Tkanka nabłonkowa. (budowa)

Transkrypt

1 Tkanka nabłonkowa (budowa) Komórki tkanki nabłonkowej tworzą zwarte warstwy, zwane nabłonkami. Są układem ściśle upakowanych komórek tworzących błony. 1) główną masę tkanki stanowią komórki. 2) istota międzykomórkowa jest bardzo skąpa 3) k.t.n. ściśle przylegają do siebie za pomocą mechanizmów łączących cytoszkielety sąsiadujących komórek. 4) k.t.n. ściśle przylegają do leżącej poniżej błony podstawnej lub otaczającej substancji pozakomórkowej.

2 Klasyfikacja nabłonków N. jednowarstwowy płaski N. jednowarstwowy sześcienny N. jednowarstwowy walcowaty N. wielowarstwowy płaski N. wielorzędowy walcowaty

3 Tkanka nabłonkowa (funkcja) Pokrywanie lub wyścielanie powierzchni i jam ciała, np. skóry, jelit i przewodów => mechanicznej ochronie tkanek leżących pod nabłonkiem. Izolowanie różnych środowisk od siebie, dzięki czemu zachowane są różnice chemiczne i fizyczne między tymi srodowiskami. Wchłanianiu (adsorpcji) różnych związków chemicznych i gazów; jest to podstawa przyswajania substancji odżywczych i wymiany gazowej i odbywa się dzięki wykorzystaniu transportu przez błony. Wydzielaniu (sekrecji) licznych związków chemicznych, wytwarzanych lub modyfikowanych w komórkach nabłonkowych.

4

5

6

7 Nabłonek jednowarstwowy walcowaty (jelito cienkie myszy) Kosmki jelitowe -uwypuklenia błony śluzowej jelita

8 Nabłonek wielorzędowy (z rozety węchowej pstrąga)

9 Tkanka łączna Tkanka łączna właściwa Tkanka tłuszczowa (adipocyty) Tkanka chrzęstna (chondriocyty) Tkanka kostna (osteoblasty, osteocyty, osteoklasty) (komórki + szczególnie obfita istota międzykom. Składająca się z istoty podstawowej i włókien, liczne naczynia krwionośne; luźna i zbita) (rezerwuar energii dla potrzeb organizmu; główna masę stanowią komórki, istota międzykom. skąpa; zółta i brunatna ) (jest sztywna i sprężysta i zalicza się ją do tkanek podporowych; komórki + istota międzykom.; ch. szklista, ch. sprężysta, ch. włóknista) (w istocie podstawowej znajdują się sole mineralne, co nadaje jej twardośc, sztywność i wytrzymałośc na odkształcenia; charakterystyczna organizacja przestrzenna tworząca kość.; rezerwuar wapnia) Krew (komorki + płynna istota międzykomórkowa= osocze, komórki zawieszone wpłynie przyjmują kształt kulisty; erytrocyty, leukocyty, płytki krwi = trombocyty => fragmenty cytoplazmy megakariocytów).

10

11

12

13 Tkanka łączna tłuszczowa

14

15

16 Chrząstka szklista (z główki kości udowej królika)

17 Tkanka kostna (osteoblasty, osteocyty, osteoklasty) (znajdujące się w istocie podstawowej sole mineralne nadają jej twardośc, sztywność i wytrzymałość na odkształcenia; rezerwuar wapnia) Kanał Haversa szlif podłużny szlif poprzeczny charakterystyczna organizacja przestrzenna tworząca kość

18 Kość szlif podłużny

19

20

21

22

23

24

25 Krew ssaka

26 Tkanka mięśniowa Komórki wyspecjalizowane w zmianie swojej długości (kurczeniu się i rozkurczaniu) oraz w zmianie swojego napięcia. Pochodzenie mezodermalne; proces różnicowania polega na pojawieniu się w cytoplazmie komórek prekursorowych swoistych białek, które biorą udział w skurczu. Rodzaje tkanki mięśniowej: 1) poprzecznieprążkowana szkieletowa, 2) poprzecznieprążkowana sercowa, 3) mięśniowa gładka

27 Poprzecznieprążkowana szkieletowa długie, cylindryczne komórki (włókna mięśniowe), komórki wielojądrowe; komórka jest otoczona blaszką podstawną, która ma budowę zbliżoną do blaszki podstawnej nabłonków.

28 2) poprzecznieprążkowana sercowa, Wydłużone komórki (kariomiocyty) + istota międzykomórkowa (tkanka łączna właściwa i blaszki [podstawne otaczające poszczególne komórki) Monokariocyty i bikariocyty układają się szeregiem, a na powierzchniach ich styku wytwarzaja się wyspecjalizowane połączenia, zwane wstawkami. Szeregi komórek łączą się bocznymi odgałęzieniami z sąsiednimi szeregami. Jądra leżą w środku komórek. Czynność tkanki odbywa się niezależnie od woli organizmu i jest wzbudzana przez komórki rozrusznika serca.

29 Mięsień sercowy (myszy)

30 3) gładka, wydłużone komórki kształtu wrzecionowatego (miocyty) + istota międzykomórkowa (tkanka łączna właściwa luźna oraz blaszki podstawne otaczające komórki). Komórki mają jedno jądro leące w środku komórki. Kształt jądra zależy od stanu czynnościowego komórki, w czasie skurczu jądro się zwija i fałduje. Sarkolema k.m. gładkiej wytwarza liczne wgłębienia, nazywane jamkami (caveolae). Na wewnętrznej powierzchni sarkolemy znajdują się liczne taśmy gęste, a wewnątrz komórki ciałka gęste zawierające alfa-aktynę => struktury kurczliwe. Komórki mięśni gładkich mogą występować pojedynczo lub w niewielkich grupach w tkance łącznej różnych narządów, np. w gruczole krokowym, czy kosmku jelita. Mogą także tworzyć duże mięśnie, np. w ścianie macicy lub żołądka. Skurcze tkanki mięśniowej gładkiej odbywają się pod kontrolą układu nerwowego autonomicznego i hormonalnego, niezależnie od woli.

31

32

33 Tkanka nerwowa Składa się z neuronów, czyli neurocytów, czyli komórek nerwowych wraz z wypustkami oraz komórek glejowych, które stanowią wraz z wypustkami rodzaj zrębu dla neuronów. Zespoły neuronów wspólnie z komórkami glejowymi pełnią dwie podstawowe funkcje: Organizują i koordynują wiele czynności organizmu Odbierają, poddają analizie i przewodzą sygnały o stanie otoczenia a) b)

34 Neurony Ciało kom. (perykarion): jest częścią kom. otaczjąca jądro. Na skrawkach histologicznych ciała komórek mogą mieć różny kształt: ziarniste, gwieździste, piramidalne, gruszkowate itp. Neuron zawiera najczęściej jedno owalne lub okrągłe jądro, mające wyraźny rysunek chromatyny, oraz jedno lub kilka jąderek. Jądro leży najczęściej w środku ciała komórki i tylko wyjątkowo może leżeć mimośrodkowo. W cytoplazmie, dookoła jądra, znajduje się obfita szorstka siateczka śródplazmatyczna, zwana tigroidem lub ziarenkami (ciałkiem) Nissla, aparat Golgiego, mitochondria, neurofilamenty i mikrotubule oraz wtręty komórkowe. Wypustki nerwowe (włókna nerwowe): dendryty i aksony; ich głównym składnikiem są filamenty pośrednie typu IV (neurofilamenty) oraz mikrotubule. Dendryty przewodzą impulsy nerwowe ku ciału komórki nerwowej, a aksony od ciała kom. ku obwodowi. Większośc aksonów jest otoczona osłonką mielinową. Połączeniem neuronu z innym neuronem jest synapsa (chemiczne: neurotransmitery; elektryczne, np. typu nexus, w ludzkiej tkance przeważaja s. chemiczne)

35

36

37

38 Tkanka nerwowa (neurony, ciałka Nissla)

39 Glej Astrocyty (neuroglej gwiaździsty) Oligodendrocyty (glej skąpowypustkowy) Komórki wyściółki (ependymocyty) Komórki mikrogleju

40 Astrocyty można łatwo odróżnić od neuronów ponieważ 1) nie zawierają ciałek Nissla 2) można je wybarwić immunocytochemicznie stosując przeciwciało rozpoznające kwaśne włókienkowe białko glejowe (GFAP) -specyficzny marker astrocytów

41 Tkanka nerwowa (przekrój poprzeczny przez nerw kulszowy królika)