Układ pokarmowy. Jama ustna Miażdżenie, fragmentacja i nadtrawianie pokarmu. Pasywny pasaż pokarmu

Transkrypt

1 Układ pokarmowy Jama ustna Miażdżenie, fragmentacja i nadtrawianie pokarmu Pasywny pasaż pokarmu Trawienie enzymatyczne pokarmu, wchłanianie Żołądek, jelito cienkie, jelito grube Gruczoły wspomagające funkcję. Zlokalizowane poza przewodem, produkują wydzielinę doprowadzaną do jamy ustnej i jelita przewodami wyprowadzającymi. Ślinianki, wątroba, trzustka

2 Gruczoły ślinowe uchodzące do jamy ustnej Jama ustna błona śluzowa właściwa i podśluzowa (bez podniebienia twardego i dziąseł) małe gruczoły śluzowe, surowicze, śluzowo-surowicze, uwalniających wydzielinę w systemie ciągłym (językowe, wargowe, policzkowe, podniebienne) Trzy pary dużych gruczołów ślinowych: Przyuszne uwalniają w odpowiedzi na bodźce mechaniczne Podżuchwowe bodźce termiczne Podjęzykowe bodźce chemiczne

3 Małe gruczoły ślinowe uchodzące do jamy ustnej Gruczoły wargowe Gruczoły policzkowe Gruczoły podniebienne Gruczoły językowe Gruczoły wargowe Łatwo wyczuwalne gruczoły leżące w blaszce właściwej błony śluzowej: śluzowo-surowicze Gruczoły policzkowe Małe gruczoły leżące w błonie podśluzowej o charakterze śluzowo-surowiczym

4 Małe gruczoły ślinowe uchodzące do jamy ustnej Gruczoły podniebienne - Podniebienie twarde Występują w błonie podśluzowej, szczególnie w okolicach przejścia w dziąsła. Małe gruczoły ślinowe o charakterze śluzowym. Gruczoły podniebienne Podniebienie miękkie W błonie śluzowej zwróconej ku jamie ustnej występuje gruba (do 5mm) lita warstwa gruczołów śluzowych. Na powierzchni zwróconej ku jamie nosowej nieliczne gruczoły śluzowe Gruczoły języka Gruczoły tylne von Ebnera surowicze Małe gruczoły śluzowe

5 Przełyk Błona śluzowa 1 Błona podśluzowa 2 Błona mięśniowa 3 Błona surowicza lub przydanka

6 Przełyk Błona śluzowa Nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący Blaszka właściwa tkanka łączna luźna z tkanką limfoidalną, w odcinku dolnym gruczoły śluzowe Blaszka mięśniowa błony śluzowej Błona podśluzowa tkanka łączna właściwa, gruczoły śluzowe właściwe Błona mięśniowa (szkieletowe cz,górna, gładkie cz.dolna) warstwa wewnętrzna okrężna warstwa zewnętrzna podłużna Przydanka tkanka łączna właściwa

7 Schemat budowy ściany dalszych części przewodu pokarmowego Tętnica Błona mięśniowa Błona śluzowa Żołądek Nabłonek żołądka Błona podśluzowa Błona surowicza Jelito cienkie Kosmki i nabłonek Jelita cienkiego Tkanka limfoidalna Nabłonek jelita grubego Duży gruczoł Jelito grube

8 Żołądek Dno i trzon Wpust Błona śluzowa Dołki Błona podśluzowa Błona mięśniowa Gruczoły Odźwiernik

9 Błona śluzowa żołądka Nabłonek jednowarstwowy walcowaty powierzchnia gruczołowa Śluz wydzielają: Nabłonek powierzchniowy Komórki gruczołów wpustowych Komórki szyjki gruczołów właściwych Komórki gruczołów odźwiernikowych Trzon Wpust Odźwiernik

10 Gruczoły właściwe żołądka Komórki okładzinowe Komórki główne 1. Komórki śluzowe szyjki 2. Komórki macierzyste 3. Komórki okładzinowe 4. Komórki główne 5. Komórki dokrewne

11 Gruczoły właściwe żołądka Komórki główne Podobne w strukturze do komórek gromadzących ziarna zymogenu (pepsynogen). Wydzielają pepsynogen (42,5 kda) pepsyna (35 kda) (ph poniżej 5,0). Sekrecja stymulowana przez acetylocholinę. Egzocytoza pepsyny bardzo szybka. Komórki okładzinowe Połączone z kom. głównymi kompleksami połączeń międzykomórkowych. Produkują H + i Cl - (HCl) oraz czynnik wewnętrzny wchłanianie wit. B12. Bardzo liczne mitochondria (40% objętości komórki) dostarczają ATP dla transportu H+ Kanaliki wewnątrzkomórkowe z mikrokosmkami H-K-ATP-aza (80% białek błonowych mikrokosmków) Kwaśna wydzielina (ph 0,9 2,0) ze stężeniem H + o 1 mln x większym niż we krwi. Acetylocholina wzmaga wydzielanie gastryny HCl. Histamina wzmaga efekt acetylocholiny i gastryny receptor H2 (H2-R). Antagonista H2-R - cymetydyna.

12 Gruczoły wpustowe cewkowe o przebiegu krętym głównie komórki śluzowe, miedzy nimi komórki endokrynowe i okładzinowe Gruczoły odźwiernikowe rozgałęzione cewkowe głównie komórki śluzowe śluz zasadowy komórki endokrynowe G i D

13 Żołądek Błona podśluzowa tkanka łączna właściwa (włókna kolagenowe, limfocyty, granulocyty kwasochłonne, komórki tuczne, liczne naczynia krwionośne i limfatyczne) Błona mięśniowa (miocyty gładkie) Warstwa wewnętrzna skośna - głównie we wpuście i wzdłuż krzywizny większej Warstwa środkowa okrężna cała ściana żołądka Warstwa zewnętrzna podłużna gruba we wpuście po rozkurczeniu, wypełnienie żołądka pokarmem mieszanie pokarmu z sokiem żołądkowym przesuwanie treści pokarmowej do dwunastnicy Błona surowicza, czyli otrzewna trzewna

14 Dwunastnica Jelito cienkie Jelito kręte Kosmki Błona śluzowa Kosmki Krypty jelitowe Błona podśluzowa Błona śluzowa Tkanka łączna właściwa Tkanka limfoidalna - GALT (limfocyty, grudki limfatyczne) Gruczoły dwunastnicze (Brunnera) wydzielina zasadowa (ph 8,8 do 9,3)

15 Komórki nabłonka jelitowego Enterocyty z rąbkiem prążkowanym Limfocyty śródnabłonkowe Komórki kubkowe (śródnabłonkowe gruczoły jednokomórkowe) Komórki kępkowe Komórki M Komórki endokrynowe Grudka limfatyczna

16 Komórki krypt jelitowych Komórki macierzyste Enterocyty Komórki kubkowe Komórki Panetha Komórki endokrynowe Enterocyty Komórki Panetha Żyją ok.. 20 dni. Gromadzą zymogen Wydzielina ochrania nabłonek powierzchniowy przed patogennymi mikroorganizami. TNFα - prozapalna ) infekcja, uszkodzenie tkanki Lizozym odcina wiązania peptoglikanu bakterii (brak w kom. człowieka) Defenzyny Komórki kubkowe

17 Jelito grube Brak kosmków i fałdów okrężnych Liczne komórki kubkowe w nabłonku Bardzo dobrze rozwinięte krypty jelitowe Absorpcja NaCl i wody (zagęszczanie treści pokarmowej), witamin, minerałów, środki uspokajające, przeciwbólowe, steroidy Wydzielanie śluzu do GALT światła (konsystencja treści pokarmowej) Formowanie mas kałowych Udział flory bakteryjnej w wytwarzaniu wit. B12 i K Ochrona przed antygenami (GALT)

18 Wyrostek robaczkowy GALT Słabo rozwinięte krypty jelitowe Zredukowana blaszka mięśniowa błony śluzowej Obfita tkanka limfatyczne GALT - GALT

19 Błona mięśniowa układu jelitowego Warstwa wewnętrzna miocyty gładkie o układzie okrężnym Warstwa zewnętrzna miocyty gładkie o układzie podłużnym Sploty nerwowe błony mięśniowej (Auerbacha) Neurony Komórki glejowe Włókna nerwowe

20 Komórki endokrynowe przewodu pokarmowego Układ APUD Amine Precursor Uptake Decarboxylation Wychwytywanie i dekarboksylacja amin i ich prekursorów Cechy: Zawierają aminy i ich prekursory Zawierają enzymy produkujące aminy (dekarboksylaza aminokwasowa) Mogą wychwytywać aminy z krwiobiegu Pochodzą z grzebieni neuroektodermalnych (w mózgu niektóre peptydy spełniają rolę neurotransmiterów) Układ komórek endokrynowych żołądka i jelit, pomimo, że tworzy duży gruczoł dokrewny jest mało poznany.

21 Komórki endokrynowe przewodu pokarmowego Cechy: Nazwę komórki tworzy się od rodzaju hormonu, jaki jest przez nią produkowany (immunohistochemia) Mają kształt piramidalny, szeroka podstawą oparte na błonie podstawnej E E Błona podstawna

22 Komórki endokrynowe przewodu pokarmowego Typ komórki Hormon Działanie A żołądek Glukagon Glikogenoliza w wątrobie G odźwiernik S jelito cienkie Gastryna Sekretyna Wydzielanie HCl, enzymów żołądka i soku trzustkowego. Ruchy jelita, przepływ krwi w trzewiach Wydzielanie soku trzustkowego, insuliny, żółci, wzmaga skurcze pęcherzyka żółciowego

23 Komórki endokrynowe przewodu pokarmowego Typ komórki Hormon Działanie I jelito cienkie Cholecystokinina CCK Pankreozymina Wydzielanie soku trzustkowego, insuliny, żółci, wzmaga skurcz pęcherzyka żółciowego, opróżnianie żołądka K jelito cienkie L jelito cienkie Żołądkowy wielopeptyd hamujący (GIP) Gastric Inhibitory Polypeptide Glicentyna substancja podobna do glukagonu Wydzielanie soku żołądkowego (HCl) Wydzielanie insuliny Glikogenoliza Wydzielanie insuliny

24 Komórki endokrynowe przewodu pokarmowego Typ komórki D odźwiernik, dwunastnica Hormon Somatostatyna Działanie Wydzielanie HCl, pepsyny, gastryny, enzymów trzustki, insuliny D1 przewód pokarmowy Naczyniowo czynny polipeptyd jelitowy (VIP) Vasoactive Intestinal Polypeptide Wydzielanie soku trzustk., insuliny, Glikogenoliza, ruchy jelita Napięcie naczyń

25 Komórki endokrynowe przewodu pokarmowego Typ komórki EC [EC1] przewód pokarmowy Hormon Serotonina Substancja P Działanie Motoryka jelit Wydzielanie śliny Napięcie naczyń Mo [EC2] jelito cienkie Motylina Ruchy jelit

26 Komórki endokrynowe przewodu pokarmowego Typ komórki X, ECL żołądek, jelito Hormon Bombezyna Działanie Uwalniane gastryny i HCl, wydzielanie enzymów trzustki, reguluje uwalnianie insuliny i glukagonu, wzmaga skurcze pęcherzyka żółciowego Żołądek, jelito Neurotensyna Enkefaliny?

27 Komórki endokrynowe przewodu pokarmowego Typ komórki Gruczoły błony podśluzowej dwunastnicy Gruczoły Brunnera Hormon Urogastron Działanie Hamuje uwalnianie HCl