ROŚLINNEGO DLA ZWIERZĄT GOSPODARSKICH WYBRANE WYNIKI PROGRAMU WIELOLETNIEGO

Transkrypt

1 OCENA PRZYDATNOŚCI KRAJOWYCH ŹRÓDEŁ BIAŁKA ROŚLINNEGO DLA ZWIERZĄT GOSPODARSKICH WYBRANE WYNIKI PROGRAMU WIELOLETNIEGO PROF. DR HAB. ANDRZEJ RUTKOWSKI KATEDRA ŻYWIENIA ZWIERZĄT I GOSPODARKI PASZOWEJ UNIWERSYTET PRZYRODNICZY W POZNANIU Warszawa

2 OCENA WARTOŚCI POKARMOWEJ KRAJOWYCH ŹRÓDEŁ BIAŁKA ROŚLINNEGO WYNIKI ANALIZ A NORMY ŻYWIENIA ZWIERZĄT Gatunek Łubin biały Białko ogólne % Tłuszcz surowy % Włókno surowe % Skrobia % EM dla Trzody (MJ/kg) EM dla drobiu (MJ/kg) Normy 33,6 9,9 8,9-12,6 9,3 Monitoring 35,3 10,7 14,6-13,5 9,9 Łubin żółty Łubin wąskolistny Groch Bobik Normy 44,3 5,3 15,7-14,0 8,3 Monitoring 42,0 5,5 17,6-13,1 9,1 Normy 35,6 5,6 16,4-13,6 7,2 Monitoring 32,9 5,9 16,1-12,6 8,0 Normy 23,8 1,6 6,7 51,2 15,8 11,2 Monitoring 24,9 1,2 6,7 45,9 14,9 11,2 Normy 30,4 1,5 8,3 46,0 14,5 10,1 Monitoring 30,9 1,0 10,0 41,2 12,0 9,7

3 OCENA WARTOŚCI POKARMOWEJ KRAJOWYCH ŹRÓDEŁ BIAŁKA ROŚLINNEGO - WNIOSKI 1. Analizowane odmiany w obrębie gatunków roślin strączkowych znacząco różnią się składem chemicznym w szczególności koncentracją białka ogólnego i substancji antyżywieniowych. 2. Skład chemiczny analizowanych roślin strączkowych w dużym stopniu zależy od roku wegetacji. 3. Koncentracja związków mineralnych w nasionach roślin strączkowych jest bardzo zmienna i uzależniona od zasobności gleby.

4 OCENA MOŻLIWOŚCI STOSOWANIA KRAJOWYCH ŹRÓDEŁ BIAŁKA ROŚLINNEGO W GOSPODARSTWACH NISKOTOWAROWYCH

5 Ograniczenie stosowania PŚS w gospodarstwach drobnotowarowych Dopłaty do upraw Rolnik Nowe odmiany prace genetyczne Nowe metody uprawy Prace agrotechniczne Nowe receptury i technologie produkcji pasz prace żywieniowe Lokalna wytwórnia pasz Własne zboże + koncentrat białkowy Zbilansowana mieszanka pełnoporcjowa Koncentraty białkowe i receptury mieszanek pełnoporcjowych

6 Zbilansowana mieszanka pełnoporcjowa drobnotowarowa produkcja zwierzęca Masarnia/przetwórnia Certyfikowane produkty

7 ZASTOSOWANIE KONCENTRATÓW BIAŁKOWYCH NA BAZIE NASION ROŚLIN STRĄCZKOWYCH, W ŻYWIENIU TRZODY CHLEWNEJ W GOSPODARSTWACH NISKOTOWAROWYCH

8 Dzienny przyrost (g) WYNIKI PRODUKCYJNE TRZODY CHLEWNEJ ( ) DZIENNE PRZYROSTY MASY CIAŁA Mieszanka z PŚS 740 Mieszanka z KŹBR PŚS mieszanka oparta na poekstrakcyjnej śrucie sojowej KŹBR - mieszanka oparta na krajowych źródłach białka roślinnego

9 FCR (g/g) WYNIKI PRODUKCYJNE TRZODY CHLEWNEJ ( ) WSPÓŁCZYNNIK WYKORZYSTANIA PASZY 3,8 3,7 3,6 3,5 3,4 3,3 3,2 3,1 3 3,13 Mieszanka z PŚS 3,24 Mieszanka z KŹBR PŚS mieszanka oparta na poekstrakcyjnej śrucie sojowej KŹBR - mieszanka oparta na krajowych źródłach białka roślinnego

10 ZESTAWIENIE KOSZTÓW (SUROWCOWYCH) MATERIAŁÓW PASZOWYCH I DODATKÓW WYPRODUKOWANYCH PASZ NA Rodzaj koncentratu DOŚWIADCZENIA TERENOWE Kontrolny PSS Doświadczalny KŹBR Różnica w kosztach Warchlaki 1802, ,00 327,00 (18%) Tucznik I 1817, ,00 462,00 (24%) Tucznik II 1386, ,00 242,00 (17%) Gęsi 1449, ,00 326,00 (22%) Kaczki 1449, ,00 258,00 (18%) Nioski 1614, ,00 105,00 (6%)

11 PORÓWNANIE KOSZTÓW STOSOWANIA KONCENTRATÓW OPARTYCH NA POEKSTRAKCYJNEJ ŚRUCIE SOJOWEJ I KŹBR W DOŚWIADCZENIACH NA TRZODZIE CHLEWNEJ Zużycie koncentratu (paszy) - Średnia z doświadczeń PSS Źródło białka KŹBR FCR (kg) 0,78 (3,12) 0,84 (3,37) Średnie koszty surowców Średni koszt koncentratu (surowców) na 1 kg przyrostu 1,25 1,03

12 PORÓWNANIE KOSZTÓW STOSOWANIA KONCENTRATÓW OPARTYCH NA POEKSTRAKCYJNEJ ŚRUCIE SOJOWEJ I KŹBR W DOŚWIADCZENIACH NA KURACH NIEŚNYCH Zużycie koncentratu (paszy) - średnia z doświadczeń PSS Kury nieśne KŹBR Zużycie koncentratu (paszy) na 1 jajo 87 g (192 g) 83 g (185) Średnie koszty surowców Średni koszt 1 jaja 14 groszy 14 groszy

13 PORÓWNANIE KOSZTÓW STOSOWANIA KONCENTRATÓW OPARTYCH NA POEKSTRAKCYJNEJ ŚRUCIE SOJOWEJ I KŹBR W DOŚWIADCZENIACH NA GĘSIACH RZEŹNYCH Zużycie koncentratu (paszy) - średnia z doświadczeń PSS Gęsi rzeźne KŹBR FCR (kg) 0,96 (3,20) 0,96 (3,20) Średnie koszty surowców Średni koszt 1 kg przyrostu 1,39 1,09

14 PORÓWNANIE KOSZTÓW STOSOWANIA KONCENTRATÓW OPARTYCH NA POEKSTRAKCYJNEJ ŚRUCIE SOJOWEJ I KŹBR W DOŚWIADCZENIACH NA KACZKACH RZEŹNYCH Zużycie koncentratu (paszy) - średnia z doświadczeń PSS Kaczki rzeźne KŹBR FCR (kg) 1,17 (3,34) 1,11 (3,18) Średnie koszty surowców Średni koszt 1 kg przyrostu 1,69 1,32

15 MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA KRAJOWYCH ŹRÓDEŁ BIAŁKA ROŚLINNEGO W ŻYWIENIU ZWIERZĄT MONOGASTRYCZNYCH NA FERMACH PRZEMYSŁOWYCH

16 Krajowe źródła białka roślinnego w żywieniu kurcząt rzeźnych Komponenty Kukurydza 55,13 50,99 50,24 50,55 36,68 37,3 36,96 37,27 35,05 35,7 Łubin żółty, Mister Łubin wąskolistny, Sonet Łubin biały, Butan Groch, Tarachalska Bobik, Olga Białko ziemniaka - 4,77 7,6 7 3, ,7 5,6 4,1 Drożdże piwne ,5 2, PŚRZ PŚS 35, Olej sojowy 5 5,5 5,8 6 6,6 7,4 5 6,7 7,1 7,8 Aminokwasy krystaliczne 3,87 3,58 3,54 3,59 3,56 3,53 3,64 3,6 3,49 3,49 Minerały i witaminy 0,9 1,16 0,82 0,86 0,99 1,17 0,4 0,73 0,76 0,91 Wartość pokarmowa, % EM, kcal/kg Białko ogólne 21,84 21,83 21,84 21,92 21,93 21,92 21,84 21,86 21,85 21,93 Lizyna str. 1,28 1,28 1,28 1,28 1,28 1,28 1,28 1,28 1,28 1,28 Metionina str. 0,51 0,51 0,51 0,51 0,51 0,51 0,51 0,51 0,51 0,51

17 % w mieszance KURCZĘTA RZEŹNE - ŁUBIN ŻÓŁTY Dopuszczalny udział % zastapienia PŚS Do 20% nasion łubinu żółtego w mieszance bez pogorszenia wyników produkcyjnych

18 % w mieszance KURCZĘTA RZEŹNE - ŁUBIN BIAŁY Dopuszczalny udział % zastapienia PŚS Do 15 % nasion łubinu białego w mieszance bez pogorszenia wyników produkcyjnych

19 % w mieszance KURCZĘTA RZEŹNE - WĄSKOLISTNY Dopuszczalny udział 100 % zastapienia PŚS Do 10% nasion łubinu wąskolistnego w mieszance bez pogorszenia wyników produkcyjnych

20 % w mieszance KURCZĘTA RZEŹNE - GROCH Dopuszczalny udział % zastapienia PŚS Do 20% nasion grochu w mieszance bez pogorszenia wyników produkcyjnych

21 % w mieszance KURCZĘTA RZEŹNE - BOBIK Dopuszczalny udział % zastapienia PŚS Do 25% nasion bobiku w mieszance bez pogorszenia wyników produkcyjnych

22 Krajowe źródła białka roślinnego w żywieniu tuczników (I okres) Komponenty P. śruta sojowa 17, Łubin żółty - 21,99 - Ł. wąskolistny - - 9,98 PŚR Pszenżyto 79,88 73,73 70 Olej sojowy - 0,99 1,98 Minerały i witaminy 2,82 2,82 2,73 Aminokwasy krystaliczne 0,29 0,47 0,31 Wartość pokarmowa EM (MJ EM/kg) 13,1 13,1 13,1 Białko ogólne 17,4 17,4 17,3 Wyniki produkcyjne Średni przyrost m.c. (kg) 36,8 34,8 34,8 Średni dobowy przyrost m.c. (kg) Średnie spożycie paszy (kg) Współczynnik wykorzystania 2,48 2,61 2,62

23 % w mieszance WARCHLAK- ŁUBIN ŻÓŁTY ,5 Dopuszczalny udział % zastapienia PŚS Do 17,5% nasion łubinu żółtego w mieszance bez pogorszenia wyników produkcyjnych

24 % w mieszance WARCHLAK- ŁUBIN WĄSKOLISTNY Dopuszczalny udział % zastapienia PŚS Do 22 % nasion łubinu wąskolistnego w mieszance bez pogorszenia wyników produkcyjnych

25 WPŁYW ZABIEGÓW TECHNOLOGICZNYCH NA PODWYŻSZENIE WARTOŚCI POKARMOWEJ KRAJOWYCH ŹRÓDEŁ BIAŁKA ROŚLINNEGO

26 EKSTRUZJA ŁUBINÓW KURCZĘTA RZEŹNE 2,5 2 1,5 1,985 2,005 1,989 2,023 1,68 1,67 1,72 1,67 1 0,5 0 Łubin żółty surowy Łubin żółty ekstrudowany Łubin wąskolistny surowy Łubin wąskolistny ekstrudowany Przyrost masy ciała (kg) Współczynnik wykorzystania paszy (kg/kg)

27 FITAZA W ŻYWIENIU KURCZĄT RZEŹNYCH 2,5 2 1,5 Udział nasion 20% * * Dodatek fitazy Energia metaboliczna kcal Fosfor dostępny - 20% 1 0, Łubin żółty Łubin wąskolistny Łubin biały Przyrost masy ciała (kg) Współczynnik wykorzystania paszy (kg/kg)

28 FITAZA W ŻYWIENIU TRZODY CHLEWNEJ 60 59, , , , ,5 Dodatek fitazy Fosfor dostępny - 20% Łubin żółty Przyrost masy ciała (kg) Łubin żółty Poekstrakcyjna śruta rzepakowa

29 FITAZA W ŻYWIENIU TRZODY CHLEWNEJ 3,2 Dodatek fitazy Fosfor dostępny - 20% 3,15 3,1 3,05 3 2,95 2, Łubin żółty Współczynnik wykorzystania paszy (kg/kg) Łubin żółty Poekstrakcyjna śruta rzepakowa

30 PRODUKCJA MIĘSA DROBIOWEGO W UE

31 EKSPORT MIĘSA DROBIOWEGO (TYS. TON) +26%

32 POWIERZCHNIA UPRAWY ROŚLIN STRĄCZKOWYCH W POLSCE, TYS. HA %

33 ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY IMPORTEM POEKSTRAKCYJNEJ ŚRUTY SOJOWEJ A PRODUKCJĄ MIĘSA DROBIOWEGO W POLSCE TYS. TON Produkcja mięsa dobiowego tys. ton Inport śrytu sojowej tys. ton

34 ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY IMPORTEM POEKSTRAKCYJNEJ ŚRUTY SOJOWEJ A JEJ CENĄ W POLSCE TYS. TON Cena za tonę - zł Skala importu - tys. Ton

35 WNIOSKI I STWIERDZENIA Nie należy skarmiać bezpośrednio w gospodarstwie wyprodukowanych tam krajowych źródeł białka roślinnego, lecz przekazywanie ich do specjalistycznych wytwórni pasz, które na ich bazie i innych dodatków paszowych wyprodukują koncentraty odpowiednie dla danej grupy zwierząt. Uszlachetnianie nasion łubinów na drodze ekstruzji nie ma sensu, natomiast uzyskano wstępne korzystne rezultaty tego zabiegu w przypadku nasion grochu.

36 WNIOSKI I STWIERDZENIA Zaobserwowano korzystny wpływ enzymu egzogennej fitazy na poprawę wykorzystania przez drób i świnie mieszanek paszowych z udziałem łubinu żółtego i wąskolistnego. Stwierdzono możliwość stosowania dla świń nieco wyższych poziomów łubinu wąskolistnego (do 25% mieszanki) niż żółtego (do 20% mieszanki pełnoporcjowej). W latach 2011 do 2015 mimo braku danych statystycznych obserwowany jest ciągły wzrost udziału rodzimych źródeł białka roślinnego w żywieniu drobiu i świń.

37 WNIOSKI I STWIERDZENIA Wstępne próby informują o wysokiej kulinarnej jakość mięsa pochodzącego od tuczników żywionych krajowymi źródłami białka roślinnego Badania wykazały zdecydowanie (o ok. 2 MJ/kg) wyższy udział energii metabolicznej w nasionach współczesnych odmian łubinu wąskolistnego niż przedstawiały to dotychczasowe normy żywienia drobiu.

38 WNIOSKI I STWIERDZENIA Nasiona krajowych odmian soi, chociaż trudniejsze ze względu na obecność substancji antyżywieniowych, powinny doczekać się wnikliwych badań żywieniowych. Jak wynika z analiz składu chemicznego, nasiona łubinu białego mogą być wartościowym komponentem wysokobiałkowym.

39 SOJA A POEKSTRAKCYJNEJ ŚRUTY SOJOWEJ Soja Poekstrakcyjna śruta sojowa 12 mg/g SM Inhibitory trypsyny -Obniżenie przyrostów -Pogorszenie wykorzystania paszy -Wzrost śmiertelności 1 mg/g SM

40 WPŁYW NASION SOI NA WYNIKI PRODUKCYJNE KURCZĄT RZEŹNYCH PRZYROSTY MASY CIAŁA (OKRES DOŚWIADCZENIA 21 DNI) * * ** ** *** Udział nasion soi w mieszance, % BWG (g) 10,0 9,0 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Inhibitory tryps. (g/kg SM)

41 SKŁAD CHEMICZNY,% SM (100%) Odmiana Białko ogólne Białko strawne Włókno surowe Tłuszcz surowe AUGUSTA ALIGATOR ALDANA ABELINA MAWKA MADLEN ANNUSHKA 38,02 22,42 10,27 13,26 38,18 21,58 9,87 19,85 36,16 26,11 9,24 17,23 35,73 24,87 9,50 20,66 40,80 28,28 6,46 19,44 38,57 30,14 6,74 17,77 36,97 24,64 10,56 14,27

42 OLIGOSACHARYDY, G/KG SM (100%) Odmiana Cukry redukujące Suma galaktozydów Rafinoza Stachioza Werbaskoza Suma RFOs AUGUSTA 49,62 13,60 13,13 59,14 2,66 74,93 ALIGATOR 53,58 12,01 11,18 52,93 1,95 66,07 ALDANA 68,34 8,05 18,39 37,59 1,25 57,22 ABELINA 69,68 11,16 12,63 55,82 1,89 70,33 MAWKA 61,96 8,85 9,78 55,83 2,43 68,03 MADLEN 103,74 9,00 11,08 61,10 1,70 73,88 ANNUSHKA 70,49 11,87 13,08 52,40 1,67 67,15

43 Dr inż. Małgorzata Kasprowicz-Potocka (trzoda) Dr inż. Sebastian Kaczmarek (drób)

44 Dziękuję za uwagę