MIDDLE POMERANIAN SCIENTIFIC SOCIETY OF THE ENVIRONMENT PROTECTION ŚRODKOWO-POMORSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE OCHRONY ŚRODOWISKA

Transkrypt

1 MIDDLE POMERANIAN SCIENTIFIC SOCIETY OF THE ENVIRONMENT PROTECTION ŚRODKOWO-POMORSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE OCHRONY ŚRODOWISKA Annul Set The Environment Protection Rocznik Ochron Środowisk Volume/Tom 17. Yer/Rok 2015 ISSN X Wpływ iokondycjoner gleowego Soleflor n żywotność i plonownie kupkówki pospolitej (Dctylis glomert L.) orz stn środowisk mikroiologicznego gley Dorot Swędrzyńsk, Wldemr Zielewicz, Arkdiusz Swędrzyński, Justyn Strzyk, Agnieszk Woln-Mruwk Uniwersytet Przyrodniczy, Poznń 1. Wstęp Długotrwłe nwożenie nwozmi minerlnymi ogrniczonymi do NPK wywier niekorzystny wpływ n środowisko gleowe i jkość, tkże ilość uzyskiwnych plonów. Gle uożeje pod względem chemicznym i iologicznym. Zmniejsz się zwrtość wpni, mgnezu i innych pierwistków, niewnoszonych w nwozch, oniż się odczyn, uożeje życie mikroiologiczne gley [7]. Nieprwidłowe, zwłszcz ndmierne ilości pierwistków wnoszonych w nwozch orz niewłściwe proporcje pomiędzy nimi, przyczynić się mogą do zmin w skłdzie chemicznym roślin, co przekłd się n gorszą jkość pokrmu czy pszy, nieporne przez rośliny przyczyniją się do eutrofizcji wód [10]. Orz rolnictw negtywnie oddziłującego n środowisko przyrodnicze, zwłszcz gleowe, dopełni zminownie zwężone tylko do dwóch lu trzech gtunków roślin towrowych tkich jk: pszenic, rzepk i kukurydz i rk stosowni międzyplonów [3]. Sytucji tkiej nie dopuszczją zsdy rolnictw zrównowżonego, według których głównym celem nwożeni jest utrzymnie żyzności gley i optymlne zspokojenie potrze roślin poprzez stosownie dwek nwozów ustlonych w oprciu o dokłdny ilns poszczególnych pierwistków czy rolnictw

2 Wpływ iokondycjoner gleowego Soleflor n żywotność 1321 ekologicznego, oprtego o nwozy nturlne. Tkie podejście stwrz, między innymi, optymlne wrunki dl rozwoju mikroflory gleowej, odpowiedzilnej, między innymi z przetwrznie mterii orgnicznej w próchnicę konieczną dl prwidłowego ksztłtowni zsoności i żyzności gley [1, 2,]. Corz większe zinteresownie kierowne jest w stronę preprtów nwozowych wpływjących kompleksowo n poprwę włściwości chemicznych gley (odczyn, dostępność szerokiej gmy pierwistków) i jej uktywnienie mikroiologiczne. Preprtmi tymi są tzw. iokondycjonery i ulepszcze gleowe, mjące zpewnić polepszenie struktury gley, szyszą minerlizcję przyorywnej mterii orgnicznej orz lepszą przyswjlność skłdników minerlnych tkich jk fosfor i pots zdeponownych w trudno dostępnych dl roślin zsoch gley. Oferowne n rynku zgrniczne polepszcze i nwozy tego typu, produkowne są n zie wpni pochodzącego ze złóż morskich we Frncji, o dużej ktywności chemicznej. Wpń w tych nwozch odgryw podwójną rolę nośnik wyciągu z lg morskich mjących n celu ktywizcję zuożłej przez monokultury zożowe flory gleowej orz mikroelementów uzupełnijąc ich rki w gleie. Zwrty w nwozie wpń m zwiększć ph gley i zmniejszć szkodliwe oddziływnie glinu [30]. Jednym z tkich preprtów jest Soleflor firmy Timc Agro. Celem prcy yło określenie wpływu kondycjoner gleowego Soleflor stosownego w uprwie kupkówki pospolitej n poprwę ktywności mikroiologicznej gley orz n żywotność i plonownie roślin. 2. Mterił i metody Doświdczenie polowe prowdzono w ltch n polu Rolniczego Gospodrstw Doświdczlnego Brody nleżącego do Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznniu, n gleie utworzonej z pisków glinistych lekkich (16% udził części spłwilnych) o miąższości poziomu próchnicznego wynoszącej pond 30 cm, odznczjącej się zwrtością próchnicy n poziomie 1,24%, odczynem oojętnym orz wysoką zwrtością fosforu (18,2 mg P 2 O 5 w 100g s.m. gley), średnią zwrtością potsu (23,4 mg K 2 O w 100g s.m. gley) i niską mgnezu (4,65 mg MgO w 100g s.m. gley). Doświdczenie złożono w ukłdzie loków losownych w trzech powtórzenich. Powierzchni poletk wynosił 25 m 2. Bdno wpływ zróżnicownego stosowni kondycjoner gley Soleflor w uprwie

3 1322 Dorot Swędrzyńsk i in. kupkówki pospolitej odminy Lidvi n żywotność (koncentrcj chlorofilu) i plonownie kupkówki pospolitej orz n ktywność mikroiologiczną i enzymtyczną gley. Przedplonem dl kupkówki ył jęczmień ozimy. Ze względu n schemt komincji doświdczlnych, kupkówkę uprwino w cyklu dwuletnim, oserwcje prowdzono w ou ltch użytkowni. Soleflor, zgodnie z informcją producent, jest iokondycjonerem gley oprtym o węgln wpni (32% CO). Zwier mgnez (2% MgO), sirkę (11% SO 3 ), mikroelementy orz zot monowy (4% N). Szczególne włściwości preprtu m zpewnić kompleks Pheoflore ędący ekstrktem z lg morskich, ogtym w polipeptydy i węglowodny, które wespół z sirką i zotem orz dzięki zwiększeniu ph gley, mją z zdnie stymulownie ktywności mikroiologicznej gley. W doświdczeniu zstosowno nstępujące komincje doświdczlne wyznczone poziommi nwożeni iokondycjnerem Soleflor (w nwisie podno nzwy komincji stosowne w dlszej części prcy): komincj kontroln rk nwożeni preprtem Soleflor (Soleflor 0), nwożenie Soleflor w ilości 300 kg h -1, stosowne co roku przed rozpoczęciem wegetcji (Soleflor 300), nwożenie Soleflor w ilości 600kg h -1, stosowne co dw lt, wiosną przed rozpoczęciem wegetcji (Soleflor 600). Oprócz użyźnicz w kżdej komincji doświdczlnej zstosowno nwożenie stndrdowe w ilości: 50 kg N h -1 ( pod kżdy odrost) w postci sletry monowej (34% N); 80 P kg h -1 (jednorzowo wiosną) w postci superfosftu potrójnego (46% P 2 O 5 ), orz 120 kg K h -1 (jednorzowo wiosną) w postci soli potsowej (60% K 2 O). Wzrostowi i rozwój kupkówki pospolitej zwłszcz w pierwszym roku dń, towrzyszyły dość korzystne, wrunki pogodowe (t. 1). Umirkownym, temperturom powietrz w poszczególnych miesiącch, towrzyszyły opdy n poziomie kilkudziesięciu milimetrów, czerwiec i lipiec yły miesiącmi rdzo wilgotnymi. Mło opdów znotowno w kwietniu le rk upłów i pewien zps wody po zimie, sprwiły, że susz nie ył ż tk dotkliw dl roślin. Njgorsze wrunki wilgotnościowe pnowły jesienią, n co złożyły się mniejsze niż we wcześniejszych miesiącch opdy sierpniowe i rdzo młe opdy we wrześniu

4 Wpływ iokondycjoner gleowego Soleflor n żywotność 1323 i w pździerniku (w roku 2012 prktycznie ich nie yło), co mogło mieć wpływ n rozwój osttniego odrostu. W drugim roku dń okres wegetcji ył suchszy i chłodniejszy, rozpoczęcie wegetcji yło opóźnione. Tel 1. Wrunki tmosferyczne w okresie wegetcji kupkówki pospolitej w RGD Brody w ltch 2012 i 2013 Tle 1. Wether conditions during the vegettion period of cocksfoot in RGD Brody in the yers 2012 nd 2013 Średni tempertur powietrz ( C) Sum opdów (mm) Miesiąc Averge ir temperture ( C) Totl rinfl (mm) Month III 5,7-2,5 20,0 12,0 IV 8,8 8,0 22,9 15,4 V 14,8 14,4 77,2 69,8 VI 16,0 17,3 163,0 125,3 VII 19,2 20,1 197,6 67,3 VIII 18,7 19,1 60,1 51,5 IX 15,0 12,9 0,8 33,7 X 8,8 10,3 0,9 10,9 Średni tempertur Averge temperture 13,4 12,5 - - Sum opdów Totl rinfl ,5 385,9 W ou ltch dń zierno po trzy odrosty runi. W roku 2012 I odrost zierno 11.07, II 04.09, III W roku nstępnym ziory odywły się w dnich: (I odrost), (II odrost) i (III odrost). Bezpośrednio przed ziorem poszczególnych odrostów przy użyciu chlorofilomierz (N-tester) określno stopień odżywieni roślin (żywotność) n podstwie pomirów koncentrcji chlorofilu w lszkch liściowych, wyrżonej wrtością SPAD czyli indeksem zieloności liści [8]. Po ziorze runi określno plony suchej msy, metodą suszrkowo-wgową w oprciu o ukosy próne z powierzchni 7,5 m 2 dl kżdego poletk. Mteriłem do nliz mikroiologicznych i określeni odczynu ył gle poiern z wrstwy 0 20 cm profilu gleowego, ezpośrednio przed ziorem poszczególnych odrostów runi, wyznczonego dojrzłością pstwiskową.

5 1324 Dorot Swędrzyńsk i in. Liczeności poszczególnych grup dronoustrojów określno metodą płytek lnych: ogólną ilość kterii (CFU g -1 s.m. gley) oznczno po 5 dnich inkucji w temp 28 o C n podłożu Merck stndrd count gr [17], grzyy oznczno n podłożu Mrtin [15] po 5 dnich inkucji w temperturze 24 o C, promieniowce oznczno n pożywce wg. Poschon, po 5 dnich inkucji w temperturze 25 o C [9], mikroorgnizmy kopiotroficzne liczono n podłożu BO (ulion odżywczy), po siedmiu dnich inkucji w temperturze 28 o C [9], mikroorgnizmy oligotroficzne liczono n podłożu RBO (rozcieńczony ulion odżywczy) po 14 dnich inkucji w temperturze 28 o C [9]. Aktywność enzymtyczną gley określno n podstwie oznczeń ktywności dehydrogenz (DHA) orz fosftzy kwśnej (PHOS-H) i zsdowej (PHOS-OH). Aktywności dehydrogenz (DHA) oznczno metodą kolorymetryczną, stosując jko sustrt 1% TTC (2,3,5 chlorek trifenylotetrzoliowy), po 24-godzinnej inkucji w temperturze 30 o C, przy długości fl 485 nm i wyrżno w µmol TPF kg -1 24h -1 s.m gley [26]. Aktywności fosftz (lklicznej i kwśnej) oznczno metodą Ttei i Bremner [25] z zstosowniem jko sustrtu PNPP (prnitrofenylofosfornu), po 1-godzinnej inkucji w temperturze 37 C, przy długości fli 400 nm i wyrżno w µmol PNP kg -1 h -1 s.m gley. Oprcownie sttystyczne uzysknych wyników wykonno przy wykorzystniu progrmów Sttistic orz MS Excell. Przeprowdzono nlizę wrincji, zróżnicownie średnich zweryfikowno z pomocą testu Tuckey przy poziomie istotności p=0,05. Poniewż w większości przypdków wpływ nwożeni n dne prmetry zmienił się w poszczególnych odrostch i ltch, nlizę sttystyczną przeprowdzono osono dl kżdego odrostu. 3. Wyniki dń i dyskusj Nwożenie preprtem Soleflor miło istotny wpływ n żywotność kupkówki wyrżoną wrtością indeksu SPAD w ou ltch dń i nieml we wszystkich odrostch (t. 2 i 3). W pierwszym roku dń koncentrcj chlorofilu w lszkch liściowych kupkówki wzrstł wrz

6 Wpływ iokondycjoner gleowego Soleflor n żywotność 1325 z corz wyższymi dwkmi Soleflor. Njwyższą żywotnością, tk w poszczególnych odrostch, jk i w odniesieniu do średniej cłorocznej, chrkteryzowł się kupkówk z komincji nwożonej njwyższą dwką kondycjoner Soleflor 600 kg h -1. Średni wrtość indeksu SPAD z trzech odrostów tej komincji wyniosł 522. Z kolei njniższą wrtość (501) indeks SPAD przyjmowł u kupkówki rosnącej w komincji kontrolnej. Zstosowne nwożenie dwką 300 kg h -1 Soleflor przełożyło się n pośrednią wrtość indeksu zieloności liści (średnio 509). Jedynie w II odroście wrtość SPAD dl tej komincji doświdczlnej ył njniższ w porównniu z pozostłymi komincjmi. Z kolei w III odroście różnice, choć wyrźne okzły się nieistotne sttystycznie. W drugim roku dń (t.3), trend z pierwszego roku nie zostł zchowny. Okzło się, że rośliny z komincji Soleflor 300 odznczły się wyższymi wrtościmi indeksu SPAD nie tylko w odniesieniu do komincji kontrolnej (Soleflor 0) le tkże do komincji, w której zstosowno njwyższą dwkę iokondycjoner (Soleflor 600). Co więcej, w lszkch liściowych kupkówki pospolitej pochodzących z komincji Soleflor 600, we wszystkich odrostch, stwierdzno njniższe wrtości indeksu SPAD średnio 521, więc również niższe niż w kontroli 536. Nleży przypomnieć, że zgodnie z ukłdem doświdczeni, w drugim roku dń komincj Soleflor 600 nie ył w ogóle nwożon iokondycjonerem. Czyli dwk nwozu w pierwszym roku w tej komincji ył dwukrotnie wyższ niż w komincji Soleflor 300 le w drugim roku sytucj ył zupełnie inn, owiem w komincji Soleflor 300 ponownie zstosowno nwożenie iokondycjonerem, w Soleflor 600 nie. Ztem mimo, że łącznie, n przestrzeni dwóch lt, nwożenie yło tkie smo w tych komincjch (600 kg h -1 ) to okzuje się, że Soleflor sło dził n zps, wręcz w drugim roku po ofitej dwce tego preprtu koncentrcj chlorofilu w lszkch liściowych kupkówki ył w kżdym odroście istotnie niższ niż w komincji kontrolnej czyli nienwożonej preprtem w ogóle. Podony efekt nwożeni preprtem Soleflor zoserwowno w odniesieniu do plonowni kupkówki. W teli 4 przedstwiono łączne plony z trzech odrostów runi w poszczególnych komincjch le tki sm rozkłd mił miejsce w poszczególnych odrostch. W pierwszym roku dń oie komincje z Soleflor dwły wyższe plony kupkówki niż kontrol, przy czym im dwk nwozu wyższ tym wyższy ył plon

7 1326 Dorot Swędrzyńsk i in. runi: Soleflor 300 wzrost plonowni o 6%, Soleflor 600 wzrost plonowni o 12% w odniesieniu do kontroli. Tel 2. Zminy indeksu SPAD w lszkch liściowych kupkówki pospolitej pod wpływem zróżnicownych dwek iokondycjoner gley Soleflor w pierwszym roku dń (2012r.) Tle 2. Chnges of the SPAD index in cocksfoot lefs under the influence of different doses of Soleflor in the first yer of reserch (2012) Komincj doświdczln Experimentl comintion I odrost 1 st regrowth II odrost 2 nd regrowth III odrost 3 rd regrowth Średni Men Soleflor Soleflor Soleflor NIR-LSD 0,05 3,63 3,53 7,38 - Tel 3. Zminy indeksu SPAD w lszkch liściowych kupkówki pospolitej pod wpływem zróżnicownych dwek iokondycjoner gley Soleflor w drugim roku dń (2013r.) Tle 3. Chnges of the SPAD index in cocksfoot lefs under the influence of different doses of Soleflor in the second yer of reserch (2013) Komincj doświdczln Experimentl comintion I odrost 1 st regrowth II odrost 2 nd regrowth III odrost 3 rd regrowth Średni Men Soleflor Soleflor Soleflor NIR-LSD 0,05 4,40 3,93 2,80 x W drugim roku uzyskne plony runi yły zncznie wyższe, niż w pierwszym, przekrczjąc we wszystkich komincjch poziom 500 dt zielonej msy z hektr. Njwyższy plon z trzech odrostów (58,02 t z.m.) zerno z komincji Soleflor 300. N drugim miejscu, pod względem plonowni, znlzł się komincj kontroln, gdzie plikowno wyłącznie nwożenie stndrdowe NPK ez Soleflor, dopiero n trzecim komincj Soleflor 600. A więc njwyższ dwk Soleflor stosown rz n dw lt, w drugim roku po nwożeniu dwł wyrźnie gorszy

8 Wpływ iokondycjoner gleowego Soleflor n żywotność 1327 efekt od corocznego nwożeni połową tej dwki i nieco gorszy nwet niż zupełny rk nwożeni tym preprtem. Tel 4. Wpływ stosowni zróżnicownych dwek Soleflor n plonownie kupkówki pospolitej (t h -1 z.m.) Tle 4. The effect of different doses of Soleflor on the yield of cocksfoot (t h -1 GM) Komincj doświdczln Experimentl comintion Rok Yer 2012 Rok Yer 2013 Soleflor 0 24,71 54,45 Soleflor ,21 58,02 Soleflor ,68 52,50 NIR-LSD 0,05 0,057 0,038 Wyniki przedstwione w teli 5 pokzują, że zstosownie iokondycjoner Soleflor w uprwie kupkówki w niewielkim stopniu modyfikuje ph gley. Odczyny wszystkich nlizownych pró gleowych yły zliżone, różnice sttystycznie nieistotne. Wrto jednk zuwżyć wyrźną tendencję, polegjącą n tym że w ou ltch dń i w kżdym odroście ph gley w komincji Soleflor 600/0 yło njwyższe. Według Myśkow [18] nwet nieduże zminy odczynu gley, od 0,2 do 0,6 jednostki mogą wpływć tk n ilość dronoustrojów gleowych jk i ktywność enzymtyczną gley. N podstwie dwuletnich wyników dń nie możn jednozncznie stwierdzić deklrownego przez producent istotnego wpływu preprtu n podniesienie odczynu gley, zwłszcz, że gle n której złożono doświdczenie już wcześniej wyróżnił się wysokim ph powyżej 6,0. Nleży przypuszczć, iż z uwgi n skłd preprtu (Soleflor zwier przede wszystkim węgln wpni), jego regulrne stosownie sprzyjć ędzie utrzymywniu optymlnego odczynu gley i wyeliminuje potrzeę stosowni klsycznego wpnowni odkwszjącego. Ziegi te są rdzo istotne szczególnie w kontekście przeciwdziłni jednej z ntropogenicznych przyczyn zkwszni gley jkim jest m.in. nwożenie zotowe [6]. Dynmikę liczeności wyrnych grup dronoustrojów gleowych pod kupkówką w zleżności od zstosownego nwożeni Soleflor przedstwiono w telch 6 7.

9 1328 Dorot Swędrzyńsk i in. Tel 5. Wpływ zstosownych komincji doświdczlnych n odczyn gley Tle 5. The effect of the pplied experimentl comintion on soil ph Komincj doświdczln Experimentl comintion Soleflor 0 Soleflor 300 Soleflor 600 Odrost ph (H 2 O) Regrowth I 6,34 6,53 II 6,50 6,43 III 6,51 6,48 I 6,40 6,64 II 6,61 6,56 III 6,39 6,53 I 6,78 6,74 II 6,70 6,66 III 6,75 6,82 Anliz uzysknych wyników wykzł, że njsilniejszy wpływ n liczeność dronoustrojów gleowych mił rok dń. Wszystkie dne grupy dronoustrojów, z wyłączeniem grzyów, większą liczeność wykzywły njczęściej w drugim roku dń, mimo nieco mniej korzystnych wrunków pogodowych (t. 1). Przyczyn nleży niewątpliwie doszukiwć się w iologii kupkówki, któr jko trw wieloletni w drugim roku osiąg pełnię rozwoju [12] rośliny są większe, posidją silniejsze systemy korzeniowe, produkują więcej wydzielin korzeniowych, do gley trfi więcej ich oumrłych tknek itp., co z kolei przekłd się n większą dostępność skłdników odżywczych dl dronoustrojów gleowych [1, 24, 29]. Njsilniej i njrdziej jednozncznie wzrostem liczeności populcji n nwożenie preprtem Soleflor regowły kterie ogółem i promieniowce. W ich przypdku tendencj t oserwown ył w większości odrostów, różnice yły n ogół sttystycznie istotne. W przypdku ogólnej liczy kterii wpływ Soleflor ył wyrźny zwłszcz w pierwszym roku dń i ył tym silniejszy im wyższ ilość preprtu ył zstosown. W drugim roku zleżność t potwierdził się tylko w drugim odroście. Promieniowce z kolei njsłiej odpowidły n nwożenie Soleflor w trzecim odroście.

10 Wpływ iokondycjoner gleowego Soleflor n żywotność 1329 Tel 6. Wpływ zstosownych komincji doświdczlnych n liczeność wyrnych grup dronoustrojów gleowych w drni kupkówki pospolitej Tle 6. The effect of pplied experimentl comintions on the numer of cteri in dctylis glomert turf Komincj doświdczln Experimentl comintion Odrost I 1 st regrowth 20,5 55,6 Soleflor 0 31,3 59,1 Soleflor ,8 58,0 Soleflor 600 Odrost II 2 nd regrowth 23,9 32,8 Soleflor 0 40,1 52,9 Soleflor 300 Soleflor 600 Liczeność (j.t.k. g -1 s.m. gley) The numer (CFU g -1 DM of soil) Bkterie Bcteri (n 10 5 ) Promieniowce Actinomyces (n 10 5 ) Grzyy Fungi (n 10 4 ) Oligotrofy Oligotrophs (n 10 5 ) Kopiotrofy Copiotrophs (n 10 5 ) ,8 75,2 c Odrost III 3 rd regrowth 12,0 22,7 Soleflor 0 39,6 19,9 Soleflor ,1 19,1 Soleflor ,9 41,6 36,2 31,2 39,4 44,7 20,2 20,5 26,6 44,1 53,9 56,0 46,0 49,3 64,2 27,7 26,8 25,3 11,0 17,3 11,7 19,3 22,9 24,6 25,0 22,8 28,5 26,5 20,1 20,1 8,3 24,7 8,5 12,6 10,1 9,6 31,9 43,8 31,1 47,9 31,7 37,6 42,2 15,1 30,3 181,1 160,5 139,0 45,7 19,3 24,9 36,0 30,0 38,6 21,3 27,3 28,1 15,3 22,5 26,7 16,1 17,5 16,5 70,2 117,0 59,3 47,3 81,5 62,0 24,1 23,8 20,9 Liczeność i ktywność mikroorgnizmów uwrunkown jest wielom czynnikmi. Jednk głównym jest dostępność mterii orgnicznej. Skłd mikroorgnizmów może yć istotnym wyzncznikiem temp rozkłdu mterii orgnicznej i oiegu skłdników pokrmowych orz ich dostępności w glech [1,27]. Promieniowce to dronoustroje rdzo powszechne w glech rolniczych, związne silnie ze strefą ryzosferową. Dzięki produkowniu różnych enzymów (celulz, chitynz, ksylnz) uczestniczą w rozkłdzie

11 1330 Dorot Swędrzyńsk i in. szczątków roślinnych i zwierzęcych orz grzyów [14]. Zwiększnie się ztem ich liczeności pod wpływem nwożeni kondycjonerem Soleflor, jest wskźnikiem korzystnie przemwijącym z stosowniem tego preprtu, poniewż jk podje Mrcinowsk [14] promieniowce to jedne z dronoustrojów silniej zświdczjących o żyzności gley. Według utorki promieniowce sprofityczne są rdzo liczną grupą dronoustrojów i njintensywniej rozkłdją sustncję orgniczną w wrunkch niskiej wilgotności. Tel 7. Stosunek oligotrofów do kopiotrofów (O:K) w drni kupkówki pospolitej Tle 7. Proportion of oligotrophs to copiotrophs (O:K) in Dctylis glomert turf Odrost Regrowth I II III Komincj doświdczln O:K Experimentl comintion Soleflor 0 1,5 2,6 Soleflor 300 1,6 1,4 Soleflor 600 1,1 2,3 Soleflor 0 3,1 1,0 Soleflor 300 1,4 0,2 Soleflor 600 1,4 0,4 Soleflor 0 2,6 1,5 Soleflor 300 0,9 1,3 Soleflor 600 1,8 1,8 W przypdku kopiotrofów i grzyów wpływ preprtu Soleflor n ich liczeność ył mniej jednoznczny, nieregulrny i n ogół sttystycznie nieistotny. Ale i w odniesieniu do tych dwóch grup dronoustrojów możn w niektórych odrostch zuwżyć większą liczeność w komincjch z Soleflor. Szczególnie w drugim odroście (w przypdku kopiotrofów tkże w pierwszym), odpowiedź n nwożenie Soleflor jest tk sm jk żywotność czy plonownie roślin czyli w pierwszym roku wzrost liczeności proporcjonlnie do nwożeni, w drugim roku njwyższ liczeność w komincji Soleflor 300, więc jedynej nwożonej, w tym roku, preprtem. Powodem tej sytucji jest zpewne większy dopływ świeżej msy orgnicznej do gley w postci resztek roślin, tm gdzie rozwijją się one ujniej. Silniejszy rozwój roślin, lepsze ich odżywienie, ujniejszy system korzeniowy, co z tym idzie większe i ogtsze wydzieliny korzeniowe wszystkie te czynniki niewątpliwie

12 Wpływ iokondycjoner gleowego Soleflor n żywotność 1331 wpływły n liczeność kopiotrofów. Kopiotrofy są owiem kterimi, których rozwój uwrunkowny jest dopływem świeżej, łtwo przyswjlnej mterii orgnicznej. W przeciwieństwie do oligotrofów, kopiotrofy przetwrzją mterię orgniczną w sposó rdzo mło ekonomiczny, przy dużych strtch węgl, ich liczeność spd po wykorzystniu łtwo dostępnego sustrtu pokrmowego [27, 29]. Podoną rolę w ekologii gley odgrywją grzyy sprofityczne, uruchmijąc oieg pierwistków iogennych oecnych w mrtwej sustncji orgnicznej, więc ich liczeność również związn jest z dopływem tejże sustncji [28, 29]. Oligotrofy, tymczsem, okzły się grupą dronoustrojów regującą n nwożenie preprtem Soleflor spdkiem liczeności. Tendencj t zoserwown zostł wprwdzie tylko w niektórych odrostch le różnice pomiędzy komincjmi yły istotne. Efekt ten wynik njprwdopodoniej z negtywnej rekcji oligotrofów n zyt duże stężenie prostych związków węgl w środowisku gleowym [19, 27], Soleflor wnosi je w postci ogtego w polipeptydy i węglowodny wyciągu z lg morskich. Rekcj kopio- i oligotrofów n nwożenie iokondycjonerem Soleflor sprwi, że w jego efekcie zmniejsz się współczynnik O:K wynikjący ze stosunku ilościowego oligotrofów do kopiotrofów jeden z prmetrów chrkteryzujących stn mikroiologiczny gley, co widoczne jest nieml w kżdym odroście ou lt dń (t. 7). Stosunek oligotrofów do kopiotrofów m szczególne znczenie w spekcie utrzymni mterii orgnicznej w gleie, ze względu n ekonomiczne przetwrznie sustrtu energetycznego przez oligotrofy. Zdniem Weymn-Kczmrkowej i Pędziwilk [27] powyższ domincj jest niezędn dl zchowni stłego poziomu gleowej mterii orgnicznej i świdczy o zchowniu równowgi iologicznej gley. W tym kontekście trudno jest stwierdzić, który ze sposoów nwożeni kupkówki przedstwi się njkorzystniej. Orz liczeności poszczególnych grup, tksonomicznych czy ekologicznych, dronoustrojów gleowych w drni kupkówki pospolitej, oserwowny n przestrzeni dwóch lt trwni doświdczeni pokzuje, że jest on rdzo zmienny, złożony wpływ różnych czynników sprwi, że kierunek tych zmin jest często niejednoznczny i trudny do przewidzeni. Stąd też uchwycenie wpływu czynnik stosunkowo sło przeksztłcjącego włściwości siedlisk gleowego, jkim jest nwożenie preprtem Soleflor, n liczeności wyrnych grup dronoustrojów

13 1332 Dorot Swędrzyńsk i in. gleowych, w wrunkch doświdczeni polowego, nie jest łtwe. Tym niemniej udło się zoserwowć i wykzć, że iokondycjoner Soleflor spełni rolę ktywtor życi mikroiologicznego gley, mimo, że doświdczenie prowdzono n gleie żyznej, o wysokim ph i dość wysokiej zsoności w skłdniki pokrmowe, stosując jednocześnie stndrdowe nwożenie NPK. Potwierdzeni powyższej tezy poszukiwno również poprzez dni ktywności enzymtycznej gley (t. 8). Okzuje się, że ktywność enzymtyczn, podonie jk liczeność dronoustrojów gleowych, ył zwykle wyższ, często rdzo wyrźnie, w drugim roku dń. Różnił się tkże pomiędzy kolejnymi odrostmi, przy czym w pierwszym ył z reguły njniższ. Ntomist nie stwierdzono żdnego wpływu iokondycjoner Soleflor n ktywność enzymtyczną gley, ni w pierwszym, ni w drugim roku dń. Różnice ktywności dnych enzymów w poszczególnych komincjch doświdczlnych są sło zznczone, niejednoznczne i prwie zwsze nieistotne sttystycznie. Aktywność enzymtyczn jest jednym z prmetrów opisujących jkość gley pod względem iologicznym [4]. Jednym z njczęściej dnych enzymów jest kompleks dehydrogenz. Ich ktywność uznwn jest z dory wskźnik wykorzystywny przy ocenie wpływu nwożeni n ktywność mikroiologiczną gley [13]. Poniewż dehydrogenzy są wyłącznie pochodzeni mikroiologicznego, ich ktywność uznwn jest z pośredni wskźnik liczeności i ktywności mikroorgnizmów w gleie, tym smym z wskźnik określjący cłkowitą ktywność mikroiologiczną gley i jej żyzność [20]. W niniejszych dnich ktywność dehydrogenz ył podon we wszystkich komincjch doświdczlnych, różnice sttystycznie nieistotne. Powodem jest prwdopodonie wysok żyzność wyjściow gley. Lepszym wskźnikiem ktywności mikroiologicznej okzł się ogóln licz kterii. Również ktywności fosftz kwśnej i zsdowej, yły rdzo podone do sieie w poszczególnych komincjch doświdczlnych. Jko, że są to enzymy zewnątrzkomórkowe, ktlizujące rekcje odczepini reszty fosfornowej od związków orgnicznych ich ktywność jest silnie uzleżnion od ilości mterii orgnicznej w gleie [4, 5].

14 Wpływ iokondycjoner gleowego Soleflor n żywotność 1333 Tel 8. Wpływ zstosownych komincji doświdczlnych n ktywność enzymtyczną gley Tle 8. The effect of pplied experimentl comintions on enzymtic ctivity of soil Dehydrogenzy Fosftz zsdow Fosftz kwśn (µmol TPF (µmol PNP (µmol PNP Komincj kg doświdczln -1 s.m. gley 24h -1 ) kg -1 s.m. gley h -1 ) kg -1 s.m. gley h -1 ) Dehydrogenses Alcline phosphtse Acid phosphtse Experimentl (µmol TPF (µmol PNP (µmol PNP comintion kg -1 DM of soil 24h -1 ) kg -1 DM of soil h -1 ) kg -1 DM of soil h -1 ) Odrost I 1 st regrowth 1,24 5,68 48,13 63,43 40,40 100,20 Soleflor 0 1,55 5,59 52,70 63,80 33,20 82,90 Soleflor 300 1,23 6,24 Soleflor 600 Odrost II 2 nd regrowth 1,08 18,76 Soleflor 0 1,12 9,87 Soleflor 300 1,52 13,50 Soleflor 600 Odrost III 3 rd regrowth 10,79 2,28 Soleflor 0 10,91 1,85 Soleflor 300 8,94 3,96 Soleflor Podsumownie 46,77 88,60 75,30 88,30 81,80 79,50 79,00 63,53 154,50 125,47 111,53 82,17 108,17 117,80 27,00 37,80 45,10 34,40 77,10 80,20 75,50 97,50 130,10 142,33 118,00 105,00 100,57 114,10 Pozytywne efekty stosowni polepszczy gleowych w uprwch odnotowli w swoich dnich, między innymi: Sosnowski i Jnkowski [22]; Sulewsk i wsp. [23] i Wojtl-Łozowsk i Prylk [30].

15 1334 Dorot Swędrzyńsk i in. Nierzdkie są też opinie negtywne, wskzujące n rk efektów stosowni użyźniczy i polepszczy gleowych w uprwch polowych i podwżjących ich przydtność do stosowni w rolnictwie [16,21]. Powodów tkiej opinii może yć wiele od nieprwidłowej plikcji, poprzez zyt krótki okres stosowni, po rzeczywistą nieprzydtność, zwłszcz w wrunkch intensywnego rolnictw i dużej żyzności gle. Nleży zuwżyć, że zdecydown większość tych preprtów wywodzi się z krjów o zdecydownie cieplejszym klimcie i dłuższym okresie wegetcji (np. Hiszpni, Frncj). W nszych wrunkch ostr i długotrwł zim, letnie susze i upły, występujące n przemin z okresmi chłodów są niewątpliwie czynnikmi wyitnie ogrniczjącymi, zwłszcz woec komponentów iologicznych tych preprtów. Nwóz Soleflor zostł oprcowny i wprowdzony n rynek przez frncuską firmę Timc. Złożeniem dl jego stosowni jest poprw żyzności gley orz uktywnieni w niej życi mikroiologicznego, które uległo degrdcji n skutek zniedń i łędów grotechnicznych. Dodtkowym elementem dziłni Soleflor m yć sukcesywne zwiększnie dostępności pierwistków zwrtych w gleie, niedostępnych dl roślin. N podstwie uzysknych wyników z zkresu plonowni możn stwierdzić, że zlecny we Frncji sposó nwożeni n zps dwką 600 kg Soleflor n i h, co dw lt, nie zdje egzminu w wrunkch nszego krju. Również spekt ekonomiczny wyższe koszty jkie trze ponieść w pierwszym roku stosowni preprtu i rk efektów przy rku nwożeni w roku nstępnym, zniechęc do tkiego stosowni. Oiecujące ntomist okzło się zstosownie Soleflor w wysokości 300 kg h -1 corocznie, łącznie ze stndrdowym nwożeniem NPK w ou ltch uzyskno większe plonownie. W kontekście liczeności dronoustrojów o sposoy stosowni Soleflor okzły się korzystne, choć zwykle komincj Soleflor 600 przynosił lepszy efekt. Nleży zuwżyć, że zoserwowne efekty stosowni Soleflor, choć niewielkie, to uzyskne w wrunkch gley żyznej, o wysokim ph i dość zsonej w skłdniki pokrmowe. Prwdopodonie yłyy zncznie wyrźniejsze gdyy wrunki kontrolne yły gorsze zwłszcz n glech kwśnych i uogich.

16 Wpływ iokondycjoner gleowego Soleflor n żywotność 1335 Litertur 1. Bdur L.: Czy znmy wszystkie uwrunkowni funkcji mikroorgnizmów w ekosystemch łąkowych? Kosmos. Prolemy Nuk Biologicznych. 53( ), (2004). 2. Brszczewski J., Duck M.: Bilns wyrnych mkroskłdników łąki trwłej nwożonej nwozmi minerlnymi i nturlnymi. Wod Środowisko Oszry Wiejskie. 12, 1(37), 7 17 (2012). 3. Brszczewski J., Jnkowsk-Huflejt H., Prokopowicz J.: Bilnse zotu, fosforu i potsu w gospodrstwch ekologicznych o dużym udzile łąk i pstwisk. Wod Środowisko Oszry Wiejskie. 6, 1(16), (2006). 4. Bielińsk E.J., Fut B., Mocek-Płócinik A.: Enzymy gleowe jko ioindyktory jkości i zdrowotności gley. Monogrfi nukow, Lulin Corstnje R., Reddy K.R.: Microil indictors of nutrient enrichment. Soil Soc. Am. J. 70, (2006). 6. Filipek T, Skowrońsk M.: Aktulne dominujące przyczyny orz skutki zkwszni gle użytkownych rolniczo w Polsce. Act Agrophysic. 20(2), (2013). 7. Fotym M.: (red.). Nwożenie fosforem i potsem. Nwozy-Gle-Roślin. Syntez dń przeprowdzonych w rmch progrmu CPBR Pułwy, IUNG (1991). 8. Gáorčik N., Zmetáková Z.: Chlorophyll (SPAD redings) nd nitrogen concentrtions in leves of some forge grsses nd legumes. Łąkrstwo w Polsce. 4, (2001). 9. Httori R., Httori T.: Sensitivity to slts nd orgnic coumpounds of soil cteri isolted on diluted medi. J. Gen. Appl. Microiol. 26, 1 (1980). 10. Jończyk K.: Skutki produkcyjne i środowiskowe przeksztłceni gospodrstw z konwencjonlnego systemu produkcji n ekologiczny. Journl of Reserch nd Applictions in Agriculturl Engineering. 53(3), (2008). 11. Kńsk Z., Grińsk-Łoniewsk A., Łekowsk M., Żechowsk E.: Ćwiczeni lortoryjne z iologii snitrnej. Oficyn Wydwnicz Politechniki Wrszwskiej. Wrszw Kozłowski S.: (red.) Trwy. Włściwości, występownie i wykorzystnie. PWRiL, Poznń Levyk V., Mryskevych O., Brzezińsk M., Włodrczyk T.: Dehydrogense ctivity of technogenic soils of former sulphur mines (Yvoriv nd Nemyriv, Ukrine). Int. Agrophysics. 21, (2007). 14. Mrcinowsk K.: Chrkterystyk, występownie i znczenie promieniowców w przyrodzie. W: Aktywność dronoustrojów w różnych środowiskch, Red. W. Brsz. Wyd. AR, Krków. 121 (2002).

17 1336 Dorot Swędrzyńsk i in. 15. Mrtin J.P.: Use of cid, rose engl nd streptomycin in the plte method for estimting soil fungi. Soil Sci. 69, 215 (1950). 16. Mrtyniuk S.: Skuteczne i nieskuteczne preprty mikroiologiczne stosowne w ochronie i uprwie roślin orz rzetelne i nierzetelne metody ich oceny. Postępy Mikroiologii. 50(4), (2011). 17. Merck Polsk.: STANDARD COUNT gr for microiology, 1, Myśków W.: Uwgi metodyczne dotyczce mikroiologicznych dń gle uprwnych zróżnicownych pod wpływem ziegów grotechnicznych. Post. Mikro. 35(3/4), (1986). 19. Oth H., Httori T.: Bcteri sensitive to nutrient roth medium in terrestril environments, Soil Sci. Plnt Nutr. 26, 14, Piotrowsk-Cyplik A., Cyplik P., Czrnecki Z.: Mesurement of dehydrogense ctivity nd trditionl method of microorgnisms count estimtion s indictors of microorgnisms ctivity in compost from municipl sewge sludge. J. Res. Appl. Agric. Eng. 52(4), (2007). 21. Sosnowski J.: Rection of Dctylis glomert L., Festuc prtensis Huds. nd Lolium perenne L. to microiologicl fertilizer nd minerl fertiliztion. Act Scientirum Polonorum, Agricultur. 11(1), (2012). 22. Sosnowski J., Jnkowski K.: Wpływ użyźnicz gleowego n skłd florystyczny i plonownie miesznek kostrzycy Brun z koniczyną łąkową i lucerną mieszńcową. Łąkrstwo w Polsce. 13, (2010). 23. Sulewsk H., Szymńsk G., Pecio A.: Ocen efektów stosowni użyźnicz gleowego UGmx w uprwie kukurydzy n zirno i kiszonkę. Journl of Reserch nd Applictions in Agriculturl Engineering. 54(4), (2009). 24. Swędrzyńsk D.: Effect of inocultion with Azospirillum rsilense on development nd yielding of winter whet nd ot under different cultivtion conditions. Poli. J. Environ. Stud. 9(5), 423 (2000). 25. Ttei M.A., Bremner J.: Use of p-nitrophenyl phosphte for ssys of soil phosphtse ctivity. Soil Biol. Biochem. 1, 301 (1969). 26. Thlmnn A.: Zur Methodik der Bestimmung der Dehydrogense Aktivität in Boden Mittels Triphenyltetrzoliumchlorid (TTC). Lndwirtsch. Forsch. 21, 249 (1968). 27. Weymn-Kczmrkow W.: Interdependencies etween oligotrophic nd copiotrophic cteri in soils of different mechnicl structure. Polish J. Soil Sci. 29(1), (1996). 28. Weymn-Kczmrkow W., Pędziwilk Z.: The development of fungi s ffected y ph nd type of soil, in reltion to the occurrence of cteri nd soil fungisttic ctivity. Microiol. Res. 155, 107 (2000).

18 Wpływ iokondycjoner gleowego Soleflor n żywotność Wielgosz D. A., Szemer A.: Wpływ wyrnych roślin n liczenośc I ktywność dronoustrojów gleowych. Ann. Univ. Mrie Curie-Skłodowsk sect. E, 61, (2006). 30. Wojtl-Łozowsk L., Prylk D.: Porżenie pszenicy ozimej przez choroy podsuszkowe w zleżności od przedplonu, zstosowni użyźnicz gleowego i mteriłu siewnego. Progress in Plnt Protection / Postępy Ochrony Roślin. 50(4), (2010). Influence of the Soleflor Soil Bioconditioner on the Microiologicl Stte of Soil nd the Vigour nd Yield of Orchrd Grss (Dctylis glomert L.) Astrct Monocultures, nerly 100% shre of cerels in crop rottion, the sence of intercrops, one-sided NPK minerl fertilistion nd the sence of orgnic fertilistion re some chrcteristic phenomen in contemporry griculture. They led to numerous unfvourle chnges in the nturl environment, rnging from impoverished griculturl lndscpe nd its iodiversity to degrded iologicl properties nd fertility of soil. One of the methods improving the functioning of such soils is the ppliction of soil ioconditioners nd improvers. They re supposed to improve the soil structure, increse the microiologicl ctivity nd, wht is prticulrly importnt in orgnic frming, they re supposed to increse the iovilility of minerl components, such s phosphorus nd potssium, from the soil resources which re inccessile to plnts. We conducted two-yer experiment on n orchrd grss plnttion in rndomised lock design. We studied the influence of the Soleflor soil ioconditioner on the soil ph, its ioctivity (the count of selected groups of soil microorgnisms, the enzymtic ctivity), the plnt vigour expressed with the SPAD index nd the swrd yield. The experimentl fctor ws the quntity nd frequency of use of the Soleflor ioconditioner. The fctor ws pplied t three levels, i.e. the ioconditioner not pplied, 300 kg h -1 of the ioconditioner pplied nnully in spring efore the vegettion period, 600 kg h -1 of the ioconditioner pplied once in two yers in spring efore the vegettion period. Identicl stndrd NPK fertilistion ws pplied in ech experimentl comintion. Soleflor is preprtion sed on clcium cronte enriched with sulphur, mgnesium, polypeptides nd crohydrtes. It proved to hve miniml ut noticele influence on the soil ph, especilly in the comintion with 600 kg h -1 of Soleflor. If the conditioner is pplied regulrly for mny yers, it will undoutedly reduce the soil cidity. However, it is noteworthy tht the experiment ws conduct-

19 1338 Dorot Swędrzyńsk i in. ed in soil with high ph, which ws close to neutrl. If the conditioner hd een pplied in soil with lower ph, the increse in ph would hve een more effective in view of the requirements of plnts nd soil microorgnisms. The influence of the Soleflor ioconditioner on the count of microorgnisms ws noticele when there ws high totl count of cteri nd high popultion of ctinomyces. The quntities of oth groups of microorgnisms incresed in comintions with Soleflor. Although the differences were not lwys sttisticlly significnt, the trend ws noticele nd unequivocl. The enzymtic ctivity of soil ws the iologicl prmeter of soil with very equivocl nd low rections to Soleflor fertilistion. The strongest rection to Soleflor ws oserved in plnts. The ppliction of the ioconditioner regulrly incresed oth the vigour nd yield of orchrd grss. Słow kluczowe: ktywność enzymtyczn gley, iokondycjoner gleowy, Dctylis glomert, mikroorgnizmy gleowe, Soleflor Keywords: Dctylis glomert, enzymtic ctivity of soil, soil ioconditioner, soil microorgnisms, Soleflor