TERPIA PEDAGOGICZNA Zajęcia korekcyjno kompensacyjne

Transkrypt

1 TERPIA PEDAGOGICZNA Zajęcia korekcyjno kompensacyjne Opracowała: Jolanta Kriger

2 Wstęp W naszej szkole od wielu lat funkcjonuje gabinet terapii pedagogicznej. Pracują w nim terapeuci, którzy prowadzą zajęcia terapii korekcyjnokompensacyjnej. Istota terapii pedagogicznej polega na oddziaływaniu za pomocą środków dydaktycznych, pedagogicznych i wychowawczych na przejawy i przyczyny trudności dzieci w uczeniu się. Podmiotem oddziaływań terapeutycznych jest dziecko, jego zaburzenia i trudności szkolne. Terapią korekcyjno kompensacyjną objęte są dzieci na każdym etapie edukacji szkolnej oraz z różnorodnym stopniem niepełnosprawności intelektualnej. Zajęcia odbywają się indywidualnie lub grupowo. Czas trwania zajęć to dwie lub trzy godziny lekcyjne tygodniowo. Kwalifikując uczniów na terapie biorę pod uwagę: Orzeczenie o niepełnosprawności i zalecenia Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej Opinię i diagnozę lekarską Wywiad z wychowawcą i nauczycielami Wywiad z rodzicami lub opiekunami Po zebraniu powyższych informacji tworzę dla każdego dziecka indywidualny program zajęć korekcyjno-kompensacyjnych, do realizacji w ciągu jednego roku szkolnego. Program ten jest modyfikowany w zależności od potrzeb danego ucznia Moja interwencja jako terapeuty, polega na realizowaniu kilku podstawowych działań terapeutycznych, aby spowodować u dziecka pozytywne zmiany w zakresie sfery poznawczej i emocjonalno-motywacyjnej. Są one jednocześnie celami terapii : Oddziaływanie psychoterapeutyczne ogólnie uspokajające i aktywizujące dziecko do nauki Usprawnianie zaburzonych funkcji percepcyjnych; analizatora wzrokowego, analizatora słuchowego oraz analizatora ruchowego Ćwiczenia usprawniające sferę manipulacyjną, manualną oraz grafomotoryczną Usprawnianie orientacji przestrzennej Usprawnianie orientacji w schemacie własnego ciała Wspomaganie technik szkolnych: pisania, czytania i liczenia Oddziaływanie na sferę emocjonalno - motywacyjną

3 W swojej pracy terapeuty stosuję także kilka podstawowych zasad: Możliwie pełna indywidualizacja pracy z każdym dzieckiem Dążenie do integracji ucznia z grupą i terapeutą Stawianie zadań dostosowanych do możliwości dziecka i zapewnienie mu warunków do poprawnego wykonywania ćwiczeń Powolne, systematyczne przechodzenie od zadań łatwiejszych do trudnych, od prostych do złożonych Dostosowanie czasu trwania ćwiczeń do możliwości i wydolności każdego dziecka Mobilizowanie i motywowanie dziecka do podejmowania aktywności Łączenie ćwiczeń funkcji nie zaburzonej z ćwiczeniem funkcji zaburzonej Organizowanie zajęć w taki sposób, aby dziecko wychodziło z poczuciem osiągniętego sukcesu Stosowane metody pracy na zajęciach terapeutycznych dostosowane są zawsze do indywidualnych potrzeb i możliwości danego dziecka : Metody usprawniająca procesy poznawcze Metody usprawniające funkcje analizatora wzrokowego Metody usprawniające funkcje analizatora słuchowego Metody usprawniające funkcje analizatora ruchowego Metody usprawniające koordynację wzrokowo ruchową Metody usprawniające koordynację wzrokowo słuchową Metody usprawniające technikę pisania i czytania Metody kształtujące orientację przestrzenną i schemat ciała Metody kształtujące sferę emocjonalną i motywacyjną Metody relaksacyjne Po wieloletnich obserwacjach dzieci uczestniczących w zajęciach terapeutycznych stwierdziłam,że dobrze dobrane metody pracy oraz stosowanie odpowiednich technik pracy zawsze dostosowanych do indywidualnych potrzeb dziecka, pozwala mu osiągnąć sukces.

4 W gabinecie terapii pedagogicznej Gabinet terapeutyczny w naszej szkole to specjalnie wyodrębnione pomieszczenie, w którym odbywają się zajęcia korekcyjno- kompensacyjne, grupowe lub indywidualne. Stworzyliśmy przyjazny dla dziecka, kolorowy pokój w którym każdy uczeń ma możliwość podejmowania różnych aktywności, w zależności od potrzeb. Miejsce do zajęć dydaktycznych: Szafy, regały, półki, segregatory itp. Stolik i krzesełka (stanowiska dla 2 do 4 uczniów) Stolik i krzesełko do pracy indywidualnej Parawan Komputer + programy dydaktyczne Drukarka i kserokopiarka Radio i odtwarzacz CD + płyty z różnorodnymi nagraniami Tablice korkowe i plansze do przypinania prac Tablice magnetyczne Tablice do pisania flamastrem Artykuły piśmiennicze: farby, kredki, ołówki, długopisy, bloki rysunkowe, papiery kolorowe, kartony, wycinanki, papiery z liniaturą, z kratkami, kleje, nożyczki, rzepy, Artykuły do ćwiczeń manualnych: modelina, plastelina, masa solna, masy plastyczne, pojemniki z kaszą, piaskiem, ryżem itp. Puzzle i układanki Gry edukacyjne Rozsypanki literowe, sylabowe, wyrazowe Rozsypanki cyfrowe Szablony liter, cyfr, figur geometrycznych Zestawy liter alfabetu i znaków interpunkcyjnych Zestawy cyfr i znaków matematycznych Zestawy do dobierania, uzupełniania luk Kolorowanki, malowanki Książki Plansze z ilustracjami o różnorodnej tematyce Plansze z zagadkami obrazkowymi Plansze z krzyżówkami tematycznymi Różne instrumenty muzyczne

5 Miejsce do ćwiczeń manipulacyjnych, konstrukcyjnych i relaksacyjnych: Materace, siedziska, koce Domek manipulacyjny Basen z piłeczkami Basenik z wodą Tace do ćwiczeń na materiałach sypkich Piłki, tunele, bloki Maskotki, zabawki Zabawki do zabaw tematycznych Klocki i elementy do ćwiczeń konstrukcyjnych Zestawy do ćwiczeń manipulacyjnych Gry planszowe lustra

6 Wykorzystanie symboli AAC w gabinecie terapii pedagogicznej Gabinet terapii pedagogicznej oznaczony jest symbolem PCS: Taki sam symbol znajduje się w sali lekcyjnej ucznia. Przed wyjściem na zajęcia uczeń zabiera z sobą symbol i umieszcza go przed wejściem do gabinetu. Na zajęciach terapii pedagogicznej korzysta się z kilku podstawowych piktogramów: Inne symbole stosowane są w zależności od potrzeb oraz tematyki zajęć.

7 Przykładowe ćwiczenia: Usprawnianie analizatora wzrokowego: CEL ĆWICZEŃ Ćwiczenie całościowego i szybkiego rozpoznawania obrazów wzrokowych. Ćwiczenie spostrzegawczości Ćwiczenie koncentracji uwagi Ćwiczenie orientacji przestrzennej Ćwiczenie pamięci wzrokowej i koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz orientacji w kierunkach Ćwiczenie pamięci wzrokowej RODZAJE STOSOWANYCH ĆWICZEŃ 1.rozpoznawanie treści obrazków : -w czasie dowolnym -w krótkich ekspozycjach 2.dobieranie jednakowych obrazków: -wg. różnych kryteriów -segregowanie na podstawie ich właściwości -dobieranie obrazków w określonym czasie 3.segregowanie obrazków według tematu: -wyszukiwanie różnic -wyszukiwanie podobieństw -wyszukiwanie szczegółów 4. układanie obrazków po lewej i prawej stronie: - rozpoznawanie zmian w położeniu - określanie zmian 5.dobieranie części do całości -układanie obrazków z części: a) według wzoru b) w oparciu o zapamiętany wzór c) bez wzoru 6. odtwarzanie z pamięci: - obserwowanie przedmiotów i wskazywanie zmian w położeniu - eksponowanie prostych układów przestrzennych: wskazywanie podobieństw i różnic w układach 7. rozpoznawanie podstawowych figur geometrycznych: koło, trójkąt, prostokąt, kwadrat 8. dobieranie figur w pary według różnych kryteriów 9. układanie figur z części 10.wypelnianie konturów, dorysowywanie części figur niepełnych Ćwiczenia analizy i 11. różnicowanie kształtów litero i cyfropodobnych

8 syntezy wzrokowej i koordynacji wzrokoworuchowej 12.odtwarzanie graficzne eksponowanej figury, litery, cyfry 13. odtwarzanie prostych sekwencji obrazkowych 14.zapamiętywanie eksponowanych sekwencji Ćwiczenia usprawniające koordynację wzrokowosłuchową i ruchową na materiale literowym 15. segregowanie liter, różnicowanie liter graficznie podobnych, rozpoznawanie ich i nazywanie Ćwiczenie pamięci wzrokowej na materiale literowym 16. segregowanie, dobieranie, różnicowanie liter wielkich, małych, pisanych i drukowanych 17.dobieranki literowo-obrazkowe 18. utrwalanie liter graficznie podobnych Ćwiczenia analizy i syntezy wzrokowej 19. wyodrębnianie liter z wyrazów 20. różnicowanie liter najczęściej mylonych 21.wyodrębnianie liter na początku w środku i na końcu wyrazu 22.wyszukiwanie wyrazów z rozsypanek uzupełnianie wyrazów brakującymi literami 23.dobieranie podpisów do obrazków

9 Usprawnianie analizatora słuchowego CEL ĆWICZEŃ Rozwijanie percepcji słuchowej Ćwiczenie koordynacji słuchowo-ruchowej i słuchowo-wzrokowej Analiza i synteza głoskowa wyrazów: kojarzenie głoski ze znakiem graficznym literą. Ćwiczenia usprawniające czytanie RODZAJE STOSOWANYCH ĆWICZEŃ 1.odtwarzanie struktur dźwiękowych (instrumenty muzyczne oraz inne urządzenia dźwiękowe) 2.odgadywanie usłyszanych struktur i odtwarzanie ich 3.wystukiwanie rytmu 4.różnicowanie dźwięków mowy i innych, pochodzących ze środowiska zewnętrznego, naśladowanie, przyporządkowanie dźwięku do ilustracji 5. wyodrębnianie głosek w nagłosie wyrazów: -wskazywanie przedmiotów których nazwy zaczynają się daną głoską -grupowanie wyrazów 6. wyodrębnianie głosek w wygłosie wyrazów: -wybieranie przedmiotów, których nazwy kończą się daną głoską -grupowanie wyrazów 7.wyodrębnianie głosek w śródgłosie wyrazów 8.dokonywanie analizy i syntezy głoskowej wyrazów 9.dokonywanie analizy i syntezy wyrazowej zdań 10. ćwiczenia w czytaniu: -głoskowym -sylabowym -wyrazowym -całościowym

10 Usprawnianie sfery manualnej i grafomotorycznej Doskonalenie sprawności manualnej 1. poprawianie konturów :grubym mazakiem, ołówkiem, pędzelkiem, wyklejanie plasteliną 2. zamalowywanie powierzchni ograniczonych dużych i małych (całymi dłońmi, palcami, pędzelkiem) 3. rysowanie, malowanie 4. wydzieranie, wycinanie 5. wycinanie po linii 6. klejenie, wyklejanie 7. lepienie z różnych tworzyw: plasteliny, modeliny, masy solnej, mas plastycznych 8. nawlekanie koralików lub innych elementów 9. zapinanie guzików, zamków, rzepów 10. układanie puzzli, części pociętego obrazka, uzupełnianie luk w ilustracji 11. ćwiczenia konstrukcyjne: budowanie z klocków i innych elementów konstrukcyjnych 12. ćwiczenia manipulacyjne na materiałach sypkich: piasek, kasza, makaron, groch, ryż 13. Przyklejanie, przypinanie elementów na tablicach i planszach 14. Zabawy w domku manipulacyjnym 15. masaże dłoni różnymi fakturami

11 Doskonalenie sprawności grafomotorycznej 1. pisanie po śladzie 2. Poprawianie pisakiem szlaczków, wzorów literopodobnych, wzorów cyfropodobnych 3. dokańczanie szlaczków według wzoru 4. pisanie w dużej liniaturze : po śladzie, według wzoru, z pamięci 5. pisanie w liniaturze zeszytu 6. obrysowywanie konturów, szablonów 7. wypełnianie szablonów według wzoru 8. kalkowanie, kopiowanie itp

12 Usprawnianie technik szkolnych Czytanie Pisanie Liczenie Mówienie i słuchanie 1. ćwiczenia w czytaniu sylabowym i wyrazowym 2. poprawienie płynności i tempa czytania 3. wdrażanie do czytania całościowego 4. ćwiczenia doskonalące poprawność czytania 5. ćwiczenie słuchu fonematycznego; wyodrębnianie głosek w nagłosie, śródgłosie i wygłosie wyrazu 6. kształcenie umiejętności rozumienia i możliwości opowiadania przeczytanej treści 1.ćwiczenia w pisaniu: -z pamięci liter, sylab i wyrazów -ze słuchu liter, sylab i wyrazów 2.ćwiczenia w poprawnym przepisywaniu wyrazów i tekstów 3.podniesienie poziomu graficznego pisma 4.przyspieszenie tempa przepisywania i pisania 5. podniesienie poprawności graficznej pisma 1.utrwalanie znajomości cyfr i znaków matematycznych 2. kształcenie umiejętności łączenia obrazu graficznego cyfry z liczbą 3.ćwiczenia w zakresie podstawowych działań matematycznych: dodawanie i odejmowanie na konkretach w coraz szerszym zakresie 4. ćwiczenie dodawania i odejmowania w pamięci 5. utrwalanie znajomości podstawowych figur geometrycznych 6.ćwiczenia w porównywaniu liczebności zbiorów 7. próby zrozumienia i rozwiązania prostych zadań z treścią 1. poszerzanie zasobu słownictwa 2. ćwiczenia mowy biernej i czynnej 3. kształcenie poprawności wypowiedzi 4. ćwiczenia prowokujące wypowiedzi samorzutne 5. kształcenie umiejętności poprawnego formułowania pytań i odpowiedzi 6. kształcenie umiejętności słuchania i rozumienia poleceń

13 Sfera emocjonalno-motywacyjna 1. umiejętność nawiązania pozytywnego kontaktu z terapeutą 2. poczucie akceptacji przez terapeutę i grupę zajęciową 3. nawiązanie współpracy z grupą zajęciową 4. akceptowanie nowego miejsca pracy i poczucie bezpieczeństwa 5. rozumienie i wykonywanie poleceń terapeuty 6. wyeliminowanie negatywnych emocji 7. zaktywizowanie do podjęcia samodzielnych działań i aktywności 8. wzmacnianie procesów motywacyjnych 9. wyeliminowanie zachowań niepożądanych, w tym agresji i autoagresji 10. wyeliminowanie stereotypii Ćwiczenia na orientację przestrzenną i w schemacie ciała: utrwalanie świadomości własnego ciała : ćwiczenia przed lustrem, obserwowanie i nazywanie części ciała, wskazywanie części ciała (na sobie i innych dzieciach) praca z ilustracjami: dostrzeganie i nazywanie brakujących części ciała, doklejanie, dorysowywanie, uzupełnianie elementami ćwiczenia ciała : ruchowe, rytmiczne, gimnastyczne, taniec ćwiczenia z piłkami, woreczkami, szarfami uświadamianie przestrzeni i działanie w niej: ćwiczenia z lustrem, kocami, chustami itp. ćwiczenia konstrukcyjne: budowanie z klocków według schematu, budowanie z różnych elementów konstrukcyjnych uzupełnianie luk według wzoru dobieranie obrazków według podobieństw, przeciwieństw, dobieranie par utrwalanie pojęć: prawy - lewy, duży - mały, na - w, nad pod, z przodu z tyłu, u góry na dole, obok, za przed itp. Terapeuta prowadzący zajęcia, indywidualnie dla każdego dziecka dobiera zarówno treści, jak i rodzaje ćwiczeń oraz czas ich trwania. Uwzględnia wiek dziecka i jego predyspozycje rozwojowe, rodzaj zaburzeń oraz występujące trudności w uczeniu się. Zawsze biorę jest pod uwagę zaangażowanie uczniów w proces poznawania, chwalę każde osiągnięcie, dodaję wiary w możliwości i siły danego ucznia.

14 Prognoza: (pytania) Czy nastąpiła ogólna poprawa sytuacji dziecka w środowisku szkolnym i poza szkolnym? Czy u dziecka wzrósł poziom motywacji, aktywności, samodzielności i zaangażowania w pracę? Czy udało się usprawnić zaburzone analizatory i poprawić funkcjonowanie dziecka w procesie edukacyjnym? Czy usprawnianie technik szkolnych istotnie wpłynęło na efekty pracy dziecka w procesie edukacyjnym? Czy wzrosła sprawność manualna, manipulacyjna i grafomotoryczna dziecka objętego terapią? Czy dziecko osiągnęło zadawalający poziom orientacji przestrzennej i w schemacie ciała? Czy wyeliminowane zostały zachowania niepożądane i negatywne emocje? Czy dziecko miało poczucie sprawczości i osiągnięci sukcesu? W trakcie realizacji programu zajęć terapeutycznych obserwuję jego przebieg, gromadzę wytwory pracy, prowadzę dokumentację przeprowadzam rozmowy z nauczycielami, innymi terapeutami i rodzicami. Monitoruję postępy dziecka na tle zespołu klasowego. Odpowiedzi na powyższe pytania pozwolą stwierdzić w jakim stopniu proponowany program spełnił oczekiwania. Czy zawarte w programie cele zostały osiągnięte. Czy proponowane metody, formy pracy, ćwiczenia z uczniem były skuteczne i przyniosły oczekiwane rezultaty. Odpowiedzi na pytania będą też wskazówką przy planowaniu dalszej pracy z dzieckiem mającym trudności w uczeniu się.