Przeliczanie wyników analiz, które muszą być podawane jako stężenia form pierwiastkowych (S, N, P) dokonuje się stosując poniższą ogólną formułę:

Transkrypt

1 ANEKS Zasady oblczeń przelczeń daych. przelczae ze stężea joów a stężea perwastków Przelczae wyków aalz, które muszą być podawae jako stężea form perwastkowych (S, N, P) dokouje sę stosując poższą ogólą formułę: C e = k * C j gdze C e stężee perwastka, k stała, C j stężee jou k = A A e j gdze: A e masa atomowa perwastka, A j masa cząsteczkowa jou Tabela. Wartośc stałej k parametr wartość stałej k SO 2 S 0,5005 SO 4 S 0,3338 NO 2 N 0,3045 NO 3 N 0,2259 NH 4 N 0,7765 PO 4 P 0, Oblczae, gdy w ser daych występują ozaczea pożej progu czułośc (detekcj) urządzea pomarowego (wskaźk L jakość daych) Jeżel surowe dae pomarowe zawerają wartośc pożej progu czułośc (detekcj) urządzea pomarowego (procedury aaltyczej) czyl ozaczoe są wskaźkem L, wtedy w oblczeach statystyczych ależy stosować wartość rówą 0,5 próg detekcj. Aeks -- -

2 3. Korekcja stężea składków opadu ze względu a parowae (kolektory opadu całkowtego) W okrese letm w trakce trwaa wysokch temperatur powetrza ależy uwzględć zjawsko parowaa wody opadowej z kolektora. Aby skorygować wykający z tego błąd określea stężea rozpuszczoych składków, ależy po perwsze porówać zmerzoą masę wody z kolektora ze spodzewaą - oblczoą z dobowych sum opadów merzoych za pomocą deszczomerza Hellmaa: m obl = h S m a = m m rz obl gdze: m obl = spodzewaa masa próbk opadu [g] h = wysokość opadu w aalzowaym okrese [cm] S = powerzcha wlotowa deszczomerza [cm 2 ] m = gęstość wody - [g cm -3 ] a = współczyk parowaa [-] m rz = zmerzoa masa próbk wody opadowej z chwytacza [g] Jeżel współczyk parowaa jest rówy lub mejszy od 0,95 ależy skorygować zmerzoe stężee składków w próbce opadów według wzoru: ' C = a C gdze: C ' = poprawoe stężee -tego składka próbk [mg dm -3, µg dm -3 ] C = zmerzoe stężee -tego składka próbk [mg dm -3, µg dm -3 ] Aeks

3 4. Jedostk pomaru przewodctwa elektroltyczego wody Zgode z ustaleam przyjętym w programe ICP/IM przyjęto jako stadardową jedostkę przewodctwa elektroltyczego wody mlsmes a metr w 25 C (ms m - ). Używae przyrządy pomarowe - koduktometry - wyskalowae są często w jedostkach mkrosmes a cetymetr (µs cm - ) lub mkrosmes a metr (µs m - ). Dlatego też pożej podao formuły przelczeń tych jedostek a stadardową przyjętą w ZMŚP. µs cm - = 0, ms m - 00 µs cm - = 0 ms m - µs m - = 0,00 ms m - 00 µs m - = 0, ms m - 5. Zasadowość wody zasady przelczeń Zasadowość wody jest określaa jako zdolość wody do zobojętaa slego kwasu jest oa wywołaa główe przez obecość joów kwasu węglowego: HCO 3 - CO Poadto zasadowość zwązaa jest z obecoścą ych joów reagujących zasadowo, a węc joów ych słabych kwasów (poza węglaam) oraz wodorotleków ektórych substacj orgaczych. Wśród tych substacj moża wymeć: krzemay, boray, fosforay, sarczk, wodorotlek oraz lgady orgacze reagujące zasadowo (Wtczak, Adamczyk 995). Poza wodam o bardzo wysokm ph (powyżej 9,5) ektórym wodam sle zaeczyszczoym moża bez wększego błędu przelczyć zasadowość a zawartość joów HCO 3 - CO W wodach o ph 4,5-8,3 zasadowość wyka z obecośc wodorowęglaów (Wtczak, Adamczyk 995). Wyróża sę zasadowość ogólą (Zm), którą ozacza sę za pomocą mareczkowaa próbk maowaym roztworem mocego kwasu meralego do ph 4,5, wobec orażu metylowego jako wskaźka oraz zasadowość wobec feoloftaley meralą (Zp), która ozacza sumę wszystkch zwązków reagujących zasadowo powyżej ph 8,3. Zasady ozaczaa zasadowośc wody zawarte są m.. w pracach: Wtczaka, Adamczyka (995) Hermaowcz. (999). Zasady przelczeń zasadowośc a HCO 3 - CO 3 2- zawarto w tabel 2 Aeks

4 - Tabela 2 Przyblżoe przelczae zasadowośc a stężea HCO 3 2- CO 3 (Wtczak, Adamczyk 995) ph badaej wody proporcję mędzy oblczoa przyblżoa zawartość główych zasadowoścą ogólą joów wywołujących zasadowość (Zm) a zasadowoścą meralą (Zp) - HCO 3 2- CO 3 badaej wody [ - ] mmol r /dm 3 4,5 8,3 Zp = 0, Zm > 0 Zm 0 8,3 9,5 2Zp < Zm Zm-2Zp 2Zp 8,3 9,5 2Zp = Zm 0 2Zp mmol r /dm 3 = mval/dm 3 =meq/dm 3 HCO - 3 [mg/dm 3 ] = HCO - 3 [mmol r /dm 3 ] * 6 CO 2-3 [mg/dm 3 ] = CO 2-3 [mmol r /dm 3 ] * 30 Nektóre laboratora podają zasadowość w przelczeu a mg CaCO 3 /dm 3. Aby uzyskać zasadowość (HCO - 3 ) w mmol r /dm 3 ależy wyk w mg CaCO 3 podzelć przez 50,05 6. Oblczea średej ważoej Średą ważoą parametrów fzykochemczych opadów (opad atmosferyczy, opad podkoroowy, spływ po pach) ależy oblczać używając wzoru: X = p = = c h gdze: X p = średe ważoe stężee parametru w opadach c = stężee zmerzoe w próbce w -tym okrese h = wysokość opad w -tym okrese, z którego pobera sę próbkę h Aeks

5 Średą ważoą parametrów fzykochemczych odpływu (korytowego, glebowego, podzemego) ależy oblczać używając wzoru: X r gdze: X r = = = cq = średa ważoa w stosuku do przepływu wartość stężea Q = przepływ w momece poboru próbk c = zmerzoe w próbce stężee = lość próbek Q 7. Oblczea średej wartośc ph: a. zamaa pomerzoego ph a stężee joów wodorowych wg wzoru: H + = 0 -ph [mol*dm -3 ] b. oblczee średego stężea joów wodorowych (średa ważoa wg pkt. 6 lub jeżel jest to e możlwe średej arytmetyczej), c. zamaa średego stężea joów wodorowych a średe ph wg wzoru: ph śr = -log 0 (H śr ) gdze: ph śr średe ważoe lub arytmetycze ph, H śr średe ważoe lub arytmetycze stężee joów wodorowych w mol*dm -3 Aeks

6 8. Oblczea ładuku substacj wprowadzaych z opadem atmosferyczym (podkoroowym, spływem po pach) Dyspoując wartoścam stężeń poszczególych substacj w próbkach opadów oraz wysokoścą opadu w daym okrese pomarowym, gdy próba została zebraa moża oblczyć ładuek tych substacj wesoy do podłoża wg wzoru : L = C * h [mg*m -2 ] gdze : L - ładuek -tej substacj wprowadzoy do podłoża z opadem w daym okrese pomarowym [mg/m 2 ] C - stężee -tej substacj w próbe opadu zebraej w daym okrese pomarowym [mg/dm 3 ] h - suma wysokośc opadu w daym okrese pomarowym, dla którego oblczay jest ładuek [mm]; wysokość opadu w mm odpowada lczbe dm 3 wody przypadających a m 2 powerzch Tak sposób wykoaa oblczeń pozwala adać próbkom, w którym e wykoao ozaczeń wszystkch składków (p. z powodu zbyt małej próbk) wartość średego stężea w daym okrese. 9. Ładuek substacj odpływających w ceku (wartośc rocze, mesęcze) a. wartośc rocze q * C 9 = K *0 * * q q = Aeks śr [t*km -2 *rok - ] gdze: C stężee jou w mg*dm -3 (wartośc dobowe, tygodowe, mesęcze) q odpływ jedostkowy zmerzoy w okrese poboru próbek w l*s - *km -2 q śr śred roczy odpływ jedostkowy w l*s - *km -2 K lczba sekud w roku hydrologczym b. wartośc mesęcze Aalogcze jak w pukce 9a ależy oblczyć ładuk mesęcze, jeżel poboru próbek dokoywao z frekwecją wększą ż raz a mesąc p. raz a tydzeń. Wówczas q śr staow śred mesęczy odpływ jedostkowy, C tygodowe stężee określoego jou q odpływ jedostkowy zmerzoy w okrese poboru próbek. K lczba sekud w mesącu.

7 W przypadku, gdy pomar stężea określoego jou merzoo raz a mesąc, ładuek mesęczy ależy oblczyć wg astępującego wzoru: K *0 9 *( C * qśr gdze: K lczba sekud w mesącu, C mesęcze stężee określoego jou w mg*dm -3, qśr mesęczy odpływ jedostkowy w l*s - *km -2 ) [t*km -2 *msc - ] odpływ jedostkowy (q) = gdze: Q przepływ w m 3 *s - A powerzcha zlew w km 2 000* Q A (l*s - *km -2 ) LITERATURA Hermaowcz W., Dojldo J., Dożańska W., Kozorowsk B., Zerbe J., 999: Fzyczochemcze badaa wody śceków. s. 555, Arkady W-wa. Maual 998: Maual for Itegrated Motorg Iteratoal Co-operatve Programme o Itegrated Motorg of Ar polluto Effects o Ecosystems, ICP IM Programme Cetre Helsk, o-le. Maual Samplg ad Aalyss of Deposto 2004: Part VI, Iteratoal Co-operatve Programme o Itegrated Motorg of Ar polluto Effects o Forest, o-le. Maual For The GAW Precptato Chemstry Programme 2004: Gudeles, Data Qualty Objectves ad Stadard Operatg Procedures, No 60, o-le. Nameśk J., Łukasak J., Jamrógewcz Z., 995: Poberae próbek środowskowych do aalzy. s. 278, PWN Warszawa. Wtczak S., Adamczyk A., 995: Katalog wybraych fzyczych chemczych wskaźków zaeczyszczeń wód podzemych metod ch ozaczaa t. II. Bb. Mot. Środ. ss. 579, Warszawa. Aeks