona 5 z 8
C9 zajęcia praktyczne z pobierania krwi żylnej. mgr Małgorzata Fedak C10 zajęcia praktyczne z pobierania krwi żylnej. mgr Małgorzata Fedak C11 Zajęcia praktyczne z pobierania krwi żylnej i włośniczkowej dr hab. Olga Ciepiela C12 - Standardy przy pobieraniu materiału do badań laboratoryjnych. Czynniki przed analityczne wpływające na wynik badania. Analiza stopnia hemolizy w próbce. Interferencje. Rola i rodzaje antykoagulantów. dr Hanna Zborowska C13 Analiza kamieni żółciowych. Analiza kamieni moczowych: wykrywanie soli amonowych, węglanów, szczawianów, fosforanów, wapnia, cystyny mgr Paweł Kozłowski C14 Przygotowanie procedury pobierania krwi. Wizyta w punkcie pobrań. Omówienie przygotowanych procedur. dr Hanna Zborowska C15 Obieg materiału i zasady dokumentacji ze szczególnym uwzględnieniem etapu przygotowania próbek do badania (wirowanie, sedymentacja). Wizyta w laboratorium. Zaliczenie ćwiczeń 9-15. T21 dr Hanna Zborowska, dr hab. Olga Ciepiela 7. Sposoby weryfikacji efektów kształcenia Symbol przedmiotowego efektu kształcenia F.W2,3,6,8,9 F.U3. Symbole form prowadzonych zajęć Sposoby weryfikacji efektu kształcenia W1-7 Kolokwium pisemne Kryterium zaliczenia F.W7 F.U1,4,6 F.K1,2,3 C1-7 Egzamin praktyczny F.W7,8 F.U1,4,6 C11-15 Kolokwium pisemne F.U3. C9-10 Zaliczenie praktyczne 8. Kryteria oceniania Forma zaliczenia przedmiotu: egzamin praktyczny i testowy Do przystąpienia do egzaminu testowego niezbędne jest pozytywne zdanie egzaminu praktycznego. Dopuszczalne są maksymalnie 2 nieobecności na ćwiczeniach. Wszystkie kolokwia muszą być zaliczone pozytywnie. ocena kryteria Strona 6 z 8
2,0 (ndst) 3,0 (dost) W tym polu definiujemy kryteria zaliczenia dla konkretnej metody oceniania. Wymagane jest określenie jedynie kryterium zaliczenia. Wymagania związane z uzyskaniem różnych oceny można określić fakultatywnie Student umie posłużyć się mikroskopem do oceny osadu moczu i płynu mózgowo-rdzeniowego, zna jednostki i umie je przeliczać, prawidłowo wykonuje badanie moczu i płynu mózgowo-rdzeniowego, umie zinterpretować wynik badania moczu i płynu mózgowo-rdzeniowego. Student uzyska na teście min.60% prawidłowych odpowiedzi. 3,5 (ddb) 4,0 (db) 4,5 (pdb) 5,0 (bdb) 9. Literatura Literatura obowiązkowa: 1. Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. A. Dembińska-Kieć, J. Naskalski wyd. 3 2. Próbki: od pacjenta do laboratorium. W.G. Guder, S. Narayan, H. Wisser, B. Zawta 3. Wydzieliny człowieka. M. Uszyński, K. Worowski 4. Dostępne atlasy moczu Literatura uzupełniająca: 1. Diagnostyka laboratoryjna. B. Neumeister, I. Besenthal, H. Liebich 2. Diagnostyka laboratoryjna t. 1 i 2. N.A. Brunzel 3. Interpretacja badań laboratoryjnych. J. Wallach 4. Dostarczane na zajęciach bieżące publikacje 10. Kalkulacja punktów ECTS (1 ECTS = od 25 do 30 godzin pracy studenta) Forma aktywności Liczba godzin Liczba punktów ECTS Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim: Wykład 15 1 Seminarium 10 1 Ćwiczenia 45 2 Samodzielna praca studenta (przykładowe formy pracy): W tym polu opisujemy nakład samodzielnej pracy przeciętnego studenta konieczny aby zaliczyć przedmiot. W kalkulacji należy uwzględnić m.in. konieczność przygotowania się do zajęć, wykonania pracy domowych, przygotowania się do zaliczeń itp. Przygotowanie studenta do zajęć 10 0,5 Przygotowanie studenta do zaliczeń 10 0,5 Strona 7 z 8
Inne (jakie?) 11. Informacje dodatkowe Razem 90 5 Osoba odpowiedzialna za dydaktykę dr Marzena Iwanowska marzena.iwanowska@wum.edu.pl Zajęcia nr 9 i 10 odbywają się w Zakładzie Podstaw Pielęgniarstwa, Wa-wa, ul. Ciołka 27 Pozostałe ćwiczenia odbywają się w Zakładzie Diagnostyki Laboratoryjnej Wa-wa, ul. Banacha 1a, blok C, niski parter, sala 23D i 24D. Wykłady odbywają się w sali im. Koskowskiego, wydział Farmacji Na zajęciach obowiązuje bezwzględnie odzież ochronna i zmienne obuwie ze względu na pracę z materiałem potencjalnie zakaźnym. Podpis Kierownika Jednostki Podpis osoby odpowiedzialnej za sylabus Strona 8 z 8