(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) (13) T3 (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (13) T3 (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: (51) Int. Cl. A61C5/02 ( ) (97) O udzieleniu patentu europejskiego ogłoszono: Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej Europejski Biuletyn Patentowy 2007/40 EP B1 (54) Tytuł wynalazku: Narzędzie do opracowywania kanałów korzeniowych zębów (30) Pierwszeństwo: FR (43) Zgłoszenie ogłoszono: Europejski Biuletyn Patentowy 2006/03 (45) O złożeniu tłumaczenia patentu ogłoszono: Wiadomości Urzędu Patentowego 02/2008 (73) Uprawniony z patentu: Rouiller, Jean-Claude, La Chaux-de-Fonds, CH PL/EP T3 (72) Twórca (y) wynalazku: BREGUET Olivier, Le Locle, CH (74) Pełnomocnik: Kancelaria Patentowa rzecz. pat. Kamiński Zbigniew Warszawa Al. Jerozolimskie 101/18 Uwaga: W ciągu dziewięciu miesięcy od publikacji informacji o udzieleniu patentu europejskiego, każda osoba może wnieść do Europejskiego Urzędu Patentowego sprzeciw dotyczący udzielonego patentu europejskiego. Sprzeciw wnosi się w formie uzasadnionego na piśmie oświadczenia. Uważa się go za wniesiony dopiero z chwilą wniesienia opłaty za sprzeciw (Art. 99 (1) Konwencji o udzielaniu patentów europejskich).

2 EP B1 U-2994n/07 Narzędzie do opracowywania kanałów korzeniowych zębów Opis Dział techniki [0001] Przedmiotem wynalazku jest narzędzie do opracowywania kanałów korzeniowych zębów, zwłaszcza giętkie narzędzie do opracowywania, napędzane mechanicznie za pomocą silnika elektrycznego, wyposażone w odcinek końcowy umieszczany w uchwycie napędzanym tym silnikiem elektrycznym, w strefę proksymalną sąsiadującą z tym odcinkiem końcowym, w strefę środkową stanowiącą przedłużenie tej strefy proksymalnej, oraz w strefę dystalną, stanowiącą przedłużenie tej strefy środkowej, zapewniającą prowadzenie narzędzia w kanale korzeniowym zęba. Stan techniki [0002] Czyszczenie i kształtowanie kanałów korzeniowych zębów, celem umieszczenia w nich substancji wypełniających, jest wykonywane za pomocą narzędzi opracowujących, mających część pracującą stożkową i zaopatrzonych w przynajmniej jedną krawędź tnącą, usytuowaną wzdłuż linii śrubowej na długości tej części pracującej. Ten rodzaj narzędzi stomatologicznych jest przedstawiony na przykład w patentach nr US 4,260,379 i nr CH513640, oraz w publikacji międzynarodowej WO 00/ Ponieważ kanały korzeniowe rzadko są proste, a często są bardzo zakrzywione, narzędzia do opracowywania, nazywane również pilnikami endodontycznymi, powinny być giętkie. Dlatego materiałem stosowanym 1

3 do wytwarzania tych narzędzi jest stal nierdzewna albo stop nikliel-tytan. [0003] Pilniki endodontyczne są stosowane ręcznie albo mechanicznie. Ponieważ są one napędzane silnikiem elektrycznym, stop nikiel-tytan jest konieczny ze względu na obciążenia zmęczeniowe, które pojawiają się podczas ich stosowania do kanałów zakrzywionych. W technice z obrotem ciągłym pilnik obraca się z małą prędkością (na przykład od 10 do 2000 obr/min) i posuwa się w głąb kanału. Część pracująca pilnika ścina albo skrobie ścianki kanału korzeniowego. Ta część o małej długości na początku interwencji, przemieszcza się coraz dalej podczas posuwania się pilnika w głąb kanału. Moment obrotowy, który musi zostać przyłożony do pilnika, dla przezwyciężenia rosnących sił tarcia i dla obracania pilnika z pożądaną prędkością podczas jego zagłębiania się, powiększa się coraz bardziej. Im dalsze jest posuwanie się pilnika w głąb kanału, tym bardziej powiększa się ryzyko blokowania albo zatarcia się pilnika. Jeżeli to się zdarzy, to moment przyłożony do pilnika gwałtownie się powiększa, co grozi złamaniem pilnika. Złamanie pilnika w kanale korzeniowym zęba jest zdarzeniem, którego najbardziej obawia się stomatolog, gdyż złamana końcówka nie może zostać odzyskana. [0004] Ponadto narzędzia dostępne obecnie na rynku, służące do wprowadzenia nowej techniki stosowania pilników napędzanych mechanicznie, wywodzą się bezpośrednio z narzędzi tradycyjnych o kształcie śrubowym, zwłaszcza opisanych w patentach nr CH i nr US To dokładnie z powodu tego kształtu śrubowego powstaje efekt zatarcia się i blokowania, kończący się nieodwołalnie złamaniem narzędzia. [0005] Celem uniknięcia tych zjawisk zatarcia się i blokowania, wytwórcy narzędzi endodontycznych dokonali kilku rozwiązań. 2

4 [0006] Jedno z rozwiązań polega na stępieniu, w większym lub mniejszym stopniu, krawędzi tnących narzędzi, celem uniknięcia kaleczenia ścian kanału. Inne rozwiązanie polega na tworzeniu dużego koncentrycznego wzorcowego otworu, nazywanego spłaszczeniem promieniowym. Te technologie są przedstawione na przykład w amerykańskim patencie nr US 6,074,209. [0007] Częściowe przynajmniej eliminowanie tendencji do zatarcia się jest uzyskane dzięki sposobowi pracy nazywanemu metodą crow-down, która polega na opracowywaniu kanału narzędziami o różnej stożkowatości i rozpoczynaniu pracy narzędziami najbardziej stożkowatymi. W ten sposób zjawisko tarcia, które powoduje powstawanie dużych naprężeń, jest ograniczone do strefy o małej długości części pracującej narzędzia, uniemożliwiając zaklejanie się narzędzia. [0008] Te metody okazują się często nieskuteczne dla uniknięcia efektu zatarcia się, a ponadto zmniejszają skuteczność funkcji tnącej narzędzia, czego konsekwencją jest powiększenie roboczego momentu obrotowego i ryzyka złamania. [0009] Biorąc pod uwagę powyższe niedogodności i ryzyko wprowadzone przez te nowe sposoby pracy, stwierdza się, że zysk czasu uzyskany w porównaniu ze sposobami tradycyjnymi jest prawie żaden. Ponadto praca stomatologa jest precyzyjna i wymaga dużej zręczności dla uniknięcia ryzyka zatarcia się, blokowania i konsekwencji wynikających z tego dla pacjenta. [0010] Jednakże pewne udoskonalenia narzędzi dowodzą, że metoda opracowywania obrotowego, napędzanego mechanicznie, może powodować zysk czasu, poprawienie komfortu pracy, poprawiając równocześnie jakość pracy wykonywanej zwłaszcza dla nadążania za naturalnym kształtem kanału. Te udoskonalenia powinny umożliwiać kontrolowanie obciążenia zmęczeniowego 3

5 narzędzi, opanowanie sił tarcia i zapobieganie zatarciu się, powodującemu blokowanie narzędzia i skutkującemu złamaniem narzędzia. [0011] Aby uniknąć zmęczenia metalu, z którego wykonane są narzędzia, nazywanego zmęczeniem cyklicznym, sposobem najbardziej niezawodnym byłoby bez wątpienia używanie narzędzi tylko jednorazowo. Jednakże taka metoda nie byłaby bardzo ekonomiczna, a na pewno nie uzasadniona z punktu widzenia techniki, ponieważ zmęczenie jest różne, zależnie od kształtu kanału albo od miejsca interwencji. Ponadto każde narzędzie podlega różnemu zmęczeniu w zależności od swego wymiaru, stożkowatości, momentu obrotowego i prędkości obrotowej. [0012] Publikacja WO 01/10329 opisuje sposób cechowania narzędzia, umożliwiający gromadzenie kolejnych wskaźników zmęczeniowych w trakcie różnych sposobów użytkowania tego narzędzia. Ten prosty sposób jest bardzo skuteczny i ma postać przyrządu, który może określać stan zmęczeniowy narzędzia typu pilnik endodontyczny w całym okresie jego użytkowania. Oferuje siatkę zmęczeniową metalu, umożliwiając równoczesne rejestrowanie żywotności narzędzia i przechowywanie tej informacji aż do jego ostatecznego zużycia. [0013] Moment obrotowy obciążający pilnik wzrasta w czasie jego posuwania się w głąb kanału. Dla ograniczenia ryzyka zatarcia się, międzynarodowa publikacja WO 02/ opisuje narzędzie do opracowywania mające kształt linii śrubowej szczególnego rodzaju. Każdy pilnik ma trzy albo cztery krawędzie tnące na całej długości części pracującej. Każda krawędź tnąca opisuje trajektorię falistą i śrubową, usytuowaną wewnątrz obwiedni stożkowej. W ten sposób każda krawędź tnąca nie jest stale w styczności z obwiednią stożkową 4

6 ale tylko w niektórych szczególnych jej punktach, co uniemożliwia duże powiększanie się napędowego momentu obrotowego narzędzia w funkcji głębokości penetracji kanału korzeniowego. Dzięki temu siły tarcia są wyraźnie zmniejszone, a efektu zatarcia się można uniknąć dobierając starannie różne podziałki i kąty linii śrubowej narzędzia na długości części pracującej tego narzędzia. Innym środkiem dla uniknięcia zatarcia się jest używanie narzędzia zaopatrzonego w linię śrubową o podziałce zmieniającej się kolejno, takiej jak opisana w europejskiej publikacji nr EP A1. [0014] Stwierdza się, że w praktyce pewna ilość narzędzi łamie się jednak podczas ich użytkowania. Analiza przypadków złamania wiedzie do konkluzji, że duża ilość złamań narzędzi jest spowodowana nie przestrzeganiem reguł użytkowania, czyli reguł dotyczących parametrów i sposobów użytkowania narzędzia, którymi są: Prędkość robocza (obr/min narzędzia) Zastosowany nacisk Ruch tam i z powrotem Czas pracy Zmęczenie metalu Posuw [0015] Prędkość obrotowa narzędzia podczas pracy (100 do 2000 obr/min) jest łatwa do nastawienia przy zastosowaniu nowych zespołów silnik/kątnica proponowanych przez wielu wytwórców. [0016] Zastosowany nacisk może zmieniać się w szerokim zakresie 5

7 zależnie od typu narzędzia, oraz po przejściu od stosowania jednego narzędzia do innego. Dla niektórych narzędzi, które mają silną tendencję do zatarcia się, nacisk jest w rzeczywistości siłą dla pokonywania zatrzymywania się narzędzia. Dla niektórych znanych narzędzi siła jaką stomatolog powinien wywierać dla posuwania narzędzia w sposób bezpieczny, jest porównywalna do nacisku wywieranego podczas rysowania ołówkiem na papierze. Ruchy tam i z powrotem umożliwiają usunięcie odpadów i uniknięcie tego, by zmęczenie narzędzia spowodowane naprężeniami, którymi jest poddawane, było zlokalizowane w tym samym miejscu narzędzia. Zastosowany sposób postępowania nie powinien dotyczyć tylko jednego położenia narzędzia w kanale. Wspomniana powyżej skuteczność narzędzi umożliwia skrócenie czasu pracy i tym samym zmniejszenie zmęczenia materiału. [0017] Posuw narzędzia od ujścia do końca kanału powinien być dokonywany w taki sposób, że narzędzie wydobywa rozsądną ilość materiału podczas każdego jego obrotu, a odpady są skutecznie usuwane. Im większa jest prędkość posuwu dla określonej prędkości obrotowej, tym większa jest ilość materiału usuwanego podczas jednego obrotu. Jest oczywiste, że istnieje graniczna wartość prędkości posuwu dla określonej prędkości obrotowej narzędzia. To ograniczenie jest często trudne do stwierdzenia dla stomatologa, gdyż ma on w ręku narzędzie napędzane silnikiem z kątnicą o mocy przekraczającej opór pilników endodontycznych. Używając tego wyposażenia nie może on pracować z taką precyzją jak w przypadku narzędzi ręcznych. [0018] Dzięki odpowiedniemu szkoleniu stomatologów możliwe jest opanowanie przez nich wymienionych powyżej parametrów. Natomiast dla zastosowanego nacisku i prędkości posuwu trudniej jest wymienić dokładne 6

8 zasady postępowania. Podczas demonstracji były wykonywane próby w materiale z tworzywa sztucznego i stwierdzano, że pewne osoby mają duże wyczucie i delikatność, umożliwiające im uniknięcie przekroczenia granicy oporu materiału. Inne osoby, przeciwnie, nie posiadają tych kwalifikacji, nie wyczuwają oporu materiału i przeceniają pracę, którą pilnik może wykonać w określonym czasie. Fakt dysponowania napędzanym narzędziem z kątnicą, umożliwiającym wiercenie otworów w metalu, nie ułatwia zdania sobie z tego sprawy. [0019] Próbując znaleźć rozwiązanie dla tych niedogodności, wytwórcy urządzeń napędzanych silnikami opracowali nowy typ silnika z ograniczeniem momentu obrotowego. To ograniczenie umożliwia zatrzymanie obrotu pilnika gdy roboczy moment obrotowy jest zbyt duży. [0020] Pomysł wydaje się dobry a priori, ale w praktyce wymaganie takiego zabezpieczenia, by można było oczekiwać zastosowania silników z ograniczeniem momentu obrotowego okazuje się mylące, a nawet niebezpieczne. [0021] Ostatecznie wszystkie narzędzia endodontyczne używane do czyszczenia kanałów korzeniowych są stożkowe. Stożkowatość wynosi w przybliżeniu 2% do 12%. Należy stwierdzić, że zgodnie ze statystykami większość złamań narzędzi występuje na jednej trzeciej długości pilnika licząc od jego wierzchołka. Faktycznie stwierdza się, że systemy napędowe z ograniczeniem momentu obrotowego stanowią tylko rozwiązanie częściowe. W rzeczywistości, aby bezpieczeństwo było maksymalne, maksymalny moment obrotowy doprowadzany przez napęd, czyli przez kątnicę powinien być równy momentowi łamiącemu na wierzchołku narzędzia. Jeżeli nastawia się kątnicę na bardzo małą wartość momentu obrotowego, to stwierdza się, że stomatolog nie może już pracować, gdyż silnik blokuje się gdy narzędzie działa na pewnej głębokości w 7

9 kanale. To blokowanie występuje wolniej albo szybciej w funkcji stożkowatości narzędzia i wielkości momentu obrotowego działającego na narzędzie. Aby praca była dalej możliwa roboczy moment obrotowy powinien zostać powiększony w stopniu znaczącym, zwłaszcza dla narzędzi o małej wartości momentu obrotowego. Wynika z tego, w praktyce, że z powodu tego regulowania ograniczenia momentu obrotowego, narzędzia nie są w większości przypadków zabezpieczone przed złamaniem skrętnym aż do około pierwszej połowy swej części pracującej. To zabezpieczenie może być jeszcze zmniejszone w przypadkach narzędzi o stożkowatości postępującej. [0022] Aby metoda opracowywania obrotowego napędzanego mechanicznie była rozwiązaniem uniwersalnym, stosowanym powszechnie, a nie tylko przez specjalistów endodoncji, konieczne jest, by złamania zawinione przez narzędzia, wynikające z wymienionych powyżej powodów, zostały jeszcze ograniczone. W tym celu konieczne jest, by zostały spełnione poniższe warunki: roboczy moment obrotowy powinien być równy momentowi łamiącemu w miejscu wierzchołka narzędzia, ryzyko zatarcia się narzędzia powinno być zredukowane do zera, ryzyko oklejania się powinno wynosić zero, zarządzanie zmęczeniem materiału, z którego wykonane jest narzędzie, powinno być zapewnione, użytkowanie narzędzia powinno wpisywać się w sekwencję typową, prowadzenie wierzchołka narzędzia powinno być zagwarantowane. Opis wynalazku 8

10 [0023] Niniejszy wynalazek proponuje ograniczenie wszystkich powyższych niedogodności i dostarczenie środków umożliwiających wypełnienie wymienionych warunków, aby sposób opracowywania obrotowego napędzanego mechanicznie mógł stać się rozwiązaniem uniwersalnym, umożliwiającym równocześnie poprawę jakości pracy wykonywanej przez stomatologa, ograniczenie ryzyka dla pacjenta, a tym samym uzyskanie korzystnych warunków ekonomicznych. [0024] Zadanie to zrealizowano przez opracowanie narzędzia według wynalazku zdefiniowanego w części nieznamiennej zastrzeżenia, charakteryzującego się tym, że obwiednia strefy proksymalnej, środkowej i dystalnej ma kształt ogólnie stożka odwróconego, przy czym część o największym przekroju odpowiada strefie dystalnej, natomiast część o najmniejszym przekroju odpowiada strefie proksymalnej. [0025] Zgodnie z pierwszym sposobem realizacji wynalazku ta obwiednia ma postać stożka ściętego, którego kąt wierzchołkowy jest taki sam na całej jego długości. [0026] Zgodnie z drugim sposobem realizacji wynalazku ta obwiednia jest utworzona z kilku odcinków usytuowanych jeden za drugim na swym przedłużeniu osiowym, przy czym każdy z tych odcinków ma kształt stożka ściętego, a każdy z tych stożków ściętych ma różny kąt nachylenia, przy czym największy kąt wierzchołkowy odpowiada strefie dystalnej, najmniejszy kąt wierzchołkowy odpowiada strefie proksymalnej, a kąty wierzchołkowe pośrednie są w strefie środkowej. [0027] Zgodnie z trzecim sposobem realizacji wynalazku kąt obwiedni względem osi narzędzia progresywnie i regularnie zmniejsza się od strefy 9

11 dystalnej w kierunku strefy proksymalnej. [0028] Preferencyjnie narzędzie ma strefę łączącą, między tą strefą proksymalną i tym odcinkiem końcowym, przy czym strefa łącząca jest zaopatrzona w kalibrowane miejsce ewentualnego złamania, łamiące się gdy zostanie osiągnięty przewidziany moment obrotowy. [0029] Zgodnie z pierwszym rozwiązaniem to miejsce ewentualnego złamania jest utworzone przez segment o zmniejszonym przekroju. [0030] Zgodnie z drugim rozwiązaniem to miejsce ewentualnego złamania jest utworzone przez zmianę własności i/lub struktury materiału narzędzia. [0031] Zgodnie z trzecim rozwiązaniem to miejsce ewentualnego złamania jest utworzone przez przynajmniej jeden obwodowy karb wykonany w tej strefie łączącej. W sposób uprzywilejowany ten wyznaczony napędowy moment obrotowy odpowiada momentowi obrotowemu łamiącemu strefy dystalnej narzędzia. [0032] Dla sprzyjania prowadzeniu narzędzia ta strefa dystalna zawiera wierzchołek zaokrąglony. [0033] W bardzo korzystnym rozwiązaniu ta strefa środkowa ma przekrój wieloboczny i zawiera rowki z ostrymi krawędziami tnącymi, o kształcie w przybliżeniu linii śrubowej. [0034] W odmianie rozwiązania ta pracująca strefa środkowa ma przekrój wieloboczny i zawiera rowki ze stępionymi krawędziami tnącymi, o kształcie w przybliżeniu linii śrubowej. [0035] Bardzo korzystnie ta strefa środkowa zawiera odcinki nieaktywne i odcinki pracujące, przy czym odcinki nieaktywne mają przekrój mniejszy od przekroju odcinków pracujących. 10

12 [0036] Zgodnie z inną odmianą realizacji strefa środkowa zawiera odcinki o linii śrubowej i odcinki prostoliniowe. Zwięzły opis rysunków [0037] Niniejszy wynalazek i jego główne zalety objawią się lepiej w opisie różnych sposobów jego realizacji, w nawiązaniu do załączonego rysunku, na którym: fig.1 przedstawia widok pierwszej postaci realizacji narzędzia według wynalazku, fig.2 - widok drugiej postaci realizacji narzędzia według wynalazku, fig.3 - widok trzeciej postaci realizacji narzędzia według wynalazku, fig.4 - widok czwartej postaci realizacji narzędzia według wynalazku, fig.5 schemat ilustrujący szczególny sposób realizacji narzędzia według wynalazku, a fig.6 - schemat ilustrujący inny szczególny sposób realizacji narzędzia według wynalazku. Sposób (sposoby) realizacji wynalazku [0038] W nawiązaniu do rysunku, przedstawione narzędzie 10 zawiera, we wszystkich odmianach realizacji, odcinek końcowy 11 umieszczany w uchwycie napędzanym silnikiem elektrycznym (nie pokazanym), w strefę dystalną 12, strefę środkową 13 i strefę proksymalną 14. Strefa dystalna, znajdująca się przeciwnie w stosunku do odcinka końcowego 11, zapewnia prowadzenie narzędzia w kanale korzeniowym. Ta strefa kończy się zaokrąglonym wierzchołkiem 15, zapewniającym prowadzenie skuteczne i pewne, uniemożliwiające by narzędzie 11

13 zagłębiało się w ściankę kanału, oraz by jego posuw był blokowany. W przykładach przedstawionych na fig.1 i 2 strefa środkowa 13 ma przekrój wieloboczny i zawiera rowki 16 o ostrych krawędziach tnących i o kształcie w przybliżeniu linii śrubowej. W przykładach przedstawionych na fig.3 i 4 strefa środkowa 13 ma przekrój wieloboczny i zawiera rowki 16 zaopatrzone w odcinki 16a o kształcie linii śrubowej, następujące przemienne z odcinkami 16b prostoliniowymi. Taka przemienność umożliwia ograniczenie tendencji do zatarcia się narzędzia. Krawędzie rowków mogą być ostre albo stępione, zależnie od sposobu stosowania narzędzia. Te dwie postacie realizacji mogą być stosowane zgodnie z rodzajem wykonywanych prac, albo zgodnie z przyzwyczajeniami pracy personelu leczącego. [0039] W przykładach przedstawionych na fig.1 do 4 obwiednia 20 stref dystalnej 12, środkowej 13 i proksymalnej 14 ma ogólnie kształt stożka odwróconego, przy czym część o największym przekroju odpowiada strefie dystalnej 12, a część o najmniejszym przekroju odpowiada strefie proksymalnej 14. Dla wszystkich tych przykładów obwiednia ma kształt stożka odwróconego i ma kąt wierzchołkowy Φ identyczny na całej swej długości. [0040] W przykładzie realizacji przedstawionym na fig.5 kąt obwiedni względem osi narzędzia 10 stale i regularnie się zmniejsza od strefy dystalnej 12 do strefy proksymalnej 14. Narzędzie 10 zawiera odcinek A obejmujący strefę dystalną 12 i strefę środkową 13, oraz odcinek B odpowiadający w przybliżeniu strefie proksymalnej, łączącej się z odcinkiem końcowym 11. Zgodnie z przedstawioną odmianą rozwiązania, część obwiedni 20 odpowiadająca odcinkowi B może mieć przekrój stały, czyli mieć kształt cylindryczny. Jednakże zgodnie z odmianą realizacji najbardziej aktualną, stała zmiana kąta w środku 12

14 sięga na całą długość obwiedni. Innymi słowy stożek odwrócony ma kąt wierzchołkowy stale powiększający się od strefy proksymalnej do strefy dystalnej. [0041] W przykładzie realizacji przedstawionym na fig.6 obwiednia jest utworzona z kilku odcinków C, D, E i F usytuowanych obok siebie na przedłużeniu osiowym, jeden za drugim, przy czym każdy z tych odcinków ma w przybliżeniu kształt stożka ściętego, a każdy z tych stożków ściętych ma różny kąt wierzchołkowy Φ 1, Φ 2, Φ 3, i Φ 4, przy czym największy kąt wierzchołkowy Φ 1 odpowiada strefie dystalnej 12, najmniejszy kąt wierzchołkowy Φ 4 odpowiada strefie proksymalnej 14, a pośrednie kąty wierzchołkowe Φ 2 i Φ 3 odpowiadają strefie środkowej 13. [0042] We wszystkich przedstawionych przykładach realizacji narzędzie 10 zawiera strefę łączącą 17 między tą strefą proksymalną 14 i tym odcinkiem końcowym 11, przy czym ta strefa łącząca 17 zawiera miejsce ewentualnego złamania, w którym łamie się gdy występuje przewidziany napędowy moment obrotowy. [0043] W postaciach realizacji przedstawionych na przykład na fig.1 i 3, to miejsce ewentualnego złamania jest utworzone przez przekrój zmniejszony do wielkości przekroju w strefie łączącej 17. Ten zmniejszony przekrój uzyskuje się na przykład przez odpowiednią obróbkę w momencie szlifowania profilu narzędzia, zwłaszcza rowków 16 z krawędziami tnącymi w strefie środkowej 13 narzędzia. [0044] W postaciach realizacji przedstawionych na przykład na fig.2 i 4, to miejsce ewentualnego złamania w strefie łączącej 17 uzyskuje się na przykład przez obróbkę karbu obwodowego 18 wykonywanego zwłaszcza w momencie szlifowania profilu narzędzia, zwłaszcza rowków 16 z krawędziami tnącymi narzędzia. 13

15 [0045] Miejsce ewentualnego złamania w strefie łączącej 17 mogłoby być również wykonywane przez modyfikację struktury albo własności materiału, z którego jest wykonane narzędzie. [0046] Zaleta wszystkich tych postaci realizacji, niezależnie od profilu stref dystalnej, środkowej i proksymalnej, polega na tym, że jeżeli zadany moment obrotowy kątnicy jest przekroczony narzędzie łamie się na końcu części pracującej, w miejscu dostępnym dla stomatologa, co umożliwia mu łatwe wyciągnięcie narzędzia. Nawet jeżeli złamanie jest spowodowane złym jego stosowaniem, to zawsze możliwe jest dla stomatologa odzyskanie narzędzia bez powodowania nieodwracalnej szkody. [0047] Wartość kąta stożka odwróconego, którego odmiany kształtu zostały powyżej opisane, może być różna dla różnych narzędzi. Można sobie wyobrazić realizację gamy narzędzi mających większe albo mniejsze kąty. Narzędzia przedstawione na fig.1 i 2 mają zwłaszcza rowki o kształcie przewidzianym do wyciskania strużyn w kierunku na zewnątrz otworu, a które ponadto całkowicie likwidują efekt zatarcia się i tworzenia powłok. Zasada stożka odwróconego może być korzystnie zastosowana dla wszelkiego rodzaju narzędzi do opracowywania kanałów korzeniowych. Ilość rowków o tym kształcie, oraz kąty ostrza mogą być dowolne. Zasada jest zwłaszcza przystosowana do użytkowania narzędzia z napędem mechanicznym, z zastosowaniem kątnicy. [0048] Należy zauważyć, że kanał korzeniowy powinien być stożkowy dla umożliwienia jego zasklepienia. Narzędzie ze stożkiem odwróconym, opisane powyżej, jest przeznaczone do stosowania wyłącznie w określonym momencie w trakcie opracowywania, zwłaszcza podczas pierwszego przejścia, celem zabezpieczenia przejścia narzędzi stożkowych. Wpisuje się w gamę narzędzi 14

16 leczniczych jako uzupełnienie innych narzędzi i umożliwia pracę przygotowawczą umożliwiającą zmniejszenie ryzyka zatarcia się i złamania. 15

17 Zastrzeżenia patentowe 1. Narzędzie do opracowywania kanałów korzeniowych zębów, zwłaszcza giętkie narzędzie do opracowywania, napędzane mechanicznie silnikiem elektrycznym, przy czym to narzędzie (10) zawiera odcinek końcowy (11) umieszczany w uchwycie napędzanym silnikiem elektrycznym, strefę proksymalną 14 sąsiadującą z tym odcinkiem końcowym (11), strefę środkową (13), stanowiącą przedłużenie strefy proksymalnej i strefę dystalną 12, stanowiącą przedłużenie strefy środkowej (13), zapewniającą prowadzenie narzędzia w kanale korzeniowym, znamienne tym, że obwiednia (20) stref proksymalnej, środkowej i dystalnej ma ogólny kształt stożka odwróconego, przy czym część o największym przekroju odpowiada strefie dystalnej 12, a część o najmniejszym przekroju odpowiada strefie proksymalnej (14). 2. Narzędzie według zastrz.1, znamienne tym, że ta obwiednia (20) ma kształt stożka ściętego i ma kąt wierzchołkowy (Φ) identyczny na całej swej długości. 3. Narzędzie według zastrz.1, znamienne tym, że ta obwiednia (20) jest utworzona z kilku odcinków (C, D, E, F) usytuowanych jeden za drugim na przedłużeniu osi, przy czym każdy z tych odcinków ma kształt stożka ściętego, a każdy z tych stożków ściętych ma różny kąt wierzchołkowy (Φ 1, Φ 2, Φ 3, Φ 4,), przy czym największy kąt wierzchołkowy (Φ 1 ) odpowiada strefie dystalnej (12), najmniejszy kąt wierzchołkowy (Φ 4 ) odpowiada strefie proksymalnej (14), a pośrednie kąty wierzchołkowe ( Φ 2, Φ 3 ) odpowiadają strefie środkowej (13). 16

18 4. Narzędzie według zastrz.1, znamienne tym, że kąt obwiedni (20) względem osi narzędzia zmniejsza się stopniowo i regularnie od strefy dystalnej (12) w kierunku strefy proksymalnej (14). 5. Narzędzie według zastrz.1, znamienne tym, że zawiera strefę łączącą (17) między tą strefą proksymalną (14) i tym odcinkiem końcowym (11), przy czym strefa łącząca zawiera kalibrowane miejsce ewentualnego złamania, w którym łamie się gdy zostaje osiągnięty przewidziany napędowy moment obrotowy. 6. Narzędzie według zastrz.5, znamienne tym, że to miejsce ewentualnego złamania jest utworzone przez segment o zmniejszonym przekroju. 7. Narzędzie według zastrz.5, znamienne tym, że to miejsce ewentualnego złamania jest utworzone przez zmianę własności i/lub struktury materiału narzędzia. 8. Narzędzie według zastrz.5, znamienne tym, że to miejsce ewentualnego złamania jest utworzone przez przynajmniej jeden karb obwodowy (18) wykonany w tej strefie łączącej (17). 9. Narzędzie według zastrz.5, znamienne tym, że ten przewidziany napędowy moment obrotowy jest równy momentowi łamiącemu strefy dystalnej narzędzia. 10. Narzędzie według zastrz.1, znamienne tym, że ta strefa dystalna (12) zawiera zaokrąglony wierzchołek (15). 11. Narzędzie według zastrz.1, znamienne tym, że ta strefa środkowa (13) ma przekrój wieloboczny i zawiera rowki (16) o ostrych krawędziach tnących, o kształcie w przybliżeniu linii śrubowej. 17

19 12. Narzędzie według zastrz.1, znamienne tym, że ta strefa środkowa (13) ma przekrój wieloboczny i zawiera rowki (16) o krawędziach tnących stępionych, o kształcie w przybliżeniu linii śrubowej. 13. Narzędzie według zastrz.8, znamienne tym, że ta strefa środkowa (13) zawiera odcinki nieaktywne i odcinki pracujące, przy czym odcinki nieaktywne mają przekrój mniejszy od przekroju odcinków pracujących. 14. Narzędzie według zastrz.1, znamienne tym, że ta strefa środkowa (13) zawiera odcinki (16a) o kształcie linii śrubowej i odcinki (16b) prostoliniowe. 18

20 EP B1 9

21 EP B1 10