Powłoki skórne. Narządy specjalne: skóra płuco nerka. Naskórek to nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący, zawierający 4 typy komórek.

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Powłoki skórne. Narządy specjalne: skóra płuco nerka. Naskórek to nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący, zawierający 4 typy komórek."

Aniela Maj
8 lat temu
Przeglądów:

1 Narządy specjalne: skóra płuco nerka Powłoki skórne = skóra + tkanka podskórna + twory skórne (gruczoły, włosy, paznokcie) Funkcje: ochrona termoregulacja gospodarka wodno-jonowa funkcja zmysłowa synteza witaminy D Warstwy skóry: naskórek (nabłonek) skóra właściwa (tkanka łączna zbita) tkanka podskórna = tkanka tłuszczowa + tkanka łączna wiotka n Powłoki skórne Naskórek to nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący, zawierający 4 typy komórek warstwa zrogowaciała warstwa jasna warstwa ziarnista sw warstwa kolczysta warstwa podstawna tp Główna populacja komórek, keratynocyty, migrują od podstawy naskórka do jego powierzchni, przekształcając się po drodze w martwe płytki keratynowe (rogowacenie). Ten proces jest skoordynowany, co prowadzi do wyodrębnienia się w naskórku warstw odpowiadających kolejnym etapom rogowacenia Melanocyty W warstwie podstawnej keratynocyty namnaŝają się (odnowa naskórka) W warstwie kolczystej keratynocyty są połączone krótkimi wypustkami zaopatrzonymi w desmosomy i zawierają liczne filamenty keratynowe W warstwie ziarnistej keratynocyty wytwarzają kilka typów ziarn - ziarna F (bez błony) - ziarna L (bez błony) - keratynosomy (bogate w lipidy) W warstwie jasnej keratynocyty obumierają, w ich cytoplazmie gromadzą się liczne pęczki filamentów keratynowych, a błona komórkowa ulega pogrubieniu W warstwie zrogowaciałej keratynocyty przekształcają się w martwe, sztywne płytki zawierające szkielet z filamentów keratynowych i grubą, zmodyfikowaną błonę komórkową (otoczkę rogową) zlokalizowane w warstwie podstawnej syntetyzują melaninę w melanosomach przekazują ziarna melaniny sąsiednim keratynocytom melanina chroni Ŝywe komórki naskórka przed szkodliwym wpływem promieniowania UV

2 Komórki Merkla zlokalizowane w warstwie podstawnej zawierają drobne ziarenka kontaktują się z zakończniami nerwowymi są mechanoreceptorami Komórki Langerhansa w warstwie kolczystej mają długie dendrytyczne wypustki zawierają ziarna Birbecka naleŝą do komórek prezentujących antygen Gruczoł potowy Gruczoły skóry gruczoły potowe gruczoły zapachowe gruczoły łojowe gruczoły mlekowe odcinek wydzielniczy: - walcowate komórki wydzielnicze (jasne i ciemne), merokrynowy sposób wydzielania (= egzocytoza) - komórki mioepitelialne - blaszka podstawna przewód: nabłonek dwuwarstwowy sześcienny ujście: spiralny kanał w naskórku Wydzielina: woda, jony (Na, Cl), niewielka ilość białek Gruczoł zapachowy odcinek wydzielniczy: walcowate/sześcienne komórki wydzielnicze, merokrynowy + apokrynowy sposób wydzielania (odrywanie się fragmentów szczytowej cytoplazmy z wydzieliną) przewód: nabłonek jednowarstwowy sześcienny, połączony z korzeniem włosa Wydzielina: lipidy, kwasy tłuszczowe, białka Gruczoł łojowy odcinek wydzielniczy: wielowarstwowy układ komórek produkujących wydzielinę (lipidy), a następnie degenerujących i rozpadających się (holokrynowy sposób wydzielania) krótki przewód (nabłonek wielowarstwowy płaski) połączony z korzeniem włosa

3 Płuca Ściany pęcherzyków (przegrody międzypęcherzykowe) zawierają liczne naczynia włosowate i są wyścielone przez dwa typy komórek nabłonkowych (pneumocytów) Pęcherzyki płucne teren wymiany gazowej Pneumocyty typu I są bardzo spłaszczone i wchodzą w skład bariery powietrze-krew odpowiedzialnej za wymianę gazową pneumocyt typu I bariera powietrze-krew naczynia włosowate Warstwy bariery powietrze-krew: cytoplazma pneumocytu typu I zespolone blaszki podstawne pneumocytu i naczynia włosowatego cytoplazma komórki śródbłonkowej Pneumocyty typu II to komórki wydzielnicze; UKŁAD MOCZOWY wydzielają surfaktant - substancję lipidowobiałkową, która obniŝa napięcie powierzchniowe pęcherzyków i utrzymuje ich droŝność

4 Ogólna budowa nerki kora - labirynt - promienie rdzenne rdzeń - zewnętrzny - wewnętrzny Nefron Odcinki: 1. Ciałko nerkowe 2. Kanalik proksymalny część kręta część prosta 3. Kanalik pośredni 4. Kanalik dystalny część prosta część kręta Pętla Henlego: proste odcinki nefronu Ciałko nerkowe kłębuszek nerkowy (pętle naczyń włosowatych) torebka Bowmana (blaszka zewnętrzna, blaszka wewnętrzna zbudowana z podocytów) * biegun naczyniowy * biegun moczowy Funkcja: ultrafiltracja (filtracja osocza krwi do przestrzeni torebki Bowmana) Bariera filtracyjna ciałka nerkowego: (1) cytoplazma komórek śródbłonkowych (z okienkami) (2) zespolone blaszki podstawne śródbłonka i podocytów (3) szczeliny filtracyjne pomiędzy wypustkami podocytów (zatrzymują cząsteczki > 70 kda) Przez barierę przechodzą: woda, jony substancje niskocząsteczkowe glukoza, aminokwasy, związki azotowe białka niskocząsteczkowe (np. albuminy) (1) (2) (3)

5 Błona śluzowa (warstwa wyścielająca wewnętrzne powierzchnie przewodów organizmu) nabłonek Błony śluzowe i ściany wewnętrznych przewodów organizmu - przykłady blaszka właściwa Błona podśluzowa (nie zawsze obecna) Błona mięśniowa Zewnętrzna warstwa włóknista Blaszka właściwa: tkanka łączna wiotka, naczynia krwionośne, włókna nerwowe, małe gruczoły Błona podśluzowa: j.w., umoŝliwia ruchomość blaszki właściwej względem podłoŝa UKŁAD UK AD ODDECHOWY Nabłonek dróg oddechowych - nabłonek wielorzędowy z migawkami komórki z migawkami komórki kubkowe drogi oddechowe - jama nosowa - jama gardłowa - krtań - tchawica - drzewo oskrzelowe (oskrzela i oskrzeliki) jama nosowa jama gardłowa krtań tchawica pęcherzyki płucne (wymiana gazowa) Funkcja nabłonka dróg oddechowych: samooczyszczanie dróg oddechowych

6 Tchawica błona podśluzowa z gruczołami tchawiczymi podkowy chrzęstne połączone włóknami kolagenowymi Drzewo oskrzelowe oskrzela główne oskrzela oskrzeliki oskrzeliki oddechowe Oskrzela główne mają taką samą budowę ściany jak tchawica Oskrzela warstwa mięśni gładkich błona podśluzowa z gruczołami płytki chrzęstne Oskrzeliki brak chrząstki, brak błony podśluzowej i gruczołów nabłonek wielorzędowy nabłonek jednowarstwowy walcowaty sześcienny Warstwy ściany: warstwa mięśni gładkich warstwa włóknista mięśnie gładkie czerwień wargowa skóra Przewód pokarmowy błona śluzowa Oskrzeliki oddechowe ściana nieciągła, w części utworzona przez pęcherzyki płucne Warga Błona śluzowa jamy ustnej: nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący blaszka właściwa i błona podśluzowa zawiera małe gruczoły ślinowe zrąb wargi mięsień okręŝny ust gruczoły wargowe

7 Język migdałek językowy Rdzeń: mięśnie szkieletowe Powierzchnia dolna: sploty Ŝylne otwór ślepy brodawki okolone brodawka wtórna brodawka pierwotna Powierzchnia górna: brodawki (uwypuklenia, błony śluzowej), brak błony podśluzowej Brodawki mechaniczne: nitkowate brodawki nitkowate brodawki liściaste brodawki grzybowate Brodawki nitkowate ostro zakończone zrogowaciałe Brodawki zmysłowe (z kubkami smakowymi): grzybowate liściaste okolone Brodawka grzybowata charakterystyczny kształt niezrogowaciała nieliczne kubki smakowe kubki smakowe kubki smakowe Brodawki liściaste kształt fałdów 3 regularne brodawki wtórne liczne kubki smakowe Brodawka okolona duŝa otoczona głębokim rowkiem liczne brodawki wtórne liczne kubki smakowe Gruczoły językowe tylne (von Ebnera) złoŝone gruczoły surowicze produkują lipazę rozkładającą tłuszcze opłukują powierzchnie kubków smak. Warstwy cewy pokarmowej: 1. Błona śluzowa nabłonek blaszka właściwa mięśniówka błony śluzowej (muscularis mucosae) 2. Błona podśluzowa 3. Błona mięśniowa warstwa okręŝna warstwa podłuŝna 4. Błona zewnętrzna (włóknista lub surowicza) błona surowicza błona mięśniowa warstwa podłuŝna warstwa okręŝna nabłonek blaszka właściwa z gruczołami mięśniówka błony śluzowej błona podśluzowa błona mięśniowa Naczynia krwionośne bl. właściwa nabłonek gruczoł Przełyk (3) nabłonek wielowarstwowy płaski śluzowe gruczoły przełykowe w blaszce właściwej i błonie podśluzowej błona mięśniowa: mięśnie szkieletowe przechodzące w gładkie (1) (2) błona podśluzowa mięśniówka bł. śluzowej grudka chłonna

8 śołądek wpust trzon/dno odźwiernik Ogólna budowa histologiczna błony śluzowej: - nabłonek jednowarstwowy walcowaty wpukla się tworząc dołeczki Ŝołądkowe wysokie, jasne walcowate komórki produkują śluz chroniący błonę śluzową przed działaniem soku Ŝołądkowego - blaszka właściwa - gruczoły Ŝołądkowe (m.in. komórki okładzinowe produkujące kwas solny) Błona śluzowa jelita cienkiego dzieli się na dwa piętra: górne: kosmki jelitowe dolne: krypty (gruczoły) jelitowe Jednowarstwowy walcowaty nabłonek jelitowy pokrywający kosmki wpukla się tworząc krypty. Zbudowany jest z kilku typów komórek: enterocyty komórki kubkowe komórki dokrewne komórki niezróŝnicowane (tylko w kryptach) komórki Panetha (tylko w kryptach) Jelito grube Enterocyty brak kosmków głębokie, regularne krypty bardzo duŝo komórek kubkowych brak komorek Panetha zewnętrzna warstwa mięśniówki podzielona na trzy taśmy wysokie walcowate brzeŝek szczoteczkowy liczne organelle Funkcja: wchłaniają produkty trawienia i przekazują je do naczyń krwionośnych i limfatycznych Jelito grube wchłania wodę i wydziela śluz Drogi moczowe Pęcherz moczowy kielichy i miedniczki nerkowe moczowód pęcherz moczowy cewka moczowa - nabłonek przejściowy dróg moczowych - blaszka właściwa gruba warstwa mięśniowa warstwa włóknista lub surowicza Moczowód - nabłonek przejściowy dróg moczowych - blaszka właściwa (bez gruczołów) błona mięśniowa błona włóknista Nabłonek przejściowy: wielowarstwowy z komórkami baldaszowatymi na powierzchni Funkcja: ochrona ściany dróg moczowych, adaptacja do zmieniającej się powierzchni

9 Adaptacja ściany pęcherza moczowego do zmiennej pojemności pusty pełny A. Wygładzanie fałdów błony śluzowej i reorientacja pęczków mięśniowych B. Rozciągnięcie nabłonka przejściowego (zmniejszenie liczby warstw i spłaszczenie komórek baldaszkowatych) C. Zwiększenie powierzchni przyszczytowej błony komórkowej komórek baldaszkowatych

Podobne dokumenty

Błony śluzowe i ściany wewnętrznych przewodów organizmu

Błona śluzowa (warstwa wyścielająca wewnętrzne powierzchnie przewodów organizmu) Błony śluzowe i ściany wewnętrznych przewodów organizmu Warstwy ścian wewnętrznych przewodów (ujęcie ogólne): błona podśluzowa