CAŁODOBOWE RACJE POKARMOWE I SUPLEMENTACJA JAKO ŹRÓDŁA ŻELAZA I WITAMINY C W ŻYWIENIU STUDENTÓW LUBELSKICH UCZELNI

Transkrypt

1 BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIV, 2011, 3, str Zbigniew Mrzec, Wojciech Koch, Agnieszk Mrzec CAŁODOBOWE RACJE POKARMOWE I SUPLEMENTACJA JAKO ŹRÓDŁA ŻELAZA I WITAMINY C W ŻYWIENIU STUDENTÓW LUBELSKICH UCZELNI Ktedr i Zkłd Żywności i Żywieni Uniwersytetu Medycznego w Lublinie Kierownik: prof. dr hb. S. Zręb W ltch oceniono pobrnie żelz i witminy C z cłodobowymi rcjmi pokrmowymi orz suplementmi przez studentów trzech lubelskich uczelni Uniwersytetu Medycznego, Uniwersytetu Przyrodniczego orz Ktolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Stwierdzono zbyt niski poziom żelz w większości diet studentek. Średnie pobrnie witminy C w pełni pokrywło zlecne normy spożyci, zrówno w grupie kobiet, jk i mężczyzn. Suplementcj stnowił istotne uzupełnienie poziomu tych skłdników w diecie, jednkże nie powodowł przekrczni bezpiecznego poziomu spożyci, zrówno witminy C, jk i żelz. Hsł kluczowe: diety, żelzo, witmin C, suplementcj. Key words: diets, iron, vitmin C, supplementtion. Prwidłowo zbilnsown diet m n celu dostrczenie orgnizmowi odpowiedniej ilości substncji o włściwościch ntyoksydcyjnych, które mj z zdnie wspierć endogenne mechnizmy obrony przeciwrodnikowej. Do skłdników mjących tkie włściwości nleżą m. in. pośrednio żelzo i witmin C (1-3). Poz tym żelzo jko kofktor licznych enzymów pełni wiele funkcji fizjologicznych i biologicznych w ustroju. Przede wszystkim jko skłdnik hemo- i mioglobiny wrunkuje dostrcznie tlenu do komórek (4, 5). MATERIAŁ I METODY Bdnimi objęto 648 studentów z trzech lubelskich uczelni Uniwersytetu Medycznego (UM), Uniwersytetu Przyrodniczego (UP) orz Ktolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (KUL). Osoby te zostły wybrne losowo i chrkteryzowły się trybem życi o umirkownym wydtku energetycznym. Informcje dotyczące ilościowego i jkościowego skłdu diety orz użyci suplementów zebrno w ltch metodmi 24 godzinnego wywidu żywieniowego i bieżącego notowni. W sumie 487 diet pochodziło od studentek, w tym z UM 226, z UP 160 i z KUL 101, ntomist 161 od studentów, z czego 77 pochodziło od mężczyzn z UM, 49 z UP orz 35 z KUL. Zwrtość żelz oznczono metodą tomowej spektrometrii bsorpcyjnej, ntomist pobrnie witminy C z oceninymi CRP oszcowno wykorzystując progrm komputerowy Dietetyk Poziom suplementcji obliczono w oprciu o stosowne przez nkietownych preprty orz podny sposób dwkowni. Sttystyczne

2 258 Z. Mrzec i inni Nr 3 oprcownie wyników wykonno posługując się oprogrmowniem MS Excell 2003 orz Sttsoft Sttistic 6.0 PL. WYNIKI I ICH OMÓWIENIE Średni zwrtość żelz w CRP kobiet wynosił: dl osób z UM 9,04; z UP 7,77; KUL 7,73 mg, ntomist w przypdku mężczyzn z UM 10,4; z UP 13,1; z KUL 8,87 mg. Pobrnie żelz w grupie studentek z UM w pełni pokrywło normę średniego zpotrzebowni (EAR) i było sttystycznie istotnie wyższe przy p<0,05 od spożyci odnotownego wśród kobiet z dwóch pozostłych uczelni. Pobrnie tego mikroelementu w grupie studentek z UP i KUL nie relizowło normy EAR, co nleży uznć z zjwisko wysoce niepokojące, z uwgi n fkt, iż jest to poziom pokrywjący jedynie potrzeby połowy osób w dnej populcji. Co więcej również ocen indywidulnego spożyci wykzł pobrnie żelz w ilości zncznie poniżej wrtości zlecnego dziennego spożyci (RDA), zwłszcz wśród kobiet z UP i KUL. Mężczyźni spożywli żelzo w ilościch w pełni relizujących normę EAR, przypdku studentów z UM i UP przekrczjących nwet wrtość RDA dl tej płci. W przypdku wszystkich uczelni średni pobrnie żelz wśród mężczyzn było wyższe w porównniu do kobiet. Spożycie żelz wykzne w niniejszej prcy jest porównywlne lub niższe z pobrniem odnotownym w innych bdnich w Polsce i n świecie (6-9). Średnie pobrnie witminy C w grupie studentek z UM wynosiło 102,1; z UP 82,6; z KUL 90,8 mg/dobę. Ntomist wśród mężczyzn przedstwiło się nstępująco: UM 93,2; UP 82,2; KUL 80 mg/dobę. Anlogicznie jk w przypdku żelz njwyższe średnie pobrnie witminy C odnotowno w grupie studentek z UM. Njniższą zwrtością kwsu skorbinowego cechowły się średnie diety kobiet z UP. Wrtości te różniły się sttystycznie istotnie przy p<0,05, ntomist pomiędzy pozostłymi wynikmi nie odnotowno występowni istotnych różnic. Średnie pobrnie witminy C z dietą kobiet i mężczyzn ze wszystkich uczelni w pełni relizowło normę EAR, nwet przekrczło wrtość RDA. Co ciekwe średnie spożycie tej witminy wśród mężczyzn w przypdku wszystkich uczelni było niższe od pobrni w grupie kobiet. Przedstwione wyniki są nieco wyższe w stosunku do pobrni kwsu skorbinowego odnotownego w osttnich ltch w Polsce i n świecie (7, 10, 11). Wyniki średniego pobrni orz suplementcji diety żelzem i witminą C zostły przedstwione w tbeli I. Preprty zwierjące w skłdzie żelzo njczęściej stosowły studentki z UM, ntomist njrzdziej z KUL. Średnie pobrnie z dietą tego mikroelementu w przypdku kobiet suplementujących i niesuplementujących z UM w pełni pokrywło wrtość EAR. Ntomist wśród studentek z UP i KUL spożycie z dietą relizowło niniejszą normę w pond 90 %. Częstotliwość użyci preprtów z żelzem wśród studentów jest zncznie niższ w porównniu do kobiet. Njczęściej suplementy tego typu stosowli studenci z UP, ntomist njrzdziej mężczyźni z KUL. Z wyjątkiem osób suplementujących z KUL średnie pobrnie żelz z dietą w pełni pokrywło normę średniego zpotrzebowni.

3 Nr 3 Źródł żelz i witminy C w żywieniu studentów 259 T b e l I. Średnie pobrnie oznczone nlitycznie orz suplementcj diety żelzem i witminą C przez studentki i studentów Uniwersytetu Medycznego (UM), Uniwersytetu Przyrodniczego (UP) i Ktolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (KUL) w ltch T b l e I. Anlyticlly determined verge intke of iron nd vitmin C with dietry supplementtion considered mong women nd men from three Lublin Universities: Medicl University, University of Nturl Sciences nd Ctholic University of Lublin in Prmetr UM UP KUL (159) (124) (67) (7)* (36) (12)* (19) (2)* (70)* (37)* (120) (23)** (76) (20)** (33) (12)** (106) (84) (54)** (29)** (82) (33)* (68) (23)** Diet Supl. Diet+Supl. Diet Diet Supl. Diet+Supl. Diet Diet Supl. Diet+Supl. Diet ŻELAZO [mg] STUDENTKI Średni 9,34 22,1 8,92 7,97 26,5 7,71 7,90 37,3 7,69 12,7 18,6 29,4 b c; ns SD 3,03 10,2 9,51 3,78 2,66 20,7 21,0 3,39 2,15 55,4 54,4 3,81 STUDENCI Średni 9,80 20,8 10,5 16,4 35,6 12,0 11,0 19,2 b c 3,68 5,00 8,68 9,18 SD 4,40 4,01 7,46 4,39 13,2 28,8 40,8 6,94 0,28-0,28 4,08 WITAMINA C [mg] STUDENTKI Średni 103,9 259,9 100,1 86,6 213,8 79,1 96,2 238,3 87,7 156,1 127,2 142,0 b c; ns SD 77,3 209,2 219,0 87,5 71,0 126,7 150,1 77,7 95,4 149,1 175,7 64,3 STUDENCI Średni 84,2 235,5 97,0 58,8 263,5 98,3 81,2 365,3 79,3 151,2 204,7 284,2 b c; ns SD 69,6 144,4 173,2 86,5 40,7 192,3 193,1 90,4 76,4 311,0 341,0 107,4 b, b c, c różnice istotne sttystycznie przy p<0,05; ns różnice nie istotne; * w nwisie podno liczbę osób suplementujących i niesuplementujących, kolejno dl kobiet i mężczyzn w przypdku pobrni żelz; ** w nwisie podno liczbę osób suplementujących i niesuplementujących, kolejno dl kobiet i mężczyzn w przypdku pobrni witminy C. b, b c, - c differences sttisticlly significnt t p<0,05; ns differences insignificnt; * in brckets students who used dietry supplements nd did not use, dequtelly for women nd men in cse of iron intke; ** in brckets students who used dietry supplements nd did not use, dequtelly for women nd men in cse of vitmin C intke.

4 260 Z. Mrzec i inni Nr 3 Anlogicznie jk w przypdku żelz, njczęściej suplementy z witminą C w skłdzie stosowły studentki z UM, ntomist njrzdziej z KUL. Średnie pobrnie witminy C wśród kobiet ze wszystkich oceninych uczelni, zrówno w grupie suplementującej, jk i niesuplementującej w pełni pokrywło normę średniego dziennego zpotrzebowni (EAR). Studenci zdecydownie rzdziej suplementowli dietę witminą C. Njwiększy odsetek osób stosujących tego typu preprty odnotowno wśród mężczyzn z UP, ntomist njniższy z UM. Z wyjątkiem grupy studentów suplementujących z UP, średnie pobrnie kwsu skorbinowego w pełni relizowło wrtość średniego zpotrzebowni (EAR). Zrówno wśród kobiet, jk i mężczyzn średni poziom suplementcji diety żelzem orz witminą C był zncznie wyższy w porównniu do wyników uzysknych w bdnich przeprowdzonych w osttnim czsie w Polsce (12, 13). WNIOSKI Stwierdzono zbyt niskie pobrnie żelz z rcjmi pokrmowymi w grupie kobiet z Uniwersytetu Przyrodniczego i Ktolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Średnie spożycie żelz wśród studentów ze wszystkich oceninych uczelni w pełni pokryw normę średniego zpotrzebowni. Spożycie witminy C z dietą w pełni relizowło normę średniego zpotrzebowni, zrówno w grupie kobiet, jk i mężczyzn. W grupie studentek osoby suplementujące spożywją średnio więcej żelz i witminy C w porównniu do niesuplementujących. Suplementcj może stnowić istotne uzupełnienie diety w omwine skłdniki, zwłszcz w żelzo wśród studentek. Z. Mrzec, W. Koch, A. M rzec DAILY FOOD RATIONS AND SUPPLEMENTATION AS A SOURCES OF IRON AND VITAMIN C IN THE NUTRITION OF STUDENTS FROM LUBLIN UNIVERSITIES Summr y In dily food rtions of students from three Lublin Universities the Medicl University, University of Nturl Sciences nd the Ctholic University of Lublin were evluted. The iron content ws determined using the AAS method, wheres vitmin C intke ws clculted with the Dietetyk 2006 softwre. The intke of iron mong women ws too low, wheres vitmin C content in dily food rtions of both women nd men totlly fulfilled EAR vlue. Supplementtion ws significnt complement of these nutrients, especilly iron mong women. Totl intke of selected components (including diet nd supplementtion) ws beyond sfe upper levels of intke. PIŚMIENNICTWO 1. Hsnin B., Moordin A. D.: Antioxidnt vitmins nd their influence in dibetes mellitus. Curr. Dib. Rep., 2002; 2: Nissen S. B., Stripp C., Olsen A.: Intke of vitmins A, C nd E from diet nd suplements nd brest cncer in postmenopusl women. Cncer Cuses Control, 2004; 14: Zjąc M.: Wolne rodniki i środki przeciwutlenijące. Poznń, Cox T. M.: Erythropoietic protoporphyri. J. Inherit. Metb. Dis., 1997; 20, 2: Ponk P.: Tissue-

5 Nr 3 Źródł żelz i witminy C w żywieniu studentów 261 specific regultion of iron metbolism nd heme synthesis: Distinct control mechnisms in erythroid cells. Blond, 1997; 89: Borwsk M. H., Soch K.: Ocen sposobu odżywini studentek Wyższej Szkoły Kosmetologii w Biłymstoku. Bromt. Chem. Toksykol., 2005; 37 (Supl.): Mrzec Z., Koch W., Mrzec A., Zręb S.: Ocen wrtości energetycznej orz pobrni wybrnych biopierwistków i witminy C z cłodziennymi dietmi studentów. Bromt. Chem. Toksykol., 2008; 41, 3: Kwun I. S., Kwon Ch. S.: Dietry Molr Rtions of Phytte: Zinc nd Milimolr Rtios of Phytte Clcium: Zinc in South Korens. Biol. Trce Element. Res., 2000; 75: Prr R. M., Ars N. K., Iyengr G. V.: Dietry intkes of essentil trce elements: results from totl diet studies supported by the IAEA. J. Rdionl. Nucl. Chem., 2006; 270, 1: Mruszewsk M., Stelmch M., Przysłwski J.: Wybrne skłdniki o dziłniu ntyoksydcyjnym w plnownych do spożyci cłodziennych rcjch pokrmowych mieszkńców Domu Pomocy Społecznej. Bromt. Chem. Toksykol., 2008; 41, 3: Arb L., Schellenberg B., Schlierf G.: Nutrition nd helth. A survey of young men nd women in Heidelberg. Ann. Nutr. Metbol., 1982; 26: Sygnowsk E., Wśkiewicz A.: Rol suplementcji w uzupełniniu niedoborów witmin i skłdników minerlnych w diecie Polków, objętych bdniem WOBASZ. Bromt. Chem. Toksykol., 2008; 41, 3: Trflsk E., Grzybowski A.: Trendy w spożyciu suplementów przez studentów Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Żyw. Człow. Metbol., 2009; 36, 1: Adres: Lublin, ul. Stszic 4.