Ocena zastosowania aminokwasów w dietach dla kurcząt brojlerów z dużym udziałem produktów rzepakowych

Transkrypt

1 Tom XXIV Rośliny Oleiste 2003 Teres Bnszkiewicz Akdemi Podlsk w Siedlcch, Ktedr Żywieni Zwierząt i Gospodrki Pszowej Ocen zstosowni minokwsów w dietch dl kurcząt rojlerów z dużym udziłem produktów rzepkowych Estimtion of mino cid ppliction in diets for roiler chicken contining lot of rpeseed products Słow kluczowe: Key words: poekstrkcyjn śrut sojow, rzepkow, mkuch rzepkowy, lizyn, metionin i rginin, przyrost msy cił soyen mel, rpeseed mel, rpe cke, lysine, methionine nd rginine, ody weight gin Doświdczenie przeprowdzono n 96 kurczętch rojlerch Hyro, w wieku 2 tygodni, podzielonych n osiem grup po 12 ptków. Przez pierwsze dw tygodnie życi kurczęt żywiono jednkową stndrdową miesznką DKA-S. W wieku 14 dni kurczęt o zliżonej msie cił przydzielono do ośmiu grup i przez kolejne dw tygodnie (tj. od 14 do 28 dni życi) krmiono miesznkmi pszennymi zwierjącymi jeden z komponentów wysokoiłkowych: poekstrkcyjną śrutę sojową, poekstrkcyjną śrutę rzepkową lu mkuch rzepkowy z nsion odminy Mrit. Poziom iłk ogólnego w skrminych dietch ilnsowno w oprciu o oznczony wcześniej skłd chemiczny n 18,5%, występujący niedoór lizyny, metioniny i rgininy w odpowiednich grupch ilnsowno do zwrtości zgodnych z Normmi Żywieni Droiu (1996) z pomocą czystych minokwsów. Przyrost kurcząt w cłym okresie doświdczeni wynosił od 442 do 543 g i ył njwyższy w grupie otrzymującej mkuch rzepkowy uzupełniny lizyną. Uzyskne różnice w przyrostch między grupmi nie zostły jednk potwierdzone sttystycznie. Spożycie pszy w pierwszym tygodniu doświdczeni wynosiło od 309 do 363 g, w drugim od 485 do 602 g, ntomist z cły okres The experiment ws conducted on 96 two-week old roiler chickens Hyro llotted to eight groups of 12 irds (3 4). During two weeks of the experiment (from 14 to 28 dys of life) the chickens were fed with whet mixtures contining one of high protein components: commercil soyen mel, commercil rpeseed mel nd rpe cke of Mrit cultivr. Experimentl diets contined 18.5% of crude protein. Shortges of lysine, rginine nd methionine in some groups were supplemented with mino cids in complince with Normy Żywieni Droiu (1996). Body weight gin of chicken, during the whole period of study, ws from out 442 to out 543 g, nd ws the highest in group 8, where the chickens otined mixture contining rpe cke supplemented with lysine. Differences otined etween groups were not significnt. Feed intke in the first week of study ws from out 309 to out 363 g, in the second week from out 485 to out 602 g, wheres for the whole period of experiment ws on the level g. Feed intke of ird/dy ws from out 59 to out 68 g. More of feed intke ws scertined in groups contining rpeseed mel supplemented nd not supplemented with mino cids. Chickens fed with soyen mel reveled the est conversion

2 682 Teres Bnszkiewicz doświdczeni ksztłtowło się n poziomie g, co w przeliczeniu n kurczę/dzień wynosiło od 59 do 68 g. Więcej pszy zjdły kurczęt otrzymujące poekstrkcyjną śrutę rzepkową uzupełnioną, jk i nie uzupełnioną minokwsmi. Njlepiej wykorzystywły pszę kurczęt otrzymujące śrutę poekstrkcyjną sojową. Zużycie pszy n 1 kg przyrostu yło njniższe w grupie żywionej miesznką zwierjącą poekstrkcyjną śrutę sojową uzupełnioną L-lizyną i DL-metioniną 1,66 kg, njwyższe miesznką ze poekstrkcyjną śrutą rzepkową z dodtkiem i ez L-lizyny 1,98 kg. Uzyskne wyniki wskzują, że dodtek lizyny do diety pszennej zwierjącej wytłok rzepkowy odminy Mrit jko jedyny surowiec wysokoiłkowy pochodzeni roślinnego, metioniny i lizyny do diety ze poekstrkcyjną śrutą sojową czy lizyny i rgininy do diety zwierjącej poekstrkcyjną śrutę rzepkową ez udziłu psz pochodzeni zwierzęcego może korzystnie wpływć n wyniki przyżyciowe kurcząt rojlerów. Rekcj kurcząt n dodtek czystych minokwsów zleżł jednk od rodzju surowc iłkowego orz minokwsu zstosownego w diecie. of feed. The lowest feed conversion per one kilogrm of ody weight gin for whole period ws found in the group fed with soyen mel supplemented with lysine nd methionine 1.66 kg, the highest in the group fed with rpeseed mel supplemented or not supplemented with lysine nd rginine 1.98 kg. The results show tht the supplement of lysine to diet contining rpe cke, methionine to soyen mel, lysine nd rginine to diet contining rpeseed mel without niml feeds hs profitle influence on roiler chickens performnce. Chicken rection to mino cid supplementtion depended on type of feed nd mino cid used in mixtures. Wstęp W celu uzyskni odpowiedniego poziomu iłk i minokwsów egzogennych w miesznkch dl zwierząt nieprzeżuwjących stosuje się mączki pochodzeni zwierzęcego. Według Jmroz (1982) z diet dl kurcząt rzeźnych możn wyeliminowć psze pochodzeni zwierzęcego przy jednoczesnym uzupełnieniu psz roślinnych minokwsmi syntetycznymi. Pozwl to n zmniejszenie zużyci psz zwierzęcych i szersze wykorzystnie psz roślinnych. Podstwowym surowcem iłkowym wykorzystywnym w miesznkch dl droiu jest poekstrkcyjn śrut sojow, ntomist do krjowych surowców chrkteryzujących się wysoką zwrtością iłk nleżą produkty rzepkowe. Wrtość iłk nsion nowych odmin rzepku wyrżon jko EAAI ksztłtuje się n poziomie 81 82, dl poekstrkcyjnej śruty sojowej wskźnik ten wynosi 81 (Bnszkiewicz 2000). Biłko rzepku chrkteryzuje się wyższą zwrtością minokwsów sirkowych niż poekstrkcyjnej śruty sojowej, wyższ jest zwrtość treoniny, mniej jest ntomist lizyny i tryptofnu. Niektóre produkty rzepkowe mogą zwierć również znczną ilość tłuszczu (wytłoki, mkuchy) przez co wzrst ich wrtość energetyczn. W związku z tym oserwuje się duże zinteresownie stosowniem produktów rzepkowych w miesznkch. Produkty rzepkowe zwierją jednk różne

3 Ocen zstosowni minokwsów w dietch sustncje ntyżywieniowe, mogące niekorzystnie wpływć n dostępność skłdników pokrmowych z rzepku (Słomiński i in. 1994, Bell 1984, Mwson i in. 1994, Rj i in. 2001). Według Bnszkiewicz (2000) nwet odmin rzepku może w pewnym stopniu oddziływć n wykorzystnie iłk przez kurczęt. Przy zncznym udzile (powyżej 25%) rzepku w miesznkch dl nieprzeżuwczy, szczególnie dl świń, jk podje Jmroz (1992) występuje niedoór lizyny, rgininy i tryptofnu. Niedoory minokwsów w dwkch czy miesznkch możn uzupełnić z pomocą czystych minokwsów (Keshvrz i Jckon 1992, Mushrf i Ltshw 1985, Smulikowsk i in. 1991, Summers i in. 1989, Szczurek i Pisulewski 1996). Celem dń ył ocen wpływu uzupełnini minokwsmi wysokoiłkowych surowców roślinnych n wyniki przyżyciowe kurcząt rojlerów. Mterił i metody Doświdczenie przeprowdzono n 96 kurczętch rojlerch mieszńcch Hyro, które od 1. do 14. dni życi krmiono tą smą stndrdową miesznką DKA-strter. Po tym okresie kurczęt rozdzielono do 8 grup (3 powt. 4 szt.) po 12 ptków o zliżonej msie cił. Ptki utrzymywno w metlowych kltkch, ze stłym dostępem do pszy i wody, w pomieszczeniu o kontrolownych wrunkch mikroklimtu. Przez kolejne dw tygodnie, tj. od 15. do 28. dni kurczęt żywiono sypkimi dietmi doświdczlnymi według nstępującego ukłdu: Grup I diet pszenn zwierjąc poekstrkcyjną śrutę sojową ez dodtku minokwsów Grup II diet pszenn zwierjąc poekstrkcyjną śrutę rzepkową ez dodtku minokwsów Grup III diet pszenn zwierjąc mkuch rzepkowy z odminy Mrit ez dodtku minokwsów Grup IV diet jk w grupie I uzupełnion L-lizyną i DL-metioniną Grup V diet jk w grupie II uzupełnion L-lizyną i L-rgininą Grup VI diet jk w grupie III uzupełnion L-lizyną i L-rgininą Grup VII diet jk w grupie II uzupełnion L-lizyną Grup VIII diet jk w grupie III uzupełnion L-lizyną Diety zostły sporządzone zgodnie z recepturmi przedstwionymi w teli 3. Poekstrkcyjn śrut sojow orz rzepkow pochodziły z zkupu w wytwórni psz, ntomist mkuch uzyskno z nsion rzepku odminy Mrit w wyniku tłoczeni oleju z pomocą prsy hydrulicznej w młej olejrni. W surowcch wykorzystnych do sporządzeni miesznek oznczono zwrtość podstwowych skłdników pokrmowych zgodnie z Polskimi Normmi, zwrtość energii rutto przy użyciu półutomtycznego klorymetru KL-6 orz skłd minokwsowy

4 684 Teres Bnszkiewicz iłk metodą chromtogrfii jonowymiennej n nliztorze minokwsów AAA- T-339 Microtechn Prg. Zwrtość tryptofnu oznczono metodą spektrometryczną według PN-77/R Zwrtość iłk w dietch (18,5%) ilnsowno n podstwie oznczonej zwrtości iłk w surowcch, występujący niedoór tkich minokwsów jk: lizyn, metionin i rginin uzupełnino, w odpowiednich grupch, do poziomu zgodnego z Normmi Żywieni Droiu (1996) z pomocą minokwsów czystych. Podczs doświdczeni co tydzień określno msę kurcząt orz spożycie pszy. N podstwie uzysknych wyników oliczono przyrosty msy cił, dzienne orz cłkowite spożycie pszy orz zużycie pszy n kilogrm przyrostu kurcząt w poszczególnych okresch doświdczeni. Uzyskne wyniki poddno nlizie sttystycznej wykonując jednoczynnikową nlizę wrincji. Istotność różnic między grupmi ustlono wykorzystując test Duncn (Duncn 1955). Wyniki i dyskusj Podstwowy skłd chemiczny surowców roślinnych wprowdznych do diet orz skłd minokwsowy iłk przedstwiono w telch 1 i 2. Jk wynik z dnych przedstwionych w teli 1 zwrtość podstwowych skłdników w surowcch ył generlnie zliżon do podwnych w Normch Żywieni Droiu (1996). Większe rozieżności w stosunku do norm odnotowno w przypdku popiołu i włókn w pszenicy (popiołu yło więcej, ntomist włókn mniej), iłk, tłuszczu i włókn w poekstrkcyjnej śrucie sojowej i rzepkowej orz tłuszczu i włókn w mkuchu z odminy Mrit. Zwrtość iłk w śrucie poekstrkcyjnej sojowej ył zncznie wyższ, w rzepkowej niższ niż podją Normy Żywieni Droiu (1996). Wykorzystn w dnich poekstrkcyjn śrut sojow zwierł zncznie mniej włókn surowego. Zwrtość tłuszczu w mkuchu rzepkowym ył o 7,92% większ, ntomist włókn yło o 2,93% mniej niż podją normy dl wytłoku rzepkowego. Te różnice w skłdzie mkuchu mogły wynikć z innej technologii zstosownej do tłoczeni oleju. Zwrtość lizyny i metioniny w pszenicy, śrucie i mkuchu rzepkowym ył zliżon do wrtości podwnych w Normch Żywieni Droiu (1996), ntomist rgininy yło nieco mniej (t. 2). Większe różnice dotyczyły zwrtości lizyny i rgininy w poekstrkcyjnej śrucie sojowej. Zwrtość tłuszczu orz włókn surowego w dietch wynikł z rodzju zstosownego surowc pszowego. Njwyższ ył w diecie zwierjącej mkuch rzepkowy.

5 Ocen zstosowni minokwsów w dietch Skłd chemiczny orz zwrtość energii w surowcch Chemicl composition nd energy vlue of feedstuff Wyszczególnienie Specifiction Such ms, % Dry mtter Popiół surowy, % Crude sh Biłko ogólne, % Crude protein Tłuszcz surowy, % Crude ft Włókno surowe, % Crude fire Związki ez-n-wyciągowe, N-free extrct Energi rutto, kcl/kg Gross energy Śrut pszenn Whet mel Poekstrkcyjn śrut sojow Soyen mel Poekstrkcyjn śrut rzepkow Rpeseed mel Tel 1 Mkuch rzepkowy z odminy Mrit Rpe cke of Mrit cultivr 87,04 88,76 88,34 95,10 2,74 6,63 6,43 4,99 11,95 46,08 30,64 26,61 2,03 1,35 4,30 30,12 1,71 2,88 10,76 7,97 68,61 31,82 36,21 25, Skłd minokwsowy iłk, g/16 g zotu Amino cids composition, g/16 g N Aminokws Amino cid Śrut pszenn Whet mel Poekstrkcyjn śrut sojow Soyen mel Poekstrkcyjn śrut rzepkow Rpeseed mel Tel 2 Mkuch rzepkowy z odminy Mrit Rpe cke of Mrit cultivr Asp 7,62 11,12 8,90 8,62 Thr 3,13 3,86 4,34 4,88 Ser 3,92 4,68 4,77 4,71 Glu 28,26 17,37 18,29 19,97 Pro 10,13 6,89 8,83 7,39 Gly 4,28 4,69 5,04 5,42 Al 4,91 4,87 5,39 5,03 Vl 4,11 4,89 4,93 4,58 Ile 3,51 4,05 3,46 3,60 Leu 7,31 7,17 7,03 6,51 Tyr 2,55 2,92 2,62 2,57 Phe 4,55 4,98 3,83 4,04 His 2,41 2,78 2,72 2,84 Lys 3,03 7,10 6,49 6,06 Arg 5,12 7,16 5,72 5,92 Cys 2,24 1,42 2,43 2,26 Met 1,73 1,42 2,58 2,29 Trp 0,92 1,47 1,10 1,12

6 686 Teres Bnszkiewicz Średni przyrost msy cił kurcząt w pierwszym i drugim tygodniu orz z cły okres dń przedstwiono w teli 4. W pierwszym tygodniu dń, tj. od 14. do 21. dni życi przyrost msy cił kurcząt ksztłtowł się n poziomie od 178,33 g w grupie 6 otrzymującej dietę zwierjącą mkuch rzepkowy odminy Mrit uzupełniony L-lizyną i L-rgininą do 217,5 g w grupie 4 otrzymującej poekstrkcyjną śrutę sojową uzupełnioną L-lizyną i DL-metioniną. W przypdku diet zwierjących mkuchy rzepkowe njwyższe przyrosty chrkteryzowły kurczęt z grupy 8 (209,25 g), żywione dietą zwierjącą mkuch rzepkowy uzupełniny L-lizyną. W drugim tygodniu dń przyrosty ksztłtowły się od 251,25 g (grup 3) do 333,75 g (grup 8). Njwolniej przyrstły kurczęt otrzymujące w diecie mkuch rzepkowy ez dodtku minokwsów. Uzupełnienie mkuchu rzepkowego równocześnie dwom minokwsmi lizyną i rgininą nie dło pozytywnej rekcji kurcząt w postci zwiększonego przyrostu msy cił, ntomist uzupełnienie mkuchu tylko lizyną spowodowło zwiększenie przyrostu o około 84 g w porównniu do grupy żywionej mkuchem nie uzupełnionym minokwsmi. Podonie ukłdły się przyrosty kurcząt w cłym okresie dń. Uzupełnienie zwrtości lizyny i metioniny zgodnie z Normmi Żywieni Droiu (1996) w diecie zwierjącej poekstrkcyjną śrutę sojową spowodowło zwiększenie przyrostów o 13 g w stosunku do diety nieuzupełnionej minokwsmi. Dodtek lizyny i rgininy do diety ze poekstrkcyjną śrutą rzepkową spowodowł zwiększenie przyrostów w ciągu 2 tygodni dń o 10 g, tylko lizyną o 3 g. Korzystny wpływ dodtku lizyny n przyrost msy cił kurcząt otrzymujących wytłok rzepkowy, rk rekcji n dodtek lizyny i rgininy jednocześnie i odwrotn sytucj w przypdku diety zwierjącej poekstrkcyjną śrutę rzepkową mógł yć spowodowny ntgonistycznym oddziływniem tych dwóch minokwsów (Jones i in. 1967). W diecie zwierjącej wytłok rzepkowy stosunek rgininy do lizyny ył wyższy niż w diecie, gdzie wyłącznym surowcem iłkowym ył poekstrkcyjn śrut rzepkow. N nieco lepsze efekty tuczu po zstosowniu rgininy do niskoiłkowej diety dl kurcząt rojlerów, lecz tylko w pierwszym okresie tuczu, wskzują dni Koreleskiego i Rysi (1982). Jk podje Jmroz (2000) rginin jest również lepiej trwion niż lizyn, w związku z czym t ilość rgininy w diecie zwierjącej wytłoki mogł yć wystrczjąc. Być może przyczyny rku pozytywnej rekcji kurcząt n uzupełninie mkuchu rzepkowego rgininą możn się doptrywć w szykości wchłnini produktów trwieni wytłoku rzepkowego orz syntetycznej rgininy. N prwdopodoieństwo występowni różnic we wchłniniu np. wolnej i związnej metioniny orz n rk efektywności wzogcni glutenu z pomocą trzech niedoorowych minokwsów wskzują Ponomrenko i in. (1975).

7 Ocen zstosowni minokwsów w dietch Receptury diet doświdczlnych, g/kg Recipe of experimentl diets, g/kg Tel 3 Komponenty Grup Group Components Śrut pszenn Whet mel 742,5 568,5 472,5 739,7 565,8 470,1 567,3 471,2 Śrut poeks. sojow Soyen mel Śrut poeks. rzepkow Rpeseed mel Mkuch rzepkowy Mrit Rpe cke of Mrit cv. L-lizyn L-lysine 1,2 1,2 1,3 1,2 1,3 L-rginin L-rginine 1,5 1,1 DL-metionin 1,6 DL-methionine Fosforn pstewny Clcium phosphte Kred pstewn Limestone Sól pstewn Slt 3,5 3,5 3,5 3,5 3,5 3,5 3,5 3,5 Premiks minerlno-wit Premix Rzem Totl Średni dzienny przyrost jednego ptk z cły okres dń ksztłtowł się n poziomie od 31,58 do 38,93 g (t. 4). Zrówno cłkowite, jk i dzienne przyrosty kurcząt w poszczególnych okresch dń nie różniły się istotnie, chociż uzupełninie mkuchu L-lizyną spowodowło znczną poprwę przyrostów. Średnie spożycie pszy w poszczególnych okresch dń, jk również jej wykorzystnie przedstwiono w teli 5. Spożycie pszy w pierwszym tygodniu dń ksztłtowło się od 309,58 g w grupie 6 otrzymującej dietę zwierjącą mkuch rzepkowy uzupełniony lizyną i rgininą do 362,5 g w grupie 2 krmionej dietą z udziłem poekstrkcyjnej śruty rzepkowej ez dodtku minokwsów. Spożycie diet w drugim tygodniu dń orz w cłym okresie doświdczeni ksztłtowło się odpowiednio od 485 do 601,67 g orz od 825 g (grup 6) do 945,83 g (grup 7). Różnice w spożyciu diet zrówno w drugim, jk i cłym okresie dń okzły się istotne i zostły potwierdzone sttystycznie. Więcej pszy spożywły kurczęt otrzymujące poekstrkcyjną śrutę rzepkową, zrówno uzupełniną, jk i nie uzupełniną minokwsmi. Według dń przeprowdzonych przez Shires i in zstosownie surowych nsion rzepku w miesznkch dl kurcząt rojlerów w ilości 10 lu 20% spowodowło oniżenie porni pszy, przyrostu kurcząt orz wykorzystni pszy.

8 688 Teres Bnszkiewicz Przyrost msy cił kurcząt w poszczególnych okresch doświdczeni Body weight gin of chicken in prticulr period of experiment Grup Group Przyrost msy cił, g/szt./dzień Body weight gin, g/ird/dy w pierwszym tygodniu dń in first week of study w drugim tygodniu dń in second week of study Tel 4 cły okres testu for whole period of test x ± SD x ± SD x ± SD 1 30,12 ± 4,08 41,55 ± 4,10 34,67 ± 2, ,64 ± 0,77 39,17 ± 2,23 33,99 ± 0, ,31 ± 2,84 35,89 ± 6,67 32,83 ± 2, ,07 ± 1,75 41,37 ± 1,17 35,54 ± 0, ,48 ± 0,72 43,93 ± 2,91 34,67 ± 1, ,42 ± 2,57 38,87 ± 2,74 31,58 ± 2, ,89 ± 1,77 42,14 ± 1,14 34,17 ± 0, ,89 ± 3,65 47,68 ± 6,01 38,93 ± 4,23 Podonie ukłdło się spożycie pszy przez jednego ptk w ciągu doy, które z cły okres dń wynosiło od 58,93 do 67,56 g. Było to spożycie nieco niższe niż podwne w Normch Żywieni Droiu (1996). Wykorzystnie pszy, wyrżone ilością spożytej pszy n 1 kg przyrostu, nie różniło się istotnie w grupch (t. 5). W pierwszym tygodniu dń whło się od 1,57 kg w grupie 4., w której skrmino poekstrkcyjną śrutę sojową z dodtkiem metioniny i lizyny syntetycznej do 1,90 kg przy skrminiu poekstrkcyjnej śruty rzepkowej uzupełnionej L-lizyną. W drugim tygodniu dń zużycie pszy n 1 kg przyrostu ksztłtowło się od 1,68 do 2,12 kg, z cły okres od 1,66 do 1,88 kg i yło zliżone do podwnego w Normch Żywieni Droiu (1996), z wyjątkiem grup otrzymujących diety zwierjące w swoim skłdzie poekstrkcyjną śrutę rzepkową. Brk sttystycznego potwierdzeni niektórych różnic w uzysknych wynikch może wynikć z długości okresu prowdzonych dń. N rk istotnych różnic w cechch przyżyciowych świń w wyniku dodni lizyny krystlicznej do diet zożowo-rzepkowych wskzują dni Rj i in. (2001). Autorzy zwrcją jednk uwgę n zróżnicowne dzienne odkłdnie iłk i wykorzystnie lizyny n jego odłożenie. Uzyskne wyniki wskzują, że uzupełnienie mkuchu rzepkowego z odminy Mrit lizyną może poprwić wyniki przyżyciowe kurcząt rojlerów orz stnowić dory komponent energetyczno-iłkowy miesznek. Świdczą również o tym, że dodtek lizyny do miesznek zwierjących mkuchy jko jedyny komponent wysokoiłkowy jest rdziej efektywny niż do miesznek zwie-

9 Spożycie orz wykorzystnie pszy w poszczególnych okresch doświdczeni Consumption nd feed conversion in prticulr period of experiment Tel 5 Spożycie pszy, g/szt./dzień Feed consumption, g/ird/dy Zużycie pszy, kg/kg przyrostu Feed conversion, kg/kg weight gin Grup Group w pierwszym tygodniu dń in first week of study w drugim tygodniu dń in second week of study w okresie cłego testu for whole period of test w pierwszym tygodniu dń in first week of study w drugim tygodniu dń in second week of study w okresie cłego testu for whole period of test x ± SD x ± SD x ± SD x ± SD x ± SD x ± SD 1 48,93 ± 3,83 71,31 ± 6,53 60,12 ± 4,60 1,64 ± 0,10 1,72 ± 0,02 1,73 ± 0, ,79 ± 2,27 82,62 ± 0,80 67,20 ± 1,41 1,75 ± 0,11 2,12 ± 0,13 1,98 ± 0, ,01 ± 3,50 73,15 ± 3,67 59,58 ± 3,52 1,76 ± 0,06 2,10 ± 0,33 1,82 ± 0, ,69 ± 2,57 69,29 ± 2,92 58,99 ± 1,97 1,57 ± 0,05 1,68 ± 0,06 1,66 ± 0, ,15 ± 0,83 83,87 ± 2,27 66,01 ± 0,76 1,89 ± 0,05 1,91 ± 0,07 1,91 ± 0, ,23 ± 2,67 73,63 ± 4,74 58,93 ± 3,55 1,75 ± 0,09 1,90 ± 0,10 1,87 ± 0, ,17 ± 3,84 85,95 ± 5,03 67,56 ± 1,47 1,90 ± 0,02 2,04 ± 0,07 1,98 ± 0, ,69 ± 1,18 82,02 ± 2,19 65,33 ± 3,32 1,70 ± 0,36 1,74 ± 0,20 1,72 ± 0,25

10 690 Teres Bnszkiewicz rjących poekstrkcyjną śrutę rzepkową. Jk podje Skomił i in. (2000) orz Rutkowski i Wiąz (1999) przy odpowiednim poziomie dorze zilnsownego pod względem minokwsowym iłk, n zwiększenie msy cił m wpływ poziom energii w miesznkch. Podziękownie Autork skłd podziękowni Pnu mgr W. Urynkowi z nieodpłtne przekznie przez firmę Deguss Hüls AG syntetycznego chlorowodorku rgininy. Podsumownie Uzyskne wyniki wskzują, że dodtek lizyny do diety pszennej zwierjącej dużą ilość wytłoku rzepkowego odminy Mrit jko jedynego wysokoiłkowego surowc roślinnego, metioniny i lizyny do diety z poekstrkcyjną śrutą sojową czy lizyny i rgininy do diety zwierjącej poekstrkcyjną śrutę rzepkową ez udziłu psz pochodzeni zwierzęcego korzystnie wpłynął n wyniki przyżyciowe kurcząt rojlerów. Rekcj kurcząt n dodtek minokwsów zleżł jednk od rodzju surowc iłkowego orz minokwsu zstosownego w diecie. Conclusion Supplementtion of diets contining gret mount of rpe cke with lysine, soyen mel diets with methionine nd lysine nd rpeseed oil mel diets with lysine nd rginine hd profitle influence on roilers performnce. However, the rection of chickens to supplementtion of diets with mino cids depended on the type of feed nd kind of mino cid used. Litertur Bnszkiewicz T Ocen wrtości pokrmowej nowych odmin rzepku w testch n kurczętch rojlerch. Rozprw Nukow, 61, AP Siedlce. Bell J.M Nutrients nd toxicnts in rpeseed mel: review. J. Anim. Sci., 50, 4: Duncn D.B Multiple rnge test nd multiple F-tests. Biometrics, 11: Jmroz D Niskoiłkowe miesznki ez mączki rynej w żywieniu kurcząt rzeźnych. Rocz. Nuk. Zoot., 9, 1: Jmroz D Chrkterystyk i możliwości stosowni krjowych psz w miesznkch treściwych i koncentrtch iłkowych. Przegl. Hod., 4:

11 Ocen zstosowni minokwsów w dietch Jmroz D Biłko idelne optymlne profile minokwsów w diecie dl zwierząt monogstrycznych. Życie Weterynryjne, 75 (1): Jones J.D., Petersurg J.S., Burnett P.C The mechnism of the lysine-rginine ntgonism in the chick: Effect of lysine on digestion, kidney rginse, nd liver trnsmidinse. J. Nutr., 93: Keshvrz K., Jckson M Performnce of growing pullets nd lying hens fed low protein mino cid supplementl diets. Poultry Sci., 71: Koreleski J., Ryś R Skuteczność dodtku minokwsów egzo- i endogennych w dwce niskoiłkowej dl kurcząt rojlerów. Zesz. Prol. Post. Nuk Rol., 239: Mwson R., Heney R.K., Duńczyk Z., Kozłowsk H Rpeseed mel glucosinoltes nd their ntinutritionl effects. Prt 3. Animl growth nd performnce. Nhrung, 38, 2: Mwson R., Heney R.K., Duńczyk Z., Kozłowsk H Rpeseed mel glucosinoltes nd their ntinutritionl effects. Prt 4. Goitrogenicity nd internl orgns normlities in nimls. Nhrung, 38, 2: Mushrf N.A., Ltshw J.D Broiler chicken performnce s ffected y protein levels, mino cid levels nd plnt protein supplements. Nutrition Reports Interntionl 32: Normy Żywieni Droiu Prc zior. pod red. S. Smulikowskiej. Ponomrenko W., Rflski H., Jłoński E Przyczyny niskiej skuteczności wzogcni iłek syntetycznymi minokwsmi. Nowości Weterynrii, V, 1: Rj S., Ski G., Fndrejewski H., Weremko D The effect of glucosinolte frction concentrtions in rpeseed mel on dily protein deposition in the ody nd on internl orgn weights of growing pigs. Journl of Animl nd Feed Sci., 10, 2: Rj S., Fndrejewski H., Weremko D., Ski G Wpływ zwrtości lizyny strwnej w miesznkch zożowo-rzepkowych n tempo wzrostu i chemiczny skłd przyrostu dziennego świń. Rośliny Oleiste, XXII (2): Rutkowski A., Wiąz M Zstosownie różnych poziomów energii metolicznej w miesznkch oprtych o pszenicę ądź kukurydzę w żywieniu kurcząt rzeźnych. Mt. XXVIII Sesji Żywieni Zwierząt Potrzey pokrmowe wysoko wydjnych zwierząt fermowych, Krków, Shires A., Bell J.M., Blir, Blke J.A., Fedec P., McGregor D.J Nutritionl vlue of unextrcted nd extrcted dehulled cnol rpeseed for roiler chickens. Cn. J. Anim. Sci., 61: Skomił J., Świerczewsk E., Mroczek J., Niemiec J., Grzyowsk A Wpływ poziomu energii i minokwsów w miesznkch dl kurcząt rojlerów n wyniki produkcyjne i jkość rzeźną tusz. Rocz. Nuk. Zoot. Supl., 6: Słowiński B.A., Cmpell L.D., Guenter W Oligoscchrides in cnol mel nd their effect on nonstrch polyscchrides digestiility nd true metolizle energy in poultry. Poultry Sci., 73: Smulikowsk S., Chiowsk M., Wiśniewsk J Wpływ uzupełnini lizyną i metioniną miesznek z dużym udziłem śruty rzepkowej 00 n wyniki tuczu kurcząt rojlerów. Prce nukowo-dwcze z zkresu hodowli i produkcji droiu (d. Przegląd Nukowej Litertury Zootechnicznej), PTZ Olsztyn, Rocznik XXXVII: Summers J.D., Bedford M., Sprtt D Amino cid supplementtion of cnol mel. Cn. J. Anim. Sci., 69: Szczurek W., Pisulewski P Wskźniki produkcyjne i wydlnie zotu w odchodch kurcząt rojlerów żywionych niskoiłkowymi miesznkmi pszowymi wzogconymi dodtkmi czystych minokwsów. Rocz. Nuk. Zoot., 23, 3: