ANALIZA CECH MIĘSNYCH KOGUTÓW I KAPŁONÓW O RÓŻNYM POCHODZENIU I WIEKU

Transkrypt

1 UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY IM. J. J. ŚNIADECKICH W BYDGOSZCZY WYDZIAŁ HODOWLI I BIOLOGII ZWIERZĄT M i r o s ł w B n s z k ANALIZA CECH MIĘSNYCH KOGUTÓW I KAPŁONÓW O RÓŻNYM POCHODZENIU I WIEKU Prc wykonn w Ktedrze Hodowli Droiu i Oceny Surowców Zwierzęcych przedstwion jko dysertcj doktorsk Rdzie Wydziłu Hodowli i Biologii Zwierząt Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy Promotor: dr h. inż. Mrek Admski, prof. ndzw. UTP BYDGOSZCZ 214 R. 1

2 SZANOWNEMU PANU PROMOTOROWI DOKTOROWI HAB. INŻ. MARKOWI ADAMSKIEMU, PROF. NADZW. UTP DZIĘKUJĘ ZA WYJĄTKOWĄ SZANSĘ ORAZ WSPARCIE W CZASIE REALIZACJI I PISANIA NINIEJSZEJ PRACY 2

3 KIEROWNIKOWI KATEDRY HODOWLI DROBIU I OCENY SUROWCÓW ZWIERZĘCYCH PANU PROFESOROWI DR HAB. ZENONOWI BERNACKIEMU DZIĘKUJĘ ZA UMOŻLIWIENIE PRZEPROWADZENIA BADAŃ 3

4 DZIĘKUJĘ WSZYSTKIM TYM, KTÓRZY DZIĘKI SWOJEMU ZAANGAŻOWANIU ORAZ PASJI, SWOJĄ POMOCĄ PRZYCZYNILI SIĘ DO REALIZACJI BADAŃ 4

5 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP I PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA MATERIAŁ I METODY BADAŃ WYNIKI I DYSKUSJA WNIOSKI 34. PIŚMIENNICTWO 36. TABELE OD 2 DO RYCINY OD 1 DO STRESZCZENIA 94. 5

6 1. WSTĘP I PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA W Unii Europejskiej w minionym 213 r. utrzymywno 38,5 milionów kur nieśnych, z czego 57,4% stnowiły nioski użytkowne w kltkch, 26,4% n ściółce, 12,2% z dostępem do wolnych wyiegów i 3,8% w chowie ekologicznym [KRD IG, 214 ]. W krju pogłowie kur nieśnych w osttnim roku wynosiło tysięcy sztuk [GUS, 213]. Z ktulnych dnych rportu Komisji Europejskiej wynik, że 87,4% kur nieśnych użytkownych w Polsce stnowią ptki utrzymywne w kltkch, 1,4% n ściółce, 2,% z dostępem do wyiegu i,2% w chowie ekologicznym [KRD IG, 214 ]. W 212 r. n terenie cłej Unii Europejskiej wprowdzono w życie Dyrektywę Rdy UE 99/74/WE, któr zoligowł producentów kur do zmin wrunków utrzymni w chowie kltkowym. Ze względów ekonomicznych konsekwencją zmin yło w wielu przypdkch zreorgnizownie ferm kltkowych n chów ściołowy. Z tego powodu w osttnich ltch co rz większym zinteresowniem wśród producentów, tkże konsumentów jko odiorców jj spożywczych, cieszy się chów ściołowy. Zwiększony popyt n kury przeznczone do chowu ściołowego (intensywnego lu półintensywnego) spowodowł zwiększenie zplecz rodzicielskiego kur ogólnoużytkowych średniociężkich przeznczonych do półintensywnej produkcji jj [Wencek i in., 213]. Oecnie w krju użytkuje się 79 std rodzicielskich kur średniociężkich do półintensywnej produkcji jj, w których 44,3% stnowi zestw o nzwie hndlowej Ros 1 [Wencek i in., 214]. Pozyskując nioski rodzicielskie i towrowe w wylęgch uzyskuje się średnio 5% kogutów, które nie znjdują zinteresowni w dlszym użytkowniu i njczęściej przeznczone są, jko pisklęt jednodniowe n krmę dl zwierząt mięsożernych lu muszą podlegć utylizcji, co stwrz duże prolemy dl zkłdów wylęgu droiu [Klein i in., 23; Nndi i in., 23]. W przeprowdzonych prcch dwczych [Murwsk i in., 25; Murwsk i Bochno, 26; 27] po rz pierwszy w wrunkch krjowych zproponowno zgospodrownie kogutów typu nieśnego do użytkowni mięsnego. Jednkże ze względu n duże koszty utrzymni; między innymi n duże zużycie pszy n 1 kg przyrostu stwierdzono, że opłclność odchowu kogutów o tkim pochodzeniu w porównniu z kurczętmi rzeźnymi nie jest uzsdnion. Aktulnie produkcj żywc droiowego rozwinęł się rdzo intensywnie. W 213 r. w Polsce wyprodukowno tysięcy ton mięs droiowego, z którego pond 72% to kurczęt rzeźne [Wencek i in., 214]. Jednocześnie przy tk dużej skli produkcji i nieogrniczonego dostępu do świeżego mięs droiowego rynek konsumencki poszukuje surowców o chrkterze niszowym, które trktuje się jko ekskluzywne i wyróżni je rdzo dor jkość. 6

7 Niektórzy utorzy [Cstelini i in., 21; Gornowicz i Pietrzk, 28; Gornowicz i Lewko 21; Kosrchukwu i in., 21; Połtowicz i Doktor, 212; Tugn i in., 28 ] polecją surowce pochodzące z chowu kurcząt rzeźnych o różnym pochodzeniu i systemie utrzymni lu zinteresownie konsument surowcmi gwrntownej jkości [Admski i Wencek, 212]. Alterntywnie uwzględnijąc gust konsumentów i mocno zkorzenione trdycje kulinrne [Czrniecki 1682 wyd., 21] orz wyżej opisne trendy w chowie droiu wydje się yć uzsdnionym podjęcie dń z zkresu możliwości zgospodrowni średniociężkich kogutów w produkcji kpłonów. Do tej pory w wrunkch krjowych dni nd użytkowością kogutów i kpłonów typu średniociężkiego prowdzono jedynie n Zielononóżce kuroptwinej i dwóch rodch Rhode Islnd Red [Clik, 214; Ksperek i in., 214; Zwdzk i in., 214], których pogłowie nie jest zyt liczne w porównniu z pozostłymi rodmi lu ich mieszńcmi użytkownymi w produkcji. W dnich tych określono wpływ kpłonowni n wyrne cechy rzeźne i prmetry jkościowe mięs. Njrdziej populrne w krju ze względu n liczę użytkownych ptków są wspomnine wcześniej rody i miesznce kur średniociężkich pochodzące z fermy zrodowej w Rszewie. Oecnie w tym ośrodku hodowlnym selekcjonuje się pięć rodów zrodowych: N88 pochodzące od New Hmpshire (fot. 1 i 2), R55 pochodzące od Rhode Islnd Red (fot. 3 i 4), S11 i S55 pochodzące od Susse (fot. 5 i 6) orz P55 pochodzące od Plymouth Rock (fot. 7 i 8). Kury New Hmpshire pochodzą z USA i nleżą do njrdziej populrnych ptków selekcjonownych w wielu rodch zrodowych n świecie, stnowiąc komponenty ojcowskie lu mteczne przy tworzeniu mieszńców towrowych kur. Koguty rodu N88 przed osiągnięciem dojrzłości płciowej uzyskują msę cił do 27 g. Kury Rhode Islnd Red są njrdziej typowymi przedstwicielmi średniociężkich ptków. W Polsce rozpowszechnione yły pod nzwą krmzyny. Pochodzą z USA. Koguty rodu R55 przed osiągnięciem dojrzłości płciowej uzyskują msę 25 g. Kury Susse pochodzą z Wielkiej Brytnii. W Polsce njwiększą populrność w chowie uzyskły po drugiej wojnie świtowej. Koguty rodu S11 przed osiągnięciem dojrzłości płciowej uzyskują 24 g. Ntomist kury Plymouth Rock pochodzą z USA. W Polsce, podonie jk Susse njwiększą ich populrność odnotowno w drugiej połowie minionego wieku. Są one jednymi z njcięższych kur średniociężkich. Dwniej stnowiły komponenty do wytwrzni kur mięsnych. Koguty rodu P55 przed osiągnięciem dojrzłości płciowej uzyskują do 25 g [KRD IG, 214 ]. Użytkowość kogutów średniociężkich może yć różn, w zleżności od pochodzeni rodowego, tym smym kierunku selekcji w rodzie. Jednkże 7

8 Fot Grup I Fot Grup V kogut N88 Fot Grup II kpłon N88 Fot Grup VI kogut R55 kpłon R55 Fot Grup III Fot Grup VII kogut S11 Fot Grup IV kpłon S11 Fot Grup VIII kogut P55 kpłon P55 8

9 wielu utorów [Bekele i in., 21; Dutt i in., 212; El Kzzi i in., 27; Hque i in., 211; Jtursith i in., 28 ; Khwj i in., 212; 213; Munir i in., 26; Sri i in., 2; Tesfye i in., 211, ; Thutw i in., 212] podkreśl możliwość użytkowni kogutów średniociężkich o różnym pochodzeniu, jko ptków wolnorosnących do produkcji mięs. Przykłdowo zdniem Jtursith i in. [28 ] koguty Rhode Islnd Red w 16. tygodniu odchowu osiągnęły średnio msę cił 15 g i wydjność rzeźną wynoszącą około 64%. Wyróżniło je tkże dore umięśnienie 16,1% mięśni piersiowych niefiletownych i 17,6% udziłu nóg w tuszce. Autorzy podkreślili tkże korzystny skłd chemiczny mięśni kogutów Rhode Islnd Red, wskzując n dużą zwrtość w nich iłk (24,8%) orz stosunkowo mły udził kolgenu (11 12 mg/g) wpływjącego n kruchość mięs. Dor wrtość odżywcz mięs ptków wolnorosnących ył zwsze docenin w trdycjch kulinrnych. W związku z tym w oprcownich stnowiących podstwę zgrnicznych i krjowych trdycji kulinrnych podnosiło się wiele lt temu znczenie ptków wolnorosnących w produkcji kpłonów [Czrniecki 1682, wyd. 21; Pyne 1936; Roeuck 1922]. Pomimo wielowiekowych trdycji kulinrnych w Polsce od zkończenie drugiej wojny świtowej kpłonownie kogutów yło prwnie zkzne. Dopiero rozporządzenie komisji (WE) nr 543/28 przywróciło zieg kpłonowni chirurgicznego, jko dozwoloną i stndrdową prktykę zootechniczną. N świecie oprócz metod chirurgicznych dopuszcz się chemiczną kstrcję ptków [Jcko i Mther, 2; Mhmud i in., 213; Msuno, 29; Rhmn i in., 24; Sho i in., 29]. Kpłonowwniu poddwno oprócz kogutów wolnorosnących pochodzących od Plymouth Rock i Rhode Islnd Red [Mlovrh i in., 29; Tougn, 213 ] koguty różnych rs i rodów nieśnych [Symeon i in., 212], średniociężkich orz ciężkich [Diz i in., 212], regionlnych [Chen i in., 26 ], tkże żnty [Severin i in., 26]. W wrunkch europejskich orz zjtyckich i frykńskich z njlepszą metodę kpłonowni, ez względu n pochodzenie ptków uznje się chirurgiczne usunięcie jąder i njądrzy kogutów [Diz i in., 21; Rhmn i in., 24; Rikimru i in., 211]. W dnich [Sho i in., 29] określono wpływ wieku kpłonowni n efektywność chowu i wyniki produkcyjne. Porównując ptki kstrowne w 6. i 18. tygodniu wykzno, że kpłonownie kogutów w pierwszych tygodnich odchowu jest korzystniejsze ze względu n ich większą przeżywlność, lepsze przyrosty i cechy jkościowe tuszek. Określono tkże wiek zkończeni odchowu kogutów i kpłonów w zleżności od ich pochodzeni [Diz i in., 21; Durán, 24; Chen i in., 26, 27 ; Kuo - Lung i in., 27; Miguel in., 28; Symeon i in., 212]. Diz i in. [21] zproponowli odchów kpłonów do 2. lu 32. tygodni życi, Chen i in. [27 ] do 16. lu 26. 9

10 tygodni życi, Symeon i in. [212] dl kpłonów z rodów nieśnych ż do 34. tygodni życi. Istotnymi cechmi jkościowymi mięs droiowego jest kruchość, zpch i tekstur, tkże rw, któr wpływ ezpośrednio n jego wygląd i ocenę przez konsument. Zdniem Fletcher [22] do głównych czynników wpływjących n rwę mięs droiowego nleżą wiek, płeć, żywienie i pochodzenie, tkże postępownie z ptkmi przed uojem orz technik ogłuszni, tempertur oprzni i wrunki chłodzeni. Czynniki te ezpośrednio wpływją również n odczyn ph mięs, który z kolei jest istotnie skorelowny z rwą [Allen i in., 27]. Odczyn ph jest tkże powiązny z wodochłonnością, gdyż w mirę oniżni ph zmniejsz się zdolność wiązni wody [Qio i in., 21]. Dltego w dnich n kpłonch [Diz i in., 21; Durán, 24; Chen i in., 26, 27 ; Kuo - Lung i in., 27; Miguel i in., 28; Symeon i in., 212] oprócz podstwowych prmetrów produkcyjnych tkich jk: zużycie pszy i ms cił oceniono skłd tuszek (udził mięśni piersiowych i nóg) orz włściwości fizykochemiczne mięśni zkwszenie i rwę. Określono tkże różnice w skłdzie tuszek i innych cechch mięsnych kogutów orz kpłonów utrzymywnych w systemie intensywnym i ekologicznym [Volk i in., 211]. Skłd tuszek w zleżności od pochodzeni, wieku i systemu utrzymni u kpłonów w porównniu z kogutmi oceniono również w innych prcch [Chen i in., 2; Rikimru i in., 211; Siri i in., 29; Symeon i in., 21; Tor i in., 22]. Przykłdowo kurczęt rzeźne kpłonowne przez Rikimru i in. [211] poddne ziegowi chirurgicznej kstrcji w 4. tygodniu życi w 18. tygodniu odchowu uzyskły msę cił wynoszącą 3214 g i sttystycznie istotnie większą w porównniu z kstrownymi w 8. tygodniu odchowu, które wżyły średnio 2933 g w tym smym terminie oceny. Kpłony ocenione przez Volk i in. [211] utrzymywne systemem ekstensywnym do 26. tygodni odchowu osiągnęły msę cił podoną do kogutów o tym smym pochodzeniu, przy czym yły istotnie rdziej otłuszczone (ms tłuszczu sdełkowego 81,5 g) w porównniu z kogutmi (37,3 g) i mniej umięśnione, włściwości fizykochemiczne ich mięśni piersiowych i nóg (ph, rw: L***) yły podone do włściwości fizykochemicznych mięśni kogutów. Świdczy to o rku wpływu kpłonowni n lepsze umięśnienie i włściwości fizykochemiczne mięśni kurcząt rzeźnych utrzymywnych systemem ekstensywnym. Oliczono również współczynniki korelcji między msą cił, tuszki udziłem mięs i tłuszczu orz podroów w tuszkch kpłonów [Tor i in., 22; Tougn i in., 213 ]. Zjmowno się tkże oceną liczy i średnicy włókien mięśniowych czerwonych i iłych orz cłej struktury histologicznej mięśni kpłonów [Chen i in., 26, 27 ; Lin i Shu, 22]. Porównywno 1

11 profile kwsów tłuszczowych w mięśnich piersiowych kogutów i kpłonów [Crcione i in., 29; Mšek i in., 213; Sinnoglou i in., 211; Tor i in., 25]. W prcch wykzno między innymi, że zieg kpłonowni wpływ istotnie n zwiększenie zwrtości tłuszczu w mięśnich co z kolei poprwi kruchość mięs [Chen i in., 2; Jtursith i in., 28, ]. U kpłonów o różnym pochodzeniu dno tkże zwrtość testosteronu we krwi [Chen i in., 29] i cholesterolu orz profil lipoproteinowy krwi [Dun i in., 213; Chen i in., 214; Rhmn i in., 24; Symeon i in., 213]. Wykzno, że zieg kpłonowni w większości przypdków wpływ n podwyższenie zwrtości cholesterolu i lipoprotein we krwi, co sprzyj większej zdolności do otłuszczeni tuszek kpłonów w porównniu z kogutmi o podonym pochodzeniu. Efekt ten może yć tkże wynikiem większego zpotrzeowni n energię w pszy po ziegu kpłonowni. Niektórzy utorzy [Diz i in., 213; Ms i in., 213; Tercic i in., 212], zlecją po ziegu kpłonowni zstosownie diety o wyższej wrtości energetycznej i węższym stosunku energetyczno - iłkowym, ze względu n zdolność kpłonów do odkłdni większej ilości komórek tłuszczu śródmięśniowego wpływjących n pożądne wlory smkowe mięs. Przykłdowo Ms i in. [213] zproponowli po ziegu kstrcji zwiększyć w dwce pokrmowej kpłonów o 4% udził kukurydzy i o 1% soi w porównniu do dwki pokrmowej przeznczonej dl kogutów. Zwiększenie energii w miesznkch pszowych dl kpłonów poprzez wprowdzenie dodtkowego udziłu kukurydzy wpłynęło istotnie (o 153 g) n msę cił kpłonów w porównniu z kogutmi [Tercic i in., 212]. Wielu utorów [Fleming i in., 1998; Rth i in., 2; Świątkiewicz i Korelewski, 28; Whitehed, 2; Zhng i Coon, 1997] zwrc uwgę, iż zróżnicowne wrunki utrzymni i żywieni, tkże pochodzenie ptków może wpływć n włściwości fizyczne ich kości. Oceną gęstości i wytrzymłości kości w zleżności od pochodzeni u kur Rhode Islnd Red i Plymouth Rock zjmowli się Silversides i in. [212]. Łmliwość kości w zleżności od udziłu wpni w diecie kur sprwdzli Moreki i in. [211]. Ntomist Chen i in. [26 ; 27 ] ocenili i porównli prmetry chemiczne i fizyczne kośćc u kogutów i kpłonów. Uwzględnijąc szeroki zkres dń omówionych powyżej, przeprowdzonych poz grnicmi krju, n kogutch i kpłonch wolnorosnących o różnym pochodzeniu orz zmienijące się trendy i gust konsumenckie, tkże dużą produkcję trudnych do zgospodrowni piskląt kogutów średniociężkich, wydje się yć w pełni uzsdnione podjęcie dń z zkresu możliwości prowdzeni odchowu kpłonów w wrunkch krjowych. W hipotezie rooczej złożono, że koguty i kpłony o różnym pochodzeniu orz wieku może cechowć zróżnicown użytkowość pod względem cech 11

12 mięsnych wyrżon wrtością rzeźną, skłdem tknkowym tuszek i jkością mięs. Celem prcy ył ocen cech mięsnych kogutów i kpłonów czterech rodów zrodowych: N88, R55, S11 i P55, uwzględnijąc cechy użytkowe, różne terminy uoju, wrtość rzeźną, skłd tknkowy tuszek i jkość mięs. 2. MATERIAŁ I METODY BADAŃ Mterił doświdczlny stnowiło tysiąc ptków pochodzących z czterech rodów zrodowych kur selekcjonownych do półintensywnej produkcji jj w Fermie Zrodowej w Rszewie. Do dń pozyskno po 25 piskląt jednodniowych z rodów: N88 (ród wyprowdzony z New Hmpshire), R55 (Rhode Islnd Red), S11 (Susse) i P55 (Plymouth Rock). Ptki z kżdego rodu podzielono n dwie grupy doświdczlne po 125 sztuk w kżdej: N88 (grup I i V), R55 (grup II i VI), S11 (grup III i VII) i P55 (grup IV i VIII). Kżdą z grup podzielono n pięć powtórzeń po 25 sztuk (schemt 1). N88-25 R55-25 S11-25 P55-25 I 125 V 125 II 125 VI 125 III 125 VII 125 IV 125 VIII Schemt 1. Ukłd grup doświdczlnych 12

13 Odchów kogutów przeprowdzono do 2. tygodni życi. Pisklęt przeznczone do odchowu (1 szt.) pochodziły z wylęgów przeprowdzonych w Fermie Zrodowej w Rszewie. Pisklęt jednodniowe zznczono indywidulnie znczkmi kłódeczkowymi, nstępnie zwżono n wdze Medict 16, z dokłdnością do,1 g. Odchów ptków prowdzono w odchowlni, w regulownych wrunkch środowisk, n głęokiej ściółce, ez możliwości korzystni z wyiegu. Początkowo pisklętom zpewniono temperturę pod sztuczną kwoką, wynoszącą około 32 C, stopniowo zmniejszjąc do około C w 8. tygodniu życi. Od 9. tygodni do końc odchowu ptki przeywły w odchowlni nieogrzewnej. Pozostłe prmetry środowisk (wilgotność powietrz, wentylcj) regulowno zgodnie z zlecenimi [Instrukcj technologiczn, 21]. W 12. tygodniu odchowu w jednej grupie z kżdego rodu: V (N88), VI (R55), VII (S11) i VIII (P55) uprwniony lekrz weterynrii wykonł zieg kpłonowni wszystkich ptków. Łącznie ziegowi temu poddno 5 ptków (po 125 z kżdego rodu). Zieg ten orz sposó jego wykonni ył zgodny z Rozporządzeniem Komisji (WE) 543/28. Do 7. tygodni odchowu włącznie, żywiono ptki pełnoporcjową miesznką sypką zwierjącą 19,% iłk ogólnego i 285 kcl tj. 11,9 MJ EM w 1 kg pszy. Od 9. do 16. tygodni miesznką zwierjącą w 1 kg 15,% iłk ogólnego i 275 kcl tj. 11,5 MJ EM w 1 kg pszy, ntomist od 16. tygodni odchowu miesznką zwierjącą 15,5% iłk ogólnego i 27 kcl tj. 11,3 MJ EM w 1 kg pszy. Przez cły czs odchowu ptki yły żywione d liitum i miły stły orz nieogrniczony dostęp do wody. Żywienie kogutów yło zgodne z oowiązującymi zlecenimi [Normy Żywieni Droiu, 25]. Podstwowy skłd chemiczny podwnych miesznek pszowych przedstwiono w teli 1. W 4., 8., 12., 16., 18. i 2. tygodniu odchowu kontrolowno indywidulnie msę cił ptków z wszystkich grup z pomocą elektronicznej wgi RADWAG z dokłdnością do 5 g. Ms cił w poszczególnych tygodnich odchowu posłużył do oliczeni wskźników temp wzrostu (%) ptków według wzoru: m k m p t w = 1,5 (m k + m p ) w którym: t w tempo wzrostu, m k wrtość msy cił n końcu dnego okresu, m p wrtość msy cił n początku dnego okresu. W czsie odchowu rejestrowno ilość podwnych miesznek pszowych i nie wyjedzonych resztek, tkże liczę pdłych i rkownych n ieżąco ptków. Pozwoliło to n oliczenie spożyci miesznek pszowych przez jednego ptk i ich zużyci n 1 kg przyrostu msy cił. 13

14 TABELA 1. Skłd chemiczny miesznek pszowych dl kogutów i kpłonów w okresie odchowu Skłdniki chemiczne (%) Wiek w tygodnich Biłko ogólne Włókno surowe Popiół surowy Energi metoliczn w 1 kg miesznki pszowej kcl MJ Stosunek energetyczno iłkowy kcl : 1% MJ : 1% 19, 3,3 5, ,9 15,62 15, 4,3 4, ,5 183,76 15,5 4,4 6, ,3 174,73 Aminokwsy w 1 kg miesznki pszowej (%) Lizyn Metionin Metionini + Cystyn Tryptofn 1,,42,72,19,72,35,58,16,72,34,62,16 W 16., 18. i 2. tygodniu odchowu w Ktedrze Hodowli Droiu i Oceny Surowców Zwierzęcych Wydziłu Hodowli i Biologii Zwierząt przeprowdzono dysekcję cłych tuszek (fot. 9) kogutów i kpłonów z kżdej grupy metodą opisną przez Ziołeckiego i Doruchowskiego [1989]. Fot. 9. Tuszk kogut () i kpłon () Do dysekcji w kżdym z trzech terminów wyrno po 12 ptków o msie cił zliżonej do średniej msy osoników w dnej grupie. Łącznie do uoju przeznczono 96 kogutów i kpłonów w kżdym terminie oceny. Bezpośrednio 14

15 po uoju od kżdego ptk z lewego mięśni piersiowego powierzchownego porno wzdłuż linii włókien próę do oznczeni tłuszczu śródmięśniowego. Kżdą próę indywidulnie zmrożono w ciekłym zocie w temperturze -195,8 C. Nstępnie tuszki oskuno i zmierzono. Tśmą z dokłdnością do,1 cm zmierzono: długość tułowi z szyją (od tlsu do tylnej krwędzi kości kulszowej), długość tułowi (od stwu rmieniowego do tylnej krwędzi kości kulszowej), długość grzeieni mostk (od przedniej do tylnej krwędzi), długość skoku (od stwu skokowego do dolnej powierzchni czwrtego plc u jego nsdy), owód kltki piersiowej (z skrzydłmi w linii przechodzącej przez przednią krwędź grzeieni mostk i środkowy krąg piersiowy). W 16., 18. i 2. tygodniu odchowu u kogutów i kpłonów wyrnych do dysekcji, w 15 minut po uoju zmierzono wrtość ph 15 mięśni piersiowych zgodnie z oowiązującą normą [PN ISO 2917, 21] z pomocą pehmetru CP-41 firmy ELMETRON, wyposżonego w sztyletową elektrodę do mięs typu OSH 125. Elektrodę umieszczno pod kątem 45 w połowie gruości dnych mięśni, wrtość ph odczytywno z ciekłokrystlicznego wyświetlcz lfnumerycznego z dokłdnością do,1. Przed dysekcją po około 18-godzinnym schłodzeniu tuszek (+4 C) ponownie zmierzono odczyn (ph 24 ) mięśni piersiowych. Nstępnie tuszki wyptroszono, wyodręnijąc: podroy (serce, żołądek i wątroę) orz części niejdlne, nstępnie szyję ez skóry, mięśnie piersiowe i nóg, skórę z tłuszczem podskórnym z cłej tuszki, tłuszcz sdełkowy, skrzydł i pozostłą część tuszki (fot. 1). Poszczególne elementy tuszki zwżono z pomocą wgi RADWAG WPS 3 z dokłdnością do,1 g, i oliczono ich procentowe udziły w msie tuszki ptroszonej z szyją Opis: 1 - serce 2 - żołądek 3 - wątro 4 - szyj ez skóry 5 - skór z szyi 6 - mięśnie piersiowe 7 - mięśnie nóg 8 - skór z tłuszczem podskórnym 9 - tłuszcz sdełkowy 1 - skrzydł 11 - pozostł część tuszki 2 Fot. 1. Tuszk po dysekcji Po zkończeniu dysekcji mięśnie piersiowe i nóg oceniono pod względem rwy. Pomir rwy ou rodzjów mięśni w świetle oditym wykonno 15

16 z pomocą kolorymetru CR 4 firmy MINOLTA, w ukłdzie rw L*, *, * (L* - zmienn jsności, * - zmienn rwy czerwonej, * - zmienn rwy żółtej). Oliczono również współczynniki korelcji prostej (r,y ) między niektórymi wymirmi cił ptków msą tuszki ptroszonej z szyją, msą mięśni piersiowych, nóg, mięśni ogółem, msą skóry z tłuszczem podskórnym orz sdełkowym. Po zkończeniu dysekcji tuszek kogutów i kpłonów, mięśnie piersiowe i nóg rozdroniono używjąc homogeniztor do pró K35 firmy Electrolu. Próki mięśni oddzielnie piersiowych i nóg rozdzielono n dwie odpowiednio oznczone części, które umieszczono w szczelnych pojemnikch w temperturze +4 C. Jedną z nich przeznczono do oznczeni wodochłonności w 16., 18. i 2. tygodniu oceny, drugą w 18. i 2. tygodniu do określeni podstwowego skłdu chemicznego i zwrtości kolgenu w mięśnich piersiowych orz mięśni nóg (zwrtości wody, iłk, tłuszczu i popiołu). Dodtkowo w 16., 18. i 2. tygodniu oceny z kżdej tuszki po dysekcji porno i zpkowno w szczelne pojemniki do pró kości udowe orz piszczelowe z prwej nogi, nstępnie zmrożono w temperturze -18 C, przeznczjąc je do późniejszych nliz wytrzymłościowych. Wodochłonność mięśni piersiowych i nóg określono zmodyfikowną metodą iułową Gru i Hmm [1952]. Prókę mięśni wżącą około 28 do 32 mg umieszczono n sączku z iuły między dwom szklnymi płytkmi, ociążonymi 2 kg odwżnikiem przez 5 minut. Zwżenie próki po upływie 5. minut pozwoliło n oliczenie wodochłonności wyrżonej w procentch, z proporcji msy próki po wyciśnięciu do jej msy przed wyciśnięciem (mg). Próki kżdorzowo wżono n wdze typu RADWAG WPS 36 z dokłdnością do,1 g. Skłd chemiczny orz zwrtość kolgenu w mięśnich piersiowych i nóg określono metodą spektrometrii trnsmisyjnej w liskiej podczerwieni w Lortorium Wydziłu Hodowli i Biologii Zwierząt UTP w Bydgoszczy, z pomocą nliztor skłdu fizykochemicznego mięs FoodScn TM. Zgodnie z Polską Normą ICS PN A Zwrtość tłuszczu śródmięśniowego oznczono n preprtch mikroskopowych rwionych czerwienią oleistą w Ktedrze Biotechnologii i Histologii Zwierząt Wydziłu Hodowli i Biologii Zwierząt UTP w Bydgoszczy. Po odmrożeniu pró pochodzących z mięśni piersiowego powierzchownego przeprowdzono ich skrwnie w kriostcie typu JUNG CM 3. Mrożone skrwki (1 µm) suszono n powietrzu przez 5 minut, nstępnie utrwlono w 4% formlinie (uprzednio zoojętnionej CCO 3 ) przez 5 minut i spłukno wodą destylowną. Brwienie metodą Red Oil wykonno z pomocą przygotownego roztworu czerwieni oleistej przez 15 minut, nstępnie spłukiwno trzykrotnie wodą destylowną. Preprty zmykno glicerożeltyną. Liczę komórek tłuszczu śródmięśnio- 16

17 wego określono z pomocą mikroskopu Scope.A1 AXIO firmy Zeiss pod powiększeniem,5 2, procentowy udził oznczono z pomocą systemu nlizy orzu ZEN 212. Włściwości wytrzymłościowe kości udowych i piszczelowych (ud i podudzi): mksymlne ociążenie i siłę przy pęknięciu (N) orz odksztłcenie przy ściśnięciu i przemieszczenie (mm) oznczono z pomocą prtu INSTRON 3345 w Ktedrze Hodowli Droiu i Oceny Surowców Zwierzęcych Wydziłu Hodowli i Biologii Zwierząt UTP w Bydgoszczy. W tym celu zstosowno oprogrmownie Bluehill symulujące ociążenie kości z przystwką BEND FIXTURE 1 mm ANVIL. Kżdorzowo odmrożoną próę umieszczno między strzemionmi przystwki, nstępnie progrmowo ociążno. Zerne dne liczowe schrkteryzowno ogólnie przyjętymi metodmi sttystyki mtemtycznej [Ruszczyc, 1978]. Stosując oprogrmownie STATISTICA PL 1. oliczono wrtości średnie () i odchyleni stndrdowe () dnych cech, poddjąc je nlizie wrincji i ocenie istotności różnic z pomocą testu Sheffe go. Ntomist modułem regresji wielokrotnej oliczono współczynnik korelcji prostej (r,y ). 3. WYNIKI I DYSKUSJA Anlizując spożycie pszy (t. 2) w poszczególnych terminch odchowu wykzno, że koguty i kpłony z ocenionych grup spożywły njwięcej miesznek pszowych między tygodniem życi. W pierwszym terminie oceny tj. do 7. tygodni odchowu spożycie pszy we wszystkich grupch ptków yło podone i wynosiło od 1, (grup V) do 1,25 kg (grupy I-IV). Z cły okres odchowu spożycie pszy przez jednego ptk wynosiło od 8 15 g w grupie I do 1 55 g w grupie III. Kpłony w porównniu z kogutmi o tym smym pochodzeniu w cłym okresie odchowu spożywły mniej miesznek pszowych. Odpowiednio: New Hmpshire mniej o 25 g n jednego ptk, Rhode Islnd Red o 1 36 g, Susse o 1 45 g i Plymouth Rock o 51 g. Podone rezultty uzyskli Sho i in. [29], porównując wolnorosnące koguty i kpłony do 24. tygodni życi. Zdniem tych utorów [Sho i in., 29] zieg kpłonowni wpłynął n zmniejszenie zużyci dziennego pszy u kpłonów o około 2 g między tygodniem odchowu w porównniu z kogutmi. Tesfye i in. [211, ] ocenijąc efektywność chowu kogutów średniociężkich niekpłonownych Rhode Islnd Red i możliwości ich użytkowni mięsnego wykzli, że pozytywne rezultty możn uzyskć stosując ogrniczone żywienie od 7. dni życi ptków. W dnich tych zużycie pszy z cły okres odchowu wynosiło od 1 56 g do g, więc yło większe w porównniu do wyników uzysknych w doświdczeniu włsnym. 17

18 W dnich włsnych (t. 2) średnie zużycie pszy n 1 kg przyrostu (4,97 kg) z cły okres odchowu yło njmniejsze u kogutów rodu N88 (grup I), zś njwiększe (5,94 kg) u kogutów P55 (grup IV). Podonie, jk njmniejsze zużycie pszy n 1 kg przyrostu odnotowne u kpłonów N88 (grup V) i njwiększe u P55 (grup VIII). Zużycie pszy n 1 kg przyrostu kogutów w porównniu z kpłonmi o tym smym pochodzeniu yło mniejsze. Wyjątek stnowiły ptki pochodzące z rodu R55 (grup VI), których kpłony zużyły więcej o,45 kg pszy w porównniu z kogutmi (grup II). Sho i in. [29] porównując zużycie pszy u kogutów i kpłonów wykzli, podonie jk w dnich włsnych, że kpłonownie wpływ pozytywnie n zużycie pszy w przeliczeniu n 1 kg przyrostu. Podone rezultty dń opisli Chen i in. [26 ]. Uzyskne wyniki wskzują, iż zrówno pochodzenie ptków, jk i kpłonownie może wpływć zncząco n efektywność użytkowni wyrżoną spożyciem pszy i jej zużyciem n 1 kg przyrostu. Zróżnicownie to yło powiązne ezpośrednio z msą cił ptków w odchowie (t. 3). W 8. tygodniu odchowu (przed ziegiem kpłonowni) ptki z rodów N88, S11 i P55 cechowł podon ms cił rk sttystycznie istotnych różnic (P,5). Mniej w porównniu z tymi grupmi wżyły koguty R55 (grup II), co yło wynikiem njmniej intensywnego wzrostu wyrżonego wskźnikiem jego temp. Pomimo tego między tygodniem życi u kogutów R55 wykzno istotnie njwiększy wskźnik intensywności wzrostu (11,6%), co świdczy o jego rekompenscji po 8. tygodniu odchowu w porównniu do pozostłych grup ptków. Ms cił 8-tygodniowych kogutów o podonym pochodzeniu [Durán, 24] przeznczonych do ziegu kpłonowni wynosił średnio 748 g i ył nieco większ od msy wykznej w dnich włsnych. Od 16. tygodni życi u kogutów i kpłonów z wszystkich grup stwierdzono niskie wskźniki temp wzrostu (poniżej 15%), z wyjątkiem kpłonów pochodzących z rodu S11 (grup VII). W 16. tygodniu odchowu koguty (grupy I-IV) nie różniły się sttystycznie istotnie pod względem msy cił. Ntomist grupy kpłonów (V-VIII) pod względem tej cechy yły zróżnicowne. Njwiększ ms cił wyróżnił 16-tygodniowe kpłony N88 (grup V) i P55 (grup VIII). Były one również sttystycznie istotnie cięższe (P,5) w porównniu z kogutmi o tym smym pochodzeniu (grup I i IV). Może to świdczyć o pozytywnym wpływie kpłonowni n msę cił w 16. tygodniu odchowu ptków pochodzących z rodów N88 i P55. Ntomist pozytywnego wpływu kpłonowni nie stwierdzono u ptków z rodu R55 (grup VI). Koguty tego rodu w 18. tygodniu odchowu wżyły tyle smo co w 16. tygodniu i yły sttystycznie istotnie njlżejsze w porównniu z ptkmi z pozostłych grup. W tym terminie oceny wykzno, że koguty R55 (grup II), S11 (grup III) i P55 (grup IV) nie różniły się istotnie pod względem msy cił i yły nieco cięższe w porównniu z kogutmi N88 (grup I). 18

19 Zróżnicowną msę cił między kogutmi o różnym pochodzeniu n koniec odchowu wykzli również Munir i in. [26]. Koguty Plymouth Rock i Rhode Islnd Red ocenione przez tych utorów n koniec odchowu wżyły o około 2 g więcej niż ptki pochodzące od tych rs w dnich włsnych. Podonie jk 2-tygodniowe koguty ze std ojętych progrmem ochrony zsoów genetycznych pochodzące od Rhode Islnd Red R g i Susse S g [Clik i Krwczyk, 21]. Odwrotnie, spośród grup kpłonów sttystycznie istotnie njcięższe w 16. tygodniu odchowu (1862,5 g) pochodziły z rodu N88 (grup V) i podonie, jk u kogutów S g (grup VII). Zliżone tendencje w zróżnicowniu msy cił między poszczególnymi rodmi wykzno w 2. tygodniu odchowu, co świdczy o wpływie pochodzeni ptków i ziegu kpłonowni n ich msę cił w końcowym terminie odchowu orz wskzuje, że minimlny termin zkończeni odchowu ze względu n tę cechę przypd n 18. tydzień życi ptków. W dnich włsnych ms cił kogutów w 16. tygodniu odchowu (t. 4) wyrnych do dysekcji wynosił od 137 g (grup I) do 155 g (grup III), kpłonów od 155 g (grup VI i VII) do 178 g (grup VIII). Niewielkie odchyleni stndrdowe tej cechy (mksymlnie ±94,3 g) świdczą o prwidłowym wyorze ptków do dlszych nliz (t. 4). Njwiększe, istotnie sttystycznie, tuszki (1128,1 g) wykzno u kpłonów P55 (grup VIII) w porównniu z pozostłymi grupmi. Świdczy to o możliwości wskzni kogutów pochodzących od Plymouth Rock, jko njlepszych do produkcji 16- tygodniowych kpłonów, co jest zgodne ze stwierdzeniem innych utorów [Chen i in., 27 ; Jtursith i in., 28 ] Zrówno grupy kogutów (I-IV), jk i kpłonów (V-VIII) nie różniły się sttystycznie istotnie (P,5) między soą pod względem wydjności rzeźnej. Różnice tkie stwierdzono jedynie między kogutmi z grupy III i IV kpłonmi z grupy V i VI. Podonie, w oręie grup kogutów i kpłonów nie stwierdzono różnic w procentowym udzile skrzydeł w tuszce orz msie jej pozostłości. Kpłony P55 (grup VIII) wyróżnił njwiększ ms pozostłości tuszki (36,8 g) i podroów (91,5 g), w porównniu do pozostłych grup ocenionych ptków. Przy czym sttystycznie istotne różnice pod względem tych cech wykzno jedynie między grupmi VIII I. Duż ms pozostłości tuszki może świdczyć o gruokościstości, co może mieć wpływ n njwiększą średnią msę tuszki ptroszonej z szyją ptków z grupy VIII. Jtursith i in. [28 ] ocenijąc koguty Rhode Islnd Red i średniociężkie o innym pochodzeniu wykzli, że ptki te w 16. tygodniu odchowu osiągją msę od 11 do 158 g, więc nieco mniejszą niż ms cił 16-tygodniowych ptków ocenionych w doświdczeniu włsnym (t. 4). Mniejszą msę cił u 16-tygodniowych kpłonów odnotowli tkże Chen i in. [27 ]. W dnich włsnych nie wykzno istotnych różnic w wydjności 19

20 rzeźnej między 16-tygodniowymi ptkmi o różnym pochodzeniu. Wyniki te yły podone do zprezentownych w innych doświdczenich [Chen i in., 27 ; Jtursith i in., 28 ; Mhmud i in., 213]. Koguty (I-IV), zrówno jk i kpłony (V-VIII) nie różniły się sttystycznie istotnie w oręie grup pod względem umięśnieni, msy i procentowego udziłu w tuszce tłuszczu sdełkowego orz skóry z tłuszczem podskórnym łącznie z tłuszczem sdełkowym (t. 5). Jedynie kpłony pochodzące od kogutów P55 (grup VIII) miły sttystycznie istotnie njwiększą msę mięśni piersiowych i nóg w porównniu z kogutmi tego rodu orz rodu N88 (grup I) i R55 (grup II), tkże kpłonmi pochodzącymi od kogutów rodów R55 i S11 (grupy VI i VII). Njwiększe umięśnienie kpłonów P55 (grup VIII) w 16. tygodniu odchowu miło wpływ n njwiększą msę ich tuszek (t. 4), podonie jk njwiększ ms skory z tłuszczem podskórnym (t. 5). Ze względu n njlepsze umięśnienie tuszek i njwiększą ich msę do produkcji kpłonów odchowywnych do 16. tygodni życi możn polecić koguty rodu P55. Duże otłuszczenie wyrżone msą skóry z tłuszczem podskórnym (116,7 g i 1,3%) wykzne w grupie VIII yło podone do otłuszczeni kogutów i kpłonów pochodzących z rodów R55 i S11. Njmniej otłuszczone (P,5) w porównniu do grupy VIII yły koguty i kpłony z grup I i V (N88). Ptki te wyróżniło tkże dore umięśnienie, co może wskzywć, iż koguty i kpłony N88 możn użytkowć do 16. tygodni odchowu. W dnich przeprowdzonych n kogutch Rhode Islnd Red i kpłonch o innym pochodzeniu [Jtursith i in., 28 ; Chen i in., 26 ; 27 ] wykzno, odwrotnie jk w dnich włsnych, iż pochodzenie ptków m istotny wpływ n udził mięśni piersiowych i nóg w tuszkch 16-tygodniowych ptków. Chen i in. [27 ] ocenijąc kpłony w wieku 16. tygodni stwierdzili, że ms mięśni piersiowych kpłonów (128 g) ył istotnie większ w porównniu z umięśnieniem piersi (16 g) kogutów o tkim smym pochodzeniu. Znlzło to potwierdzenie w dnich włsnych (t. 5) u kogutów i kpłonów P55 (grup IV i VIII) orz przeprowdzonych przez innych utorów [Mhmud i in., 213]. Anlizując wrtości średnie cech rzeźnych w 18. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów (t. 6) wykzno, że njwiększ średni ms tuszki ptroszonej z szyją (fot. 11) w oręie porównywnych grup kogutów (I-IV) chrkteryzowł ród S11, ntomist njmniejsz N88. Porównując grupy kpłonów pod względem tej cechy stwierdzono, że tuszki ptków z rodów N88, S11 i P55 cechowł podon ms. Wyjątek stnowił sttystycznie istotnie njmniejsz (958,3 g) średni ms tuszki kpłonów R55 (grup VI). Tuszki kpłonów N88 (grup V) yły istotnie większe o 251,1 g w porównniu do tuszek kogutów z tego rodu. Ntomist między kogutmi kpłonmi 2

21 pozostłych rodów tkich różnic nie stwierdzono (P,5). Podonie wydjność rzeźn nie różnicowł kogutów i kpłonów w oręie rodów. Koguty S11 (grup III) i P55 (grup IV) w 18. tygodniu odchowu miły istotnie większą wydjność rzeźną w porównniu z kogutmi N88 (grup I). W dnich włsnych wykzno również, iż 18-tygodniowe koguty i kpłony pochodzące z tego smego rodu nie różnicowł ms i procentowy udził skrzydeł. Brk sttystycznie istotnych różnic między kogutmi kpłonmi wszystkich rodów stwierdzono w msie i procentowym udzile szyi w tuszce, tkże procentowym udzile pozostłości tuszki. Przy czym jedynie koguty N88 (grup I) cechowł istotnie mniejsz ms pozostłości tuszki w porównniu z kpłonmi tego rodu. Zrówno w oręie grup kogutów (I-IV) jk i kpłonów (V-VIII) różnic sttystycznie istotnych pod względem tej cechy nie stwierdzono. Mł ms pozostłości tuszki kogutów N88 (grup I) i kpłonów R55 (grup VI) ył zpewne związn z młą msą cił przed uojem, tym smym msą tuszek ptroszonych z szyją. Njmniejszą średnią msę podroów spośród wszystkich oceninych grup stwierdzono również u kogutów N88 (grup I), n co mił wpływ njmniejsz średni ms żołądk i serc. Koguty i kpłony w doświdczeniu włsnym cechowły podone wrtości średnie cech rzeźnych do ptków kpłonownych i ocenionych w 18. tygodniu przez Sho i in. [29]. Ntomist mieszńce czterorodowe KA6482 pochodzeni krjowego w 18. tygodniu odchowu wyróżnił większ ms cił (2394 g) i tuszki (1673 g) ptroszonej z szyją [Murwsk i in., 25] w porównniu z kogutmi i kpłonmi rodowymi ocenionymi w doświdczeniu włsnym. Duże różnice w msie cił i tuszek w porównniu do wyników włsnych zpewne wynikją z efektu heterozji u czterorodowych mieszńców pochodzących od Rhode Islnd Red i Rhode Islnd White ocenionych przez Murwską i in. [25]. W dnich włsnych ocenijąc wrtość rzeźną wyrżoną umięśnieniem i otłuszczeniem 18-tygodniowych kogutów i kpłonów (t. 7) wykzno, że koguty rodu S11 (grup III) wyróżnił njwiększ ms mięśni piersiowych, ntomist njmniejsz koguty N88 grup I (P,5). Njwiększą średnią msę mięśni piersiowych spośród kpłonów stwierdzono u ptków P55 (grup VIII). Ms mięśni piersiowych nie różnicowł kogutów i kpłonów w oręie poszczególnych rodów, o czym świdczy rk sttystycznie istotnych różnic. Ntomist ms mięśni nóg wyrźnie zróżnicowł koguty i kpłony N88 (grup I i V), co potwierdz pozytywny wpływ ziegu kpłonowni n ptki tego rodu. Cłkowite umięśnienie tuszek kogutów wyrżone średnią msą mięśni piersiowych i nóg yło njlepsze w rodzie S11 (grup III) lecz sttystycznie istotnie różniło się ono jedynie od kogutów rodu N88 (grup I). Odwrotnie, kpłony pochodzące od kogutów N88 (grup V) yły njlepiej umięśnione. Przy czym różnice między kpłonmi pozostłych rodów pod 21

22 względem tej cechy yły sttystycznie nieistotne (P,5). Procentowy udził mięśni w tuszkch kogutów i kpłonów ocenionych rodów ył podony, więc nie różnicowł grup ze względu n ich pochodzenie i zieg kpłonowni. Podonie, otłuszczenie tuszek wyrżone msą i procentowym udziłem skory z tłuszczem podskórnym i tłuszczu sdełkowego nie różnicowło ocenionych grup kogutów i kpłonów. Wyjątek stnowił ms skóry z tłuszczem podskórnym w tuszkch kogutów i kpłonów rodu N88 (grup I i V), co miło wpływ n różnice w ich ogólnym otłuszczeniu. Zróżnicowne otłuszczenie kogutów i kpłonów wolnorosnących kurcząt rzeźnych w 18. tygodniu odchowu, podonie jk w dnich włsnych, wykzno w innych prcch [Symeon i in., 21; 212; 213]. Symeon i in. [213] uzyskli kpłony o sttystycznie istotnie (P,5) większej msie mięśni piersiowych i nóg w porównniu z kogutmi. Ntomist wyniki dń włsnych potwierdziły tkie różnice jedynie w przypdku ptków rodu N88. Koguty mieszńce pochodzące od czterech rodów Rhode Islnd Red i Rhode Islnd White w 18. tygodniu odchowu yły zncznie lepiej umięśnione i rdziej otłuszczone w porównni z ptkmi rodowymi ocenionymi w doświdczeniu włsnym, co yło wynikiem większej msy cił mieszńców [Murwsk i in. 25]. Porównne koguty w 2-tygodniu odchowu (t. 8) chrkteryzowł podon ms tuszki ptroszonej z szyją (od 145,6 grup I do 1249,9 g grup III). W tym smym terminie oceny kpłony pochodzące od kogutów rodu P55 (grup VIII) wyróżnił njwiększ ms tuszki (1321,8 g), któr ył sttystycznie istotnie większ od msy tuszki kpłonów R55 (grup VI) i podon do msy tuszki kpłonów N88 (grup V) i S11 (grup VII). Potwierdz to zróżnicowny wpływ ziegu kpłonowni w zleżności od pochodzeni ptków. Pomimo podonej średniej msy tuszki ptroszonej z szyją u ocenionych kogutów wykzno istotne zróżnicownie między grupmi IV (P55) i II (R55) pod względem wydjności rzeźnej. Podone różnice stwierdzono między grupą V kpłonów N88 grupą VI kpłonów R55, co potwierdz wpływ pochodzeni ptków n zróżnicowną wydjność rzeźną. Jest to zgodne z wcześniej przeprowdzonymi dnimi [Chen i in., 2; Jtursith i in., 28, ; Rikimru i in., 29], w których wykzno istotne różnice w msie tuszki i wydjności rzeźnej w zleżności od pochodzeni ptków. Podonie dni Diz i in. [21; 212] potwierdziły wpływ ziegu kpłonowni n wydjność rzeźną w 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów. Ms skrzydeł i pozostłości tuszki w grupch I do IV (kogutów) ył podon (rk sttystycznie istotnych różnic). Ntomist kpłony pochodzące od kogutów N88 (grup V) wyróżnił sttystycznie istotnie większ ms skrzydeł i pozostłości tuszki w porównniu z kpłonmi R55 (grup VI). 22

23 Większą msę pozostłości tuszki odnotowno również u kpłonów P55 (grup VIII), co mogło yć powiązne z dużą średnią msą tuszki ptroszonej z szyją u ptków z tek grupy. Nie wykzno istotnych różnic między grupmi kogutów kpłonów pod względem tych cech, co świdczyło o rku wpływu ziegu kpłonowni n msę skrzydeł i pozostłości tuszki. Podonie, jk w przypdku ich procentowego udziłu orz msy i udziłu szyi, tkże msy podroów w 2. tygodniu odchowu. Brk wyrźnego odziływni kpłonowni wykzno również n msę i procentowy udził mięśni w tuszkch ptków ocenionych rodów (t. 9). Jedynie w oręie kogutów istotnie większą msę mięśni piersiowych (o 58,3 g) stwierdzono u S11 (grup III) w porównniu z N88 (grup I). W oręie kpłonów o 68,7 g u P11 (grup VIII) w porównniu do R55 ( grup VI). Ms i procentowy udził mięśni nóg również nie różnicowły ocenionych grup ptków w zleżności od ich pochodzeni i ziegu kpłonowni. Ntomist wykzno wpływ tego ziegu w zleżności od pochodzeni n msę mięśni ogółem. Kpłony w 2. tygodniu odchowu pochodzące od ptków rodu R55 (grup VI) cechowł njmniejsz ms mięśni w tuszkch (P,5) w porównniu z kpłonmi P55 (grup VIII) i N88 (grup V). Podonie otłuszczenie kpłonów N88 (grup V) yło istotnie mniejsze w porównniu z njwiększym otłuszczeniem kpłonów P55 (grup VIII). Procentowy udził skóry z tłuszczem podskórnym i tłuszczu sdełkowego, jk i jego ms we wszystkich ocenionych grupch yły podone i nie różniły się sttystycznie istotnie (P,5). Z uwgi n rk informcji w dostępnym piśmiennictwie dotyczących skłdu tknkowego kogutów i kpłonów o podonym pochodzeniu dyskusj wyników włsnych z innymi utormi jest nieco utrudnion. Porównując msę cił ptków wyrnych do dysekcji i średnią msę ich tuszek orz wydjność rzeźną w kolejnych terminch oceny, z uwgi n sttystycznie istotne różnice wykzno, że njlepszym terminem uoju dl kogutów N88 (grup I) jest 2. tydzień, zś kpłonów o tym smym pochodzeniu 18. lu 2. tydzień odchowu (ryc. 1 i 2). W związku z tym odchów kpłonów tego rodu może yć krótszy o dw tygodnie w porównniu z kogutmi. Brk istotnych różnic między kolejnymi terminmi uoju u kpłonów R55 (grup VI) pod względem msy cił i tuszki ptroszonej z szyją świdczy, iż odchów tych ptków może yć zkończony w 16. tygodniu życi. Ntomist koguty tego rodu powinny yć użytkowne minimum dw tygodnie dłużej. Porównnie msy cił przed uojem, tuszki ptroszonej z szyją i wydjności rzeźnej u ptków z rodu S11 (grup III i VII) wskzuje, że odchów kogutów tego rodu powinien yć zkończony w 2. tygodniu życi, ntomist kpłonów w 18. tygodniu. Podonie koguty i kpłony rodu P55 (grup IV i VIII) 23

24 istotnie njwiększą msę tuszek uzyskły w 2. tygodniu odchowu w porównniu z wcześniejszymi wynikmi oceny. Durán [24] ocenijąc wzrost kogutów i kpłonów między tygodniem odchowu stwierdził, iż ze względu n sttystycznie istotne różnice w msie cił njrdziej optymlnym terminem uoju jest 25. tydzień odchowu. Proponowny dłuższy termin odchowu może wynikć z innego pochodzeni kogutów i kpłonów niż w doświdczeniu włsnym. Inni utorzy [Chen i in., 27 ; Rikimru i in., 211; Sho i in., 29] proponują zkończenie odchowu między tygodniem życi w zleżności od pochodzeni kpłonów. W dnich włsnych nie wykzno sttystycznie istotnych różnic w wydjności rzeźnej między kolejnymi terminmi uoju u kogutów R55 (grup II), kogutów i kpłonów z rodu S11 (grup III i VII) orz P55 (grup IV i VIII), co wskzuje, iż zkończenie odchowu ptków tych grup może nstąpić przed 2. tygodniem życi. Pomimo dużej msy cił przed 2. tygodniem życi, wskzującej n możliwość wcześniejszego zkończeni odchowu kpłonów, uwzględnijąc umięśnienie tuszek (ryc. 3, 4 i 5) możn stwierdzić, iż kpłony pochodzące od kogutów N88 (grup V), S11 (grup VII) i P55 (VIII) powinny yć uijne po ukończeniu 18. tygodni odchowu. Świdczą o tym sttystycznie istotne różnice między terminmi oceny umięśnieni tuszek. Njrdziej optymlnym terminem uoju ze względu n msę mięśni piersiowych (ryc. 3) wydje się yć dl kpłonów N88 (grup V), S11 (grup VII) 18. tydzień odchowu, zś P55 (grup VIII) 2. tydzień. U kpłonów R55 (grup VI) ms i procentowy udził mięśni piersiowych orz nóg w tuszce (ryc. 3 i 4) we wszystkich terminch oceny yły podone. Brk sttystycznie istotnych różnic między kolejnymi tygodnimi odchowu pod względem tych cech wskzuje, że njlepszym wskźnikiem zkończeni odchowu dl kpłonów R55 jest ich ms cił. Anlizując średnią msę mięśni piersiowych i nóg w tuszce u kogutów w kolejnych terminch oceny (ryc. 3, 4 i 5) możn stwierdzić, że ze względu n umięśnienie odchów kogutów ze wszystkich grup powinien trwć minimum 18. tygodni. Wyjątek stnowiły koguty N88 (grup I), u których umięśnienie piersi we wszystkich terminch oceny yło podone. Procentowy udził mięśni w tuszkch kogutów N88 (grup I) i P55 (grup IV) w 16., 18. i 2. tygodniu odchowu yły tkże podone. Ntomist u R55 (grup II) i S11 (grup III) ył sttystycznie istotnie większy w 18. i 2. tygodniu w porównniu z pierwszym terminem oceny. Podonie, u kpłonów R55 (grup VI) większe umięśnienie tuszek (ryc. 5) wykzno od 18. tygodni odchowu. U kpłonów o innym pochodzeniu (grupy V, VII i VIII) między kolejnymi terminmi oceny nie stwierdzono sttystycznie istotnych różnic pod względem udziłu mięśni ogółem w tuszkch. Biorąc pod uwgę jednkowy sposó utrzymni ptków 24

25 i oceny cech w dnich włsnych możn stwierdzić, że zróżnicowne umięśnienie tuszek w kolejnych tygodnich oceny zleży od pochodzeni ptków. Znlzło to tkże potwierdzenie w nlizie otłuszczeni tuszek (ryc. 6, 7 i 8) u kogutów i kpłonów N88 (grup I i V) orz S11 (grup III i VII), które yły mniej otłuszczone w 16. i 18. tygodniu w porównniu z 2. tygodniem odchowu. Ntomist koguty P55 (grup IV) w 18. tygodniu odchowu i kpłony tego rodu (grup VIII) orz R55 (grup VI) yły we wszystkich terminch oceny podonie otłuszczone. Ms i procentowy udził tłuszczu sdełkowego zwiększyły się w kolejnych terminch oceny jedynie u kpłonów S11 (grup VII). W pozostłych grupch kogutów (I - IV) i kpłonów (V, VI i VIII) ms i udził tłuszczu sdełkowego yły podone w kolejnych terminch uoju, co świdczy o porównywlnym otłuszczeniu tych ptków w 16., 18. i 2. tygodniu odchowu (ryc. 7). Jednkże uwzględnijąc otłuszczenie ogólne (ryc. 8) możn stwierdzić, iż wrz z wiekiem istotnie większe otłuszczenie miły koguty S11 (grup III) orz od 18. tygodni odchowu kpłony pochodzące od kogutów N88 (grup V) i S11 (grup VII). Ntomist koguty P55 (grup IV) odwrotnie njrdziej otłuszczone yły w 16. tygodniu w porównniu z 18. tygodniem odchowu. Chen i in. [27 ] ocenijąc skłd tuszek kogutów i kpłonów w 16. i 26. tygodniu odchowu wykzli, iż wrz z wiekiem ptków udził mięśni piersiowych w tuszkch istotnie zmniejszył się, nóg zwiększył. Potwierdziły to dni Sho i in. [29] n kogutch i kpłonch o innym pochodzeniu. Podone wyniki uzyskły Połtowicz i Doktor [212] u wolnorosnących kurcząt mieszńców. Autorki te stwierdziły tkże, że otłuszczenie kurcząt wyrżone udziłem tłuszczu sdełkowego w msie tuszki nie zmieni się istotnie (1,53 do 1,73%) wrz z wiekiem. Ntomist Khntpr i in. [1997] wykzli, że wrz z wiekiem kurcząt udził tłuszczu sdełkowego w osttnich 4. tygodnich odchowu zwiększył się czterokrotnie. W dnich wykonnych przez Symeon i in. [21] wykzno, że koguty i kpłony w wieku 24. tygodni wyróżni sttystycznie istotnie (P,5) większe otłuszczenie w porównniu z 18. tygodniem życi. Jednym z dorych wskźników oceny udowy tuszek orz ich umięśnieni są wymiry zoometryczne skorelowne z umięśnieniem i otłuszczeniem. Dltego w dnich włsnych dokonno tkiej oceny (t. 1, 11 i 12). Z uwgi n rk sttystycznie istotnych różnic (P,5) w wymirch zoometrycznych u ptków we wszystkich grupch, między kolejnymi terminmi oceny współczynniki korelcji prostej (r,y ) między wymirmi tuszek wyrnymi cechmi mięsnymi oliczono łącznie dl wszystkich terminów oceny i oddzielnie dl kżdej z grup doświdczlnych u kogutów (t. 11) i kpłonów (t. 12). Podonie, jk w dnich włsnych Lin i i Hsu [23 ] 25

26 wykzli, że pomiry zoometryczne nie zwiększyły się istotnie u kogutów i kpłonów po 14. tygodniu życi. Długość cił, tułowi i mostk (w 16. i 2. tygodniu), skoku orz owodu kltki piersiowej (t. 1) u ptków ze wszystkich grup (I - VIII) yły podone i nie różniły się istotnie (P,5). Długość mostk mierzon n tuszkch 18- tygodniowych kogutów ył podon we wszystkich grupch (I - IV). Ntomist kpłony R55 (grup VI) miły istotnie mniejszy mostek (11,3 cm) porównniu z kpłonmi o innym pochodzeniu (grup V, VII i VIII). Koguty R55 (grup II) wyróżnił istotnie dłuższy mostek (o 1 cm) w porównniu z kpłonmi (grup VI) tego rodu. Ntomist kpłony S11 i P55 (grup VII i VIII) odwrotnie, miły dłuższy (P,5) mostek od kogutów z tych rodów (grup III i IV) odpowiednio: o 1,3 i 1,1 cm. Anlizując wrtości współczynników korelcji prostej (r,y ) między wymirmi tuszek kogutów ich umięśnieniem i otłuszczeniem (t. 11) wykzno, że dorym wskźnikiem cech mięsnych u ptków R55 (grup II) jest długość tułowi, z uwgi n dodtnie, średnie i wysokie sttystycznie istotne korelcje między ocenionymi cechmi. Dodtnie, wysokie i sttystycznie istotne współczynniki korelcji prostej u kogutów we wszystkich grupch (I - IV) między długością mostk msą tuszki i mięśni wskzują, iż zwiększjącemu się w czsie wzrostu mostkowi powinien towrzyszyć istotny przyrost mięśni w tuszce. Równocześnie jednk nleży się spodziewć u kogutów N88 (grup I), R55 (grup II) i S11 (grup III) istotnie zwiększjącego się otłuszczeni wyrżonego msą skóry z tłuszczem podskórnym wrz z tłuszczem sdełkowym. Wyjątek pod tym względem stnowiły ptki z grupy IV (P55), u których między tymi cechmi oliczono dodtni, niski i nieistotny sttystycznie współczynnik korelcji. Dorym wskźnikiem msy tuszki ptroszonej z szyją u kogutów ocenionych rodów (grupy I - IV) okzł się owód kltki piersiowej. Był on tkże dorym wskźnikiem umięśnieni kpłonów z rodu N88 (grup V), R55 (grup VI) i S11 (grup VII). Ntomist owód kltki piersiowej (t. 12) u kpłonów N88 (grup V) ył dodtni, wysoko i istotnie skorelowny z umięśnieniem i otłuszczeniem tuszek. U kpłonów pozostłych rodów owód kltki piersiowej ył dorym wskźnikiem msy tuszki ptroszonej z szyją i mięśni piersiowych orz nóg, co świdczy, iż zwiększjącemu się owodowi kltki piersiowej u kpłonów (grupy VI - VIII) nie powinno towrzyszyć zwiększnie otłuszczeni. Njlepszym wskźnikiem umięśnieni kpłonów, ze względu n dodtnie, średnie lu wysokie i sttystycznie istotne wrtości współczynników korelcji, okzł się tk jk w przypdku kogutów długość mostk. Przy czym przy zwiększjącej się długości mostk i jednoczesnym umięśnieniu we wszystkich grupch kpłonów nleży spodziewć się zwiększjącego się otłuszczeni, o czym świdczą współczynniki korelcji powyżej,411 * między długością mostk msą skóry 26

27 z tłuszczem podskórnym i tłuszczem sdełkowym. W innej prcy [Tougn i in., 213 ] oliczono współczynniki korelcji prostej między msą tuszki i jej elementmi cechmi fizykochemicznymi mięs kpłonów. Wykzno, że njlepszym wskźnikiem (r,y powyżej,75) umięśnieni ył ms cił i ms tuszki po uoju, podonie jk w dnich Tor i in. [22]. Anlizując włściwości fizykochemiczne mięśni 16-tygodniowych kogutów i kpłonów wykzno, że pochodzenie ptków nie miło wpływu n wrtości ph i prmetrów rwy mięs (t. 13). Zrówno koguty, jk i kpłony cechowło podone zkwszenie mięśni piersiowych po uoju i schłodzeniu. Brw mięs: jej jsność, wysycenie rwą czerwoną i żółtą orz zdolność utrzymni wody wyrżon wodochłonnością, tkże nie różnicowły ocenionych ptków w oręie grup kogutów jk i kpłonów. Wrtości ph 15 we wszystkich grupch yły większe w porównniu z ph 24, co świdczy o prwidłowych zminch glikolitycznych w mięśnich po uoju i optymlnym dojrzewniu tknki mięśniowej. Znlzło to potwierdzenie w prcch przeprowdzonych wcześniej [Dizi in., 213; Jtursith i in., 28, ]. Przy czym w dnich włsnych njmniej dynmiczne zminy dotyczyły mięśni piersiowych kogutów S11 (grup III). Jsność rwy mięśni piersiowych wynosił od 56,56% (grup III - S11) do 6,41% (grup I - N88) i ył mniej istotn niż wysycenie mięśni nóg od 41,76 (grup II - R55) do 48,37 (grup I - N88). N co miło wpływ większe wysycenie rwą czerwoną. Ntomist wysycenie rwą żółtą yło w mięśnich piersiowych podone do wysyceni mięśni nóg. Mięśnie piersiowe trciły średnio więcej wody (od 29,32 - grup VIII do 34,79% grup I) w porównniu do mięśni nóg (od 27,41 - grup IV do 31,95% - grup I). Tougn i in. [213 ] ocenijąc rwę mięśni piersiowych i nóg 16-tygodniowych kogutów plymouth rock wykzli nieco jśniejsze (L* - 55,8) mięśnie w porównniu z ptkmi rodu P55 ocenionymi w dnich włsnych (t. 13). Ntomist koguty Rhode Islnd Red opisne przez Jturshit i in. [28, ] cechowł podon jsność i wysycenie rwą czerwoną orz żółtą mięśni piersiowych orz nóg w porównniu do kogutów i kpłonów ocenionych w doświdczeniu włsnym. Brw mięśni piersiowych i nóg kpłonów w innej prcy [Diz i in., 213] ył jśniejsz i mniej wysycon rwą żółtą. Może to skłnić do stwierdzeni, że n rwę mięśni wpływ pochodzenie i sposó żywieni orz wrunki utrzymni ptków. Zdniem wielu utorów rw mięśni jest skorelown z utrtą z nich wody [Fletcher, 22; Florowski i in., 22; Krmucki i in., 213; Qio i in., 21; Tougn i in. 213, ]. W dnich włsnych u 16-tygodniowych kogutów i kpłonów utrt wody wyrżon ich wodochłonnością ył większ w porównniu z mięśnimi 16-tygodniowych kogutów i kpłonów ocenionych w innych prcch - wodochłonność 73-76% [Diz i in., 213; Jtursith i in. 28 ] 27

28 wrz ze zróżnicowniem w rwie mięśni potwierdz istnienie zleżności między rwą wodochłonnością mięśni. W dnich włsnych u 18-tygodniowych ptków podonie jk i u 16- tygodniowych nie wykzno istotnych różnic pod względem cech fizykochemicznych mięs (t. 14). Wyjątek stnowił wodochłonność. Mięśnie piersiowe kogutów N88 (grup I) i R55 (grup II) cechowł większy uytek wody w porównni z mięśnimi kogutów S11 (grup III). Kpłony pochodzące od kogutów tego rodu (S11) tkże wyróżnił większy wyciek wody w porównniu z kogutmi (P,5). W oręie grup kpłonów nie wykzno istotnych różnic w wodochłonności mięśni piersiowych. Mięśnie nóg kpłonów pochodzących od kogutów P55 i N88 różnił wodochłonność (o 9,59%), jednocześnie wyciek z nich wody ył podony w porównni do wycieku z mięśni nóg pozostłych grup kpłonów. Wodochłonność mięśni nóg kogutów wszystkich grup ył zliżon. Mięśnie nóg kogutów N88 (grup I) wyróżnił większ zdolność ztrzymni wody w porównniu z mięśnimi nóg kpłonów pochodzących z tego rodu (grup V). W 18. tygodniu odchowu stwierdzono również większe nsycenie rwą żółtą mięśni nóg w zestwieniu z mięśnimi piersiowymi. Podoną zleżność odnotowno u 2-tygodniowych ptków (t. 15), co może świdczyć o większej zwrtości tłuszczu śródmięśniowego w mięśnich nóg w osttnich dwóch terminch oceny w porównniu z mięśnimi piersiowymi. U 2-tygodniowych ptków z wszystkich grup, podonie jk we wcześniejszych terminch oceny nie wykzno istotnych różnic między grupmi pod względem włściwości fizykochemicznych mięs. Świdczy to o rku wpływu pochodzeni ptków, jk i ziegu kpłonowni n cechy jkościowe mięs. Potwierdziły to wcześniejsze dni [Symeon i in., 212], w których nie wykzno wyrźnego zróżnicowni w wrtościch ph orz jsności i wysyceni rwą czerwoną, tkże żółtą mięśni piersiowych u 18- tygodniowych kogutów i kpłonów. U 2-tygodniowych kpłonów ocenionych w innej prcy [Diz i in., 21] dynmik zmin w zkwszeniu mięśni piersiowych ył podon, jk w dnich włsnych w 16., 18. i 2. tygodniu odchowu. Ntomist wyciek wody wyrżony wodochłonnością wynosił 18,6 u kpłonów i 23,8% u kogutów i ył zncznie mniejszy niż w doświdczeniu włsnym. Różnice te mogą wynikć z innego pochodzeni kogutów i kpłonów w dnich włsnych, podonie jk w przypdku oceny rwy mięśni metodą L***. W dnich włsnych porównując zkwszenie tknki mięśniowej ocenionych ptków w kolejnych terminch uoju (ryc. 9) wykzno, że wrz z wiekiem wrtości ph mięśni piersiowych zwiększły się. U 2-tygodniowych ptków w osttnim terminie oceny wrtości ph 15 i 24 yły istotnie większe w porównniu z 16- i 18-tygodniowymi. Wyjątek stnowił odczyn ph mięśni 28

29 piersiowych kogutów N88 (grup I) i R55 (grup II), który ył niezncznie większy w porównniu z 16. i 18. tygodniem odchowu. Mniejsze wrtości ph związne z większym zkwszeniem tknki mięśniowej u ptków młodszych (16. i 18. tydzień) mogą świdczyć o większej ich podtności n stres w porównniu z ptkmi 2. tygodniowymi. W dnich Diz i in. [21] odczyn ph mięśni piersiowych wrz z wiekiem kogutów i kpłonów (między tygodniem odchowu) istotnie zmlł, mięśni nóg zwiększył się. Ntomist u kpłonów ocenionych przez Chen i in. [27 ] zkwszenie mięśni piersiowych w 26. tygodniu yło istotnie większe w porównniu z 16. tygodniem odchowu. Odwrotnie, mniejsze zkwszenie w osttnim terminie oceny (12. tygodni) mięśni piersiowych, przy wydłużonym odchowie wolnorosnących kurcząt mieszńców wykzły Połtowicz i Doktor [212]. W dnich włsnych wykzno również wyrźny wpływ wieku n jsność rwy mięs (ryc. 1). Wszystkie grupy kpłonów cechowł ciemniejsz rw mięśni piersiowych (P,5) w 2. tygodniu w porównniu z 16. tygodniem oceny, co yło zgodne z wynikmi uzysknymi przez Diz i in. [21]. U kogutów tendencje te yły podone, przy czym sttystycznie potwierdzone jedynie w rodzie S11 (grup III). Stopień wysyceni rwą czerwoną mięśni piersiowych w kolejnych terminch oceny nie wykzywł wyrźnych zmin poz grupą VI w 18. i 2. tygodniu odchowu. Podonie, wrz z wiekiem we wszystkich grupch istotnie zwiększł się stopień wysyceni rwą żółtą mięśni piersiowych (ryc. 11). Mięśnie piersiowe ptków ze wszystkich grup wyróżnił njwiększy, sttystycznie istotny wyciek wody w 16. tygodniu odchowu (ryc. 12). Wrz z wiekiem zrówno u kogutów, jk i kpłonów zdolność utrzymni wody zwiększł się, podonie jk w innych dnich [Diz i in., 21; Połtowicz i Doktor, 212; Symeon i in., 212]. Wyjątek stnowiły mięśnie piersiowe kpłonów pochodzących od R55 (grup VI) i S11 (grup VII). W 18. i 2. tygodniu mięśnie nóg kpłonów yły istotnie ciemniejsze niż mięśnie nóg 16- tygodniowych ptków (ryc. 13). Różnic tych nie potwierdzono sttystycznie z wyjątkiem kpłonów pochodzących od kogutów rodu N88. Ntomist prmetr L* określjący jsność mięśni nóg u kogutów w 16., 18. i 2. tygodniu odchowu przyjmowł podone wrtości. Wyjątek stnowiły koguty N88 (grup I) u których wrtości L* oznczone w mięśnich nóg w 18. i 2. tygodniu yły mniejsze w porównniu z 16. tygodniem odchowu. Stopień wysyceni rwą czerwoną * mięśni nóg we wszystkich grupch (I - VIII) w 16., 18. i 2. tygodniu ył zliżony. Świdczy to o rku wpływu terminu uoju n wysycenie rwą czerwoną mięśni nóg. Stwierdzono również, iż od 18. tygodni odchowu mięśnie nóg kogutów i kpłonów ze wszystkich grup (I - VIII) wyróżniło sttystycznie istotnie większe wysycenie rwą żółtą, co może yć wynikiem większego ich otłuszczeni w porównniu z mięśnimi nóg w

30 tygodniu (ryc. 14). Zwiększone wysycenie rwą żółtą i podoną jsność rwy mięśni piersiowych orz nóg wrz ze wzrostem ptków stwierdzili również inni utorzy [Diz i in., 21; Połtowicz i Doktor, 212; Symeon i in., 212]. Mięśnie nóg 16-tygodniowych ptków cechowł tkże njmniejsz zdolność utrzymni wody, o czym świdczą njmniejsze wrtości wodochłonności w tym terminie oceny w porównniu z 18. i 2. tygodniem. Różnic tych jednk nie potwierdzono sttystycznie u kogutów R 55 (grup II), P55 (grup IV) orz kpłonów N88 (grup V) i S11 (grup VII) - ryc. 15. Diz i in. [21] wykzli podonie, że wrz z wiekiem ptków zdolność utrzymni wody w mięśnich nóg zwiększ się. W dnich włsnych podonie, jk w innych prcch [Jtursith i in., 28, ] wykzno wyrźny (P,5) wpływ pochodzeni n skłd chemiczny mięśni piersiowych i nóg 18-tygodniowych ptków (t. 16). Mięśnie piersiowe kogutów rodu N88 (grup I) miły sttystycznie istotnie większą zwrtość wody w porównniu z mięśnimi piersiowymi kogutów z rodu R55 (grup II) i P55 (grup IV). Zwrtość wody w mięśnich piersiowych kpłonów, njwiększ (76,3%), pochodzących z rodu N88 (grup V) różnił się istotnie z pozostłymi grupmi kpłonów. Kpłony pochodzące od R55 i P55 (grupy VI i VIII) miły podoną zwrtość wody w mięśnich piersiowych. Zieg kpłonowni nie wpłynął istotnie n zwrtość wody w mięśnich piersiowych ptków, z wyjątkiem rodu P55. Ntomist zwrtość iłk ył zróżnicown w zleżności od pochodzeni zrówno u kogutów, jk i kpłonów. Zieg kpłonowni w rodzie R55 (grupy II i VI) i S11 (grupy III i VII) nie wpłynął n zwrtość iłk w mięśnich piersiowych. Ntomist kpłony z rodu P55 (grup VIII) miły istotnie większą (o 1,3%) zwrtość iłk w mięśnich piersiowych w porównniu z kogutmi o tym smym pochodzeniu (grup IV), kpłony N88 (grup V) odwrotnie istotnie mniejszą w porównniu z kogutmi tego rodu (grup I). Odwrotnie niż w dnich włsnych, Chen i in. [27 ] wykzli, że zieg kpłonowni nie wpływ istotnie n zwrtość wody i iłk w mięśnich ptków. Zwrtość iłk w mięśnich piersiowych kogutów P55 (grup IV) 23, i 23,8% orz kogutów R55 (grup II) odpowiednio 2,2 i 2,3%, tkże w mięśnich nóg ocenionych w dnich włsnych (t. 16) ył większ niż u kogutów Plymouth Rock i Rhode Islnd Red o innym pochodzeniu [Jtursith i in., 28 ; Tougn i in., 213 ]. Potwierdz to zdnie wielu utorów [Chen i in., 21, ; Klont i in., 1998; Qio i in., 22], iż zwrtość iłk w mięśnich ptków jest uzleżnion od ich pochodzeni. U 18-tygodniowych kogutów i kpłonów rodu R55 i S11 nie wykzno wyrźnego wpływu pochodzeni i ziegu kpłonowni n zwrtość tłuszczu w mięśnich piersiowych. Ntomist w pozostłych oceninych grupch (I, IV, VIII) różnice sttystycznie istotne w wrtościch tej cechy potwierdziły wyrźny 3

31 wpływ pochodzeni i ziegu kpłonowni n zróżnicowną zwrtość tłuszczu w mięśnich piersiowych. Jest to zgodne z dnimi Chen i in. [27 ], w których wykzno istotnie mniejszą o,11% zwrtość tłuszczu w mięśnich kpłonów w porównniu z kogutmi. W oręie grup kogutów, jk i kpłonów zwrtość kolgenu w mięśnich piersiowych ył podon, tk jk w innej prcy [Jtursith i in., 28, ]. Zieg kpłonowni jedynie w przypdku ptków rodu S11 wpłynął istotnie n zwrtość kolgenu w mięśnich piersiowych (t. 16). Tkich różnic (P,5) nie wykzno w zwrtości kolgenu w mięśnich nóg. Zrówno u kogutów jk i kpłonów oznczono podoną zwrtość kolgenu w mięśnich nóg. Mięśnie nóg yły istotnie zróżnicowne pod względem zwrtości wody w zleżności od pochodzeni kogutów. Zieg kpłonowni u ptków z rodu N88 i P55 (grupy V i VIII) wpłynął istotnie (P,5) n zmniejszenie zwrtości w mięśnich nóg wody i iłk u kpłonów N88 (grup V) orz zwiększenie iłk u kogutów P55 (grup VIII) w porównniu z kogutmi tych rodów. W oręie grup kogutów zwrtość iłk w mięśnich nóg różnił się istotnie między rodmi N88 (grup I) i S11 (grup III). Ntomist w oręie kpłonów zwrtość iłk w mięśnich nóg ył njwiększ u ptków P55 (grup VIII) w porównniu z pozostłymi grupmi. Kpłony pochodzące od kogutów N88 (grup V) i S11 (grup VII) miły podoną zwrtość iłk w mięśnich nóg. Wykzno również, iż pochodzenie różnicowło (P,5) grupy pod względem zwrtości tłuszczu w mięśnich nóg. Podonie jk pochodzenie, tk i zieg kpłonowni oddziływł u ptków z rodu N88 (grup V), R55 (grup VI) i P55 (grup VIII) n istotnie większą zwrtość tłuszczu w mięśnich nóg w porównniu z kogutmi tych rodów. W dnich Diz i in. [213] przeprowdzonych n ptkch wolnorosnących nie stwierdzono istotnych różnic w skłdzie chemicznym mięśni nóg między kogutmi kpłonmi przed 18. tygodniem odchowu. W 2. tygodniu (t. 17) njwiększą (P,5) zwrtość wody w mięśnich piersiowych i nóg oznczono u kogutów N88 (grup I) w porównniu z kogutmi o innym pochodzeniu (grupy II - IV). Podonie u kpłonów tego rodu (grup V) stwierdzono istotnie njwiększą zwrtość wody w mięśnich piersiowych. Ntomist w mięśnich nóg u kpłonów S11 (grup VII) zieg kpłonowni nie różnicowł istotnie 2-tygodniowych ptków z rodu R55 (grupy II i VI), mięśni nóg ptków z rody S11 (grupy III i VII) pod względem zwrtości wody, jk i iłk orz tłuszczu w mięśnich piersiowych. Zwrtość iłk w mięśnich piersiowych ył różn w tym terminie oceny (t. 17) w zleżności od pochodzeni kogutów, zś u kpłonów (grupy VI - VIII) ył podon i różnił się sttystycznie istotnie jedynie z kpłonmi grupy V (N88). Wykzno również, iż kpłony pochodzące z rodów S11 (grup VII) i P55 (grup VIII) wyróżnił istotnie większ zwrtość tłuszczu w mięśnich piersiowych 31

32 w porównniu z kogutmi o tym smym pochodzeniu (grup III i IV). Wpływ ziegu kpłonowni n zwiększoną zwrtość tłuszczu w mięśnich nóg potwierdzono we wszystkich ocenionych grupch. Kpłony z wszystkich rodów cechowł większ zwrtość tłuszczu w mięśnich nóg w porównniu z kogutmi o tym smym pochodzeniu. Podonie kpłonownie wpłynęło n zróżnicownie zwrtości iłk w mięśnich nóg z wyjątkiem rodu S11 (grup III i VII) orz zwrtości kolgenu u ptków P55 (grup IV i VIII). Stwierdzenie to jest zgodne ze sformułownimi innych utorów [Diz i in., 21; 212], którzy wykzli istotne (P,5) różnice w zwrtości iłk i tłuszczu w mięśnich kogutów i kpłonów. Wyrźny wpływ terminu uoju ptków n zwrtość wody i iłk stwierdzono we wszystkich oceninych grupch ptków (ryc. 16). U kogutów N88 i R55 (grupy I i II) wrz z wiekiem zwrtość wody w mięśnich piersiowych istotnie zwiększył się, ntomist u kogutów S11 i P55 (grup III i IV) zmniejszył. Kpłony pochodzące od ptków N88 i S11 wrz z wiekiem w mięśnich piersiowych miły istotnie mniej wody, kpłony R55 i P55 więcej. Zwrtość iłk w mięśnich piersiowych wrz z wiekiem ptków we wszystkich grupch zmienił się istotnie, proporcjonlnie odwrotnie do zwrtości wody (ryc.16). Otłuszczenie mięśni piersiowych (ryc. 17) wrz z wiekiem kogutów N88 (grup I) i P55 (grup IV) orz kpłonów S11 (grup VII) zwiększyło się. Ntomist u kpłonów N88 i R55 (grupy V i VI) zmniejszyło się. Stwierdzono również, że 2-tygodniowe koguty R55 (grup II) i kpłony N88 (grup V), S11 (grup VII) i P55 (grup VIII) cechowł sttystycznie istotnie mniejsz zwrtość kolgenu w mięśnich piersiowych niż 18-tygodniowe ptki tych rodów. Wrz z wiekiem kogutów orz kpłonów (grup VI R55) zwrtość wody w mięśnich nóg zmniejszył się (ryc. 18). U kogutów N88 (grup I) i R55 (grup II) zwrtość iłk w mięśnich nóg wrz z wiekiem mlł, u kpłonów tych rodów (grupy V i VI) zwiększył się. Koguty i kpłony rodu S11 (grupy III i VII) w 2. tygodniu odchowu miły istotnie więcej iłk w mięśnich nóg w porównniu 18. tygodniem odchowu, podonie jk koguty P55 (grup IV), odwrotnie niż kpłony tego rodu (grup VIII). W dnich włsnych wykzno również, iż wiek kpłonów wpływł istotnie n zwrtość tłuszczu w mięśnich ich nóg. Strsze 2-tygodniowe kpłony pochodzące od kogutów z rodów N88 (grup V), S11 (grup VII) i P55 (grup VIII) miły istotnie więcej tłuszczu w mięśnich nóg niż 18-tygodniowe (ryc. 19). Podonie, koguty rodów N88 (grup I), P55 (grup IV) i S11 (grup III) w wieku 2. tygodni w mięśnich nóg miły więcej tłuszczu w porównniu z 18. tygodniem odchowu. Jedynie kpłony R55 (grup VI) odwrotnie, jk inne ocenione w tej prcy cechowł mniejsz (nie potwierdzon sttystycznie) zwrtość tłuszczu w mięśnich nóg w 2. tygodniu w porównniu z

33 tygodniem odchowu. Mięśnie piersiowe kpłonów i kogutów o innym pochodzeniu wyróżnił zmniejszjąc się istotnie wrz z wiekiem zwrtość iłk z 18,6 w 2. tygodniu do 15,6% w 24. tygodniu odchowu, zwrtość tłuszczu odwrotnie z 6,5 do 8,6% [Diz i in., 21]. W dnich włsnych wrz z wiekiem kpłonów zmniejszł się tkże istotnie udził kolgenu w mięśnich nóg w rodzie N88 (grup V), R55 (grup VI) i P55 (grup VIII), co ze zwiększjącym się otłuszczeniem (t. 17 i ryc. 19) może świdczyć o polepszjącej się kruchości mięs kpłonów. Anlizując średnią liczę komórek tłuszczowych w mięśnich piersiowych, któr zdniem wielu utorów [Bez i in., 1998; Eliminowsk Wend i in., 21] wpływ ezpośrednio n kruchość i mikrostrukturę mięs, w dnich włsnych wykzno, że we wszystkich terminch oceny (16., 18. i 2. tydzień odchowu) średni licz komórek tłuszczowych w mięśniu piersiowym powierzchownym ył większ u kpłonów niż u kogutów ocenionych rodów (ryc. 22, 23 i 24), co wrz z przenlizownymi wyżej zminmi (t. 16 i 2 orz ryc. 17 i 19) w otłuszczeniu mięśni piersiowych może świdczyć o lepszej jkości surowc pod względem kulinrnym, pochodzącego od kpłonów w zestwieniu z kogutmi. Co rz częściej w dnich nd droiem, w szczególności dotyczących pochodzeni, żywieni i wrunków utrzymni oprócz jkości mięs czy tłuszczu zwrc się uwgę n prmetry fizyczne kośćc [Chen i in., 26 ; 27 ; Lin i Hsu, 23 ]. W związku z tym w dnich włsnych podjęto próę określeni wpływu pochodzeni i wieku orz ziegu kpłonowni n cechy fizyczne kośćc ptków. Wykzno, iż kpłonownie mogło mieć wpływ n wytrzymłość kości u 16-tygodniowych ptków S11 (grypy III i VII) i P55 (grupy IV i VIII), wyrżoną przemieszczeniem odpowiednio kości udowej i piszczelowej przy poddniu n oddziływnie siły zgnitjącej (t. 18). Podonie, istotne różnice pod względem tej cechy wykzno w rodzie R55 (grupy II i VI) w 18. tygodniu odchowu. Stwierdzono również, że u 18- tygodniowych kpłonów N88 (grup V) kości udowe są njrdziej wytrzymłe (328,9 N) w porównniu z kośćmi udowymi kpłonów S11 grup VII (217,9 N), z uwgi n zróżnicownie wrtości mksymlnego ociążeni kości udowych. Koguty P55 (grup IV) w wieku 2. tygodni cechowł istotnie większ wytrzymłość kości udowych i piszczelowych niż koguty N88 (grup I), R55 (grup II) i S11 (grup III), co wrz z dużą msą pozostłości ich tuszki (t. 8) może świdczyć o gruokościstości tych ptków. Stwierdzono również, że zieg kpłonowni ptków N88 (grup V) wpłynął n lepszą wytrzymłość kości w porównniu z kogutmi tego rodu. Z uwgi n średnie wrtości mksymlnego ociążeni i przemieszczeni pod wpływem mksymlnego ncisku dl kości udowych i piszczelowych tych ptków (t. 2). Porównując 33

34 wrtości średnie mksymlnego ociążeni i siłę przy pęknięciu kości udowych w kolejnych terminch oceny (ryc. 23) możn stwierdzić, iż wrz z wiekiem kogutów S11 (grup III), P55 (grup IV) i kpłonów N88 (grup V) orz P55 (grup VIII) wytrzymłość ich kości udowych istotnie zwiększył się, co potwierdzono wrtościmi odksztłceni i przemieszczeni się ich przy ściskniu (ryc. 24) u kpłonów N88 (grup V) i P55 (grup VIII). Uzyskne wrtości mksymlnego ociążeni i siły przy pęknięciu kości piszczelowej wskzują, że u kogutów i kpłonów rodu S11 (grupy III i VII) orz P55 (grupy IV i VIII), tkże kpłonów N88 (grup V), wytrzymłość kości udowej wrz z wiekiem zwiększł się (ryc. 23), co znlzło potwierdzenie w wrtościch średnich przemieszczeni przy mksymlnym ociążeniu kości piszczelowych, w tych smych grupch ptków (ryc. 24). 4. WNIOSKI 1. Zrówno pochodzenie, jk i zieg kpłonowni ptków oddziływły n efektywność użytkowni wyrżoną spożyciem pszy i jej zużyciem n 1 kg przyrostu msy cił. Wykzno owiem, że kpłony spożywły mniej miesznek pszowych w cłym okresie odchowu niż koguty o tym smym pochodzeniu. 2. W wyniku ziegu kpłonowni njcięższe ptki w 16. tygodniu odchowu pozyskno z rodów N88 i P55. Z kolei ms cił 18- i 2- tygodniowych kogutów i kpłonów nie ył wyrźnie zróżnicown. Biorąc pod uwgę tygodniowe przyrosty msy cił, zkończenie odchowu kogutów R55 i P55 powinno przypdć w 18. tygodniu, ntomist N88 i S11 w 2. tygodniu życi. Njlepszym terminem zkończeni odchowu kpłonów z rodów N88 i S11 okzł się 18. tydzień, w przypdku kpłonów P55 2. tydzień życi. 3. Wydjność rzeźn w oceninych terminch uoju (16., 18. i 2. tydzień) nie ył cechą różnicującą koguty i kpłony. W rodch N88 i R55 od 18. tygodni odchowu pozyskiwno kpłony o istotnie njwiększej wydjności rzeźnej. Ntomist wrtość tej cechy u kogutów i kpłonów S11 i P55 w kolejnych tygodnich odchowu ył podon. 4. Ze względu n njwiększą msę tuszki i njlepsze jej umięśnienie, njrdziej do produkcji 16-tygodniowych kpłonów ndwły się koguty z rodu P55. Ms mięśni piersiowych w 18. tygodniu orz ms i udził mięśni nóg w 2. tygodniu odchowu nie różnicowły ptków rodowych ze względu n pochodzenie, jk i zieg kpłonowni. Biorąc pod uwgę msę mięśni piersiowych u kpłonów N88 i S11 orz msę mięśni ogółem w tuszce kpłonów R55, możn sugerowć, 34

35 że optymlnym terminem ich uoju jest 18. tydzień życi. Wykzno również, że zróżnicownie umięśnieni i otłuszczeni tuszek kogutów i kpłonów yło uwrunkowne pochodzeniem ptków. 5. Owód kltki piersiowej okzł się dorym wskźnikiem msy tuszki u kogutów N88, P55 i S11, u kpłonów pochodzących z rodów N88, R55, S11 i P55 nie tylko msy tuszki, le i msy mięsni piersiowych orz nóg. Z uwgi n wrtości współczynników korelcji njlepszym wskźnikiem umięśnieni kogutów i kpłonów ze wszystkich rodów ył długość mostk. 6. Pochodzenie ptków nie oddziływło istotnie n wrtości ph i prmetry rwy mięśni piersiowych orz nóg w 16., 18., i 2. tygodniu oceny. Wrz z wiekiem kogutów i kpłonów zdolność utrzymni wody w mięśnich zwiększł się, podonie jk ich wysycenie rwą żółtą. 7. Njwiększ zwrtość wody odznczł mięśnie piersiowe 18- tygodniowych kpłonów N88. Stwierdzono, że zieg kpłonowni istotnie wpływł n tę cechę jedynie u 18-tygodniowych ptków z rodu P55. Kpłony tego rodu, w porównniu z kogutmi, wyróżnił potwierdzon sttystycznie większ zwrtość iłk w mięśnich piersiowych, ntomist kpłony N88 mniejsz niż koguty. Kpłonownie okzło się również czynnikiem oddziływującym n zwrtość tłuszczu w mięśnich piersiowych 18-tygodniowych ptków z rodu N88 i P55 orz n zwrtość kolgenu u ptków z rodu S11. Njwiększy udził iłk w mięśnich nóg wykzno u kpłonów P55. Zieg kpłonowni wpłynął tkże n zwiększenie udziłu tłuszczu w mięśnich nóg 18-tygodniowych ptków z rodów N88, R55 orz P Zwrtość iłk w mięśnich piersiowych 2-tygodniowych kogutów różnił się w zleżności od pochodzeni, ntomist u kpłonów R55, S11 i P55 ył podon. Kpłony S11 i P55 w 2. tygodniu odchowu wyróżnił istotnie większ zwrtość tłuszczu w mięśnich piersiowych niż koguty z tych rodów. Zieg kpłonowni wpłynął istotnie n zwiększenie udziłu tłuszczu w mięśnich nóg 2- tygodniowych ptków ze wszystkich oceninych rodów. Udził iłk w mięśnich piersiowych wrz z wiekiem kogutów i kpłonów N88, R55, S11 i P55 zmienił się istotnie i odwrotnie proporcjonlnie do zwrtości wody. Otłuszczenie mięśni piersiowych kogutów N88 i P55 orz kpłonów S11 zwiększło się również z wiekiem, tk smo jk w przypdku mięśni nóg u kogutów N88, S11 i P55. Podone tendencje wzrostowe wrz z wiekiem kpłonów N88, R55 i P55 odnotowno w udzile kolgenu w mięśnich nóg, co rzem ze zwiększjącym się 35

36 ich otłuszczeniem, może wskzywć n polepszjącą się kruchość mięs. 9. Koguty P55 w 2. tygodniu odchowu cechowł njwiększ wytrzymłość kości w porównniu z pozostłymi (N88, R55, S11). U kpłonów N88 stwierdzono lepszą wytrzymłość kości niż u kogutów tego rodu, co może świdczyć o pozytywnym wpływie kpłonowni n tę cechę. Wrz z wiekiem u kogutów S11 i P55, tkże kpłonów N88 i P55 wykzno większą wytrzymłość kości. 5. PIŚMIENNICTWO [1] ADAMSKI M., WENCEK E Produkcj mięs droiowego w systemie gwrntownej jkości QAFP. Zeszyty rnżowe wyd. KRD IG, Wrszw : [2] ALLEN C. D., RUSSEL S. M., FLETCHER D. L The Brest Met Color nd ph to Shelf Life nd Odor Development. Poult. Sci., 76, 7 : [3] BAEZA E., GUY G., SALICHON M. R., JUIN H., KŁOSOWSKA D., ELIMINOWSKA WENADA G., ŚRUTEK M., ROSIŃSKI A Infuence of feeding systems, etensive vs intensiv, on ftty liver nd met production in geese. Arch. Geflügelk., 62 : [4] BEKKELE F., ADNØY T., GJØEN H. M., KATHLE J., ABEBE G. 21. Production Performnce of Dul Purpose Crosses of Two Indigenous with Two Eotic Chicken Breeds in Su-tropicl Enviroment. Interntionl Journl of Poultry Sci., 9, 7 : [5] BLUEHILL Oprogrmownie Instron [6] CALIK J., KRAWCZYK J. 21. Wyniki oceny wrtości użytkowej std zchowwczych kur nieśnych utrzymywnych n fermch wchorzelowie i Dusznikch (IZ PIB). Wyniki oceny wrtości użytkowej i hodowlnej populcji droiu ojętych progrmem ochrony zsoów genetycznych zwierząt, IZ PIB w Krkowie, KRD IG w Wrszwie, 6 : [7] CALIK J Wpływ kpłonowni kogutów rhode islnd red R 11 n msę cił orz wyrne prmetry jkości mięs. Mteriły konferencyjne. XXVI Międzynrodowe Sympozjum Droirskie Polskiego Oddziłu WPSA Nuk prktyce prktyk nuce, 8 1 Wrzesień 214 Kzimierz Dolny (prc w druku). [8] CARCIONE F., CHIELSA L. M., BALLABIO D., SONCIN S., BIONDI P. A., CATTANEO P., CANTONI C. 29. Ftty cid composition of lipid clsses in commercil rest muscle of cpons s mrker of the dietry ft source. Itlin Journl of Food Sci., 21, 2 :

37 [9] CASTELINI C., MUGNAI C., DAL BOSCO A. 21. Effect of orgnic production system on roiler crcss nd met qulity. Met Science 6 : [1] CHEN K. L., WU C. P., HONG Y. M. 2. Met qulity nd crcss trits of cpon in comprison with intct mle nd femle Tiwn country chickens. Journl of the Chinese Society of Animl Sci., 29, 1 : [11] CHEN K. L., HSIEH T. Y., CHIOU P. W. S. 26. Cponiztion Effects on Growth Performce nd Lipid Metolism in Tiwn Country Chickens Cockerels. Asin-Aust. J. Anim. Sci., 19, 3 : [12] CHEN K. L., CHANG M. H., TSAY S. M., HURNG H. Y., CHIOU P. W. S. 26. Effects of Cponiztion on Bone Chrcteristics nd Hisologicl Structure in Chickens. Asin-Aust. J. Anim. Sci., 19, 2 : [13] CHEN K. L., CHEN T. T., LIN K. J., CHIOU P. W. S. 27. The Effects of Cponiztion Age on Muscle Chrcteristics in Mle Chicken. Asin- Aust. J. Anim. Sci., 2, 11 : [14] CHEN K. L., TSAY S. M., LO D. Y., KUO F. J., WANG J. H., CHIOU P. W. S. 27. Effects of Cponiztion nd Testosterone on Bone nd Blood Prmeters of SCWL Mle Chickens. Aust. J. Anim. Sci., 2, 5 : [15] CHEN K., TSAY S. M., CHIOU P. W. S., CHEN T. W., WENG B. C. 29. Effects of cponiztion nd testosterone implnttion on immunity in mle chickens. Poultry Sci., 88 : [16] CHEN K. L., TSAY S. M.,CHIOU P. W. S., SUN C. P., WENG B. C. 21. Effects of cponiztion nd different forms of eogenous ndrogen implnttion on immunity in mle chicks. Poultry Sci., 89, 5. [17] CHEN T. T., HUANG C. C., LEE T. Y., LIN K. J., CHANG C. C., CHEN K. L. 21. Effect of cponiztion nd eogenous ndrogen implnttion on muscle chrcteristic of mle chickens. Poultry Sci., 89, 3. [18] CHEN S. Y., LI T. Y., TSAI CH. H., LO D. Y., CHEN K. L Gender, cponiztion nd eogenous estrogen effects on lipids, one nd lood chrcteristics in Tiwn country chickens. Animl Sci. Journl, 85 : [19] CZARNIECKI S. 1682, wyd. 21. Compendium ferculorum lo Zernie Potrw Muzeum Płc w Wilnowie. [2] DIAZ O., RODRÍGEZ L., TORRES A., COBOS A. 21. Chemicl composition nd physico-chemicl properties of met from cpons s ffected y reed nd ge. Spnish Journl of Agriculturl Reserch., 8, 1 : [21] DIAZ O., RODRÍGEZ L., TORRES A., COBOS A Ftty cid composition of the met from Mos reed nd commercil strin slughtered t different ges. Grsss y Aceites, 63, 3 :

38 [22] DIAZ O., RODRÍGEZ L., TORRES A., COBOS A Composition nd Physico Chemicl Properties of Met Cpons Feed Cerels. Journl of Integrtive Agriculture, 12, 11 : [23] DUAN J., SHAO F., SHAO Y., LI J., LING Y., TENG K., LI H., WU CH Androgen Inhiits Adiminl Ft Accumultion nd Negtively Regultes the PCK1 Gene in Mle Chickens. Journ. Pone. 8, 3 :1-1. [24] DURÁN A. M. 24. The effect of cponiztion on production indicies nd crcss nd met chrcteristic in free-rnge Etremeñ Azul chickens. Spnish Journl of Agriculturl Reserch., 2, 2 : [25] DUTTA R. K., ISLAM M. S., KABIR A Assesment of the production performnce nd economic efficiencies of ville chicken reeds (Gllus domesticus L.) in Rjshhi, Bngldesh. Univ. J. Zool. Rjshhi Univ., 31 : [26] DYREKTYWA RADY UE 99/74/WE. [27] EL KAZZI M., BORDAS A., GANDEMER G., MINVILLE F. 27. Divergent selection for residul food intke in Rhode Islnd Red egg lying lines: Gross crcse composition, crcse diposity nd lipid contents of tissues. British Poultry Science, 36, 5 : [28] ELIMINOWSKA WENDA G., KSIĄŻKIEWICZ J., KISIEL T., KŁOSOWSKA D., WALASIK K., BOGUCKA J. 21. Intrmusculr ftty tissue content in m. pectorlis superficilis nd m. iceps femoris of two different conservtive ducks flocks. XV Europen Symposium on the Qulity of Poultry Met, [29] FLEMING R. H., MCCORMACK H. A., WHITEHEAD C. C Bone structure nd strength t different ges in lying hens nd effects of dietry prticulte limestone, vitmin K nd scoric cid. Br. Poult. Sci., 39 : [3] FLETCHER D. L. 22. Poultry met qulity. World s Poult. Sci. J., 58, 2 : [31] FLOROWSKI T., SŁOWIŃSKI M., DASIEWICZ K. 22. Colour mesurements s method for the estimtion of certin chicken met qulity indictors. Electronic Journl of Polish Agriculturl Universities, Series Food Science nd Technology, 5, 2 : 1 9. [32] GORNOWICZ E., PIETRZAK M. 28. Wpływ pochodzeni kurcząt rojlerów n cechy rzeźne i jkość mięśni piersiowych. Rocz. Inst. Przem. Mięs. i Tł., 46, 1 : [33] GORNOWICZ E., LEWKO L. 21. Effectiveness of roiler met production in the light of ecologicl frming system. Polutry, Rits, Nutri, Fish Modern Trends in Met Production, [34] GRAU R., HAMM R Eine einfche Methode zur Bestimmung der Wsserindung im Fleisch. Fleischwirtschft, 4 :

39 [35] GUS Mły Rocznik Sttystyczny Polski. Wrszw, s [36] Hque M. E., Howlider M. A. R., Huque Q. M. E Growth Performnce nd Met Yield Chrcteristics of Ntive Nked Neck nd Their Crosses with Eotic Chicken. Journl of Applied Animl Reserch, 16, 1 : [37] INSTRUKCJA TECHNOLOGICZNA. 21. Zsdy wychowu i chowu kur Ros. Wyd. Zrodow Ferm Kur Rszczew sp. z o. o., Konstntynów Łódzki. [38] JACOB J., MATHER F. B. 2. Cpons. University of Florid Etension Institute of Food nd Agriculturl Science, Fctsheet PS-54 : 1 4. [39] JATURASHITA S., KAYAN A., WICKE M. 28. Crcss nd met chrcteristics of mle chickens etween Thi indigenous compred with improved lyer reeds nd their crossred. Arch. Tierz. 51, 3 : [4] JATURASITHA S., SRIKANCHAI T., KREUZER M., WICKE M. 28. Differences in Crcss nd Met Chrcteristics Between Chicken Indigenous to Northern Thilnd (Blck-Bonded nd Thi Ntive) nd Imported Etensive Breeds (Bresse nd Rhode Islnd Red). Poultry Sci., 87 : [41] KARAMUCKI T., GARDZIELEWSKA J., JAKUBOWSKA M., RYBAK K., GARCZEWSKA J. 213 The Reltionship etween Colour nd ph in cold stored Qulity Brest Muscle. Ann. Anim. Sci., 2 : [42] KASPEREK K., KWIECIEŃ M., GRELA M., PAŁYSZKA M., JEŻEWSKA WITKOWSKA G Wpływ kpłonowni zielononóżki kuroptwinej n wyrne cechy rzeźne. Mteriły konferencyjne. XXVI Międzynrodowe Sympozjum Droirskie Polskiego Oddziłu WPSA Nuk prktyce prktyk nuce, 8 1 Wrzesień 214 Kzimierz Dolny (prc w druku). [43] KHANTAPRAB S., NIKKI T., NOBOKUNI K Effect of Restricted Feed Intke on the Growth of Muscle nd Ft Deposition in Broiler Chickens. Jpn. Poult. Sci., 34 : [44] KHAWAJA T., KHAN S. H., MUKHTAR N., PARVEEN A Compritive study of growth performnce, met qulity nd hemtologicl prmeters of Fyoumi, Rhode Islnd Red nd their reciprocl crossred chickens. Itlin Journl of Animl Sci., 11: 39. [45] KHAWAJA T., KHAN S. H., MUKHTAR N., PARVEEN A., FAREED G Production performnce, egg qulity nd iochemicl prmeters of three wy crossred with reciprocl F 1 crossred chickens in sutropicl environment. Itlin Journl of Animl Sci., 12, 1, 21. [46] KLEIN S., FLOCK D., ELLENDORF F. 23. Mngement of newly htched mle lyer chicks current knowledge on se determintion nd se 39

40 dignosis in chicken : potentil solutions. World s Poul. Sci. J., 59, 1 : [47] KLONT R. E., BROCKS L., EIKELENBOOM G Muscle Fire Type nd Met Qulity. Met Science, 49 : [48] KOSARACHUKWU CH. O., OKECHUKWU O., IHESHIULOR M., OMEDE A., OGBUEWU P. I. 21. Effect of strin on growth, crcss chrcteristics nd met qulity of roilers rered for 12 weeks. New York Science Journl, 3: 5. [49] KRAJOWA RADA DROBIARSTWA IZBA GOSPODARCZA W WARSZAWIE Księgi hodowlne kur nieśnych (mteriły niepulikowne). [5] KRAJOWA RADA DROBIARSTWA IZBA GOSPODARCZA W WARSZAWIE Rport użytkowni i produkcji kur nieśnych (mteriły niepulikowne). [51] Kuo LUNG CH., TSAI TZU CH., KUO JOONG L., PETER WEN SHYG CH. 27. The Effects of Cponiztion Age on Muscle Chrcteristic in Mle Chicken. Asin-Aust. J. Anim. Sci., 11: [52] LIN CH. Y., HSU J. CH. 22. Effects of Surgicl Cponiztion on Growth Performnce, Fier Dimeter nd Some Physicl Properties of Muscles in Tiwn Country Chickens Cockerels. Asin-Aust. J. Anim. Sci., 15, 3 : [53] LIN CH. HSU J. CH. 23. Influencee of Cponiztion on the Crcss Chrcterisics in Tiwn Country Chhicken Cockerels. Asin Aust. J. Anim. Sci., 16, 4 ; [54] LIN CH. HSU J. CH. 23. Comprison of some selected growth, physiologicl nd one chrcteristics of cpon, slip nd interct irds in Tiwn country chicken cockerels. Asin Austrlsin Journl of Animl Sci., 16, 1 : [55] MAHMUD M. A., SHABA P., GANA J., YISA H. Y., NDAGIMBA R Effects of surgicl cponiztion on growth, crcss nd some hemtologicl prmeters in cocherel chickens. Sokoto Journl of Veterinry Sci., 2 : [56] MALOVRH Š., HRIBERŠEK K., TERČIČ D., VOLK M., ŽLENDER B., POLAK T., HOLCMAN A. 29. Sensory trits of cpon met in Tyree chicken genotypes. Act Agriculture Slovenic, 94, 1 : [57] Ms N., Šermn V., Horvt Ž., Strkov E., Vlpotić H., Mikulec Ž., Mšek T., Suchy P., Vince S Use of rewer s yest in feeding cpons. Vet. Arhiv, 83, 3 : [58] MAŠEK T., SEVERIN K., GOTTSTEIN Ž., FILIPOVIĆ N., STJEVIĆ Z., MIKULEC Ž Effects of erly cstrtion performnce, serum lipids, ftty cid profile nd desturtion indees in mle chicken roilers fed diet with incresed ft kontent. Vet. Arhiv., 83, 2 :

41 [59] MASUNO T. 29. Implementtion nd drwcks of cponiztion in hillside villge in northern Thilnd. Livestock Reserch for Rurl Development, 21, 9, 1 9. [6] MIGUEL J. A., CIRIA J., ASENJO B., CALVO L. 28. Effect of cponistion on growth nd on crcss nd met chrcteristics in Cstelln Negr ntive Spnish chicken. Animl, 2, 2 : [61] MOREKI J. C., VAN DER MERWE H. J., HAYES J. P Influence of dietry clcium levels on one development in roiler reeder hens. Online J. Anim. Feed Res., 1, 2 : [62] MUNIRA K. N., UDDIN M. J., FARAQUE S., PARVEZ M. S., MIAH M. Y., SIDDIQUI M. S. I. 26. Compritive Study on Crcss Chrcteristics of Different Genetic Groups of Spent Hen in Bngldesh. Interntionl Journl of Poultry Sci., 5, 2 : [63] MURAWSKA D., BOCHNO R., MICHALIK D., JANISZEWSKA M. 25. Age relted chnges in the crcss tissue composition nd distriution of met nd ft with skin in crcss of lying type cockerels. Arch. Geflügelk., 69, 3 ; [64] MURAWSKA D., BOCHNO R. 26. Porównnie kogutów typu nieśnego z kurczętmi rojlermi pod względem msy cił, zużyci pszy i kosztów produkcji żywc rzeźnego. Act Sci. Pol., Zootechnic 5, 1 : [65] MURAWSKA D., BOCHNO R. 27. Comprison of the Slughter Qulity of Lyer Type Cockerels nd Broiler Chickens. The Journl of Poultry Sci., 44 : [66] NANDI S., MCBRIDE D., BLANCO R., CLINTON M. 23. Se dignosis nd se determintion. World s Poul. Sci. J., 59 : [67] Pyne L. F Cpon production. Agriculturl Eperiment Sttion, Knss Stte Collge of Agriculture nd Applied Science. Bulletin 274 : [68] POŁTOWICZ K., DOKTOR J Effect of slughter ge on performnce nd met qulity of slow growing roiler chickens. Ann. Anim. Sci., 12, 4 : [69] POLSKA NORMA ICS PN A 8219 : 21. Mięso i przetwory mięsne Ozncznie zwrtości tłuszczu, iłk i wody Metod spektrometrii trnsmisyjnej w liskiej podczerwieni (NIT) z wykorzystniem klircji n sztucznych siecich neuronowych (ANN). [7] POLSKA NORMA PN ISO 2917 : 21. Mięso i przetwory mięsne. Pomir ph. 41

42 [71] PRACA ZBIOROWA POD REDAKCJĄ SMULIKOWSKIEJ S., RUTKOWSKEGO A. 25. Zleceni żywieniowe i wrtości pokrmowe psz. Normy żywieni droiu. Inst. Fizj. i Żyw. Zw. PAN, wyd. III. [72] QIAO M., FLETCHER D. L., SMITH D. P., NORTHCUTT J. K. 21. The Effect of Broiler Brest Met Color on ph, Moisture, Wter-Holding Cpcity, nd Emulsifiction Cpcity. Poult. Sci., 8, 5 : [73] QIAO M., FLETCHER D. L., NORTHCUTT J. K., SMITH D. P. 22. The Reltionhip Between Rw Broiler Brest Met Color nd Composition. Poultry Science, 81 : [74] RAHMAN M. M., ISLAM M. A., ALI M. Y., KHODAKER M. E. A., HOSSAIN M.M. 24. Effect of Cponiztion on Body Weight, Hemtologicl Trits nd Blood Cholesterol Concentrtion of Nr Chicken. Interntionl Journl of Poultry Science. 3, 4 : [75] RATH N. C., HUFF G. R., HUFF W. E, BALOG J. M. 2. Fctors Regulting Bone Mturity nd Strength in Poultry. Poultry Sci., 79 : [76] ROEBUCK S Instruction Book Esy On Cponizing Set. Chicgo, wyd. III. [77] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 543/28. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej [78] RIKIMARU K., OGAWA S., KOMASTU M., ISHIZUKA J. 29. Effects of cponiztion on met qulity of Hini-jidori chicken. Journl of Poultry Sci. 46, 4 : [79] RIKIMARU K., TAKAHASHI H., NICHOLS M. A An efficient method of erly cponiztion in slow growing met type chickens. Poultry Sci., 9 : [8] RUSZCZYC Z Metodyk doświdczeń zootechnicznych. PWRiL Wrszw, wyd. III. [81] SABRI H. M., KHATTAB M. S., ABDEL GHANY A. M. 2. Genetic nlysis for ody weight trits of dilled crossing involving Rhode Islnd Red, White Leghorn, Fyoumi nd Dndrwi chickens. Annls of Agriculture Science, Moshtothor, 38, 4 : [82] SEVERIN K., MAŠEK T., HORVATEK D., KONJEVIĆ D., JANICKI Z., CVRTILA Ž., KOZAČINSKI L., HADŽIOSMANOVIČ M., BARIĆ-RAFAJ R. 26. The effect of cstrtion on the growth prmeters, crcss yield nd met chemicl composition of intesively rered Common Phesnt (Phsinus colchicus colchicus L.). Itl. J. Anim. Sci., 6 : [83] SHAO Y., WU CH., LI J., ZHAO CH. 29. The Effects of Different Cponiztion Age on Growth Performce nd Blood Prmeters in Mle Tietn Chicken. Asin Journl of Animls & Veterinry Advnces. 4, 5 :

43 [84] SILVERSIDES F. G., SINGH R., CHENG K. M., KORVER D. R Comprison of one of 4 strins of lying hens kept in conventionl cges nd floor pens.poultry Sci., 91 : 1-7 [85] SINANOGLOU V. J., MANTIS F., MINADIS MEIMARGOGLOU S., SYMEON G. K., BIZELIS L. A Effects of cponistion on lipid nd ftty cid composition of intrmusculr nd dominl ft of medium growth roilers. British Poultry Sci., 52, 3 : [86] SIRRI F., BIANCHI M., PETRACCI M., MELLUZI A. 29. Influence of prtil nd complete cponiztion on chicken met qulity. Poultry Sci., 88, 7 : [87] STATISTICA PL. USER S GUIDE Version 1., series 111. [88] SYMEON G. K., CHARISMIADON M., MANTIS F., BIZELIS I., KOMINAKIS A., ROGDAKIS E Effect of cponiztion n ft metolism relted iochemicl chrcteristic of roiler. Journl of Animl Physiology nd Animl Nutrition, 97 : [89] SYMEON G. K., MANTIS F., BIZELIS I., KOMINAKIS A., ROGDAKIS E. 21. Effects of cponiztion on growth performnce, crcss composition, nd met qulity of medium growth roilers. Poultry Sci., 89, 7 : [9] SYMEON G. K., MANTIS F., BIZELIS I., KOMINAKIS A., ROGDAKIS E Effect of cponiztion on growth performnce, crcss composition nd met qulity of mles of lyer line. Animl, 6, 12 : [91] ŚWIĄTKIEWICZ S., KORELESKI J. 28. The effect of zinc nd mngnese source in the diet for lying hens on eggshell nd ones qulity. Veterinrni Medicin, 53, 1 : [92] TERCIC D., KOVAC M., HOLCMAN A Effects of dietry energy density nd corsely ground mize supplementtion on growth performnce, crcss trits nd met qulity of cpons. Archiv Für Geflügelk., 76, 1 : [93] Tesfye E., DESSIE T., IBRAHIM D., MELLESSE A Effect of Feed Restriction on Crcss Yield Chrcteristic nd Economic Advntges of Rhode Islnd Red Pullets. Interntionl Journl of Agriculture nd Forestry 1, 1 : [94] TESFAYE E., TAMIR B., HAILE A., DESSIE T Effect of skip - - dy feed restriction on crcss yield chrcteristic nd economic dvntges of Rhode Islnd Red Pullets. Africn Journl of Agriculturl Reserch 9, 4 : [95] THUTWA K., NSOSO S. J., KGWATALALA P. M., MOREKI J. C Compritive Live Weight, Growth Performnce, Feed Intke, Crcss Trits nd Met Qulity in Two Strins of Tswn Chicken Rised Under Intensive 43

44 System in South Est District of Botswn. Int. J. Appl. Poult. Res., 1: [96] TOUGAN P. U., DAHOUDA M., SALIFOU C. F. A., AHONOU G. S., KPODEKON M. T., MENSAH G. A., KOSSOU D. N. F., MENOU C., KOGBETO C. E., LOGNAY G., THEWIS, YOUSSAO I. A. K Reltionships etween crcss trits nd offl components in locl poultry popultions (gllus gllus) of Benin. J. Appl. Biosci., 69 : [97] TOUGAN P. U., DAUOUDA M., FOLAKÈ CH., SALIFOU A., AHOUNOU S. G. A., KPODEKON M. T., MENSAH G. A., THEWIS A., KARIM I. Y. A. K Conversion of chicken muscle to met nd fctors ffecting chicken met qulity: review. Interntionl Journl of Agronomy nd Agriculturl Reserch, 3, 8 : 1 2. [98] TOR M., ESTANY J., VILLALBA D., MOLINA E., CUBILÓ D. 22. Comprison of crcss composition y prts nd tissues etween cocks nd cpons. Anim. Res., 51, 5 : [99] TOR M., ESTANY J., FRANCESCH A., CUBILÓ M. D. 25. Comprison on ftty cid profiles of edile met, dipose tissues nd muscles etween cocks nd cpons. Anim. Res., 54, 5 : [1] WENCEK E., KOŹLECKA M., RADZISZEWSKA J., ADAMSKI M Wyniki oceny wrtości użytkowej droiu w 212 roku. Wyd. Widomości Droirskie Sp. z o. o. : [11] WENCEK E., KAŁUŻNA I., KOŹLECKA M., MISZKIEL I., PAŁYSZKA M., PROKOPIAK H., RADZISZEWSKA J., SUCHOCKI W., WINIARSKI K., ADAMSKI M Wyniki oceny wrtości użytkowej droiu w 213 roku. Wyd. Widomości Droirskie Sp. z o. o. : [12] WHITEHEAD C. C. 2. Genotype nd nutrition interction to one strength in lying hens. Lohmnn Informtion, 23 : [13] VOLK M., MALENŠEK J., PREVOLNIK M., ŠKRLEP M., ŠEGULA B., ČANDEK POTOKAR M., BAVEC M Differences in Crcss nd Met Qulity etween Orgniclly Rered Cocks nd Cpons. Agriculture Conspectus Scientificus, 76, 3 : [14] ZAWADZKA M., MURAWSKA D., MICHALIK D Wyrne cechy wrtości rzeźnej kpłonów zielononóżki kuroptwinej i rhode islnd red. XXVI Międzynrodowe Sympozjum Droirskie Polskiego Oddziłu WPSA Nuk prktyce prktyk nuce, 8 1 Wrzesień 214 Kzimierz Dolny (prc w druku). [15] ZEN System for Imge Processing nd Anlysis. Oprogrmownie dl mikroskopu Scope.A1 AXIO. [16] ZHANG B., COON C. N The reltionship of vrious tii one mesurements in hens. Poultry Sci., 76 :

45 [17] ZIOŁECKI J., DORUCHOWSKI W Metod oceny wrtości rzeźnej droiu. Wyd. COBRD Poznń, s

46 TABELE OD 2 DO 2 46

47 TABELA 2. Spożycie pszy przez jednego ptk i zużycie n 1 kg msy cił Grup* I II III IV V VI VII VIII Tygodnie odchowu Spożycie pszy przez jednego ptk w nrstjąco wyróżnionym (g) okresie (kg) K O G U T Y 1,25 3,4 3,5 1,25 4,36 4,5 1,25 4,5 4,8 1,25 4,36 4,5 1, 3,4 3,5 1, 4,15 3,6 1,2 4, 3,9 1,2 3, K A P Ł O N Y Zużycie pszy n 1 kg przyrostu (kg) w wyróżnionym nrstjąco okresie 1,96 2,4 2,13 2,49 2,87 2,51 1,81 2,71 2,5 2,6 2,96 2,64 1,46 1,93 1,76 1,92 3,12 2,5 1,87 2,58 2,11 1,96 1,97 1,96 3,27 4,97 2,49 3,68 5,63 1,81 3,46 5,49 2,6 3,81 5,94 1,46 2,5 3,97 1,92 3,88 6,8 1,87 3,36 4,93 1,96 2,62 4, ,8 96 2,49 *sttystycznie istotnych różnic między grupmi nie oliczno I koguty N88, II koguty R55, III koguty S11, IV koguty P55, V kpłony N88, VI kpłony R55, VII kpłony S11, VIII kpłony P55 47

48 TABELA 3. Wrtości średnie () i odchyleni stndrdowe () msy cił orz temp wzrostu w czsie odchowu kogutów i kpłonów Grup I II III IV V VI VII VIII Tygodnie życi ms cił (g) tempo wzrostu (%) piskląt K O G U T Y 42,3 ±2,8 4,3 ±3,2 39, c ±2,8 36,7 cd ±2,8 41,5 ±2,9 4,6 ±2,4 4,2 ±2,9 35,3 d ±2,9 228,1 c ±45,7 2,4 c ±36,9 283,4 ±28,4 23,3 c ±47,1 252,3 ±4,9 191, c ±33,9 239,3 c ±42,3 226,6 c ±3,5 639, ±117,9 51,8 c ±15,5 692,2 ±7,7 66,8 ±95,4 683,9 ±118,8 52,3 c ±84,2 641,1 ±81,4 613,4 ±95, 1424,1 cd ±223,1 1526,1 cd ±237,8 1663,2 c ±169,9 1472,7 cd ±295, 1758,3 ±273,3 1328,6 d ±264,8 1548,1 cd ±19,9 1829,2 ±385, 152,7 c ±339,5 1695,7 ±277,1 1863,2 ±199,2 1672,7 ±326,2 K A P Ł O N Y 1862,5 ±316, 1328,8 c ±296,5 1848, ±243,9 1845,8 ±391,2 1641,4 c ±415,3 1795,7 c ±36,7 1921,1 ±248,4 173, c ±323,6 1987,5 ±353, 1438,1 c ±332,4 1864,4 ±215,4 1929,2 ±42,7 135,7 cd ±11,5 131,5 cd ±11,9 151,2 ±6,1 143,8 ±8,5 142,6 ±7,4 128,4 d ±11,6 14,9 c ±11,7 145,5 c ±7,6 94,7 ±11,4 85,1 ±1,1 83,6 ±8,7 9,1 ±1,7 91,6 ±1,6 92,1 ±15,2 91,5 ±13,2 91,8 ±7,1,, c - wrtości średnie oznczone różnymi litermi w kolumnch różnią się sttystycznie istotnie (P,5) 76,1 c ±13,9 11,6 ±1,7 82,3 c ±8,4 82,1 c ±13,9 87,8 c ±13,4 86,3 c ±16,2 82,7 c ±9,8 98,2 ±13,1 5,2 de ±9,2 1,4 cd ±5,1 11,3 c ±5,2 12,9 ±4,4 5,5 cde ±7,1,, 17,5 ±4,7 4,8 e ±6,4 6,5 ±9,6 5,6 ±4,6 2,8 ±8,6 1,9 ±5,8 6,4 ±4, 8, ±6,8 1, ±7,5 4,5 ±6,1 48

49 TABELA 4. Wrtości średnie () i odchyleni stndrdowe () msy cił i cech rzeźnych w 16. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Grup I II III IV V VI VII VIII cił przed uojem 137, c ±67,5 146, c ±69,9 155, ±52,7 14, c ±94,3 168, ±78,9 155, ±52,7 155, ±52,7 178, ±63,2 ms (g) tuszki ptroszonej z szyją 858,5 c ±59,7 923,4 c ±67,8 997,6 ±47,3 915,6 c ±17,3 986,1 c ±18, 913, c ±39,2 951,7 c ±57,2 1128,1 ±79,6 wydjność rzeźn (%) 62,7 ±,9 63,2 ±,7 64,4 ±,7 65,3 ±1,3 58,6 ±1,4 58,9 ±,8 61,4 ±,8 63,3 ±,8 Cech ms i procentowy udził w tuszce skrzydeł szyi ez skóry pozostłości tuszki g % g % g % 128,7 ±3,3 13,2 ±3,9 139,2 ±1,4 126,4 ±4,5 14,6 ±3,8 127,7 ±2,2 134,4 ±3,7 148,8 ±4,5 K O G U T Y 14,9 48,9 ±,8 ±4,7 14,1 52,3 ±,9 ±6,8 13,9 53,3 ±,9 ±9,3 13,9 53,3 ±1,2 ±11,9 K A P Ł O N Y 14,3 55, ±,7 ±1,1 13,9 5,3 ±,8 ±11,2 14,1 49,5 ±,6 ±1,6 13,2 55,8 ±,7 ±5,6 5,7 ±,7 5,7 ±,6 5,3 ±,9 5,8 ±1,3 5,6 ±,6 5,5 ±1,1 5,2 ±1,2 4,9 ±,5 283,1 ±77,9 313,6 ±4,3 333,6 ±18,4 314,6 ±34,9 331,2 ±33,6 321,7 ±27,3 323,4 31,9 6,8 42,7,, c - wrtości średnie oznczone różnymi litermi w kolumnch różnią się sttystycznie istotnie (P,5) 32,9 ±8,8 33,9 ±3, 33,5 ±1,5 34,5 ±3, 33,7 ±2,5 35,3 ±3,4 33,9 ±2,5 31,9 ±2,3 podroy (g) żołądek wątro serce łącznie 32,5 c ±4,1 42,1 c ±7,6 47,5 ±5,6 43,6 c ±6,9 33,7 c ±5,2 44,5 c ±6,9 46,3 c ±8,8 49,6 ±1,8 29,7 ±3,3 28,4 ±2,4 32,6 ±3,8 24,7 ±5, 33,7 ±4,1 3,4 ±4,1 31,2 ±5,5 33,5 ±4,4 6,2 ±,9 7,2 ±,7 6,1 ±,7 6,1 ±1,3 6,6 1,4 6,5 ±,9 5,8 ±,5 8,4 ±1,9 68,3 c ±6,5 77,8 c ±8,6 86,2 ±6,5 74,4 c ±7,2 74,1 c ±8, 81,3 c ±7,2 83,3 c ±9,6 91,5 ±14,6 49

50 TABELA 5. Wrtości średnie () i odchyleni stndrdowe () msy i udziłu mięśni orz skóry z tłuszczem podskórnym i tłuszczu sdełkowego w 16. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Grup I II III IV V VI VII VIII mięśni piersiowych nóg ogółem Cech ms i procentowy udził w tuszce ptroszonej z szyją 5 skóry z tłuszczem podskórnym tłuszczu sdełkowego skóry z tłuszczem podskórnym i tłuszczu sdełkowego g % g % g % g % g % g % K O G U T Y 118,1 13,7 24,8 23,9 322,9 37,6 7,5 c 8,2 4,4,5 74,9 8,8 ±28,7 ±3,4 ±37,3 ±3,9 ±55,4 ±5,9 ±17,8 ±2,3 ±8,3 ±1, ±25,3 3,3 133,1 14,4 196,8 21,4 329,8 35,7 94,4 c 1,2 3,2,4 97,6 1,6 ±17,8 ±1,4 ±31,6 ±3,2 ±36,2 ±3,1 ±11,8 ±1,1 ±3,5 ±,4 ±13,7 ±1,4 136,6 13,7 226,4 22,7 363, 36,3 1,9 1,1 7,6,7 18,5 1,9 ±2,9 ±1,8 ±17,1 ±1,1 ±33, ±2,2 ±1,3 ±,9 ±5,3 ±,5 ±12,7 ±1, 117,9 12,8 2,6 21,8 318,5 34,7 93,4 c 1,1 9,4 1, 12,8 11,2 ±27,3 ±2,2 ±34,8 ±2,2 ±6,9 ±4,3 ±19,2 ±1,2 ±5,4 ±,5 ±2,5 ±1,2 14,1 ±2,6 118,7 ±22,7 13,1 ±14,7 171,1 ±18,5 14,2 ±1,1 12,9 ±2,3 13,7 ±1,4 15,2 ±1,5 32,2 32,9 198,9 ±22,7 22,3 ±2,3 26,9 ±19,3 23,5 ±1,3 21,8 ±1,9 23,1 ±1,4 23,2 ±1,6 372,3 ±51,9 317,7 ±4,4 35,4 ±32,5 432,1 ±27,9 K A P Ł O N Y 37,7 8,7 c ±2,1 ±16,9 34,7 91,3 c ±3,6 ±9,9 36,8 9,2 c ±2,6 ±11,9 38,4 116,7 ±2,1 ±22,5,, c - wrtości średnie oznczone różnymi litermi w kolumnch różnią się sttystycznie istotnie (P,5) 8,1 ±1,2 9,9 ±1, 9,5 ±1,1 1,3 ±1,9 6,4 ±6,7 4,4 ±4,5 3,9 ±2,2 4, ±2,1,6 ±,7,5 ±,5,4 ±,2 1,2 ±1, 87,1 ±22,3 95,6 ±13,6 94,1 ±13,2 13,7 ±27,8 8,8 ±1,7 1,5 ±1,4 9,9 ±1,2 11,6 ±2,2

51 TABELA 6. Wrtości średnie () i odchyleni stndrdowe () msy cił i cech rzeźnych w 18. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Grup I II III IV V VI VII VIII cił przed uojem 152, ±63,2 171, ±119,7 182, ±42,2 1577,8 ±139,4 189, ±19,1 152, ±113,5 18, ±66,7 181, ±73,8 ms (g) tuszki ptroszonej z szyją 94,2 d ±55,2 135,5 cd ±96,3 1181,6 ±28,1 115,4 cd ±12, 1155,3 ±135,6 958,3 cd ±87,5 191,4 c ±84,7 1149,9 ±78,7 wydjność rzeźn (%) 59,5 ±1,9 6,5 ±2,8 64,9 ±1,5 64,4 ±3,2 63,8 ±1,8 63, ±3, 6,6 ±3,4 63,5 ±2,8 Cech ms i procentowy udził w tuszce skrzydeł szyi ez skóry pozostłości tuszki g % g % g % 13, c ±1,4 136,9 c ±12,5 153,6 ±9,3 137,5 c ±1,8 158,9 ±14,6 127,5 c ±15,1 145,4 c 9,9 147,2 ±1,4 K O G U T Y 14, 5,6 ±,6 ±8,1 13,3 53,2 ±1,2 ±8,6 12,9 54,4 ±,7 ±8,8 13,6 5,5 ±,9 ±6,6 K A P Ł O N Y 13,8 58,7 ±,7 ±6,5 13,3 47,5 ±1,1 ±7,8 13,3 56,8 ±,4 ±9,9 12,8 6,5 ±,9 ±12,2 5,6 ±,7 5,1 ±,8 4,6 ±,7 4,9 ±,7 5,1 ±,6 4,9 ±,7 5,2 ±,7 5,3 ±1,2 31, ±17,7 326,1 ±43,4 365, ±32,5 337,2 ±34,3 37,9 ±4,3 31,1 ±28,6 367,8 ±28,5 364,2 ±29,,, c - wrtości średnie oznczone różnymi litermi w kolumnch różnią się sttystycznie istotnie (P,5) 34,3 ±1,8 31,5 ±3, 3,9 ±2,7 33,3 ±2,5 32,2 ±2,3 32,4 ±1,7 33,8 ±2,4 31,7 ±2,4 podroy (g) żołądek wątro serce łącznie 36,6 ±4,6 53,2 ±12, 51,8 ±3,3 57,3 ±11,5 43, ±1,9 45,3 ±9,1 53,4 ±4,5 52,1 ±6,2 32,5 ±3,9 33,7 ±4,5 36,5 ±4,2 29,8 ±3,2 38,2 ±3,9 29,7 ±3,2 34,1 ±4,8 34,6 ±4,7 5,5 ±2,2 8,4 ±7,5 7,5 ±,9 8, ±1, 7,7 ±1,2 6,6 ±,7 7,2 ±1,2 7,4 ±1, 74,6 ±4,9 95,2 ±14,6 95,8 4,3 ±95,1 12,7 88,9 ±11,4 81,6 ±12, 94,6 ±8,6 94,1 ±9,3 51

52 TABELA 7. Wrtości średnie () i odchyleni stndrdowe () msy i udziłu mięśni orz skóry z tłuszczem podskórnym i tłuszczu sdełkowego w 18. Tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Grup I II III IV V VI VII VIII mięśni piersiowych nóg ogółem Cech ms i procentowy udził w tuszce ptroszonej z szyją 52 skóry z tłuszczem podskórnym tłuszczu sdełkowego skóry z tłuszczem podskórnym i tłuszczu sdełkowego g % g % g % g % g % g % K O G U T Y 123,7 13,7 219,5 c 24,3 343,2 c 37,9 68, c 7,5 2,3,3 7,3 c 7,8 ±13,2 ±1,4 ±19,6 ±,4 ±25,9 ±1,4 ±1,4 ±,9 ±1,5 ±,2 ±11,1 ±1, 165,9 15,9 244,4 c 23,6 41,3 c 39,6 13,6 1, 5,5,5 19,1 1,5 ±3, ±1,8 ±29,4 ±,7 ±53,6 ±2,9 ±15,9 ±1,2 ±4,9 ±,4 ±18,4 ±1,4 179,7 15,2 296,9 25,1 476,6 4,3 121,6 1,3 1,4,9 131,9 11,2 ±14,1 ±1,2 ±17,7 ±1,4 ±28,1 ±2,3 ±13,2 ±1,1 ±6,5 ±,5 ±13,2 ±1, 142, 13,9 252,6 c 24,9 394,6 c 38,7 86,8 c 8,5 8,9,9 95,7 c 9,4 ±32,5 ±2,3 ±35,5 ±2,7 ±63,2 ±4,1 ±13,3 ±,9 ±4,7 ±,4 ±14,7 ±,9 164,6 ±35,6 142,7 ±25,4 153,7 ±17,8 178,6 ±24, 14,1 ±1,7 14,9 ±2,4 14,1 ±1,1 15,5 ±1,3 287,5 ±38,9 224,8 c ±31,4 254,1 c ±29,5 27,6 c ±29,2 24,9 ±1,6 23,4 ±1,6 23,3 ±1,9 23,5 ±1,7 452,1 ±71,1 367,5 c ±46,3 47,8 c ±43,1 449,2 ±51,7 K A P Ł O N Y 38,9 15,1 ±2,3 ±2,9 38,3 98, ±2,4 ±12,6 37,3 17,4 ±2,5 ±19,3 39, 113,4 ±2,8 ±24,5 9,1 ±1,2 1,2 ±1,1 9,8 ±1,2 9,8 ±1,7,, c - wrtości średnie oznczone różnymi litermi w kolumnch różnią się sttystycznie istotnie (P,5) 9,5 ±4,8 7,7 ±4,7 6,2 ±2,9 15,4 ±13,1,8 ±,4,8 ±,5,6 ±,3 1,3 ±1,2 114,6 ±25,3 15,7 ±12,3 113,6 ±21,1 128,8 ±31,2 9,9 ±1,5 11,1 ±1,2 1,3 ±1,3 11,1 ±2,2

53 TABELA 8. Wrtości średnie () i odchyleni stndrdowe () msy cił i cech rzeźnych w 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Grup I II III IV V VI VII VIII cił przed uojem 165, c ±21,4 181, c ±233,1 19, ± 81,6 172, c ±131,7 193, ±182,9 156, c ±211,9 181, c ±119,7 2, ±235,7 ms (g) tuszki ptroszonej z szyją 145,6 c ±164,7 117,6 c ±163,9 1249,9 ±82,9 1155,8 c ±16,1 1295,9 ±188, 969,4 c ±152,9 115,7 c ±71,5 1321,8 ±183,3 wydjność rzeźn (%) 63,2 ±4,2 61,1 ±3,4 65,7 ±2,1 67,1 ±1,3 66,9 ±3,8 62, ±1,9 63,6 ±1,5 65,9 ±2,6 Cech ms i procentowy udził w tuszce podroy (g) skrzydeł szyi ez skóry pozostłości tuszki żołądek wątro serce łącznie g % g % g % K O G U T Y 15,2 14,5 63,3 6, 344, 33,1 45,1 3,4 7,1 82,6 ±19,8 ±1,2 ±13,8 ±,6 ±52,5 ±3,1 ±6,7 ±4,8 ±1,7 ±1,5 152,1 13,7 58,4 5,3 341,1 3,8 49,9 38,5 8,6 96,9 ±22,1 ±,6 ±8,8 ±,7 ±65,9 ±3,7 ±7,7 ±7,1 ±1,5 ±12,9 164,2 13,2 61,4 4,9 387,4 31,1 52,6 34,9 8,6 96,1 ±12,3 ±,8 ±9,6 ±,8 ±21,1 ±1,9 ±6,1 ±3,6 ±1,3 ±6,8 154,8 13,4 64,7 5,6 364,8 31,8 47,9 31,2 9,1 88,2 ±1,9 ±,9 ±11,8 ±,8 ±28,5 ±3,8 ±8,4 ±5,3 ±2,3 ±12,2 176,7 ±21,2 138,4 ±22,6 156,8 ±12,5 172,9 ±24,5 K A P Ł O N Y 13,7 68, ±,9 ±1,8 14,3 51,3 ±,6 ±6,5 13,6 6,8 ±,9 ±13,2 13,1 66,6 ±,8 ±1,1 5,2 ±,7 5,4 ±,9 5,3 ±1,2 5,1 ±1,1 416,1 ±46,4 314,7 ±45,7 367,5 ±35,4 43,5 ±51,7,, c - wrtości średnie oznczone różnymi litermi w kolumnch różnią się sttystycznie istotnie (P,5) 32,3 ±2,6 32,6 ±3, 31,9 ±2,8 3,6 ±1,1 42,9 ±6,9 44,5 ±6,9 51,1 ±1,2 56,4 ±12,7 36,7 ±4,2 31,3 ±4,9 33,8 ±3,6 35,1 ±4,9 8,3 ±1,3 7,7 ±2,1 7,1 ±,9 8,7 ±1,3 87,9 ±1,1 83,5 ±9,7 91,6 ±11,8 1,1 ±15,3 53

54 TABELA 9. Wrtości średnie () i odchyleni stndrdowe () msy i udziłu mięśni orz skóry z tłuszczem podskórnym i tłuszczu sdełkowego w 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Grup I II III IV V VI VII VIII mięśni piersiowych nóg ogółem Cech ms i procentowy udził w tuszce ptroszonej z szyją 54 skóry z tłuszczem podskórnym tłuszczu sdełkowego skóry z tłuszczem podskórnym i tłuszczu sdełkowego g % g % g % g % g % g % K O G U T Y 135,1 c 12,8 256,3 24,5 391,4 c 37,3 91,5 8,6 5,3,5 96,8 9,1 ±33,1 ±1,8 ±46,6 ±2,2 ±76,7 ±3,4 ±25,8 ±1,2 ±4,4 ±,4 ±29,5 ±1,4 175,4 c 15,8 271,4 24,5 446,8 c 4,2 13,3 9,4 5,9,5 19,2 9,9 ±36,2 ±1,7 ±47,8 ±1,9 ±82,3 ±3,4 ±1,9 ±,9 ±4,8 ±,4 ±14,6 ±,9 193,4 15,4 315,4 25,2 58,8 4,6 122,3 9,8 5,9,5 128,2 1,3 ±32,7 ±1,8 ±31,4 ±1, ±6,4 ±2,5 ±19,7 ±1,3 ±4,3 ±,4 ±2,6 ±1,5 168,2 c 14,5 281,6 24,2 449,8 c 38,7 111,1 9,5 1,7,9 121,8 1,4 ±33,8 ±2,1 ±44,3 ±2,1 ±74,2 ±3,8 ±24,3 ±1,6 ±5,4 ±,4 ±28,8 ±1,9 183,7 c ±38,9 144,7 c ±29,7 176,7 c ±26,3 213,4 ±33,8 14,1 ±1,6 14,9 ±1,3 15,3 ±1,9 16,2 ±1,5 313,1 ±55,9 221,2 ±53,4 27,1 ±29,8 313,4 ±49,6 24,1 ±1,7 22,6 ±2,4 23,5 ±2,1 23,7 ±1,3 496,8 ±92,7 365,8 c ±79,7 446,8 c ±47,6 526,8 ±77, K A P Ł O N Y 38,1 125,5 ±2,9 ±25,3 37,5 94,2 ±2,8 ±14,3 38,8 17,4 ±3,1 ±19,2 39,9 135,8 ±1,6 ±31,4,, c - wrtości średnie oznczone różnymi litermi w kolumnch różnią się sttystycznie istotnie (P,5) 9,6 ±,8 9,7 ±,6 9,6 ±1,3 1,2 ±1,2 12,9 ±9,1 4,9 ±4,2 8,4 ±3,4 16,3 ±13,5,9 ±,6,5 ±,4,7 ±,3 1,2 ±,9 138,4 ±33,2 99,2 ±14,3 118,9 ±18,6 152, ±43,6 1,6 ±1,2 1,3 ±,5 1,3 ±1,3 11,3 ±1,9

55 TABELA 1.Wrtości średnie () i odchyleni stndrdowe () wymirów zoometrycznych tuszek w 16., 18. i 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Grup I II III IV V VI VII VIII SE Cech długość (cm) cił tułowi mostk skoku owód kltki piersiowej (cm) K O G U T Y 22,9 22,4 22,8 12,6 13, 13,1 12,1 12,5 12,7 8,7 8,7 8,9 27,4 28,3 29, ±1,5 ±1,8 ±2,9 ±,7 ±,9 ±,9 ±,9 ±,6 ±,6 ±,9 ±,5 ±,7 ±1,1 ±,9 ±,9 23,5 21,9 22,4 12,7 12,9 13,3 11,8 12,3 12,6 8,2 7,8 8,6 28,6 3,3 31,2 ±1,1 ±2,1 ±2,7 ±,9 ±,8 ±1,4 ±,5 ±,9 ±,8 ±,6 ±,3 ±,4 ±1,5 ±1,3 ±1,4 23, 2,8 21,1 13, 13, 12,8 11,6 11,5 c 13,3 8,7 8,7 8,6 28,7 29,4 29,4 ±2,6 ±2,2 ±3,1 ±2,3 ±,8 ±,8 ±,5 ±,9 ±,7 ±,6 ±,4 ±,5 ±1,4 ±1, ±1, 22,9 21,1 21,9 12, 12,6 12,2 11,5 11,5 c 12,7 8,5 8,6 8,7 28,2 28,5 3,4 ±3,3 ±2,7 ±2,4 ±1,2 ±,8 ±,9 ±,7 ±,6 ±,7 ±,8 ±,4 ±,5 ±1,8 ±2,9 ±1,7 K A P Ł O N Y 23,8 ±1,2 24,1 ±2,5 23,3 ±2,6 24,1 ±1,1 24,6 ±1,4 22,7 ±2,4 22,9 ±2,9 23,5 ±2,1 23,8 ±2, 21,6 ±1,6 23, ±2,9 23,3 ±1,6 13,3 ±1,6 12,7 ±,9 12,1 ±,8 12,9 ±1,1 13,9 ±,8 13,5 ±,9 13,2 ±,5 13,5 ±1,1 13,3 ±2,3 12,5 ±1, 12,7 ±,8 12,5 ±1, 11,8 ±1,2 11,6 ±,4 12,1 ±,5 11,8 ±,6 12,9 ±,6 11,3 c ±,7 12,8 ±,6 12,6 ±,6,, c - wrtości średnie oznczone różnymi litermi w kolumnch różnią się sttystycznie istotnie (P,5) 13,2 ±,7 12,1 ±1, 12,9 ±,5 13,2 ±,9 8,8 ±,6 9,1 ±,4 8,7 ±,7 8,5 ±,5 8,4 ±,8 8,4 ±,8 9,1 ±,4 8,9 ±,5 8,5 ±,6 8,2 ±,6 8,7 ±,4 9,1 ±,5 28,9 ±,7 28,8 ±1,9 28,7 ±3, 29,2 ±2, 3,9 ±1,8 3, ±2,1 3,2 ±1,2 3,9 ±1,3 31,1 ±1,4 29,9 ±1, 29,9 ±1,2 31,9 ±1,5 55

56 TABELA 11. Współczynniki korelcji prostej (r,y) między wymirmi tuszek wyrnymi cechmi mięsnymi u kogutów Cech skorelown Cech - grup długość (cm) owód kltki piersiowej (cm) cił tułowi mostk skoku I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV 1.,268,14 -,355,12,178,531*,4,67,615*,73*,742*,478*,295,349 -,232,74,523*,738*,365*,464* 2.,49,55 -,261*,68,24,389*,72,12,463*,817*,668*,387* -,19,17 -,65,121,44,686*,26,417* 3.,139 -,73 -,39,48 -,3,499*,96,168,487*,582*,749*,42,179,21 -,255,122,462*,753*,278,415* 4.,113 -,21 -,343,58,68,48*,88,15,456*,719*,74*,359*,112,199 -,18,126,454*,768*,279,429* 5.,286,339 -,59,297,231,484* -,97 -,116,48*,356*,521*,243,31,59 -,38* -,131,337,412*,43,28* 6.,265,279 -,119,32,21,51* -,116 -,89,443*,362*,45*,234 -,222,51 -,332 -,75,287,442*,66,331 *współczynnik korelcji sttystycznie istotny (P,5) Ojśnieni: numery cech skorelownych 1. ms tuszki ptroszonej z szyją (g), 2. ms mięśni piersiowych (g), 3. ms mięśni nóg (g), 4. ms mięśni ogółem (g), 5. ms skóry z tłuszczem podskórnym (g), 6. ms skóry z tłuszczem podskórnym i tłuszczu sdełkowego (g) 56

57 TABELA 12. Współczynniki korelcji prostej (r,y) między i wymirmi tuszek wyrnymi cechmi mięsnymi u kpłonów Cech skorelown Cech - grup długość (cm) owód kltki piersiowej (cm) cił tułowi mostk skoku V VI VII VIII V VI VII VIII V VI VII VIII V VI VII VIII V VI VII VIII 1.,164 -,156 -,124 -,16,334,37,418*,12,455*,544*,617*,757*,133,358,8,263,78*,482*,58*,638* 2.,88 -,314 -,314 -,165,331,238,331 -,76,396*,368*,569*,755*,232,12,14,331,683*,357,393*,67* 3.,147 -,5 -,288 -,42,245,299,315 -,28,461*,373*,498*,677*,15,299,23,289,635*,393*,55*,523* 4.,126 -,177 -,321 -,11,287,299,346 -,5,446*,46*,568*,754*,16,195,2,326,671*,368*,488*,593* 5.,24 -,97,13,23,326,289,256,51,468*,411*,476*,461* -,49,245,174 -,14,635*,168,31,333 6.,216 -,145,118 -,56,386*,23,257,31,57*,554,477*,434* -,38,129,16,3,621*,126,3,311 *współczynnik korelcji sttystycznie istotny (P,5) Ojśnieni: numery cech skorelownych 1. ms tuszki ptroszonej z szyją (g), 2. ms mięśni piersiowych (g), 3. ms mięśni nóg (g), 4. ms mięśni ogółem (g), 5. ms skóry z tłuszczem podskórnym (g), 6. ms skóry z tłuszczem podskórnym i tłuszczu sdełkowego (g) 57

58 TABELA 13. Wrtości średnie () i odchyleni stndrdowe () cech fizykochemicznych mięśni w 16. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Grup I II III IV V VI VII VIII Cech - mięśnie piersiowe nóg ph rw wodochło- rw L* * * nność (%) L* * * K O G U T Y 5,71 5,59 6,41,4 c 7,32 65,21 48,37 7,14 7,88 ±,19 ±,12 ±4,83 ±,74 ±1,69 ±3,8 ±2,8 ±1,69 ±2,79 5,81 5,71 53,58 1,62 6,66 69,86 41,76 8,9 6,56 ±,8 ±,12 ±4,2 ±,88 ±1,66 ±2,45 ±2,82 ±1,3 ±1,83 5,61 5,6 56,56 1,74 8,37 67,11 43,63 9,58 8,17 ±,11 ±,9 ±2,67 ±1,35 ±1,38 ±2,35 ±2,64 ±1,68 ±1,28 5,81 5,7 56,34 1,43 c 6,69 68,84 42,5 8,56 6,57 ±,21 ±,12 ±5,86 ±1,21 ±3,56 ±3,32 ±4,4 ±2,59 ±1,71 5,71 ±,16 5,71 ±,16 5,67 ±,11 5,6 ±,11 5,63 ±,93 5,65 ±,13 5,65 ±,13 5,57 ±,16 58,71 ±4,67 58,11 ±2,82 6,17 ±4,85 56,83 ±2,6 -,26 c ±,7,69 c ±,8 1,11 c ±1,18 -,12 c ±1,18 6,64 ±2,12 5,57 ±1,59 9,45 ±1,61 6,14 ±1,14 K A P Ł O N Y 65,55 ±6,11 69,67 ±2,55 64,38 ±2,33 7,68 ±3,86 42,13 ±6,82 43,87 ±1,89 44,89 ±3,9 44,3 ±4,19,, c - wrtości średnie oznczone różnymi litermi w kolumnch różnią się sttystycznie istotnie (P,5) 7,22 ±2,4 9,35 ±1,45 8,2 ±1,97 8,1 ±1,99 6,35 ±4,98 8,25 ±1,8 7,87 ±1,22 7,43 ±1,85 wodochłonność (%) 69,93 ±1,92 72,11 ±3,38 7,64 ±3,67 72,59 ±2,97 7,22 ±1,27 69,7 ±1,74 71,49 ±2,82 68,5 ±4,88 58

59 TABELA 14. Wrtości średnie () i odchyleni stndrdowe () cech fizykochemicznych mięśni w 18. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Grup I II III IV V VI VII VIII Cech- mięśnie piersiowe nóg ph rw wodochło- rw L* * * nność (%) L* * * K O G U T Y 5,7 5,68 56,13,35 1,57 72,96 42,9 8,54 15,51 ±,14 ±,8 ±4,2 ±1,93 ±2,61 ±3,38 ±1,68 ±2,42 ±2,67 5,61 5,6 53,21 -,32 9,5 71,13 43,22 8,11 15,8 ±,24 ±,6 ±3,47 ±1,18 ±1,39 ±2,76 ±5,4 ±1,79 ±1,46 5,69 5,69 55,21,47 11,26 79,89 41,89 9,51 14,28 ±,18 ±,7 ±3,2 ±1,37 ±2,2 ±2,86 ±4,2 ±2,2 ±1,44 5,58 5,57 53,55,76 1,8 73,81 41,14 9,51 14,8 ±,15 ±,9 ±3,51 ±1,22 ±1,65 ±1,99 ±4,34 ±2,65 ±2,51 5,62 ±,9 5,52 ±,21 5,48 ±,12 5,51 ±,24 5,59 ±,4 5,51 ±,9 5,48 ±,9 5,49 ±,9 53,77 ±3,24 53,22 ±1,78 56,8 ±3,48 52,69 ±2,52,1 ±1,6,77 ±1,81,49 ±,96 -,92 ±,61 1,12 ±2,2 11,36 ±1,91 11,71 ±1,68 8,18 ±2,45 K A P Ł O N Y 7,89 ±5,33 72,97 ±3,9 7,69 ±3,98 73,55 ±5,33 45,2 ±2,8 42,18 ±2,49 45,26 ±2,26 48,86 ±2,5,, c - wrtości średnie oznczone różnymi litermi w kolumnch różnią się sttystycznie istotnie (P,5) 6,75 ±1,81 9,32 ±2,4 7,29 ±1,17 8,2 ±2,8 13,64 ±1,29 13,88 ±,93 15,33 ±1,81 13,62 ±2,23 wodochłonność (%) 77,54 ±5,6 75,2 ±3,24 76,35 ±2,7 75,61 ±5,17 67,28 ±7,18 74,19 ±5,6 73,61 ±4,12 76,87 ±2,52 59

60 TABELA 15. Wrtości średnie () i odchyleni stndrdowe () cech fizykochemicznych mięśni w 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Grup I II III IV V VI VII VIII Cech - mięśnie piersiowe nóg ph rw wodochło- rw L* * * nność (%) L* * * K O G U T Y 5,95 5,87 55,9,68 11,7 73,24 43,79 9,25 13,9 ±,18 ±,11 ±6,67 ±1,55 ±2,2 ±3,71 ±4,42 ±3,99 ±2,97 5,84 5,84 54,41,27 1,89 77,99 43,87 9,51 14,53 ±,27 ±,13 ±3,43 ±1,1 ±1,4 ±3,72 ±6,59 ±3,59 ±1,32 5,82 5,81 52,54,64 11,59 73,78 4,38 1,6 14,77 ±,13 ±,1 ±3,43 ±1,21 ±1,61 ±4,97 ±2,27 ±1,52 ±2,3 5,91 5,88 53,69,45 11,16 77,51 39,52 1,23 14,8 ±,17 ±,14 ±5,6 ±1,29 ±2,17 ±3,35 ±4,2 ±1,88 ±2,8 K A P Ł O N Y 5,93 ±,14 5,87 ±,1 5,97 ±,2 5,85 ±,8 5,91 ±,18 5,87 ±,14 5,77 ±,14 5,83 ±,12 52,38 ±3,69 5,6 ±5,2 52,54 ±3,35 51,93 ±2,7 -,23 ±,72 1,29 ±3,74,62 ±1,28 -,6 ±1,17 * - sttystycznie istotnych różnic nie stwierdzono (P,5) 1,62 ±,97 9,79 ±1,9 1,84 ±1,95 9,1 ±1,69 77,28 ±3,35 72,75 ±3,18 77,3 ±4,19 77,61 ±4,29 4,27 ±3,74 4,59 ±2,31 41,25 ±4,22 4,1 ±2,73 8,93 ±2,28 9,64 ±1,92 9,45 ±3,17 9,27 ±3,62 14,9 ±1,65 14,93 ±1,96 14,67 ±1,35 12,88 ±1,58 wodochłonność (%) 73,75 ±7,23 72,81 ±4,67 69,89 ±2,86 71,92 ±2,23 7,82 ±2,5 7,56 ±3,8 73,76 ±4,18 69,45 ±2,54 6

61 TABELA 16. Wrtości średnie () i odchyleni stndrdowe () skłdu chemicznego mięśni i kolgenu w 18. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Grup I II III IV V VI VII VIII Cech zwrtość w mięśnich (%) piersiowych nóg wody iłk tłuszczu kolgenu wody iłk tłuszczu kolgenu K O G U T Y 76,1 22,8 c 1,1 e,9 76,3 2,3 3,1 f 1,6 ±,4 ±,2 ±,2 ±,1 ±,1 ±,1 ±,1 ±,1 74,8 d 23,8 1,5 cd 1, 74,2 d 2,3 c 4,6 d 1,6 ±,2 ±,1 ±,1 ±,1 ±,1 ±,1 ±,1 ±,1 75,9 22,5 d 1,7 c,9 74,7 c 2,1 c 4,9 c 1,6 ±,1 ±,1 ±,1 ±,1 ±,3 ±,1 ±,1 ±,2 75,4 c 23, c 1,4 d,9 75,2 2,2 c 4,1 e 1,5 ±,3 ±,1 ±,2 ±,1 ±,2 ±,1 ±,1 ±,1 76,3 ±,2 74,7 de ±,2 75,9 ±,1 74,3 e ±,1 22,2 e ±,2 23,7 ±,2 22,5 d ±,1 24,3 ±,1 1,9 ±,1 1,7 c ±,2 1,7 c ±,1 2,3 ±,1 K A P Ł O N Y 1,1 ±,1 1, ±,1 1,1 ±,1 1, ±,1 74,9 ±,1 74, d ±,3 74,7 c ±,2 74,2 d ±,1 19,5 d ±,1 2,2 c ±,2 19,7 d ±,1 2,7 ±,1,, c - wrtości średnie oznczone różnymi litermi w kolumnch różnią się sttystycznie istotnie (P,5) 5,1 ±,1 5,2 ±,2 5, c ±,1 4,9 c ±,1 1,7 ±,1 1,6 ±,1 1,6 ±,1 1,6 ±,1 61

62 TABELA 17. Wrtości średnie () i odchyleni stndrdowe () skłdu chemicznego mięśni w 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Grup I II III IV V VI VII VIII Cech zwrtość w mięśnich (%) piersiowych nóg wody iłk tłuszczu kolgenu wody iłk tłuszczu kolgenu K O G U T Y 76,5 21,9 e 1,6 1, 75,3 19,8 e 4,5 d 1,6 ±,2 ±,2 ±,1 ±,1 ±,3 ±,1 ±,1 ±,1 75,2 cd 23,3 1,4 cd,9 73,8 c 19,8 e 5,1 c 1,7 ±,1 ±,1 ±,1 ±,1 ±,1 ±,2 ±,2 ±,1 75,4 c 22,9 c 1,6 c,9 73,7 c 2,3 cd 5,2 c 1,6 ±,1 ±,1 ±,1 ±,1 ±,2 ±,1 ±,1 ±,1 74,9 de 23,7 1,6 c,8 74,3 21, 3,9 e 1,5 ±,3 ±,1 ±,1 ±,1 ±,3 ±,2 ±,4 ±,1 75,8 ±,4 75,3 cd ±,1 74,8 ef ±,2 74,5 f ±,2 22,6 d ±,3 23,4 ±,1 23,3 ±,1 23, ±,1 1,7 ±,1 1,3 d ±,1 2,2 ±,1 2,3 ±,1 K A P Ł O N Y,9 ±,1,8 ±,1 1, ±,1,9 ±,1 73,4 c ±,2 74,3 ±,1 73,7 c ±,3 73,5 c ±,2 2,3 d ±,2 2,7 ±,2 2,2 d ±,2 2,6 c ±,2,, c - wrtości średnie oznczone różnymi litermi w kolumnch różnią się sttystycznie istotnie (P,5) 5,8 ±,4 4,4 de ±,1 5,6 ±,5 5,4 c ±,4 1,5 c ±,1 1,5 c ±,1 1,7 ±,1 1,4 c ±,1 62

63 TABELA 18. Wrtości średnie () i odchyleni stndrdowe () cech fizycznych kości nóg w 16. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Grup I II III IV V VI VII VIII Cech - kość mksymlne ociążenie (N) sił przy pęknięciu (N) odksztłcenie przy ściśnięciu (mm) przemieszczenie (mm) udow piszczelow udow piszczelow udow piszczelow udow piszczelow K O G U T Y 226,1 258,9 174,2 211,9,35,26 88,9 c 85,3 ±45,2 ±47,1 ±75,6 ±84,2 ±,8 ±,8 ±1,4 ±6,1 229,6 276,3 186,5 2,9,49,25 91,9 c 89,9 ±64,4 ±42, ±93,4 ±84,6 ±,7 ±,6 ±3,6 ±3, 217,5 261,6 17,3 175,2,42,3 91,1 c 89,1 ±47,1 ±39,6 ±74,9 ±66,3 ±,9 ±,9 ±2,7 ±,9 225, 235,4 15,6 115,9,38,37 91,9 c 87,3 ±69,1 ±53,8 ±85,8 ±53,8 ±,6 ±,6 ±4,2 ±2,9 248,4 ±34,8 244,6 ±82,1 25,9 ±43, 267,1 ±48,4 335,9 ±164,3 295,2 ±86,6 219,1 ±2,2 319,1 ±67,9 26,6 ±51,6 26, ±8,3 145,4 ±81, 241,5 ±32,6 K A P Ł O N Y 192,3 ±79,3 138,9 ±84,9 191,1 ±41,1 215,2 ±12,1,34 ±,9,36 ±,7,28 ±,11,29 ±,14,39 ±,9,3 ±,8,33 ±,11,41 ±,14,, c - wrtości średnie oznczone różnymi litermi w kolumnch różnią się sttystycznie istotnie (P,5) 87,5 c ±,9 93,2 ±,8 96,5 ±3,9 87,5 c ±,6 87,2 ±,9 97,1 ±,6 85,4 ±1,1 87,8 ±1,3 63

64 TABELA 19. Wrtości średnie () i odchyleni stndrdowe () cech fizycznych kości nóg w 18. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Grup I II III IV V VI VII VIII Cech - kość mksymlne ociążenie (N) sił przy pęknięciu (N) odksztłcenie przy ściśnięciu (mm) przemieszczenie (mm) udow piszczelow udow piszczelow udow piszczelow udow piszczelow K O G U T Y 225,8 287,4 169,4 223,5,41,3 93,2 91,8 ±41,9 ±53,9 ±5,2 ±5,2 ±,11 ±,1 ±1,4 ±,8 234,6 296,3 174,9 244,8,35,29 95,9 9,6 c ±24,6 ±4,4 ±61,4 ±9,3 ±,7 ±,6 ±1,4 ±2, 273,1 299,1 227,1 231,3,44,27 91,1 c 9,1 c ±86,2 ±46,7 ±17,9 ±89,3 ±,9 ±,9 ±1,9 ±,6 289,2 36,4 235,4 186,7,46,36 93,3 92,1 ±65,9 ±72,6 ±112,6 ±112,8 ±,12 ±,12 ±1,5 ±,8 328,9 ±65,4 259,1 ±53,1 217,9 ±51,3 316,9 ±89,3 344,5 ±41,5 322,2 ±59,8 27,6 ±61,4 338,9 ±68,7 294,1 ±89,7 213,8 ±5,1 195,2 ±7,2 276,3 ±99,6 K A P Ł O N Y 284, ±11, 244,6 ±117,3 222,1 ±17,5 26,7 ±18,7,62 ±,9,44 ±,5,38 ±,16,36 ±,14,28 ±,8,26 ±,5,29 ±,16,35 ±,14,, c - wrtości średnie oznczone różnymi litermi w kolumnch różnią się sttystycznie istotnie (P,5) 91,1 c ±,6 89, c ±1,8 91,6 c ±1,9 93,6 ±1,8 87,9 c ±,9 88,9 c ±2,4 9,6 c ±,9 93,3 ±2,5 64

65 TABELA 2. Wrtości średnie () i odchyleni stndrdowe () cech fizycznych kości nóg w 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Grup I II III IV V VI VII VIII Cech - kość mksymlne ociążenie (N) sił przy pęknięciu (N) odksztłcenie przy ściśnięciu (mm) przemieszczenie (mm) udow piszczelow udow piszczelow udow piszczelow udow piszczelow K O G U T Y 232,2 263,3 195,6 2,,38,28 88,3 c 88,1 ±58,4 ±65,8 ±77,2 ±62,5 ±,2 ±,2 ±1,6 ±1,5 236,8 233,4 195,6 159,6,43,27 89,1 c 87,8 ±52,7 ±27,8 ±75,9 ±66,2 ±,11 ±,12 ±1,5 ±1,2 323,2 338,7 298,8 34,8,34,24 89,7 c 88,1 ±78, ±65,2 ±96,4 ±91,5 ±,9 ±,9 ±1,3 ±,6 376,1 392,5 35,9 267,7,42,36 9,2 89,7 ±56,4 ±68,9 ±127,3 ±19,9 ±,9 ±,9 ±1,7 ±,8 38,1 ±68,3 313,9 ±54,7 225,4 ±33,6 355,9 ±78,7 43,3 ±9,1 312,6 ±57, 285,3 ±61, 413,2 ±65,8 327,6 ±69,6 273,8 ±77,7 166,3 ±76,7 291,2 ±129,9 K A P Ł O N Y 342,6 ±13,1 27,8 ±13,2 239,2 ±88,8 247,4 ±159,8,39 ±,4,33 ±,8,34 ±,7,45 ±,6,25 ±,5,3 ±,8,22 ±,7,34 ±,6,, c - wrtości średnie oznczone różnymi litermi w kolumnch różnią się sttystycznie istotnie (P,5) 95,4 ±2,5 87,1 c ±1,2 95, ±2,2 9,4 ±1,5 94,8 ±,8 88,7 ±,9 9,1 ±2,8 9, ±1,9 65

66 RYCINY OD 1 DO 26 66

67 2 1 Ms cił przed uojem (g) c Grup I i V 2 1 Ms tuszki ptroszonej z szyją (g) Ms cił przed uojem (g) Grup II i VI Ms tuszki ptroszonej z szyją (g) Ms cił przed uojem (g) c Grup III i VII 2 1 Ms tuszki ptroszonej z szyją (g) c 2 1 Ms cił przed uojem (g) Grup IV i VIII 2 1 Ms tuszki ptroszonej z szyją (g) Rycin 1. Ms cił i ms tuszki ptroszonej z szyją w 16., 18. i 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów, - wrtości średnie oznczone różnymi litermi w oręie grup różnią się sttystycznie istotnie między terminmi oceny (P,5) Grup I, II, III, Grup V, VI, VII, 67

68 Grup I i V Grup II i VI Grup III i VII Grup IV i VIII 1 5 Rycin 2. Wydjność rzeźn (%) w 16., 18. i 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Ojśnieni ptrz rycin 1 68

69 Grup I i V Ms mięśni piersiowych (g) Udził mięśni piersiowych w tuszce ptroszonej z szyją (%) Grup II i VI Ms mięśni piersiowych (g) Udził mięśni piersiowych w tuszce ptroszonej z szyją (%) Grup III i VII Ms mięśni piersiowych (g) Udził mięśni piersiowych w tuszce ptroszonej z szyją (%) Grup IV i VIII Ms mięśni piersiowych (g) Udził mięśni piersiowych w tuszce ptroszonej z szyją (%) Rycin 3. Ms i procentowy udził mięśni piersiowych w 16., 18. i 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Ojśnieni ptrz rycin 1 69

70 Grup I i V Ms mięśni nóg (g) Udził mięśni nóg w tuszce ptroszonej z szyją (%) Grup II i VI Ms mięśni nóg (g) Udził mięśni nóg w tuszce ptroszonej z szyją (%) Grup III i VII Ms mięśni nóg (g) Udził mięśni nóg w tuszce ptroszonej z szyją (%) Grup IV i VIII Ms mięśni nóg (g) Udził mięśni nóg w tuszce ptroszonej z szyją (%) 25 2 Rycin 4. Ms i procentowy udził mięśni nóg w 16., 18. i 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Ojśnieni ptrz rycin 1 7

71 5 Grup I i V Ms mięśni ogółem (g) Udził mięśni w tuszce ptroszonej z szyją (%) Grupy II i VI Ms mięśni ogółem (g) Udził mięśni w tuszce ptroszonej z szyją (%) Grup III i VII Ms mięśni ogółem (g) Udził mięśni w tuszce ptroszonej z szyją (%) Grup IV i VIII Ms mięśni ogółem (g) Udził mięśni w tuszce ptroszonej z szyją (%) Rycin 5. Ms i procentowy udził mięśni ogółem w 16., 18. i 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Ojśnieni ptrz rycin 1 71

72 Ms skóry z tłuszczem podskórnym (g) 2 1 Grup I i V Udził skóry z tłuszczem podskórnym w tuszce ptroszonej z szyją (%) 1 5 Ms skóry z tłuszczem podskórnym (g) Grup II i VI Udził skóry z tłuszczem podskórnym w tuszce ptroszonej z szyją (%) Ms skóry z tłuszczem podskórnym (g) Grup III i VII Udził skóry z tłuszczem podskórnym w tuszce ptroszonej z szyją (%) Ms skóry z tłuszczem podskórnym (g) Grup IV i VIII Udził skóry z tłuszczem podskórnym w tuszce ptroszonej z szyją (%) Rycin 6. Ms i procentowy udził skóry z tłuszczem podskórnym w 16., 18. i 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Ojśnieni ptrz rycin 1 72

73 Ms tłuszczu sdełkowego (g) Grup I i V Udził tłuszczu sdełkowego w tuszce ptroszonej z szyją (%) 2 1 1,5 Ms tłuszczu sdełkowego (g) Grupy II i VI Udził tłuszczu sdełkowego w tuszce ptroszonej z szyją (%) 1 1 5,5 Ms tłuszczu sdełkowego (g) Grup III i VII Udził tłuszczu sdełkowego w tuszce ptroszonej z szyją (%) 2 1 1,5 Ms tłuszczu sdełkowego (g) Grup IV i VIII Udził tłuszczu sdełkowego w tuszce ptroszonej z szyją (%) Rycin 7. Ms i procentowy udził tłuszczu sdełkowego w 16., 18. i 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Ojśnini ptrz rycin 1 73

74 Ms skóry z tłuszczem podskórnym i tłuszczu sdełkowego (g) Grupy I i V Udził skóry z tłuszczem podskórnym i tłuszczu sdełkowego w tuszce ptroszonej z szyją (%) Ms skóry z tłuszczem podskórnym i tłuszczu sdełkowego (g) Grup II i VI Udził skóry z tłuszczem podskórnym i tłuszczu sdełkowego w tuszce ptroszonej z szyją (%) Ms skóry z tłuszczem podskórnym i tłuszczu sdełkowego (g) Grup III i VII Udził skóry z tłuszczem podskórnym i tłuszczu sdełkowego w tuszce ptroszonej z szyją (%) Ms skóry z tłuszczem podskórnym i tłuszczu sdełkowego (g) Grup IV i VIII Udził skóry z tłuszczem podskórnym i tłuszczu sdełkowego w tuszce ptroszonej z szyją (%) Rycin 8. Ms i procentowy udził skóry z tłuszczem podskórnym i tłuszczu sdełkowego w 16., 18. I 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Ojśnieni ptrz rycin 1

75 Grup I i V ph 15 ph c 5,5 5,5 5 5 Grup II i VI ph 15 ph ,5 6 5, ,5 Grup III i VII ph 15 ph 24 6 c 5,5 5 5 Grup IV i VIII ph 15 ph ,5 6 5,5 5 5 Rycin 9. Wrtości ph 15 i 24 mięśni piersiowych w 16., 18. i 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Ojśnieni ptrz rycin 1 75

76 Grup I i V L* * ,5 -, Grup II i VI L* * Grup III i VII L* * Grup IV i VIII L* * Rycin 1. Wrtości L*, * mięśni piersiowych w 16., 18. i 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Ojśnieni ptrz rycin 1 76

77 Grup I i V 2 1 Grup II i VI 2 1 Grup III i VII 2 1 Grup IV i VIII 2 1 Rycin 11. Wrtości * mięśni piersiowych w 16., 18. i 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Ojśnieni ptrz rycin 1 77

78 Grup I i V Grup II i VI Grup III i VII 1 5 c c Grup IV i VIII 8 7 c 6 Rycin 12. Wodochłonność (%) mięśni piersiowych w 16., 18. i 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Ojśnieni ptrz rycin 1 78

79 Grup I i V L* * Grup II i VI L* * Grup III i VII L* * Grup IV i VIII L* * 2 1 Rycin 13. Wrtości L*, * mięśni nóg w 16., 18. i 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Ojśnieni ptrz rycin 1 79

80 Grup I i V 2 1 Grup II i VI 2 1 Grup III i VII 2 1 Grup IV i VIII 2 1 Rycin 14. Wrtości * mięśni nóg w 16., 18. i 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Ojśnieni ptrz rycin 1 8

81 Grup I i V Grup II i VI Grup III i VII Grup IV i VIII Rycin 15. Wodochłonność (%) mięśni nóg w 16., 18. i 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Ojśnieni ptrz rycin 1 81

82 Wod Grup I i V Biłko Wod Grup II i VI Biłko Wod Grup III i VII 24 Biłko Wod Grup IV i VIII Biłko Rycin 16. Zwrtość wody i iłk (%) w mięśnich piersiowych w 18. i 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Ojśnieni ptrz rycin 1 82

83 Tłuszcz Grup I i V Kolgen Tłuszcz Grup II i VI 1 Kolgen, Tłuszcz Grup III i VII Kolgen Tłuszcz Grup IV i VIII 1 Kolgen Rycin 17. Zwrtość tłuszczu i kolgenu (%) w mięśnich piersiowych w 18. i 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Ojśnieni ptrz rycin 1 83

84 Wod Grup I i V Biłko Wod Grup II i VI Biłko Wod Grup III i VII Biłko Wod Grup IV i VIII Biłko Rycin 18. Zwrtość wody i iłk (%) w mięśnich nóg w 18. i 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Ojśnieni ptrz rycin 1 84

85 Tłuszcz Grup I i V Kolgen 1 5 1,8 1, , Tłuszcz Grup II i VI Kolgen 6 2 1, Tłuszcz Grup III i VII Kolgen 6 1,8 1, , Tłuszcz Grup IV i VIII Kolgen 1 2 1, Rycin 19. Zwrtość tłuszczu i kolgenu (%) w mięśnich nóg w 18. i 2. tygodniu odchowu kogutów i kpłonów Ojśnieni ptrz rycin 1 85