Witold Szczurek. Zastosowanie współczynników strawności aminokwasów ziarna zbóż kurcząt brojlerów w różnym wieku

Transkrypt

1

2 Witold Szczurek Zstosownie współczynników strwności minokwsów zirn zóż kurcząt rojlerów w różnym wieku Krków 2014

3 Instrukcj wdrożeniow Nr i-5/2014 DYREKTOR INSTYTUTU ZOOTECHNIKI PIB prof. dr h. Eugeniusz Herut Oprcowno: w Dzile Żywieni Zwierząt i Pszoznwstw Instytutu Zootechniki PIB Kierownik: prof. dr h. Frnciszek Brzósk Recenzent: prof. dr h. Sylwester Świątkiewicz Oprcownie redkcyjne: mgr Mgdlen Bielsk Projekt okłdki mgr Bogusłw Krwiec Skłd komputerowy, druk i oprw: Mri Mkrewicz ISBN Drukowno w Zespole Wydwnictw i Poligrfii IZ PIB. 2

4 Wstęp i cel wdrożeni Podstwowym wrunkiem osiągnięci wysokiej skuteczności odchowu współczesnych rojlerów kurzych (kurcząt rzeźnych) jest dostrczenie ptkom wszystkich niezędnych sustncji pokrmowych, we włściwych ilościch liczonych często w setnych częścich grm orz odpowiednich proporcjch ez niedoorów i ndmiru. Do sustncji tych nleży iłko, ściślej minokwsy (AA) związki zotowe tworzące jego cząsteczki. Są one jednymi z njrdziej kosztownych skłdników odżywczych miesznek pszowych dl droiu. Poprw wykorzystni AA przez ptki sprzyj ztem wzrostowi opłclności produkcji droirskiej. Przy zestwiniu receptur miesznek pszowych dl kurcząt rojlerów zwrtość iłk jest kryterium pomocniczym, ilnsuje się zwrtość AA. Optymlizcj skłdu minokwsowego tych miesznek zując jedynie n wynikch nliz chemicznych (zwrtość AA ogólnych lu surowych ) orczon jest istotnym mnkmentem. Nie uwzględni owiem różnic między cłkowitym udziłem AA w dnym mterile w stosunku do ich ilości fktycznie możliwej do wykorzystni przez ptki. W powyższym kontekście wżną rolę odgryw znjomość (io)dostępności AA z poszczególnych surowców. Przy jej ocenie w testch n droiu podstwowe znczenie m określenie, w jkim stopniu AA są sorowne (wchłnine) z jelit po uprzednim uwolnieniu z iłek pszowych (strwieniu). Miernikiem tej oceny są wrtości liczowe określne minem współczynników strwności, wyrżjące (zzwyczj w procentch) ilość AA wchłoniętych w stosunku do pornych z pszą. Chociż nie zwsze wszystkie AA wchłonięte mogą zostć przyswojone w procesch iosyntezy jest oczywiste, że AA niestrwione i/lu niewchłonięte w odpowiednim frgmencie jelit cienkiego są wydlne z odchodmi i nie mogą zostć wykorzystne przez ptki. Trwienie enzymtyczne i sorpcj skłdników pokrmowych u kurcząt rojlerów we wczesnym okresie wzrostu (1-2 tydzień) nie jest procesem tk wydjnym jk u strszych 5-6-tygodniowych. W przypdku zóż większ jest też wrżliwość młodych ptków n zwrte w nich sustncje o dziłniu ntyżywieniowym, które mogą ogrniczć procesy hydrolizy iłk zirn (np. fityny, inhiitory protez) lu zurzć przepływ i miesznie cząsteczek enzymów, sustrtów i produktów hydrolizy w jelitch 3

5 (frkcje polischrydów nieskroiowych NSP). Stnowi to przesłnkę do podejmowni dń nd określeniem współczynników strwności AA z uwzględnieniem różnego wieku kurcząt. Preferowną metodą dni strwności AA u droiu w różnych okresch wzrostu jest ozncznie strwności jelitowej. Poleg on n uoju ptków i nlizie treści pokrmowej pornej z końcowego odcink jelit cienkiego, w którym wchłninie AA pochodzących z hydrolizy iłek jest znikome. Uzyskne wyniki odnosi się do wielkości porni AA z testownym surowcem pszowym. W metodzie tej stosuje się też specjlne sustncje wskźnikowe, co pozwl w trkcie dń żywić kurczęt do woli, podonie jk w wrunkch fermowych. Dokłdność oznczeń fktycznej puli AA uwolnionych z iłek dostrczonych w pszy i wchłoniętych do krwioiegu implikuje potrzeę korekty współczynników z uwzględnieniem ilości AA pozpszowych, tzw. endogennych, pochodzących ze związków wydzielnych do przewodu pokrmowego z sokmi trwiennymi, złuszczonych komórek nłonk i mikroflory zsiedljącej jelit. Korygowne w ten sposó współczynniki strwności jelitowej AA nzywne są stndryzownymi współczynnikmi. Według wyników różnych dń przejście n ocenę psz według zwrtości strwnych AA dje możliwość porównni różnych mteriłów według relnej wrtości iłkowej. Chrkteryzując potencjlne korzyści wynikjące z systemu optymlizcji udziłu strwnych AA w dietch dl kurcząt rzeźnych, nleży wymienić między innymi zwiększoną precyzję w doorze poziomu poszczególnych AA w stosunku do zmienijącego się w czsie zpotrzeowni ptków; możliwość zmniejszeni udziłu iłk surowego w miesznkch pełnoporcjowych przy utrzymniu oczekiwnych wskźników produkcyjnych; związne z tym ogrniczenie strt zotu poprzez redukcję celowo złożonego ndmiru AA ogólnych w stosunku do fktycznego zpotrzeowni; poprwę wykorzystni zrówno trdycyjnych jk i lterntywnych źródeł iłk, w konsekwencji możliwość oniżeni kosztów pszowych produkcji żywc. Podstwową funkcją zirn zóż jest dostrczenie energii, z uwgi n stosunkowo młą zwrtość iłk ( g/kg suchej msy zirn) zoż zliczne są trdycyjnie do mteriłów niskoiłkowych. Wrto jednk zuwżyć, że w strukturze receptur typowych miesznek pełnoporcjowych dl rojlerów kurzych udził iłk zóż 4

6 w łącznej zwrtości iłk w diecie dochodzi do 40%. W tej sytucji nie możn pomijć roli zóż jko istotnego źródł AA w pszch przeznczonych dl tej grupy droiu. Pod względem ilości lizyny i minokwsów sirkowych (metionin + cystyn) wprowdznych do diet dl młodych ptków (miesznki typu strter) zoż wyrźnie przewyższją tkie mteriły jk produkty rzepkowe, nsion strączkowych czy wywr DDGS z kukurydzy, gdy stosowne są w zlecnych, ezpiecznych udziłch. Podoną zleżność w odniesieniu do metioniny z cystyną możn stwierdzić, nlizując receptury miesznek typu grower. Wiedz o stopniu dostępności wymienionych i pozostłych AA z zirn zóż dl kurcząt winn skutkowć rdziej efektywnym zgospodrowniem ieżących zsoów tych mteriłów przy wytwrzniu psz stosownych w żywieniu rojlerów, umożliwijąc poprwę wskźników produkcyjno-ekonomicznych ich odchowu i sprzyjjąc ogrniczeniu emisji zotu do środowisk nturlnego. Celem wdrożeni jest przedstwienie możliwości wykorzystni przez kurczęt w wieku 14, 28 i 42 dni minokwsów zwrtych w zirnie czterech podstwowych gtunków zóż (kukurydz, pszenic, pszenżyto, jęczmień), w oprciu o oznczone współczynniki stndryzownej strwności jelitowej. Dne te mogą stnowić nrzędzie wspomgjące podejmownie decyzji o wyorze gtunku zoż z przeznczeniem n pszę dl kurcząt w kolejnych fzch odchowu, jego udziłu w strukturze miesznek pełnoporcjowych orz dostosowywnie tych decyzji do zmienijącej się sytucji rynkowej (podż, cen). Przedmiotem wdrożeni jest zstosownie prezentownych współczynników do oliczeń zwrtości w zirnie minokwsów w formie strwnej, więc potencjlnie w pełni dostępnej do wykorzystni w określonej fzie rozwoju (wzrostu) przez ptki utrzymywne w optymlnych wrunkch środowiskowych. Znjomość tej zwrtości zrówno w zożch poszczególnych gtunków, jk i w średnio- i wysokoiłkowych komponentch pszowych orz włściwe uzupełninie niedoorów minokwsowych dodtkmi odpowiednich pszowych preprtów jest podstwą żywieni kurcząt rojlerów oprtego n systemie strwnych minokwsów. 5

7 Informcj o przeiegu dń i uzysknych wynikch Do dń wzięto kukurydzę z grupy mieszńców zirnowych o zirnie typu flint, pszenicę ozimą klsy jkościowej A, pszenżyto ozime typu półkrłowego i jęczmień jry pstewny. Oznczony skłd chemiczny zirn tych zóż przedstwiono w teli 1. Tel 1. Wyniki nliz skłdu podstwowego i zwrtości minokwsów w zirnie testownych zóż (w g/kg) Skłdnik Gtunek kukurydz pszenic pszenżyto jęczmień Such ms Biłko ogólne Tłuszcz surowy Włókno surowe Popiół surowy Aminokwsy: sprginowy kws 4,9 5,5 5,9 6,4 treonin 2,7 3,3 2,7 3,3 seryn 3,8 5,8 3,8 4,2 glutminowy kws 15,2 38,0 21,6 21,8 prolin 7,5 12,5 8,4 9,7 glicyn 3,5 5,1 3,8 4,3 lnin 4,9 4,5 3,7 4,3 wlin 3,3 4,6 4,0 5,1 izoleucyn 2,3 3,7 3,0 3,6 leucyn 8,3 7,5 5,7 7,1 tyrozyn 1,8 2,7 1,7 2,4 fenylolnin 3,7 5,7 4,1 4,9 histydyn 2,5 3,2 2,0 2,3 lizyn 2,4 3,8 3,2 4,0 rginin 3,4 6,0 4,2 5,1 cystyn 1,5 2,3 2,0 2,3 metionin 1,5 1,9 1,5 1,7 tryptofn 0,6 1,2 0,9 1,1 6

8 Bdni strwnościowe wykonno w ltch w zpleczu doświdczlnym Dziłu Żywieni Zwierząt i Pszoznwstw Instytutu Zootechniki PIB. Seksowne kurczęt rojlery Ross 308 utrzymywno w kltkch grupowych ( cm) ze stłym dostępem do pszy i wody, w wrunkch tempertury, wilgotności i oświetleni zlecnych w kolejnych fzch odchowu kurcząt tego zestwu genetycznego. Sporządzno diety testowe, w których rozdronione zirno dnego gtunku stnowiło 94% msy i yło w nich jedynym źródłem iłk (minokwsów). Diety uzupełnino niewielką ilością oleju roślinnego orz komponentmi minerlno-witminowymi, sustncją wskźnikową ył tlenek chromu (Cr 2 O 3 ). W kolejnych doświdczenich, po wstępnym żywieniu stndrdową miesznką pszową, z początkowej ilości kurcząt wyierno sukcesywnie stwki osoników ou płci (1:1) do kolekcji treści jelitowej po eutnzji nestetykiem, odpowiednio w 14., 28. i 42. dniu życi. W 5-dniowych okresch poprzedzjących uój ptki otrzymywły diety testowe do woli. Próki treści porne od kurcząt w dnym wieku orz odpowiednie diety nlizowno n zwrtość suchej msy, minokwsów orz chromu pochodzącego z Cr 2 O 3. Dl kżdego zoż klkulcje wrtości współczynników stndryzownej strwności jelitowej (SSJ) wykonno dl 18 AA iłkowych, w tym dziesięciu niezędnych dl droiu: lizyny, metioniny, treoniny, tryptofnu, wliny, rgininy, izoleucyny, leucyny, histydyny i fenylolniny. Przy korekcie uwzględnijącej AA endogenne wykorzystno wyniki wcześniejszych dń włsnych (Szczurek, 2009, 2010). W nlizie sttystycznej oznczone współczynniki porównywno z uwzględnieniem różnego wieku ptków w oręie dnego zoż orz różnych zóż w oręie tego smego wieku kurcząt. W niniejszym oprcowniu prezentcję wyników zwężono do grupy AA niezędnych i cystyny. Dl ilustrcji sttystycznego potwierdzeni istotności różnic przy wrtościch podnych w poniższych telch umieszczono symole literowe:,, c. Wrtości dotyczące dnego minokwsu (w wierszch) oznczone różnymi litermi różnią się istotnie. Dne uzyskne dl kukurydzy (t. 2) wykzły njniższą wrtość współczynników SSJ wszystkich minokwsów niezędnych orz cystyny u 14-dniowych kurcząt, w porównniu z 28- i 42- dniowymi (14 < 28 i 42 dni). Jedynie dl różnic między osonikmi 7

9 w wieku 14 i 28 dni w przypdku leucyny (88 vs. 93%) i fenylolniny (87 vs. 92%) nie potwierdzono tego sttystycznie. U 2-tygodniowych ptków, w porównniu ze strszymi, szczególnie niską strwnością (poniżej 80%) chrkteryzowł się cystyn orz treonin, i lizyn. Jednocześnie różnice między kurczętmi 28- i 42-dniowymi w SSJ poszczególnych AA kukurydzy nie przekrczły 3 punktów procentowych i nie yły sttystycznie istotne. Tel 2. Współczynniki stndryzownej strwności jelitowej minokwsów kukurydzy dl kurcząt rojlerów w wieku 14, 28 i 42 dni (w %) Wiek kurcząt (dni) Aminokws Treonin 77 Wlin 84 Izoleucyn 87 Leucyn 88 Fenylolnin 87 Histydyn 89 Lizyn 79 Arginin 90 Cystyn 74 Metionin 89 Tryptofn 91 Średnio AA niezędne Dl zirn pszenicy, odwrotnie niż dl kukurydzy, strwność lizyny, metioniny i cystyny ył istotnie wyższ u 14-dniowych kurcząt, w porównniu z 28- i 42-dniowymi (t. 3). Różnice dochodziły tu do 5 punktów procentowych (np. lizyn, 14 vs. 42 dni) i zostły po- 8

10 twierdzone sttystycznie. Strwność pozostłych AA pszenicy, w tym treoniny, wliny, tryptofnu i rgininy, nie wykzł istotnego zróżnicowni związnego z wiekiem kurcząt. Spośród wszystkich AA niezędnych tego zoż ptki, niezleżnie od wieku, njgorzej wykorzystywły treoninę (poniżej 80%). Tel 3. Współczynniki stndryzownej strwności jelitowej minokwsów pszenicy dl kurcząt rojlerów w wieku 14, 28 i 42 dni (w %) Aminokws Wiek kurcząt (dni) Treonin Wlin Izoleucyn Leucyn Fenylolnin Histydyn Lizyn Arginin Cystyn Metionin Tryptofn Średnio AA niezędne Wrz z wiekiem kurcząt rosł strwność minokwsów pszenżyt (t. 4), przynosząc zwiększenie wrtości SSJ przekrczjące nwet 10 punktów procentowych. Systemtyczne różnice 14 < 28 < 42 dzień potwierdzono dl izoleucyny, leucyny, fenylolniny i histydyny; różnice 14 < 28 i 42 dzień potwierdzono dl treoniny, wliny, rgininy, 9

11 metioniny i tryptofnu, różnice 14 i 28 < 42 dzień dl lizyny i cystyny. Wrto tu pokreślić, że podonie jk dl kukurydzy, średni strwność dziesięciu AA niezędnych pszenżyt u ptków w wieku 28 i 42 dni przewyższł 90%. Tel 4. Współczynniki stndryzownej strwności jelitowej minokwsów pszenżyt dl kurcząt rojlerów w wieku 14, 28 i 42 dni (w %) Aminokws Wiek kurcząt (dni) Treonin Wlin Izoleucyn 85 c Leucyn 88 c Fenylolnin 84 c Histydyn 86 c Lizyn Arginin Cystyn Metionin Tryptofn Średnio AA niezędne 84 c Anliz dnych uzysknych dl zirn jęczmieni (t. 5) wykzł, że kurczęt w wieku 14 dni chrkteryzowły się istotnie niższą strwnością wszystkich AA niezędnych i cystyny w porównniu z osonikmi 28- i 42-dniowymi. Średni współczynnik SSJ minokwsów niezędnych z tego zoż u 2-tygodniowych kurcząt nie przekroczył 80%, różnice miedzy 2- i 6-tygodniowymi ptkmi w strwności 10

12 lizyny, treoniny, wliny, izoleucyny i histydyny przewyższły 10 punktów procentowych. Trze tkże pokreślić istotne różnice między osonikmi w wieku 28 i 42 dni (28 < 42). Wykzno je dl lizyny (82 vs. 91%), metioniny (82 vs. 86%), cystyny (79 vs. 82%) orz w przypdku średniego współczynnik dl cłego zestwu AA niezędnych. Tel 5. Współczynniki stndryzownej strwności jelitowej minokwsów jęczmieni dl kurcząt rojlerów w wieku 14, 28 i 42 dni (w %) Aminokws Wiek kurcząt (dni) Treonin Wlin Izoleucyn Leucyn Fenylolnin Histydyn Lizyn 78 c Arginin Cystyn 75 c Metionin 76 c Tryptofn 86 Średnio AA niezędne 79 c

13 Zsdy wykorzystni współczynników SSJ i użyci dodtków krystlicznych w optymlizcji udziłu strwnych minokwsów w miesznkch pszowych Dysponując wynikmi nliz chemicznych lu uśrednionymi wrtościmi telrycznymi cłkowitej (ogólnej) zwrtości dnego minokwsu w surowcu (AAO), udził jego dostępnej formy (AAS) oliczmy według wzoru: AAS (g/kg) = AAO (g/kg) SSJ (%) / 100 Dl przykłdu, w jęczmieniu (t. 1) udził strwnej lizyny dl kolejnych ktegorii wiekowych kurcząt (t. 5) wynosi: 14 dni: 4,0 78 / 100 = 3,1 28 dni: 4,0 82 / 100 = 3,3 42 dni: 4,0 91 / 100 = 3,6 g/kg zirn. Do tworzeni ieżących z dnych dotyczących zwrtości strwnych AA w zożch (orz pozostłych mteriłch pszowych) możn wykorzystywć specjlne progrmy komputerowe przeznczone do ukłdni i optymlizcji receptur miesznek. Są one stndrdowo użytkowne przez firmy pszowe. Progrmmi dystryuownymi m.in. przez krjowych usługodwców informtycznych mogą posługiwć się tkże producenci droiu wytwrzjący psze smodzielnie, z włsnych lu zkupionych komponentów. Z punktu widzeni wykorzystni krystlicznych dodtków w optymlizcji psz w systemie strwnych AA njistotniejsze znczenie m fkt, że czyste minokwsy są w pełni wchłnine w jelicie cienkim, tj. współczynniki ich strwności wynoszą 100%, i są przyswjne przez ptki. Przy stosowniu oferownych oecnie preprtów pszowych (DL-metionin, L-lizyn, L-treonin, L-tryptofn, L-wlin) nleży zwrcć uwgę n deklrowny przez producent stopień czystości dnego produktu. W oliczenich trze kierowć się fktyczną zwrtością minokwsu w dnym preprcie. Możn to zilustrowć n przykłdzie dodtku krystlicznej wliny. Jeśli deklrown czystość preprtu wynosi 96,5% powietrznie suchej msy, to 1 g preprtu z- 12

14 wier 0,965 g L-wliny. Zpotrzeownie kurcząt n metioninę i cystynę często trktuje się jko łączne zpotrzeownie n AA sirkowe. Jednkże przy zestwiniu receptur miesznek pszowych określone niedoory mogą występowć zrówno w przypdku metioniny, jk i cystyny. Dl uzupełnieni deficytu metioniny w ilości 1 g/kg pszy, n kżdy kilogrm miesznki nleży wprowdzić 1,01 g krystlicznej DL-metioniny 99%. Z uwgi n strukturę chemiczną tych minokwsów część specjlistów uwż, że przy uzupełniniu niedoorów cystyny krystliczną metioniną wydjność zminy wynosi 81,2%. Przy tkim podejściu niedoór w miesznce 1 g cystyny wymg ztem wprowdzeni 1,24 g preprtu DL-Met 99% [(niedoór Cys 1 g : 0,812) : 0,99 = 1,24 g]. Podsumownie Przy porównywniu zirn zóż pod względem dostępności grupy niezędnych AA dl kurcząt w różnym wieku nleży oczekiwć nstępującej grdcji związnej z gtunkiem zoż (rosnąco): 14 dni jęczmień - pszenżyto - kukurydz - pszenic 28 dni jęczmień - pszenic - pszenżyto - kukurydz 42 dni pszenic - jęczmień - pszenżyto kukurydz Przy porównywniu (n podstwie współczynników SSJ) możliwości wykorzystni z zirn zóż wszystkich AA niezędnych orz oddzielnie: lizyny (Lys), metioniny (Met), treoniny (Thr), tryptofnu (Trp) i wliny (Vl) przez kurczęt, nleży rć pod uwgę nstępującą grdcję związną z wiekiem ptków (dzień życi): 13

15 kukurydz - łącznie AA niezędne, w tym Lys, Met, Thr, Trp i Vl: 14 < 28 = 42 pszenic - łącznie AA niezędne orz Thr, Trp i Vl: 14 = 28 = 42 - Lys i Met: 14 > 28 = 42 pszenżyto - łącznie AA niezędne: 14 < 28 < 42 - Lys: 14 = 28 < 42 - Met, Thr, Trp i Vl: 14 < 28 = 42 jęczmień - łącznie AA niezędne orz Lys i Met: 14 < 28 < 42 - Thr, Trp i Vl: 14 < 28 = 42 Ozncz to, że uśrednioną wrtość współczynników oszcownych n 28- i 42-dniowych rojlerch możn wykorzystć w prktycznych oliczenich i zestwiniu diet dl kurcząt między 4. i 6. tygodniem życi, lecz nie dl młodszych ptków, w przypdku: kukurydzy i pszenicy dl wszystkich AA niezędnych; pszenżyt jedynie dl metioniny, treoniny, tryptofnu i wliny; jęczmieni jedynie dl treoniny, tryptofnu i wliny. Orgnizcj wdrożeni Wdrożenie możn relizowć n dw sposoy i zlec się przeprowdzić je n fermie droiu (kurcząt rojlerów) dysponującej włsną wytwórnią miesznek pełnoporcjowych. Pierwszy sposó wdrożeni powinien odpowiedzieć n pytnie, w jkim zkresie zstosownie prezentownych wyników pozwoli n efektywną sustytucję droższego zoż tńszym w sytucji, gdy skłd stosownych miesznek optymlizuje się według zpotrzeowni ptków n strwne AA. Zwżywszy utrzymujące się ceny rynkowe zóż pszowych, możn rć pod uwgę np. zstępownie pszenicy jęczmieniem lu pszenżytem. W drugim wrincie wdrożeni efekty żywieni miesznkmi zwierjącymi wyłącznie stndrdowe zoż kukurydzę i/lu pszenicę i ilnsownymi w oprciu o ogólne (surowe) AA nleży porównć z efektmi uzysknymi przy optymlizcji strwnych AA w pszch z wysokim 14

16 udziłem jęczmieni lu pszenżyt. W ou wrintch wdrożeni do klkulcji zwrtości strwnych AA w zożch nleży wykorzystć współczynniki podne w telch 2-5, iorąc pod uwgę zleżności przedstwione w rozdzile Podsumownie. Konieczne jest tkże uwzględnienie strwności AA zwrtych w użytych mteriłch (surowcch) iłkowych. Spośród nich nleży przede wszystkim zstosowć produkty pochodzeni roślinnego: śruty poekstrkcyjne, wytłoki (mkuch), nsion strączkowych, suszone wywry zożowe. Do oliczeń proponuje się wykorzystć współczynniki SSJ (ng. SID) podne w złączonej literturze. Wrtość pokrmową miesznek dl ptków w kolejnych fzch odchowu, w tym poziomy AA, nleży przyjąć według firmowych rekomendcji proponownych dl kurcząt dnego zestwu genetycznego. Zleceni te uwzględniją ktulnie zpotrzeownie ptków wyrżone zrówno w AA ogólnych (surowych), jk i trwnych. Przy uzupełniniu poziomu njwżniejszych, limitujących AA w miesznkch nleży wykorzystć odpowiednie preprty pszowe zgodnie z ww. zsdmi. Prowdzenie dokumentcji wdrożeni Dokumentcj wdrożeni winn zwierć nstępujące dne: nzw zestwu genetycznego rojlerów i licz piskląt przyjętych do odchowu, ilość dni odchowu; typ kurnik, rodzj ściółki, osd (szt. n 1 m 2 ), system ogrzewni, wentylcji i pojeni, sposó zdwni pszy i jej form, zstosowne w trkcie odchowu prmetry mikroklimtu i progrm świetlny. Szczególnie wżne jest podnie: pełnego skłdu komponentowego (recepturowego) miesznek pszowych; progrmu żywieni z podziłem n przyjęte fzy odchowu i odpowidjące im zminy wrtości pokrmowej tych miesznek; cen miesznek poszczególnych rodzjów (w zleżności od sposou relizcji wdrożeni) i typów (strter, grower, finiszer). 15

17 W trkcie relizcji wdrożeni nleży gromdzić informcje n temt średniej msy cił piskląt przy wstwieniu n odchów, średniej msy cił kurcząt po zkończeniu odchowu n dnym rodzju miesznki pszowej (w zleżności od sposou relizcji wdrożeni), łącznej ilości pornej pszy w trkcie odchowu n dnym rodzju miesznki, przeżywlności ptków (% pdnięć i rkowń). Informcje te stnowią podstwę do oprcowni krty dokumentcyjnej wdrożeni według złączonego wzoru. 16

18 Litertur pomocnicz Bker D.H. (2009). Advnces in protein-mino cid nutrition of poultry. Amino Acids, 37: Firmn J.D. (2005). Understnding protein nd mino cids for lower feed costs. Feed Interntionl, 26: Khksr V., Golin A. (2009). Comprison of ilel digestile versus totl mino cid feed formultion on roiler performnce. J. Anim. Vet. Adv., 8 (7): Lemme A., Rvindrn V., Bryden W.L. (2004). Ilel digestiility of mino cids in feed ingredients for roilers. World s Poultry Sci. J., 60: Szczurek W. (2009). Stndrdized ilel digestiility of mino cids from severl cerel grins nd protein-rich feedstuffs in roiler chickens t the ge of 30 dys. J. Anim. Feed Sci., 18: Szczurek W. (2010). Stndrdized ilel digestiility of mino cids in some cerels, rpeseed products nd mize DDGS for roiler chickens t the ge of 14 dys. J. Anim. Feed Sci., 19: Szczurek W. (2010). Performnce nd nitrogen output in young roilers fed diets contining different plnt y-products nd formulted with predetermined ilel digestile mino cid vlues. Ann. Anim. Sci., 10 (3): Szczurek W. (2010). Prcticl vlidtion of efficcy of the stndrdized ilel digestile mino cid vlues in diet formultion for roiler chickens. J. Anim. Feed Sci., 19:

19 KARTA DOKUMENTACYJNA WDROŻENIA: Zstosownie współczynników strwności minokwsów zirn zóż u kurcząt rojlerów w różnym wieku Pieczęć instytucji wdrżjącej Dt (Złącznik do umowy wdrożeniowej nr... z dni...) Przedmiot wdrożeni:... Temt dń (sposó wdrożeni): Wykonwcy:... Efekt ekonomiczny w skli roku (lu z jednego cyklu odchowu):... 18

20 1. Ferm, włściciel i dres 2. Nzw zestwu genetycznego kurcząt Poziom produkcji, np. przyrost msy cił odchownych ptków (w kg) uzyskny z 1 m 2 powierzchni kurnik 3. Wydjność produkcji lu inny wskźnik po wdrożeniu (np. zużycie pszy n 1 kg przyrostu msy cił) 4. Wzrost wydjności produkcji lu inny wskźnik w roku lu cyklu odchowu (np. zużycie pszy n 1 kg przyrostu msy cił) 5. Jednostkow cen stosownej pszy 6. Efekt finnsowy wdrożeni (liczę w wierszu 5 pomnożyć przez liczę w wierszu 4 i wierszu 2) 19

21 Spis Treści Wstęp i cel wdrożeni... 3 Informcj o przeiegu dń i uzysknych wynikch 6 Zsdy wykorzystnie SSJ i użyci dodtków krystlicznych w optymlizcji udziłu strwnych minokwsów w miesznkch pszowych Podsumownie.. 13 Orgnizcj wdrożeni Prowdzenie dokumentcji wdrożeni Litertur pomocnicz Krt Dokumentcyjn Wdrożeni