Systemy transportu bliskiego

Transkrypt

1 ystemy transportu bliskieo Dźwinie Oólne zasady projektowania (wybrane zaadnienia) 1) złąza spawane oblizanie w. PN-88/M-6516 ) złąza nitowane i śrubowe oblizanie w. PN-91/M-6517 Motto prezentaji epetitio est mater studiorum Projektowanie i oblizanie złąz spawanyh - klasyfikaja złąz spawanyh Celem oblizeń w. PN-88/M-6516 oraz PN-91/M-6517 jest teoretyzne wykazanie, że złąza spawane w ustrojah nośnyh dźwini zostały zaprojektowana zodnie z wymaaniami bezpiezeństwa, które zabezpiezają ją przed zarożeniami mehaniznymi, przy uwzlędnieniu warunków użytkowania, uzodnionyh między użytkownikiem, projektantem i/lub wytwórą, a także warunków montażu, demontażu i transportu. Klasyfikaja złąz spawanyh w ustrojah nośnyh dźwini: rozróżnia się 5 klas złązy spawanyh w zależnośi od poziomu ih obiążenia (A, B, C, D oraz ) oraz rodzaje złązy spawanyh w zależnośi od zakresów kontroli ih jakośi wykonania: a) normalnej jakośi oraz b) spejalnej jakośi. odzaj ustroju nośneo dźwiniy Ustroje nośne lub ih elementy projektowane ze wzlędu na warunek wytrzymałośi w PN-79/M-6515 Ustroje nośne lub ih elementy projektowane ze wzlędu na warunek trwałośi w PN-79/M-6515 p. 3.3 zalizone do rup natężenia pray 1U, U, 3U i 4U Ustroje nośne lub ih elementy projektowane ze wzlędu na warunek trwałośi w PN-79/M-6515 p. 3.3 zalizone do rup natężenia pray 5U i (1) dla spoin śiskanyh i śinanyh Poziom obiążenia złąza spawaneo (stosunek naprężeń w złązu do wytrzymałośi oblizeniowej lub zmęzeniowej) Poniżej 5% lub złąza nie oblizane wytrzymałośiowo 5% 8% klasa złąza spawaneo D C powyżej 8% (1) lub D A i C A i B Projektowanie i oblizanie złąz spawanyh materiały, kontrola jakośi złąz Materiały do spawanie (elektrody otulone, druty i topniki) powinny być dobierane w zależnośi od atunku stali, rubośi łązonyh elementów, warunków i temperatury pray dźwiniy oraz tehnoloii spawania. Własnośi mehanizne stopiwa (wytrzymałość na roziąanie, rania plastyznośi, udarność) nie powinny być orsze od odpowiednih własnośi łązonyh materiałów stali. Metoda przeprowadzania kontroli jakośi złąz spawanyh: a) olędziny zewnętrzne w. PN-85/M (podstawowa metoda dla wszystkih złąz) b) badania radiorafizne w. PN-87/M (zaleana do spoin zołowyh w złązah dozołowyh) ) badania ultradźwiękowe w. PN-88/M (zaleana do spoin zołowyh w złązah dozołowyh oraz dla spoin równyh lub większyh niż 1 mm) d) inne badania nieniszząe Klasa złąza A B C D olędziny zewnętrzne zakres kontroli 1% Metoda przeprowadzania kontroli jakośi dopuszzalna klasa wadliwośi W1 (W) 1) W (W3) 1) W3 (W4) 1) 1) dotyzy spoin pahwinowyh i spoin zołowyh w złązah teowyh ) nie dotyzy spoin pahwinowyh i spoin zołowyh w złązah teowyh 3) Nie dotyzy spoin pahwinowyh i spoin zołowyh w złązah teowyh o rubośi poniżej 1mm 4) nie jest wymaana kontrola radiorafizna lub ultradźwiękowa W4 W4 badania radiorafizne ) lub ultradźwiękowe 3) zakres kontroli 1% 5% 5% 1% - 4) dopuszzalna klasa wadliwośi 1 lub U1 lub U 3 lub U3 4 lub U4-4) 1

2 Projektowanie i oblizanie złąz spawanyh - zasady oólne Zasady oólne: złąza spawane w stalowyh ustrojah nośnyh dźwini, powinny spełniać warunek wytrzymałośi W lub warunek trwałośi T w PN-N. Przy projektowaniu muszą być spełnione zasady: a) wpływ karbu powinien być jak najmniejszy, a środki iężkośi spoin winny pokrywać się ze środkami iężkośi łązonyh elementów; b) należy unikać nadmierneo skupiania spoin w złązu, lub małej odlełośi między sąsiednimi spoinami (poprawne rozwiązania na rys. 1 i ) ys 1 ys ) należy unikać połązeń mieszanyh, to znazy jednozesneo przeniesienia sił wewnętrznyh w jednym przekroju przez złąza spawane oraz nitowane lub śrubowe (rys 3) ys 3 d) należy unikać złąz dozołowyh przy łązeniu kształtowników walowanyh (zwłaszza dwuteowników, eowników i kątowników) e) w ustrojah zakwalifikowanyh do 5U oraz nie zalea się stosowanie złąz przerywanyh Projektowanie i oblizanie złąz spawanyh wymiarowanie spoin poiny zołowe w złązah dozołowyh i teowyh: rubość oblizeniową spoin zołowyh a należy przyjmować równą rubośi elementów łązonyh, a w przypadku łązenia elementów o różnej rubośi równa rubośi ieńszeo elementu (rys 4), dłuość oblizeniowa spoin zołowyh l należy przyjmować równą szerokośi elementów łązonyh, przy zym spoina nie powinna mieć kraterów końowyh (np.. przez wprowadzenie spoiny na płytki wybieowe), przy dozołowym styku blah o różnej rubośi zalea się ukosowanie rubszej blahy (pohylenie 1:3 przy styku niesymetryznym i 1: przy styku symetryznym), tak aby jej rubość w miejsu styku równa była rubośi blahy ieńszej poiny pahwinowe: rubość oblizeniową spoin pahwinowyh a obl należy przyjmować równą wysokośi a trójkąta wpisaneo w przekrój spoiny (rys 5) ys 4 ys 5 Projektowanie i oblizanie złąz spawanyh wymiarowanie spoin poiny pahwinowe: dłuość oblizeniowa spoin pahwinowyh l w złązu, przy sprawdzaniu warunku wytrzymałośi W w PN-N, należy przyjmować równą dłuośi wszystkih spoin, jeżeli poszzeólne odinki spoin l i, nie są krótsze niż 4mm oraz spełnione są warunki: a) 15a l i 1a, dy w złązu występują tylko spoiny pahwinowe podłużne wzlędem kierunku obiążenia - rys 6; b) 1a l i 1a, dy w złązu występują iąłe spoiny pahwinowe podłużne i poprzezne (nieprzerywane w narożah) - rys 7); ys 7 ys 6 Przy sprawdzaniu warunku trwałośi T w PN-N, dłuość oblizeniową spoin pahwinowyh l w złązu, należy przyjmować równą dłuośi wszystkih spoin podłużnyh wzlędem kierunku obiążenia (spoin poprzeznyh nie uwzlędnia się) poiny pahwinowe w otworah winny spełniać warunki podane na rys 8, przy zym jest rubośią elementu z otworami ys 8 l *l 1 + π(d-a)

3 Warunek wytrzymałośi złąz spawanyh Dobrane przekroje spoin, przy jednokrotnym wystąpieniu obiążeń oblizeniowyh przypadek W - (uwzlędniająyh współzynnik obiążenia γ f w PN-86/M-6514) powinny spełniać warunek: σ o o m σ o największe o do bezwzlędnej wartośi naprężenia (normalne σ o lub styzne τ o ) w ustroju nośnym wywołane obiążeniami odpowiednio skojarzonymi dla przypadku W [Pa]; o oólne oznazona wytrzymałość oblizeniowa, w tym: o - materiału podstawoweo na roziąanie, śiskanie i zinanie; ot wytrzymałość na ; od lub odh na doisk dla materiału podstawoweo; os -materiału spoin; on - materiału nitów; ośr lub ośs -dla materiałów śrub odpowiednio zwykłyh i sprężająyh; m oólnie oznazony współzynnik stateznośi elementów śiskanyh, w tym: m w współzynnik wybozeniowy; m z współzynnik zwihrzenia; m s współzynnik stateznośi miejsowej W przypadku jednozesneo wystąpienia naprężenia normalneo σ o i naprężenia styzneo τ o dobrane przekroje powinny spełnić warunek: A w przypadku jednozesneo występowania naprężeń normalnyh, dwuosiowyh (σ ox i σ oy ) i naprężenia styzneo τo dobrane przekroje powinny spełnić warunek: σo σ ox ox τ + σ + o ot oy oy 11, σ ox ox σ oy oy τ + o ; ox ; oy oólne oznazona wytrzymałość oblizeniowa na roziąanie w kierunku x i y [Pa] ot oólne oznazona wytrzymałość oblizeniowa na [Pa] o ot 11, Warunek wytrzymałośi- wytrzymałość oblizeniowa spoin Wytrzymałość oblizeniowa spoin os ustala się w zależnośi od przyjętej dla łązonej stali wytrzymałośi oblizeniowej o, mnożą ją przez współzynnik s zależny od rodzaju naprężeń występująyh w spoinie (przy połązeniu dwóh atunków stali wytrzymałość oblizeniową spoin os określa się biorą pod uwaę stal o mniejszej wytrzymałośi) odzaj spoiny odzaj naprężeń w spoinie Współzynnik s zołowe pahwinowe śiskane osiowo i śiskane przy zinaniu roziąane osiowo i roziąane przy zinaniu, przy spawaniu automatyznym i ręznym z kontrolą jakośi spoin a) metodą radiorafizną lub ultradźwiękową b) metodą olędzin zewnętrznyh tan przekrozenia wytrzymałośi oblizeniowej, zmniejszenie wytrzymałośi W przypadku dy naprężenia przekrozą wytrzymałość oblizeniową nie więej niż o % dozwolone jest pozostawienie zaprojektowanyh przekrojów ( 3...8) Zmniejszenie wytrzymałośi oblizeniowej: W przypadkah wyspeyfikowanyh w tabeli 7, wytrzymałość oblizeniową należy zmniejszyć o odpowiedni współzynnik, przy zym dy analizowany stan konstrukji dotyzy kilku przypadków, to współzynnik zmniejszająy jest ih ilozynem. Lp 1 3 poiny pułapowe poiny pahwinowe wykonane w kątah 6-8 Nity o łbah płaskih i sozewkowyh lement ustroju nośneo 1, 1,,8,6,7 Współzynnik zmniejszająy,8,8,8 Warunek trwałośi dobranie przekroju Przekrój materiału podstawoweo oraz spoin, (nitów i śrub) powinien być tak dobrany, aby przy wielokrotnym wystąpieniu obiążeń normalnyh (nie uwzlędniająyh współzynników obiążenia γ f ) odpowiednio skojarzonyh dla przypadku T w PN- 86/M-6514 został spełniony warunek: σ z - σ -największe o do bezwzlędnej wartośi naprężenia (normalne σ lub styzne τ) w ustroju nośnym wywołane obiążeniami normalnymi odpowiednio skojarzonymi dla przypadku T, oblizone bez uwzlędnienia współzynników stateznośi - z oólnie oznazona wytrzymałość zmęzeniowa (materiału podstawoweo na roziąanie i śiskanie zm, na zm_t, spoin zm_s i śrub zm_śr [Pa] W przypadku jednozesneo wystąpienia naprężenia normalneo σ i naprężenia styzneo τ przekrój materiału podstawoweo, spoin, śrub powinien spełniać warunek: σ z τ + zt 11, A w przypadku występowania jednozesneo naprężeń normalnyh, dwuosiowyh (σ x i σ y ) i σ σ x y σx σy τ naprężenia styzneo τ dobrane przekroje , zx zy zx zy powinny spełniać następująy warunek: zt - z, zx, zy oólne oznazenie wytrzymałośi zmęzeniowej na roziąanie i śiskanie w kierunku x i y [Pa] - zt oólne oznazenie wytrzymałośi zmęzeniowej na uwaa: nie wymaa się sprawdzenia warunków trwałośi w przypadku, dy wytrzymałość zmęzeniowa Tz jest wyższa od wytrzymałośi oblizeniowej. Wytrzymałość zmęzeniową ustroju nośneo lub jeo elementu należy oblizać w zależnośi od: atunku stali, rodzaju karbu, współzynnika asymetrii naprężeń i rupy natężenia pray ustroju nośneo dźwiniy. odzaj karbu w zależnośi od rozwiązania konstrukyjneo ustroju nośneo rozróżnia się następująe rodzaje karbów: - karby pohodzenia mehanizneo W, W1, W; - karby pohodzenia spawalnizeo K, K1, K, K3 i K4. 3

4 Warunek trwałośi wytrzymałość zmęzeniowa - karby pohodzenia spawalnizeo odzaj karbu Karb K Opis karbu (wybrane przykłady) a) spoina zołowa spejalnej jakośi prostopadła do kierunku działania sił łąząa blahy tej samej rubośi lub zróżniowanej rubośi b) spoina zołowa spejalnej jakośi łąząa blahy środnika ysunek (znak, klasa złąza) ) spoina zołowa spejalnej jakośi równoleła do kierunku działania sił odzaj karbu Karb K1 d) spoina zołowa normalnej jakośi równoleła do kierunku działania sił, łąząa blahy środnika z pasami e) spoina zołowa K lub V normalnej jakośi równoleła do kierunku działania sił Opis karbu (wybrane przykłady) a) spoina zołowa normalnej jakośi prostopadła do kierunku działania sił ysunek (znak, klasa złąza) Warunek trwałośi wytrzymałość zmęzeniowa - karby pohodzenia spawalnizeo odzaj karbu Karb K1 Karb K Opis karbu b) spoina zołowa normalnej jakośi łąząa blahy środników ) spoina pahwinowa normalnej jakośi równoleła do kierunku działania sił w łązonyh elementah d) element iąły, na który prostopadle do kierunku działania sił przyspawano tarzę, spoiną K lub V spejalnej jakośi a) element iąły z przyspawana blahą o zaokrąlonyh lub skośnyh bokah, dwustronna spoina pahwinowa spejalnej jakośi b) spoina zołowa K lub V spejalnej jakośi w złązu między środnikiem a pasem, obiążonym prostopadłą siłą w płaszzyźnie środnika ) pasy i środniki z przeponami lub żebrami o obiętyh narożah, przyspawane dwustronnie iąła spoiną pahwinową spejalnej jakośi d) spoina zołowa K lub V normalnej jakośi, łąząa środnik z zakrzywionym pasem ysunek (znak, klasa złąza) Warunek trwałośi wytrzymałość zmęzeniowa - karby pohodzenia spawalnizeo odzaj karbu Karb K3 Opis karbu a) spoina zołowa jednostronna, na podkłade, prostopadła do kierunku działania sił oraz na podkłade w połązeniu rurowym b) element iąły połązony z podłużnym żebrem lub środnikiem za pomoą spoin pahwinowyh przerywanyh normalnej jakośi ysunek (znak, klasa złąza) ) element iąły z przyspawanymi po obwodzie spoinami pahwinowymi, iąłymi spejalnej jakośi Karb K4 a) pasy i środniki z przeponami lub żebrami przyspawanymi jednostronnie spoiną pahwinową normalnej jakośi b) element iąły z przewiązkami przyspawanymi spoiną zołową lub pahwinową normalnej jakośi, a także spoinami pahwinowymi otwartymi ) spoina pahwinowa dwustronna normalnej jakośi lub spoina 1/V na podkłade, prostopadła do kierunku działania sił w złązu krzyżowym 4

5 Wytrzymałość zmęzeniowa współzynnik asymetrii naprężeń Współzynnik asymetrii naprężeń -określa się biorą pod uwaę najmniejsze (min σ lub min τ) i największe naprężenie (max σ lub max τ) występująe w rozpatrywanym punkie ustroju -złązu spawanym, przy zym do liznika wstawia się naprężenie mniejsze o do bezwzlędnej wartośi, a do mianownika większe o do bezwzlędnej wartośi (rys 9): minσ minτ min σ σ d dy σ σ d r maxσ r maxτ ys 9 max σ σ min σ σ max σ σ d dy σ σ d Współzynnik asymetrii naprężeń zmienia się w raniah: -1 r 1 Przy naprężeniah pulsująyh współzynnik asymetrii naprężeń jest wartośią dodatnią: r 1 a dla naprężeń przemiennyh wartośią ujemną -1 r Wytrzymałość zmęzeniowa rupa natężenia pray ustroju nośneo Ustroje nośne dźwini ze wzlędu na natężenie pray dzieli się na szere rup: 1U.. O zalizeniu do odpowiedniej rupy deyduje klasa lizby ykli i klasa obiążenia. Klasie lizby ykli przyporządkowany jest zakres lizby ykli zmian naprężeń w ustroju nośnym w okresie eksploataji dźwiniy. Klasie obiążenia przyporządkowany jest zakres wartośi współzynnika obiążenia K p. σ m ai K p max σ ai σ ai kolejny poziom amplitudy naprężeń występująy N i ykli zmian naprężeń max σ a maksymalna amplituda naprężeń N - lizba ykli zmian naprężeń w okresie eksploataji dźwiniy m 3,5 dla ustrojów nośnyh spawanyh; (m 7 dla ustrojów nośnyh nitowanyh i śrubowyh) m N i N Klasa lizby ykli ys 1 N1 N N3 N4 N5 N6 Lizba ykli zmian naprężeń N * 1 5 * 1 5 < N 6 * * 1 5 < N * 1 6 * 1 5 < N 6 * * 1 5 < N * 1 7 N > * 1 6 W oólnym przypadku poszzeólne elementy (zespoły) ustroju nośneo moą harakteryzować się różnymi klasami lizby ykli i klasami obiążenia (rys 1). Klasa obiążenia P1 P P3 P4 Klasa lizby ykli N1 N N3 N4 Grupa natężenia pray 1U U 3U 4U U 3U 4U 5U 3U 4U 5U 4U 5U N5 5U N6 Klasa obiążenia P1 P P3 P4 Współzynniki obiążenia Ustroje spawane Ustroje nitowane i łązone śrubami Kp,8 Kp,38,8 < Kp,49,38 < Kp,5,49 < Kp,74,5 < Kp,75,74 < Kp 1,75 < Kp 1 Wytrzymałość zmęzeniowa z Wytrzymałość zmęzeniową z wyznaza się: - dla współzynników naprężeń: -1 ν a) roziąanie, dy: σ σ d to z p w b) śiskanie, dy: σ d to z p w - dla współzynników naprężeń: ν 1 a) roziąanie b) śiskanie 5 np z 3 w 5 w np r,75 m 5 n 3 r n 1 r np z w np 1 1,9 m r w trwała wytrzymałość zmęzeniowa określona na bazie *1 6 ykli zmian naprężeń przy stałej amplitudzie naprężeń (σ a onst, p1) i przy współzynniku asymetrii naprężeń r-1 (wytrzymałość Wöhlera), zależna od rodzaju karbu w tabli. n p współzynnik natężenia pray ustroju nośneo zależny od rupy natężenia pray 1U (w. tabli) m minimalna wytrzymałość stali na roziąanie w tabli w 5

6 Wytrzymałość zmęzeniowa złąza spawane z (tablie) Współzynnik natężenia pray ustroju nośneo n p w funkji rodzaju karbu spawalnizeo oraz rupy natężenia pray: odzaj karbu K K1 K K3 K4 Wytrzymałość oblizeniowa (Wöhlera) w [N/mm ] Wytrzymałość zmęzeniowa spoin: Grupa natężenia pray ustroju nośneo 1U U 3U 4U 5U Wytrzymałość oblizeniowa (Wöhlera) w w funkji rodzaju karbu spawalnizeo: spoiny Czołowe pahwinowe odzaj naprężeń roziąanie i śiskanie Współzynnik natężenia pray ustroju nośneo n p odzaj karbu K, K1, K, K3, K4 5,64 4,,8, 1,41 1, Wytrzymałość zmęzeniowa spoiny zs z zs,6 * z zs,7 * z materiału z z Oólne wytyzne określania lizby ykli zmian naprężeń i współzynników obiążenia Naprężenia w ustrojah nośnyh dźwini dla przypadku T wywołane są działaniem obiążeń stałyh i ruhowyh. Zmiany naprężeń w zasie powstają wyłąznie na skutek działania sił ruhowyh. peyfikaja obiążeń ruhowyh: a) quazistatyzne (wolnozmienne) siły iężkośi podnoszoneo ładunku i elementów dźwiniy zmieniająyh swoje położenie wzlędem rozpatrywanej zęśi ustroju b) dynamizne (szybkozmienne) siły dynamizne podnoszenia, ruhów torowyh, bezwładnośi, bozne ruhów torowyh, obiążenia szzeólne, powstająe w zasie eksploataji dźwini spejalnyh. Lizba ykli zmian naprężeń w okresie eksploataji: N n o * C n o lizba ykli zmiany w zasie 1 yklu pray dźwiniy n o dla β, lub n o 6 dla, < β 1 lub n o dla β > 1 maxσ d β maxσ minσ q q w którym: σ d największe naprężenie od jedneo z obiążeń dynamiznyh; max_σ q, min_σ q największe i najmniejsze naprężenie w rozpatrywanym elemenie od obiążeń quzistatyznyh C lizba ykli pray dźwiniy w okresie eksploataji w. PN-79/M-653 Współzynniki obiążenia K p dla normalnyh rozkładów naprężeń w ustrojah spawanyh (w przypadku braku informaji o rozkładzie amplitud naprężeń, należy założyć, że jest on rozkładem normalnym, i wówzas: K p,9 p +,63 p +,8 minσ a p maxσ a a ( maxσ q minσ q ) maxσ d * * minσ,5 ( maxσ q minσ q ) max σ,5 + * * maxσ q;minσ q największe i najmniejsze naprężenia od obiążeń quzistatyznyh a Projektowanie złąz nitowanyh i śrubowyh Celem oblizeń w. PN-88/M-6516 oraz PN-91/M-6517 jest teoretyzne wykazanie, że złąza nitowane lub śrubowe w ustrojah nośnyh dźwini zostały zaprojektowana zodnie z wymaaniami bezpiezeństwa, które zabezpiezają ją przed zarożeniami mehaniznymi, przy uwzlędnieniu warunków użytkowania, uzodnionyh między użytkownikiem, projektantem i/lub wytwórą, a także warunków montażu, demontażu i transportu. Zaleenia konstrukyjne: sumaryzna rubość Σt łązonyh zęśi (blah) powinna spełniać warunki: Σt 5d w połązeniah śrubowyh lub nitowanyh pasowanyh Σt 5d - w połązeniah śrubowyh sprężanyh d średnia łąznika (nita lub śruby) średnie otworów na nity i śruby: - otwory na nity zalea się przyjmować o 1 mm większe niż średnia nita -otwory na śruby pasowane przyjmuje się równe średniy trzpienia śruby z pasowaniem nie luźniejszym niż H11/h11 -otwory na śruby o wysokiej wytrzymałośi w połązeniah sprężanyh przyjmuje się 1 mm większe niż średnia śruby z wintem do M oraz mm większe dla śrub z wintem powyżej M łązniki w połązeniah nakładkowyh i zakładkowyh: należy odpowiednio rozmieszzać, zahowują oólna zasady zodne z rys 11 i tabelą 1. ys 11 6

7 Projektowanie złąz nitowanyh i śrubowyh rys 11 Zaleenia konstrukyjne: odlełość łąznika w połązeniah dozołowyh od krawędzi boznej blahy powinna wynosić 1,5d a 6t, a odlełość między śrubami,5d a 15t. Gdzie: t rubość blahy zołowej. Grubość blahy zołowej w połązeniah śrubowyh dozołowyh należy oblizać w wzoru: d średnia śruby w [mm] t t 3 min 1,5 d m m rania wytrzymałośi materiału śruby w [MPa] 1 Lizba łązników w połązeniu nie może być mniejsza niż dwa, w jednym szereu nie należy stosować więej niż sześć łązników. Przyotowanie powierzhni iernyh dla złązy wykonać przez odpowiednią obróbkę mehanizną, lub piaskowanie albo śrutowanie. Oblizanie złąz nitowanyh i śrubowyh wymaania oólne warunek W Warunek wytrzymałośi: przekrój i lizbę łązników należy tak dobrać, aby przy jednokrotnym wystąpieniu obiążeń oblizeniowyh, odpowiednio skojarzonyh dla przypadku W, spełniony był warunek: w którym: F oólnie oznazona siła działająa na łąznik, wywołana obiążeniami oblizeniowymi, odpowiednio skojarzonymi dla przypadku W, a w tym: F siła roziąająa F t ; siła poprzezna F v oólnie oznazona nośność oblizeniowa łąznika, a w tym trzpienia V, uplastyznienie wskutek doisku trzpienia do śianki otworu - b ; zerwanie trzpienia lub rdzenia łąznika - t, pośliz styku sprężoneo - s, rozwarie styku sprężoneo - r ; Przy jednozesnym obiążaniu łąznika F t Fv siłami: roziąająą F + 1 t i poprzezną F v powinien być spełniony warunek: 1 v Nośność oblizeniowa nitów: należy oblizać w. zależnośi: trzpienia: v,45 m A m uplastyznienie wskutek doisku trzpienia do śianki otworu zerwanie trzpienia t,3 A m d t b d w któryh: m rania wytrzymałośi materiału nita [MPa]; d wytrzymałość oblizeniowa na doisk powierzhni materiału ustroju nośneo [MPa]; A powierzhnia przekroju nita po wypełnieniu otworu [mm ]; Σt - sumaryzna rubość blah podleająyh doiskowi w tym samym kierunku [mm]; d średnia otworu [mm]; m lizba płaszzyzn śinania; (uwaa: nie zalea się stosować połązeń, w któryh nity są wyłąznie roziąane) Oblizanie złąz śrubowyh wymaania oólne warunek W Nośność oblizeniową śrub pasowanyh: należy oblizać w. zależnośi: trzpienia: v, 45 m Av m uplastyznienie wskutek doisku trzpienia do śianki otworu b d d1 t zerwanie rdzenia lub t, 65 m A t, 85 e A w któryh: m rania wytrzymałośi materiału śruby [MPa]; e rania plastyznośi materiału śruby [MPa]; d wytrzymałość oblizeniowa na doisk powierzhni materiału ustroju nośneo [MPa]; A powierzhnia przekroju trzpienia śruby pasowanej [mm ]; Σt - sumaryzna rubość blah podleająyh doiskowi w tym samym kierunku [mm]; m lizba płaszzyzn śinania; Nośność oblizeniową śrub o wysokiej wytrzymałośi w połązeniah sprężanyh: należy oblizać w. wzoru: zerwanie rdzenia: t, 65 m As lub t, 85 e As rozwarie styku sprężoneo pośliz styku sprężoneo: r,6 t µ ( t Ft ) m w któryh: m rania wytrzymałośi materiału śruby [MPa]; e rania plastyznośi materiału śruby [MPa]; A powierzhnia przekroju zynneo rdzenia śruby [mm ]; m lizba płaszzyzn śinania; µ -współzynnik taria; F o t siła roziąająa śrubę; (dla powierzhni styku przyotowanyh przez piaskowanie lub śrutowanie µ,45) 7

8 Warunek wytrzymałośi- wytrzymałość oblizeniowa śrub Wytrzymałość oblizeniową dla śrub ośr ustala się w wytyznyh normowyh (tablia 5) odzaj naprężeń w śrubie Doisk otworu na rzut roziąanie Wytrzymałość oblizeniowa połązeń śrubowyh ośr [N/mm ] pasowanyh Klasa śrub w PN-8/M-854/ pasowanie trzpienia śruby z otworem konstrukji h11/h11 Wytrzymałość oblizeniową dla śrub sprężająyh ośs u stala się w wytyznyh normowyh (tablia 6) Klasa własnośi mehaniznyh dla śrub w PN-8/M- 854/ Wytrzymałość oblizeniowa śrub sprężająyh ośs [N/mm ] Wytrzymałość oblizeniową dla nitów on ustala się w wytyznyh normowyh (tablia 4) Zwykłyh odzaj naprężeń w niie doisk otworu na rzut roziąanie tn oraz t3n Minimalna rania plastyznośi e min [N/mm ] e < e < 3 e 3 e < e < 3 e 3 dla wszystkih atunków stali Wytrzymałość oblizeniowa nitów on [N/mm ] t4n Minimalna rania plastyznośi e min [N/mm ] e < e < 3 e 3 e < e < 3 e 3 dla wszystkih atunków stali Warunek trwałośi T złąza nitowane i śrubowe Dobranie przekroju i lizby łązników: przekrój i lizbę łązników należy tak dobrać, aby przy wielokrotnym wystąpieniu obiążeń harakterystyznyh, odpowiednio skojarzonyh dla przypadku T, spełniony został warunek: F v z w którym: F v C siła poprzezna działająa na łąznik, wywołana obiążeniami harakterystyznymi odpowiednio skojarzonymi dla przypadku T; z C oólnie oznazona nośność zmęzeniowa łąznika, zvi trzpienia, zb1 zniszzenie wskutek doisku trzpienia do śianki otworu; Nośność zmęzeniowa nitów, należy oblizać z zależnośi: a) trzpienia: b) zniszzenie wskutek doisku trzpienia do śianki otworu: zv zv A m zb zb d t w którym: zv wytrzymałość zmęzeniowa nitu na trzpienia [MPa]; zb wytrzymałość zmęzeniowa przy doisku trzpienia do śianki otworu [MPa]; A powierzhnia przekroju nitu po wypełnieniu otworu [mm ]; d średnia otworu [mm]; Σt sumaryzna rubość blah podleająyh doiskowi, w tym samym kierunku [mm]; m lizba płaszzyzn śinania; Nośność zmęzeniowa śrub pasowanyh, należy oblizać z zależnośi: a) trzpienia: b) zniszzenie wskutek doisku trzpienia do śianki otworu: zv zv Av m zb zb d1 t w którym: zv wytrzymałość zmęzeniowa śruby pasowanej na trzpienia [MPa]; zb wytrzymałość zmęzeniowa przy doisku trzpienia do śianki otworu [MPa]; A powierzhnia przekroju trzpienia śruby pasowanej [mm ]; d 1 średnia trzpienia śruby pasowanej [mm]; Σt sumaryzna rubość blah podleająyh doiskowi, w tym samym kierunku [mm]; m lizba płaszzyzn śinania; Warunek trwałośi wytrzymałość zmęzeniowa Wytrzymałość zmęzeniową ustroju nośneo lub jeo elementu należy oblizać w zależnośi od: atunku stali, rodzaju karbu, współzynnika asymetrii naprężeń i rupy natężenia pray ustroju nośneo dźwiniy. odzaj karbu dla złązy nitowanyh lub śrubowyh Karb W Grupa natężenia pray ustroju nośneo 1U U 3U 4U 5U,38, 1,68 1,41 1,19 1, Opis karbu e 4 [N/mm ] lementy z otworami na śruby lub nity w złązah jednoiętyh lub wieloiętyh, zabezpiezone przed zinaniem spowodowanym mimośrodowym działaniem siły Współzynnik natężenia pray ustroju nośneo n p odzaj karbu W Grania plastyznośi stali e 34 [N/mm ],84,37 1,91 1,54 1,4 1, Dla stali o 4 < e < 34 N/mm, dla karbów W, W1 oraz W wartość np należy interpolować liniowo ysunek (znak, klasa odzaj naprężeń doisk otworu na rzut odzaj karbu W Wytrzymałość zmęzeniowa śrub Wytrzymałość zmęzeniowa śruby śruby wieloięte: ze * z śruby jednoięte: ze 1,5* z śruby wieloięte: ze,8* z śruby jednoięte: ze,6* z Wytrzymałość oblizeniowa (Wöhlera) w [N/mm ] 84 materiału z 8