RESPEKTOWANIE NORM SPOŁECZNYCH W SZKOLE

RESPEKTOWANIE NORM SPOŁECZNYCH W SZKOLE Wymaganie 5 Respektowane są normy społeczne. Raport ewaluacyjny opracowany przez zespół ewaluacji w składzie: Ewa Jadwiszczak, Anna Krajda, Grażyna Łągwa, Teresa Nowakowska, Maria Poborska, Ewa Śpiewak, Mariola Turczyńska Zelów, 26 czerwca 2015 r. 1

Ewaluacja wewnętrzna 2014/2015 Celem ewaluacji i zasadniczym problemem badawczym była: ocena stopnia znajomości i przestrzegania norm społecznych w szkole przez uczniów i nauczycieli; pozyskanie informacji na temat poczucia bezpieczeństwa w szkole wśród uczniów i rodziców oraz rodzajów zagrożeń występujących na terenie szkoły. Wskaźniki: Zasady postępowania członków społeczności szkolnej są czytelnie określone w dokumentach szkolnych. Członkowie społeczności szkolnej znają i rozumieją normy zachowań obowiązujących w szkole. Szkoła podejmuje działania zapewniające uczniom bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne. W szkole wspólnie z uczniami i nauczycielami analizuje się podejmowane działania wychowawcze, mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. Relacje między członkami społeczności szkolnej oparte są na wzajemnym szacunku i zaufaniu. Narzędzia badawcze: kwestionariusz ankiety dla rodziców, kwestionariusz ankiety dla nauczycieli, kwestionariusz ankiety dla uczniów kl. V-VI, kwestionariusz sondażu dla uczniów kl. I-III. 2

PYTANIA KLUCZOWE: 1. Jaki jest poziom respektowania norm społecznych i poczucia bezpieczeństwa w naszej placówce? 2.Jakie zagrożenia zmniejszające poczucie bezpieczeństwa uczniów występują w naszym środowisku szkolnym? 3. Jak reagują nauczyciele na nieprzestrzeganie lub naruszanie norm społecznych w szkole i zasad bezpieczeństwa? 4. W jakim stopniu są skuteczne podejmowane przez szkołę działania wzmacniające właściwe zachowania i eliminujące zagrożenia? 5.W jakim stopniu rodzice i szkoła współpracują w kwestii przestrzegania norm i zapewnienia bezpieczeństwa? 6. Jakie działania wychowawcze i promujące właściwe postawy inicjuje Samorząd Uczniowski? Zakres ewaluacji: Grupa badawcza: 216 rodziców, 223 wybranych uczniów klas I VI, 13 nauczycieli. Zespół ewaluacji w składzie: Ewa Jadwiszczak, Anna Krajda, Grażyna Łągwa, Teresa Nowakowska, Maria Poborska, Ewa Śpiewak, Mariola Turczyńska opracował koncepcję ewaluacji wraz z narzędziami badawczymi oraz zebrał i zanalizował dane. Badania ankietowe, wśród wszystkich grup respondentów, zostały przeprowadzone w styczniu 2015 roku. Badania polegały na przeprowadzeniu ankiety wśród odbiorców ewaluacji: uczniów, rodziców i nauczycieli. Do zebrania danych posłużyły kwestionariusze ankietowe. Wykorzystane w procesie badawczym ankiety zawierały pytania: zamknięte i półotwarte. Wzory ankiet zamieszczone zostały w załączniku. Zgromadzony materiał empiryczny został wykorzystany w analizie niniejszego raportu. Wszyscy badani, przed rozpoczęciem badań, byli informowani o celach badań, sposobie wykorzystania ich wyników oraz całkowitej anonimowości uzyskanych informacji. 3

ANALIZA ANKIETY DLA RODZICÓW Ankieta dla rodziców składała się z 12 pytań. 1.Które dokumenty szkolne są Pani/Panu znane? 4

96% rodziców zna statut szkoły, program wychowawczy oraz szkolny system oceniania. Zaledwie 4% twierdzi, że dokumenty szkolne nie są im znane. 2. Czy zapisy prawa wewnątrzszkolnego są przestrzegane? Wszyscy ankietowani rodzice sądzą, że zapisy prawa wewnątrzszkolnego są przestrzegane. 5

3. Które Państwa zdaniem, z podanych norm społecznych są przestrzegane w szkole? Zdaniem ankietowanych rodziców dążenie do zdobywania wiedzy i dbanie o wspólne dobro to normy społeczne najbardziej przestrzegane w szkole -71%. Do innych przestrzeganych najczęściej norm należą także kultura osobista i higiena - 66% oraz dbanie o bezpieczeństwo - 64%. 6

4.Które, Państwa zdaniem, działania szkoły sprzyjają przestrzeganiu norm społecznych? Wśród działań sprzyjających przestrzeganiu norm społecznych najwyżej ocenione przez rodziców są dyżury nauczycieli na przerwach - (78%). Cenionym działaniami są również rozmowy indywidualne z wychowawcami (67%) i lekcje wychowawcze poświęcone problematyce bezpieczeństwa i przestrzegania norm społecznych - (67%). Na bezpieczeństwo w szkole wpływają pozytywnie lekcje z pedagogiem (31%) i spotkania z policjantem (37%). W mniejszym stopniu warsztaty profilaktyczne (19%). 7

5. Czy szkoła Pani/Pana dziecka jest miejscem bezpiecznym? Wszyscy ankietowani rodziców uważają, że szkoła ich dzieci jest bezpieczne. Nie ma osób, które uważają, że w szkole jest niebezpiecznie. 6. Z jakimi formami agresji spotkało się Pani/Pana dziecko w szkole? 40% ankietowanych uważa, że ich dziecko nie spotkało się w szkole z żadną formą agresji. Jednak 34% mówi o agresji słownej, 28% -fizycznej a 16% - psychicznej. 8

7. Jakie zagrożenia wpływają na zmniejszenie poczucia bezpieczeństwa Państwa dziecka w szkole? Na zmniejszenie się poczucia bezpieczeństwa wpływają głównie: wyśmiewanie 67%, obrażanie 46% przezywanie 43%. Rodzice wymieniają też obgadywanie 32%, przemoc fizyczną 34% izolowanie 22%. 9

8. Które sposoby reagowania nauczycieli na niewłaściwe zachowania uczniów uważacie Państwo za najbardziej skuteczne? Do najbardziej skutecznych sposobów reagowania nauczycieli na niewłaściwe zachowania uczniów ankietowani zaliczają przede wszystkim rozmowę z rodzicami 76%. Upomnienie ustne 42% jest bardziej skuteczne od pisemnego czy punktowego oceniania uczniów - 19% 10

9. Czy Państwa zdaniem, nauczyciele podejmują działania mające na celu wyeliminowanie zagrożeń? Według opinii rodziców nauczyciele podejmują działania mające na celu przeciwdziałania przemocy 97 %. Tylko 3 % ma odmienne zdanie. 10. Czy Państwa zdaniem, podejmowane przez nauczycieli działania są skuteczne? Dwoje ankietowanych rodziców 1 % sądzi, że działania podejmowane przez nauczycieli są nieskuteczne. Pozostali - 99% mają odmienne zdanie. 11

11. Czy dotychczas zwracała się Pani/Pan z propozycjami służącymi poprawie bezpieczeństwa w szkole? Rodzice nie proponują innych sposobów poprawiających bezpieczeństwo 73% 12. Czy Państwa propozycje zostały uwzględnione? 56 ankietowanych rodziców jest przekonanych, ze ich propozycje służące poprawie bezpieczeństwa zostały uwzględnione. Tylko 2 rodziców ma odmienne zdanie. 12

ANALIZA ANKIETY DLA UCZNIÓW W ankiecie wzięło udział 91 uczniów klas V VI Szkoły Podstawowej nr 4 im. H. Sienkiewicza w Zelowie 1. Czy w swojej szkole czujesz się bezpiecznie? Odpowiedź TAK RACZEJ TAK RACZEJ NIE NIE Liczba wyborców 46 43 2 0 Na 91 uczniów 46, czyli 51% badanych czuje się w szkole bezpiecznie. Natomiast 43, czyli 47% uważa, że w szkole jest raczej bezpiecznie, 2 ankietowanych raczej nie czuje się w niej bezpiecznie, co stanowi 2 % badanych. 2. Czy jako uczeń znasz swoje prawa i obowiązki? Odpowiedź TAK RACZEJ TAK RACZEJ NIE NIE Liczba wyborców 63 24 2 2 13

Na podstawie wykresu widzimy, że większość uczniów, bo 63, czyli 69,2 % zna swoje prawa i obowiązki. Natomiast 24, czyli 26,4 % badanych stwierdziło, że raczej zna swoje prawa i obowiązki. 2, czyli 2,2 % raczej nie i 2 uczniów, czyli 2,2 % stwierdziło, że nie zna swoich praw i obowiązków. 3. Z jakimi formami agresji spotkałaś/eś się w szkole? Odpowiedź NIESPOTKAŁAM/ FIZYCZNA PSYCHCZNA SŁOWNA EM SIĘ Liczba wyborców 27 13 52 28 14

Najwięcej uczniów spotkało się w szkole ze słowną agresją, bo aż 52 ankietowanych, co stanowi 57 %, ale 27 osób, czyli 30 % zetknęło się z agresją fizyczną, a 13, czyli 14 % z psychiczną. Wśród badanych 28 wychowanków stwierdziło, że nie spotkało się w szkole z żadną agresją. 15

4. Jakie zagrożenia wpływają na zmniejszenie Twojego poczucia bezpieczeństwa w szkole? Jak widać na wykresie największy wpływ na brak poczucia bezpieczeństwa ma obrażanie, wskazało tak 46 uczniów, czyli 51 % badanych. Na drugim miejscu jest wyśmiewanie, uznało tak 42 uczniów, co stanowi 46 %. Na trzecim obgadywanie, stwierdziło tak 40 osób, czyli 44%. W następnej kolejności znajduje się przezywanie, twierdzi tak 27 ankietowanych, czyli 29,7 %, grożenie 26 osób tj. 28,5 %, przemoc fizyczna 22 uczniów, czyli 24 %, niszczenie własności 21, co daje 23 %, rozpowszechnianie plotek 17, czyli 18,7 %, wymuszanie 14 co oznacza, że twierdzi tak 16

15,4 % wychowanków. Na ostatnim miejscu jest okradanie, 11 uczniów,czyli 23 % i izolowanie 4 osoby, czyli 4,4%. Nikt nie podał innych zagrożeń. 5. Czy, Twoim zdaniem, nauczyciele podejmują działania mające na celu wyeliminowanie zagrożeń? Spośród ankietowanych 58 osób uważa, że nauczyciele podejmują działania mające na celu wyeliminowanie zagrożeń, co stanowi 63,8 %. Tylko częściowo - twierdzi tak 28 uczniów, czyli 30,7 %. Natomiast 5 wychowanków utrzymuje, że nauczyciele nie podejmują żadnych działań. 17

6. Które sposoby reagowania nauczycieli na niewłaściwe zachowania uczniów uważasz za najbardziej skuteczne? Jak wynika z przeprowadzonego sondażu najbardziej dyscyplinująca według uczniów jest rozmowa z rodzicami. Wskazało tak 65 uczniów, czyli 71,4 % badanych. Jako drugie 33 uczniów wskazało rozmowę dyscyplinującą, czyli 36,3 %. Natomiast upomnienie ustne i punktowy system oceniania wybrało 23 uczniów, tzn. 25,3 % badanych. Za najmniej skuteczne uznano upomnienie pisemne, wskazało tak 15 dzieci, czyli 16,5 % ankietowanych. 18

7. Które, Twoim zdaniem, z podanych norm społecznych są przestrzegane w szkole? 19

Przestrzeganie norm społecznych w szkole uplasowało się w następującej kolejności: dążenie do zdobywania wiedzy 55, czyli 60, 4 %; kultura osobista i higiena 46, tj. 50,5 %; dbanie o wspólne dobro 45, co stanowi 49,5 %; dbanie o bezpieczeństwo 44, daje to 48,5% głosów, następnie szacunek dla innych tak twierdzi 40 osób, czyli 44 %, na dalszym miejscu znajduje się pomoc słabszym, osamotnionym, młodszym 32 uczniów, tzn. 35, 2 %. Natomiast na wystrzeganie się agresywnych zachowań wskazało 21, czyli 23,1 % wychowanków. 8. Które działania szkoły sprzyjają przestrzeganiu norm społecznych? Według uczniów na działania szkoły, które sprzyjają przestrzeganiu norm społecznych największy wpływ mają dyżury nauczycieli na przerwach, taką odpowiedź zaznaczyły 64 osoby, czyli 70,3 % ankietowanych. W następnej kolejności są: lekcje wychowawcze 52 uczniów, tj. 57 %, rozmowy indywidualne z wychowawcą tak twierdzi 29 podopiecznych, 20

czyli 24,2 %, rozmowy indywidualne z dyrektorem 26 osób, co stanowi 28,6 %, spotkania z policją tak zdecydowało 25 ankietowanych, daje to 27,5 %, lekcje z pedagogiem - 22 wychowanków, tj. 24,2 %, warsztaty profilaktyczne wskazało 15 uczniów, czyli 16,5 %, a rozmowy indywidualne z pedagogiem zakreśliło 12 osób, inaczej 13,2 %, 7 głosów padło na odpowiedź inne, czyli 7,7 %. 9. Czy zgłaszałaś/eś nauczycielom sytuacje, które były związane z zagrożeniem bezpieczeństwa w szkole? Odpowiedź TAK NIE Liczba wyborców 39 57 Wśród 91 ankietowanych 52, czyli 57 % stwierdziło, że nie zgłaszało nauczycielom sytuacji związanych z zagrożeniem bezpieczeństwa w szkole, natomiast 39 osób, tj. 43% zgłaszało takowe zagrożenia. 10. Czy zostały podjęte działania służące poprawie sytuacji? Odpowiedź TAK CZĘŚCIOWO NIE Liczba wyborców 47 30 14 21

51,6%, czyli 47 ankietowanych uważa, że w szkole zostały podjęte kroki służące poprawie sytuacji bezpieczeństwa. 30 osób, tj.33 % twierdzi, że tylko częściowo. Natomiast 14 uczniów, 15,4 % uznaje, że nie. 11. Czy Samorząd Uczniowski w Twojej szkole podejmuje działania promujące właściwe postawy? Odpowiedź TAK CZĘŚCIOWO NIE Liczba wyborców 45 30 16 22

Według ankietowanych 45 osób, czyli 49,5 % twierdzi, że Samorząd Uczniowski podejmuje działania promujące właściwe postawy, 33 %, tj 30 uczniów sądzi, że częściowo. Natomiast odpowiedź nie zaznaczyło 16 wychowanków, co daje 17,5 % osób. 23

ANALIZA SONDAŻU DLA UCZNIÓW KLAS I - III Sondaż przeprowadzono wśród 132 uczniów klas I III Szkoły Podstawowej nr 4 im. Henryka Sienkiewicza w Zelowie. Uczniom zadano pięć pytań dotyczących bezpieczeństwa. 1.Czy w szkole czujesz się bezpiecznie? Odpowiedź Tak Nie Częściowo Liczba wyborów 77 2 19 Większość,bo 77 uczniów, czyli 58,3 % badanych czuje się w szkole bezpiecznie. 53 uczniów, czyli 40,2 % badanych czuje się częściowo, natomiast 2 uczniów nie czuje się w szkole bezpiecznie, co stanowi 1,5 % badanych. 2. Czy jako uczeń znasz swoje prawa i obowiązki? Odpowiedź Tak Nie Częściowo Liczba wyborów 126 0 6 24

Na podstawie przeprowadzonego badania widzimy, że większość uczniów, bo 126, czyli 95,5 % zna swoje prawa i obowiązki. Natomiast 6 uczniów, czyli 4,5 % badanych stwierdziło, że zna prawa i obowiązki częściowo. Nikt nie wskazał braku znajomości swoich praw i obowiązków. 3. Jakie zagrożenia wpływają na zmniejszenie Twojego poczucia bezpieczeństwa w szkole? Jak widać na wykresie największy wpływ na brak poczucia bezpieczeństwa ma przezywanie, wskazało tak 45 uczniów, czyli 34,0 % badanych. Jako drugie wskazywane 25

było obrażanie, uznało tak 39 uczniów, co stanowi 29,5%. Na trzecim miejscu dzieci wskazały wyśmiewanie i obgadywanie, podało tak po 37 uczniów, czyli po 28,0%. Przemoc fizyczna i rozpowszechnianie plotek wskazało po 25 osób, czyli 18,9%. Izolowanie wskazało 21 dzieci,15,9 %, niszczenie własności 18 uczniów, tj. 13,6%, grożenie i okradanie po 15 osób, 11,3% i wymuszenia 10 dzieci, czyli 7,5 %. Nikt nie podał innych zagrożeń. 4. Które sposoby reagowania nauczycieli na niewłaściwe zachowania uczniów uważasz za najwłaściwsze? Rodzaje działań nauczyciela Liczba wyborów upomnienie ustne 65 rozmowa z rodzicami 80 upomnienie pisemne (uwaga) 48 rozmowa dyscyplinująca z wychowawcą, pedagogiem, dyrektorem 46 Jak wynika z przeprowadzonego sondażu najbardziej dyscyplinująca według uczniów jest rozmowa z rodzicami. Wskazało tak 80 uczniów, czyli 60,6 % badanych. Jako drugie uczniowie wskazali upomnienie ustne, podało tak 49,2 % dzieci. Natomiast upomnienie pisemne wybrało 48 uczniów, czyli 36,6 % badanych. Za najmniej skuteczne uznano rozmowę dyscyplinującą, wskazało tak 46 dzieci, czyli 34,8 % badanych. 26

5. Które działania szkoły sprzyjają przestrzeganiu norm społecznych? Lp. Rodzaj działania Liczba wyborów 1. dyżury nauczycieli na przerwach 116 2. pogadanki wychowawcze 87 3. rozmowy indywidualne z wychowawca 106 4. lekcje z pedagogiem 38 5. rozmowy indywidualne z dyrektorem 56 6. spotkania z policją 52 7. rozmowy indywidualne z pedagogiem 33 132 112 92 72 52 32 12-8 Według badanych najbardziej sprzyjają przestrzeganiu norm społecznych w szkole dyżury nauczycieli, stwierdziło tak 87,8 % uczniów. Jako drugie uczniowie wskazali rozmowy indywidualne z wychowawcą, podało tak 80,3 % badanych. Duży wpływ na przestrzeganie norm społecznych wg. uczniów mają pogadanki wychowawcze, uznało tak 65, 9% dzieci. Rozmowy indywidualne z dyrektorem wybrało 42,4 % uczniów. Na kolejnym miejscu zostały wskazane spotkania z policją, podało tak 39,3% badanych. Kolejne zostały wskazane lekcje z pedagogiem (28,7%) i rozmowy indywidualne z pedagogiem (25,0%). 27

ANALIZA ANKIETY DLA NAUCZYCIELI W ankiecie wzięło udział 13 nauczycieli, którzy odpowiedzieli na 10 pytań. 1. Czy nasza szkoła jest miejscem bezpiecznym? Zdecydowana większość nauczycieli wypowiedziała się, że nasza szkoła jest miejscem bezpiecznym. 2. Jakie zagrożenia wpływają na zmniejszenie poczucia bezpieczeństwa dzieci w szkole? Spośród sytuacji budzących niepokój, a które wpływają na zmniejszenie poczucia bezpieczeństwa wśród uczniów respondenci wskazali: wyśmiewanie-77%, przezywanie- 62%, obrażanie-54%, obgadywanie-46%, przemoc fizyczną-31%, niszczenie własności-23%, grożenie-3%. Nauczyciele nie wskazali izolowania, okradania, wymuszenia oraz 28

rozpowszechniania plotek co nie pokrywa się z badaniem przeprowadzonym wśród uczniów. Nikt nie podał innych zagrożeń. 3. Czy zapisy prawa wewnątrzszkolnego są przestrzegane przez uczniów? Według 46% nauczycieli uczniowie przestrzegają zapisy prawa wewnątrzszkolnego, 54% uważa, że częściowo. Nikt nie wskazał uczniów nie przestrzegających prawa wewnątrzszkolnego. 29

4. Które, Państwa zdaniem, z podanych norm społecznych są przestrzegane w szkole? 85% respondentów uważa, że uczniowie dbają o wspólne dobro. 77%, że dążą do zdobywania wiedzy. 62% wskazało, że w szkole dba się o bezpieczeństwo oraz pomaga się słabszym, osamotnionym i młodszym. Następnie została wskazana przez 54% nauczycieli kultura osobista i higiena oraz szacunek dla innych. 34% wskazało wystrzeganie się agresywnych zachowań (wulgaryzmów, bicia, wyśmiewania). Nikt nie wskazał innych norm społecznych. 30

5. Które, Państwa zdaniem, działania szkoły sprzyjają przestrzeganiu norm społecznych? W szkole podejmowane są działania, które pomagają przestrzeganiu norm społecznych. Do najważniejszych działań nauczyciele zaliczają: pełnienie dyżurów na przerwie-92%, rozmowy indywidualne z wychowawcą i z pedagogiem-85%. Ważnymi działaniami, bo aż 69% nauczycieli wskazało rozmowy indywidualne z dyrektorem, lekcje z pedagogiem, spotkania z policją i warsztaty profilaktyczne. Ponadto 15% nauczycieli wymieniło realizację projektów profilaktycznych. 31

6. Czy w szkole podejmowane są działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań? Według 100% badanych nauczycieli w szkole podejmowane są działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. 7. Czy podejmowane przez szkołę działania przynoszą pożądany efekt wychowawczy? Podejmowane działania przez szkołę przynoszą pożądany efekt wychowawczy. Natomiast 2 badanych sądzi, że częściowo. 32

8. Czy spotkała się Pani/Pan z inicjatywą rodziców mającą na celu poprawę respektowania norm społecznych i eliminowanie zagrożeń? 31% ankietowanych nauczycieli spotkało się z inicjatywą rodziców mającą na celu poprawę respektowania norm społecznych i eliminowanie zagrożeń. Natomiast 69% nie. 33

9. Czy zostały one uwzględnione przez nauczycieli? 3 ankietowanych nauczycieli stwierdziło, że inicjatywa rodziców została uwzględniona, natomiast 1, że nie. 7 nauczycieli, którzy nie spotkali się z propozycjami rodziców nie dokonała wyboru. 10. Wymień działania wychowawcze i promujące właściwe postawy, jakie inicjuje samorząd uczniowski (klasowy i szkolny)? Nauczyciele wymienili następujące działania wychowawcze, które promują właściwe postawy, jakie inicjuje samorząd uczniowski (klasowy i szkolny): - udział w akcjach charytatywnych 11 - wybory Genthelmen i Lady 8 - udział w WOŚP 6 - pomoc przy odrabianiu lekcji 2 - organizacja apeli okolicznościowych 1 - pomoc w konkursach 1 - pomoc w balu 1 - obsługa pocztu sztandarowego 1 - gazetki szkolne 1 - udział w uroczystościach pozaszkolnych 1informowanie chorych kolegów o lekcjach 1-2 ankiety bez wskazania. 34

WNIOSKI OGÓLNE: Na podstawie analizy wyników i wniosków z przeprowadzonych badań sformułowano odpowiedzi na pytania kluczowe w formie mocnych i słabych stron oraz rekomendacje do dalszej pracy i propozycje do planu działań: Mocne strony Rodzice mają możliwość dzielenia się z nauczycielami swoimi opiniami na temat pracy szkoły i sposobu wychowania. Zdaniem większości rodziców nauczyciele wnikliwie obserwują zachowania i postawy uczniów, szybko reagują na niepożądane zachowania uczniów, odwołują się do ustalonych zasad, rozmawiają z rodzicami szukając rozwiązania problemu. Szkoła wspiera rodziców we wpajaniu i egzekwowaniu zasad bezpieczeństwa oraz norm społecznych. Informacje, które rodzice otrzymują na temat rozwoju swojego dziecka są pomocne w wychowaniu. Rodzice zostali zapoznani z dokumentami szkolnymi regulującymi kwestie praw i obowiązków ucznia oraz respektowania norm społecznych przez wychowawcę klasy lub pozyskali takie informacje ze strony internetowej szkoły. Rodzice i uczniowie wiedzą jakie dokumenty wewnątrzszkolne regulują zasady zachowania i bezpieczeństwa obowiązujące w szkole. Uczniowie czują się w szkole bezpiecznie. Szkoła jasno formułuje obowiązujące w niej normy, a nauczyciele dokładają wszelkich starań, aby wpoić uczniom obowiązujące zasady życia społecznego. Niewielu rodziców wie, że udział dziecka w warsztatach profilaktycznych to działanie szkoły sprzyjające przestrzeganiu norm społecznych. Dzieci rozumieją i potrafią określić normy społeczne, właściwe zachowania, znają konsekwencje nieprzestrzegania ustalonych zasad. Uczniowie wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje. Informacje te uzyskują na lekcjach wychowawczych, podczas rozmów indywidualnych z wychowawcą i dyrektorem, na zajęciach lekcyjnych i z pedagogiem szkolnym. 35

W szkole nie dochodzi do rażącego naruszania norm. Jednocześnie sami uczniowie dostrzegają potrzebę podniesienia stopnia kultury osobistej swoich kolegów i koleżanek szczególnie w czasie przerw na korytarzach szkolnych. W szkole podejmowane są różnego rodzaju działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. Nauczyciele realizują zagadnienia bezpieczeństwa w różnych formach, najczęstszą są zajęcia lekcyjne, zabawy tematyczne, współpraca z instytucjami zajmującymi się bezpieczeństwem (np. straż miejska, policja, straż pożarna). Szkoła duże znaczenie przywiązuje do integracji uczniów, w tym celu organizowane są wspólne wycieczki i wyjścia szkolne, wyjazdy na Zieloną szkołę, zabawy, imprezy szkolne, turnieje czy współzawodnictwo sportowe klas. Uczniowie biorą czynny udział w różnych programach i projektach edukacyjnych. Wszyscy uczniowie znają swoje prawa i obowiązki. Szkoła posiada wewnętrzne regulaminy dotyczące bezpieczeństwa. Regulaminy, procedury dotyczące bezpieczeństwa dzieci w szkole oraz podczas wyjść i wycieczek zostały omówione i są na bieżąco nowelizowane. Statut Szkoły dokładnie omawia zasady oceniania zachowania oraz prawa i obowiązki ucznia. Słabe strony Uczniowie doświadczyli ze strony innych uczniów różnego rodzaju niewłaściwych zachowań, mających charakter najczęściej agresji słownej, rzadziej fizycznej. Normy, z przestrzeganiem których uczniowie mają problem to: umiejętność współpracy w grupie, przewidywanie skutków swojego zachowania, punktualność, prawdomówność, przestrzeganie terminów, kulturalne zachowanie wobec nauczycieli i innych pracowników szkoły oraz wobec kolegów. Rodzice i uczniowie zauważyli problem kradzieży wśród uczniów. Nauczyciele nie dostrzegli tego problemu. 36

PODSUMOWANIE ANALIZY PYTAŃ KLUCZOWYCH: 1. Jaki jest poziom respektowania norm społecznych i poczucia bezpieczeństwa w naszej placówce? Zdaniem uczniów i rodziców poziom respektowania norm społecznych jest bardzo wysoki. Nauczyciele poziom respektowania norm oceniają nieco niżej. Wszyscy badani stwierdzili, że szkoła jest miejscem bezpiecznym. 2. Jakie zagrożenia zmniejszające poczucie bezpieczeństwa uczniów występują w naszym środowisku szkolnym? Uczniowie spotykają się z agresją słowną, psychiczną i fizyczną. Najczęściej na zmniejszenie poczucia bezpieczeństwa wpływa wyśmiewanie, obgadywanie, obrażanie. 3. Jak reagują nauczyciele na nieprzestrzeganie lub naruszanie norm społecznych w szkole i zasad bezpieczeństwa? Nauczyciele reagują na niewłaściwe zachowania uczniów stosując najczęściej upomnienie ustne, rozmowę z rodzicami, upomnienie pisemne, zmianę oceny z zachowania, rozmowę dyscyplinującą z wychowawcą, pedagogiem. 4. W jakim stopniu są skuteczne podejmowane przez szkołę działania wzmacniające właściwe zachowania i eliminujące zagrożenia? Najbardziej wzmacnianiu właściwych zachowań i poczuciu bezpieczeństwa sprzyjają, zdaniem rodziców, uczniów i nauczycieli, dyżury na przerwach, lekcje wychowawcze i indywidualne rozmowy z wychowawcą i pedagogiem. 37

5. W jakim stopniu rodzice i szkoła współpracują w kwestii przestrzegania norm i zapewnienia bezpieczeństwa? Rodzice uważają, że podejmowane działania w kwestii przestrzegania norm i zapewnienia bezpieczeństwa w szkole są skuteczne. Nie zgłosili potrzeby zmiany dotychczasowych form współpracy. 6. Jakie działania wychowawcze i promujące właściwe postawy inicjuje Samorząd Uczniowski? Według ankietowanych Samorząd Uczniowski promuje właściwe postawy. WNIOSKI 1. Nasza szkoła jest miejscem bezpiecznym. 2. Rodzice uważają, że podejmowane działania w szkole są skuteczne. Nie zgłosili potrzeby zmian form dotychczasowej współpracy. 3. Normy społeczne są respektowane, jednak należy pracować nad podwyższeniem poziomu kultury osobistej i szacunku dla innych u naszych uczniów. 4. Nauczyciele skutecznie reagują na nieprzestrzeganie zasad przez uczniów. 5. Należy informować rodziców o planowanych w szkole warsztatach profilaktycznych. 6. Należy na bieżąco przypominać statutowe prawa i obowiązki ucznia. Rekomendacje do dalszej pracy i propozycje do planu działań Przy omawianiu praw i obowiązków ucznia podczas zajęć godziny wychowawczej należy upewnić się, czy uczniowie dobrze rozróżniają swoje prawa od obowiązków oraz rozumieją, jakie są ich prawa, a co należy do ich obowiązków. Podczas zajęć godziny wychowawczej częściej wykorzystywać gry i zabawy integrujące zespół klasowy. Należy bardziej zaangażować uczniów we współtworzenie z nauczycielami regulaminów i zasad zachowania oraz zachęcać ich, aby stali się pomysłodawcami spotkań z osobami, które są dla nich autorytetem. Normy społeczne z przestrzeganiem których uczniowie mają problem lub zauważają ich łamanie przez innych uczniów powielają się. W związku z tym należy 38

zintensyfikować działania ukierunkowane na: ćwiczenia umiejętności pracy w grupie, kształtowanie postaw odpowiedzialności za własne postępowanie, wpajanie zasad poszanowania własnej godności i własności. Nadal przeprowadzać rozmowy z uczniami na temat kulturalnego zachowania wobec innych, wskazać sposoby radzenia sobie z agresją, podkreślać, iż przemoc słowna jest tak samo karana jak przemoc fizyczna i przypominać o konsekwencjach takiego postępowania, informować o odpowiedzialności prawnej za rozpowszechnianie oszczerstw w Internecie. Kontynuować realizację programów wychowawczych i profilaktycznych. Mobilizować rodziców do częstych kontaktów ze szkołą. Organizować zajęcia ze specjalistami wzmacniające pozytywne zachowania uczniów. 39

ANEKS Ankieta dla Rodziców pt. "Respektowanie norm społecznych w szkole". Prosimy o wypełnienie poniższej ankiety. Jest ona anonimowa, a odpowiedzi, które Państwo udzielą, pozwolą nam uzyskać informacje na temat stopnia znajomości i przestrzegania norm społecznych w szkole. Wyniki zostaną wykorzystane do doskonalenia pracy naszej placówki. Prosimy o szczere odpowiedzi. Dziękujemy. 1. Które dokumenty szkolne są Pani/Panu znane? a) statut szkoły tak, częściowo, nie b) szkolny program profilaktyczny tak, częściowo, nie c) program wychowawczy tak, częściowo, nie d) zasady wewnątrzszkolnego oceniania tak, częściowo, nie 2. W jaki sposób zapoznała się Pani/Pan z dokumentami szkolnymi? a) zostałam/em zapoznana/y na wywiadówce szkolnej przez wychowawcę b) dowiedziałam/em się od innych nauczycieli/ pedagoga/ dyrektora c) dowiedziałam/em się od innych rodziców d) w inny sposób (jaki?) -... 3. Czy zapisy prawa wewnątrzszkolnego są przestrzegane? a) tak, b) częściowo, c) nie 4. Które, Państwa zdaniem, z podanych norm społecznych są przestrzegane w szkole? 40

a) dbanie o wspólne dobro b) szacunek dla innych c) kultura osobista i higiena d) dbanie o bezpieczeństwo e) dążenie do zdobywania wiedzy f) pomoc słabszym, osamotnionym, młodszym g) wystrzeganie się agresywnych zachowań (wulgaryzmów, bicia, wyśmiewania) h) inne (jakie?)... 5. Które, Państwa zdaniem, działania szkoły sprzyjają przestrzeganiu norm społecznych a) dyżury nauczycieli na przerwach, b) rozmowy indywidualne z wychowawcą, c) rozmowy indywidualne z dyrektorem, d) rozmowy indywidualne z pedagogiem, e) lekcje wychowawcze, f) lekcje z pedagogiem, g) spotkania z policją, h) warsztaty profilaktyczne, i) inne (jakie? 6. Czy szkoła Pani/Pana dziecka jest miejscem bezpiecznym? a) tak b) raczej tak c) raczej nie d) nie e) nie wiem 7. Z jakimi formami agresji spotkało się Pani/Pana dziecko w szkole? a) fizyczna b) psychiczna c) słowna d) nie spotkało się 8. Jakie zagrożenia wpływają na zmniejszenie poczucia bezpieczeństwa Państwa dziecka w szkole? a) obrażanie b) wyśmiewanie c) obgadywanie d) przezywanie e) izolowanie f) grożenia g) okradanie h) niszczenie własności i) wymuszenia j) przemoc fizyczna k) rozpowszechnianie plotek ( w tym przez smsy, Internet) l) inne... 9. Kto zdaniem Pani/Pana może być źródłem zagrożenia dla dziecka? 41

a) koledzy/koleżanki b) nauczyciele c) personel szkolny d) obcy w szkole e) nikt f) inni, np... 10. Które sposoby reagowania nauczycieli na niewłaściwe zachowania uczniów uważacie Państwo za najbardziej skuteczne? a) upomnienie ustne b) rozmowa z rodzicami c) upomnienie (uwaga) pisemna d) ocena z zachowania e) rozmowa dyscyplinująca z wychowawcą, pedagogiem, dyrektorem f) wyznaczenie kary g) inne (jakie?)... 11. W jaki sposób, Państwa zdaniem, nauczyciele dowiadują się o nieprzestrzeganiu przez uczniów norm społecznych? a) ankiety b) rozmowy z uczniami c) analizowanie uwag uczniów d) obserwacja uczniów na lekcjach i podczas przerw e) rozmowy z pedagogiem f) rozmowy z rodzicami g) inne (jakie?)... 12. Czy, Państwa zdaniem, nauczyciele podejmują działania mające na celu wyeliminowanie zagrożeń? a) tak b) nie 13. Czy, Państwa zdaniem, podejmowane przez nauczycieli działania są skuteczne? a) tak b) nie c) czasami 14. Czy dotychczas zwracała się Pani/Pan z propozycjami służącymi poprawie bezpieczeństwa w szkole? a) tak b) nie Jeżeli tak, to jakie. 42

Dziękujemy. Ankieta dla nauczycieli pt. "Respektowanie norm społecznych w szkole". Prosimy o wypełnienie poniższej ankiety, jest ona anonimowa. Wyniki zostaną wykorzystane do doskonalenia pracy naszej placówki. Prosimy o szczere odpowiedzi. Dziękujemy. 1. Które dokumenty szkolne określają obowiązujące w szkole normy społeczne i zasady bezpieczeństwa?... 2. Czy w/w zapisy prawa wewnątrzszkolnego są przestrzegane przez uczniów? a) tak b) częściowo c) nie 3. Czy w/w zapisy prawa wewnątrzszkolnego są przestrzegane przez rodziców? a) tak b) częściowo c) nie 4. Czy w/w zapisy prawa wewnątrzszkolnego są przestrzegane przez nauczycieli? a) tak b) częściowo c) nie 5. Jakie normy społeczne nie są respektowane w naszej szkole i przez kogo? Prosimy wymienić.......... 6. Jak reaguje Pani/Pan na nierespektowanie norm społecznych przez uczniów?...... 43

7. Czy nasza szkoła jest miejscem bezpiecznym? a) tak b) raczej tak c) raczej nie d) nie e) nie wiem 8. Jakie zagrożenia wpływają na zmniejszenie poczucia bezpieczeństwa dzieci w naszej szkole? a) obrażanie b) wyśmiewanie c) obgadywanie d) przezywanie e) izolowanie f) grożenia g) okradanie h) niszczenie własności i) wymuszenia j) przemoc fizyczna k) rozpowszechnianie plotek ( w tym przez sms-y, Internet) l) inne... 9. Kto zdaniem Pani/Pana może być źródłem zagrożenia dla dziecka? a) koledzy/koleżanki b) nauczyciele c) personel szkolny d) obcy w szkole e) nikt f) inni, np... 10. Czy w szkole podejmowane są działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań? a) tak (jakie?)... b) nie 11. Czy podejmowane przez szkołę działania przynoszą pożądany efekt wychowawczy? a) tak b) nie 12. Czy spotkała się Pani/Pan z inicjatywą rodziców mającą na celu poprawę respektowania norm społecznych i eliminowanie zagrożeń? a) tak b) nie 13. Czy zostały one uwzględnione przez nauczycieli i w jaki sposób? a) nie b)tak...... 44

14. Czy zapisy dokumentów szkolnych dotyczące respektowania norm społecznych są wystarczające? a) tak b) nie 15. Jakie działania mogłyby poprawić sytuację w w/w zakresie?......... Ankieta dla uczniów pt. Respektowanie norm społecznych w szkole". Dziękujemy Masz przed sobą krótką ankietę, która pomoże poznać poziom respektowania norm społecznych i poczucia bezpieczeństwa społeczności szkolnej. Odpowiedz na wszystkie pytania, uważnie je czytając. Ankieta jest anonimowa. Dziękujemy. 1. Czy w swojej szkole czujesz się bezpiecznie? a) tak b) raczej tak c) raczej nie d) nie 2. Z jakimi formami agresji spotkałaś/eś się w szkole? a) fizyczna b) psychiczna c) słowna d) nie spotkałam/em się 3. Jakie zagrożenia wpływają na zmniejszenie Twojego poczucia bezpieczeństwa w szkole? a) obrażanie b) wyśmiewanie c) obgadywanie d) przezywanie e) izolowanie f) grożenia g) okradanie h) niszczenie własności i) wymuszenia j) przemoc fizyczna k) rozpowszechnianie plotek ( w tym przez sms-y, Internet) l) inne... 4. Kto, Twoim zdaniem, może być dla Ciebie źródłem zagrożenia? a) koledzy/koleżanki b) nauczyciele c) personel szkolny d) obcy w szkole e) nikt f) inni, np... 45

5. Które sposoby reagowania nauczycieli na niewłaściwe zachowania uczniów uważasz za najbardziej skuteczne? a) upomnienie ustne b) rozmowa z rodzicami c) upomnienie (uwaga) pisemna d) ocena z zachowania e) rozmowa dyscyplinująca z wychowawcą, pedagogiem, dyrektorem f) wyznaczenie kary g) inne (jakie?)... 6. Czy, Twoim zdaniem, nauczyciele podejmują działania mające na celu wyeliminowanie zagrożeń? a) tak b) nie 7. Czy, Twoim zdaniem, podejmowane przez nauczycieli działania są skuteczne? a) tak b) nie 8. Które, Twoim zdaniem, z podanych norm społecznych są przestrzegane w szkole? a) dbanie o wspólne dobro b) szacunek dla innych c) kultura osobista i higiena d) dbanie o bezpieczeństwo e) dążenie do zdobywania wiedzy f) pomoc słabszym, osamotnionym, młodszym g) wystrzeganie się agresywnych zachowań (wulgaryzmów, bicia, wyśmiewania) h) inne (jakie?)... 9. Które działania szkoły sprzyjają przestrzeganiu norm społecznych? a) dyżury nauczycieli na przerwach e) lekcje wychowawcze b) rozmowy indywidualne z wychowawcą f) lekcje z pedagogiem c) rozmowy indywidualne z dyrektorem g) spotkania z policją d) rozmowy indywidualne z pedagogiem h) warsztaty profilaktyczne i) inne (jakie?) 10. Czy jako uczeń znasz swoje prawa? 46

a) tak b) raczej tak c) raczej nie d) nie 11. Wymień znane Ci prawa ucznia............ 12. Czy jako uczeń znasz swoje obowiązki? a) tak b) raczej tak c) raczej nie d) nie 13. Wymień znane Ci obowiązki............ 14. W jaki sposób poznałaś/eś swoje prawa i obowiązki? a) dowiedziałem się od wychowawcy b) dowiedziałem się od innych uczniów c) dowiedziałem się od innych nauczycieli/pedagoga d) inny sposób (jaki?)...... 15. Czy zgłaszałaś/eś nauczycielom sytuacje, które były związane z nierespektowaniem w/w zasad oraz zagrożeniem bezpieczeństwa w szkole? a) tak b) nie Czy zostały podjęte działania służące poprawie sytuacji? c) tak d) nie e) częściowo 16. Jakie działania mogłyby poprawić respektowanie norm społecznych i poczucie bezpieczeństwa uczniów w szkole?............... 47

48 Dziękujemy