PROGRAM PROFILAKTYKI PUBLICZNEGO PRZEDSZKOLA W STARYM PILCZYNIE

Transkrypt

1 PROGRAM PROFILAKTYKI PUBLICZNEGO PRZEDSZKOLA W STARYM PILCZYNIE Program został zatwierdzony przez Radę Rodziców dnia 11 września 2013 roku oraz przez Radę Pedagogiczną dnia 13 września 2013 r. Spis treści PODSTAWY PRAWNE TWORZENIA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI... 2 WSTĘP... 5 Cel ogólny:... 6 Kierunki działań profilaktycznych... 6 Czynniki chroniące przed zagrożeniami... 7 EWALUACJA PROGRAMU... 10

2 PODSTAWY PRAWNE TWORZENIA PRZEDSZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI A. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2002r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół zawarto w Dzienniku Ustaw Nr 10 poz. 96 z 2002r. W ust. 1 pkt. 1 otrzymał brzmienie: 1. Cele i zadania szkoły wynikające z przepisów prawa oraz uwzględniające program wychowawczy szkoły i program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, o których mowa w odrębnych przepisach. W ust. 2 otrzymał brzmienie: 2. Program wychowawczy szkoły i program profilaktyki, o których mowa w ust. 1 pkt. 1, uchwala rada pedagogiczna po zasięgnięciu opinii rady rodziców i samorządu uczniowskiego. B. Akt wykonawczy w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół zawarto w Dzienniku Ustaw Nr 51 poz. 458 z dnia 26 lutego 2002 r. Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez: 1. Szkolny zestaw programów nauczania, który uwzględniając wymiar wychowawczy, obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego, 2. Program wychowawczy szkoły, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym i jest realizowany przez wszystkich nauczycieli, 3. Program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców.

3 Dodatkowe akty prawne: 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. (Dz. U. Nr 78 poz.483, art. 72). 2. Konwencja o prawach dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. Nr 120 poz. 526, art. 3, 19 i 33). 3. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. Nr 67 poz. 329 z późniejszymi zmianami, art. 1). 4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 51 poz. 458 i Dz. U. z 2003 r. Nr 210, poz. 2041). 5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001 r. Nr 61 poz. 624 i Dz. U. z 2002 r. Nr 10, poz. 96 oraz Dz. U. z 2003 r. Nr 146, poz. 1416). W załącznikach - 2 ust.1, 2: 16 b, 1 Statut szkoły określa prawa ucznia, 16 b 2 Statut szkoły określa obowiązki. 6. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999 r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o Życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, Życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego (Dz. U. z 1999 r. Nr 67, poz. 67, poz. 756 i Dz. U. z 2002 r. Nr 121, poz. 1037). 7. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r. (Dz. U. Nr 111 poz. 35). 8. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 1996 r. w sprawie sposobu organizowania i prowadzenia działalności w działalności promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym (Dz. U. Nr 112, poz 537).

4 9. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230 i ost. zm. z 25 czerwca 2002 r. Dz. U. Nr 84, poz. 763). 10. Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 maja 1998 r. w sprawie przeciwdziałania i zwalczania zjawisk patologicznych wśród nieletnich. 11. Rezolucja Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997 r. w sprawie opracowania rządowego programu zapobiegania i eliminowania zjawiska wykorzystywania seksualnego nieletnich (Monitor Polski Nr 50 poz. 476). 12. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczególnych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. Nr 26, poz. 226). 13. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 24 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 75, poz. 468). 14. Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. Nr 10, poz. 55).

5 WSTĘP W przedszkolach obok Programu Wychowawczego bardzo ważnym dokumentem jest Program Profilaktyki. We współczesnym świecie jest bardzo wiele zagrożeń, które czyhają na młodego człowieka, dlatego też bardzo istotne jest oddziaływanie profilaktyczne prowadzone na terenie szkoły. Profilaktyka według Z. Gasia jest kompleksową interwencją kompensującą niedostatki wychowania, która równolegle obejmuje trzy nurty: - wspomaganie dziecka w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, - ograniczenie i likwidowanie czynników ryzyka, które zaburzają prawidłowy rozwój i dezorganizują zdrowy styl życia - inicjowanie i wzmacnianie czynników chroniących, które sprzyjają prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu. Ponadto współczesne podejście profilaktyki obejmuje trzy stopnie działań profilaktycznych: Poniższy Program Profilaktyki Szkoły jest nakierowany na działania w zakresie profilaktyki pierwszego stopnia.

6 Cel ogólny: Wzmacnianie czynników chroniących dzieci przed zagrożeniami, a także zapewnienie dzieciom warunków do optymalnego rozwoju organizmu i osobowości oraz kształtowanie odpowiednich postaw wobec życia i zdrowia. Kierunki działań profilaktycznych: KIERUNEK DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH Czynniki chroniące przed zagrożeniami: Właściwe relacje z rodziną i środowiskiem Dobre relacje z grupą przedszkolną Zaangażowanie w życie przedszkola Motywacja do nauki Odróżnianie dobra od zła Radzenie sobie z emocjami Dbanie o zdrowie i bezpieczeństwo Szkolny Program Profilaktyki został oparty na dogłębnej diagnozie środowiska szkolnego. Badaniem ankietowym objęto uczniów, nauczycieli, pracowników szkoły, a także rodziców. Diagnoza został przeprowadzona w grudniu 2010 roku.

7 I. Dbanie o czynniki chroniące przed zagrożeniami Cel Zadania Wychowawczy Sposoby realizacji Podmioty odpowiedzialne 1. Uczeń posiada więź i dobre relacje z rodzicami, środowiskiem 1. Uświadamianie rodzicom ich roli i wpływu na wychowanie dzieci 2. Dostarczenie rodzicom 1. Pogadanki na temat przyjaźni i roli rodziny w życiu człowieka. 2. Uroczystości szkolne i rodzinne (wykonywanie Wychowawcy Pedagog szkolny Psycholog szkolny Specjaliści rodzinnym informacji na temat dzieci, ich rozwoju, potrzeb, a także zagrożeń współczesnego świata - pedagogizacja rodziców upominków, składanie życzeń, pisanie zaproszeń, pisanie zaproszeń) 2. Uczeń posiada dobre relacje z grupą 1. Budowanie dobrego i przyjaznego klimatu grupowego 1. Zajęcia integracyjne w przedszkolu 2. Uroczystości Wychowawcy Pedagog szkolny Psycholog szkolny przedszkolną. 2. Dbanie o poczucie bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego uczniów 3. Kształtowanie więzi emocjonalnej z grupą 4. Kształtowanie postawy koleżeńskiej, otwartości i pomocy innym 5. Uwrażliwianie na potrzeby i problemy innych dzieci klasowe, wspólne wycieczki, imprezy 3. Pogadanki na temat przyjaźni 3. Dziecko jest 1. Zachęcanie dziecka do 1. Przygotowywanie Wychowawcy zaangażowane w życie przedszkola czynnego udziału w życiu przedszkola różnych uroczystości w przedszkolu. 3. Dziecko jest 1. Uświadamianie 1. Formułowanie oceny Wychowawcy klas

8 zmotywowany do dzieciom znaczenia opisowej. nauki, zna nauki w życiu 2. Organizowanie wartość nauki 2. Zachęcanie do wysiłku konkursów i nagroda za intelektualnego udział w nich 3. Kształtowanie 3. Praca dodatkowa i pozytywnych postaw do nagradzanie za chęć obowiązków szkolnych wzięcia udziału. 4. Dziecko potrafi 1. Bycie wzorcem i 1. Zajęcia uświadamiające Wychowawcy klas odróżnić dobro od autorytetem dla ucznia uczniom różne wartości, zła 2. Stwarzanie sytuacji, w którymi ludzie kierują Pedagog szkolny których uczeń będzie się w życiu Psycholog szkolny mógł zastanowić się nad Rodzice tym co w życiu ważne Pracownicy Szkoły 3. Kształtowanie postawy szacunku, tolerancji wobec innych, godności ludzkiej 5. Dziecko potrafi 1. Przekazanie informacji 1. Rozpoznawanie i Wychowawcy klas radzić sobie ze uczniom na temat nazywanie uczuć gry stresem, w sposobów radzenia dramowe. Pedagog szkolny sytuacjach sobie ze stresem 2. Dostosowanie wymagań Psycholog szkolny trudnych wie, 2. Nauka sposobów do możliwości dziecka. Rodzice gdzie może radzenia sobie ze 3. Zajęcia na temat szukać pomocy stresem organizacji, miejsc, w 3. Przekazanie informacji których można szukać na temat organizacji, pomocy w sytuacjach instytucji, osób trudnych świadczących pomoc w 4. Warsztaty rozwijające sytuacjach trudnych umiejętności radzenia 4. Kształtowanie postawy sobie ze stresem i otwartości sytuacjami trudnymi 5. Kształtowanie

9 umiejętności zwracania się o pomoc w sytuacjach trudnych 6. Dziecko potrafi 1. Uświadamianie 1. Zaznajomienie z Wychowawcy klas dbać o własne uczniów wartości regulaminem sali i zdrowie i życie zdrowia i życia zasadami BHP na Rodzice 2. Kształtowanie postawy zajęciach. dbania o własne 2. Pogadanka na temat zdrowie i życie zachowania bezpieczeństwa podczas pobytu w szkole. 3. Pogadanki na temat bezpiecznych zabaw. 4. Gry i zabawy ruchowe. 5. Realizacja bloków tematycznych związanych z wychowaniem komunikacyjnym 6. Wycieczki i spacery

10 EWALUACJA PROGRAMU Program Profilaktyki poddawany jest ewaluacji w celu zweryfikowania konieczności dokonania zmian w danych obszarach i dostosowania do zmieniających się warunków i potrzeb środowiska szkolnego. Ewaluacja programu dokonywana jest na koniec etapu edukacyjnego. FORMY EWALUACJI PROGRAMU PROFILAKTYKI: - obserwacja (wychowawcy klas) - ankiety dla uczniów - ankiety dla rodziców - wywiad (Dyrektor Szkoły, Rada Rodziców) - rozmowy z uczniami - rozmowy z rodzicami - analiza dokumentów - obserwacja i ocena zachowań

11 PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. M. DĄBROWSKIEJ W STARYM PILCZYNIE KLASY I - III Program został zatwierdzony przez Radę Rodziców dnia 11 września 2013 roku oraz przez Radę Pedagogiczną dnia 13 września 2013 r.

12 Spis treści PODSTAWY PRAWNE TWORZENIA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI WSTĘP Cel ogólny Kierunki działań profilaktycznych:... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Czynniki chroniące przed zagrożeniami EWALUACJA PROGRAMU... 27

13 PODSTAWY PRAWNE TWORZENIA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI C. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2002r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół zawarto w Dzienniku Ustaw Nr 10 poz. 96 z 2002r. W ust. 1 pkt. 1 otrzymał brzmienie: 1. Cele i zadania szkoły wynikające z przepisów prawa oraz uwzględniające program wychowawczy szkoły i program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, o których mowa w odrębnych przepisach. W ust. 2 otrzymał brzmienie: 2. Program wychowawczy szkoły i program profilaktyki, o których mowa w ust. 1 pkt. 1, uchwala rada pedagogiczna po zasięgnięciu opinii rady rodziców i samorządu uczniowskiego. D. Akt wykonawczy w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół zawarto w Dzienniku Ustaw Nr 51 poz. 458 z dnia 26 lutego 2002 r. Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez: 1. Szkolny zestaw programów nauczania, który uwzględniając wymiar wychowawczy, obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego, 2. Program wychowawczy szkoły, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym i jest realizowany przez wszystkich nauczycieli, 3. Program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców. Dodatkowe akty prawne:

14 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. (Dz. U. Nr 78 poz.483, art. 72). 2. Konwencja o prawach dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. Nr 120 poz. 526, art. 3, 19 i 33). 3. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. Nr 67 poz. 329 z późniejszymi zmianami, art. 1). 4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 51 poz. 458 i Dz. U. z 2003 r. Nr 210, poz. 2041). 5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001 r. Nr 61 poz. 624 i Dz. U. z 2002 r. Nr 10, poz. 96 oraz Dz. U. z 2003 r. Nr 146, poz. 1416). W załącznikach - 2 ust.1, 2: 16 b, 1 Statut szkoły określa prawa ucznia, 16 b 2 Statut szkoły określa obowiązki. 6. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999 r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o Życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, Życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego (Dz. U. z 1999 r. Nr 67, poz. 67, poz. 756 i Dz. U. z 2002 r. Nr 121, poz. 1037). 7. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r. (Dz. U. Nr 111 poz. 35). 8. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 1996 r. w sprawie sposobu organizowania i prowadzenia działalności w działalności promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym (Dz. U. Nr 112, poz 537).

15 9. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230 i ost. zm. z 25 czerwca 2002 r. Dz. U. Nr 84, poz. 763). 10. Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 maja 1998 r. w sprawie przeciwdziałania i zwalczania zjawisk patologicznych wśród nieletnich. 11. Rezolucja Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997 r. w sprawie opracowania rządowego programu zapobiegania i eliminowania zjawiska wykorzystywania seksualnego nieletnich (Monitor Polski Nr 50 poz. 476). 12. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczególnych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. Nr 26, poz. 226). 13. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 24 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 75, poz. 468). 14. Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. Nr 10, poz. 55).

16 WSTĘP W szkołach obok Programu Wychowawczego bardzo ważnym dokumentem jest Program Profilaktyki. We współczesnym świecie jest bardzo wiele zagrożeń, dlatego też bardzo istotne jest oddziaływanie profilaktyczne prowadzone na terenie szkoły. Profilaktyka według Z. Gasia jest kompleksową interwencją kompensującą niedostatki wychowania, która równolegle obejmuje trzy nurty: - wspomaganie dziecka w radzeniu sonie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, - ograniczenie i likwidowanie czynników ryzyka, które zaburzają prawidłowy rozwój i dezorganizują zdrowy styl życia - inicjowanie i wzmacnianie czynników chroniących, które sprzyjają prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu. Ponadto współczesne podejście profilaktyki obejmuje trzy stopnie działań profilaktycznych: Poniższy Program Profilaktyki Szkoły jest nakierowany na działania w zakresie profilaktyki pierwszego stopnia.

17 W celu podjęcia odpowiednich, dostosowanych do wieku uczniów oddziaływań profilaktycznych bardzo ważne jest poznanie prawidłowości rozwoju uczniów. Uczniowie w szkole podstawowej w klasach I - III są w wieku od 8 do 10 lat. Jest to tak zwany młodszy wiek szkolny. Młodszy wiek szkolny rozpoczyna się z chwilą wstąpienia dziecka do szkoły. Staje się ona potężnym czynnikiem rozwoju. Przekroczenie progu szkolnego to wielka zmiana w życiu dziecka. Ogromną trudność sprawia mu przejście z niczym nie ograniczonej zabawy dziecięcej do obowiązkowej i systematycznej nauki szkolnej. Choć nastroje dziecięce towarzyszące wstąpieniu do instytucji szkolnej są badania bardzo pozytywne (dziecko bardzo pociąga sam fakt rozpoczęcia nauki i posiadania przyborów szkolnych), łatwo mogą one ulec zmianie, gdyż dziecko może się zniechęcić ewentualnymi niepowodzeniami lub też podejściem nauczyciela. Dlatego niezmiernie ważne jest aby rozwój psychofizyczny rozpoczynających zmagania szkolne uczniów, przebiegał prawidłowo, bez żadnych zakłóceń i równomiernie we wszystkich sferach: fizycznej, emocjonalnej, społeczno-moralnej i umysłowej. W przeciwieństwie do poprzedniego okresu, młodszy wiek szkolny charakteryzuje się wolniejszym tempem rozwoju fizycznego. Nadal natomiast dzieci są bardzo chłonne poznawczo, emocjonalnie i społecznie. Normy i zachowania, jakich się uczą, są ściśle zdeterminowane przez naśladowanie nauczycieli i rodziców, a w następstwie zdobytych doświadczeń pod koniec tego okresu wyraźnie się usamodzielniają. Ten wiek często określa się też jako: - wiek rozumu (duże tempo i możliwości w rozwoju, rozumienie otaczającego świata i jego zjawisk); - wiek pamięci (łatwość w zapamiętywaniu nowych słów, liczb, nawyków ruchowych, zasad rozwiązywania zadań matematycznych, algorytmów czynności utrwalających się w zespoły społecznego zachowania); - wiek społeczny (ujawnianie tendencji do uczestnictwa w życiu zbiorowym klasy szkolnej i grup rówieśniczych podczas zabaw podwórkowych oraz w spełnianiu ról społecznych na rzecz domu, szkoły, klasy); - wiek aktywności (skłonność do ekspansji, do angażowania się w to, co dziecko aktualnie robi, oddawania się bez reszty zabawie, pracy, poznawaniu); - wiek ekspansji (wyrażanie własnych przeżyć przez zabawę i twórczą działalność rysowanie, malowanie, śpiew, taniec).

18 Młodszy wiek szkolny nie należy do okresów szczególnie burzliwych ani trudnych. Jednak stanowi ważne ogniwo w ogólnym rozwoju dziecka. W oddziaływaniach profilaktycznych ważne jest położenie nacisku na promocje zdrowia, wzmacnianie czynników chroniących, do których należą właściwe relacje z rodziną i środowiskiem, dobre relacje z klasą, zaangażowanie w życie szkoły i działalność w organizacjach, motywacja do nauki, właściwa hierarchia wartości i postępowanie według niej, postawa asertywna, radzenie sobie ze stresem, a także dbanie o zdrowie i bezpieczeństwo. Cel ogólny: Wzmacnianie czynników chroniących uczniów przed zagrożeniami, a także zapewnienie uczniom warunków do optymalnego rozwoju organizmu i osobowości oraz kształtowanie odpowiedniej postawy wobec życia i ich zdrowia. Kierunki działań profilaktycznych: CZYNNIKI CHRONIĄCE PRZEZ ZAGROŻENIAMI Właściwe relacja z rodziną i środowiskiem Dobre relacje klasą, grupą rówieśniczą i innymi uczniami w szkole Zaangażowanie w życie szkoły Motywacja do nauki Właściwa hierarcha wartości Postawa asertywna Radzenie sobie w sytuacjach trudnych Dbanie o własne zdrowie i życie Wczesna interwencja

19 Szkolny Program Profilaktyki został oparty na dogłębnej diagnozie środowiska szkolnego. Badaniem ankietowym objęto uczniów, nauczycieli, pracowników szkoły, a także rodziców. Diagnoza został przeprowadzona w grudniu 2010 roku. Wyniki badań wskazują, że wszyscy uczniowie czują się w szkole bezpiecznie. Według badanych największym problemem w klasach I III jest przemoc słowna: dokuczanie uczniom przez innych (22% badanych), rozpowiadanie kłamstw (17%), używanie wobec nich wulgaryzmów (13%), pisanie obraźliwych sms ów (4%),, następnie przemoc fizyczna: potrącanie, popychanie, szturchanie (9%), pobicia (4%), prowokowanie do bójki (4%), a także kradzieże i żądanie pieniędzy (po 4%) oraz izolowanie w klasie (4%) (wykres numer 1). ZESTAWIENIE Dodawano ubliżające komentarze na portalach Internet., Pisano do Ciebie obraźliwe sms-y Rozpowiadano kłamstwa na Twój temat Używano wobec Ciebie wulgaryzmów Jesteś izolowany/a przez klasę Niszczono Twoje rzeczy Żądano od Ciebie pieniędzy Byłeś /aś okradziony/a Byłeś/aś potrącany/a, popychany/a, szturchany/a Dokuczają Ci koledzy (wyśmiewanie, przezywanie, szantaż) Prowokowany/a do bójki Byłeś/aś pobity/a Wykres numer 1. Zestawienie form przemocy 35 % uczniów wskazało, że są miejsca w szkole, w których czuja się najmniej bezpiecznie. Należą do nich: łazienka, plac przed szkołą, w drodze miedzy domem a szkołą. Niektórzy także wskazali (po 4 %) świetlicę szkolną, boisko szkolne, szatnia w- f, szatnia, przy sklepiku i na korytarzu (wykres numer 2).

20 MIEJSCA w autobusie szkolnym W świetlicy W sali lekcyjnej W drodze miedzy szkołą a domem Na boisku Przed szkołą W szatni w-f W łazience W szatni Przy sklepiku Na korytarzu Wykres numer 2. Zestawienie miejsc, w których uczniowie czują się najmniej bezpiecznie 70 % badanych uczniów twierdzi, że nie wie do kogo może się zgłosić z prośbą o pomoc, gdy będzie świadkiem lub ofiara przemocy (wykres numer 3) Czy wiesz, do kogo można się zgłosić z prośba o pomoc w sytuacji, gdy będziesz świadkiem lub ofiara przemocy? Tak 22 Nie 70 Wykres numer 3. Czy wiesz, do kogo można się zgłosić z prośba o pomoc w sytuacji, gdy będziesz świadkiem lub ofiara przemocy? Uczniowie wskazywali także sposób spędzania przez nich czasu wolnego. Wyniki wskazują, że najwięcej uczniów spotyka się kolegami i koleżankami, a także czyta książki (po 61%). 48 % słucha muzyki, 43 % spędza swój czas wolny przed telewizorem, 35 % przed komputerem, także 35% zajmuje się swoim hobby (wykres numer 4).

21 Komputerem? Telewizorem? W jaki sposób spędzasz swój czas wolny? Zajmuje się swoim hobby, jakim? 35 Przed telewizorem 43 Spotykam się z kolegami/koleżankami 61 Przed komputerem 35 Słucham muzyki 48 Czytam książki Wykres numer 4. Sposób spędzania czasu przez uczniów. Ponadto wyniki badań wskazują, że przed telewizorem średnio 57 % badanych uczniów spędza około 1-2 godzin, a 22 % - do godziny. Natomiast przed komputerem: 39 % spędza 1 2 godzinę, 30 % godzinę, i 13 % 3 4 godziny (wykres numer 5). Ile czasu dziennie spędzasz przed... Więcej 3 4 godziny 1 2 godziny Do godziny W ogóle Więcej 3 4 godziny 1 2 godziny Do godziny W ogóle Wykres numer 5. Ilość czasu przed telewizorem i komputerem Komputer najczęściej służy uczniom do grania w gry (65%), następnie do celów edukacyjnych ( 57%) oraz do korzystania z portali (48%) (wykres numer 6).

22 Komputer służy Ci najczęściej do celów? Innych 4 Do korzystania z portali internetowych, portali społecznościowych ( nasza Do grania w gry Edukacyjnych ( pisanie prac, szukanie informacji, itp.) Wykres numer 6. Cele używania komputera. Do najbardziej cenionych wartości wśród uczniów należy zdrowie (57%), odpowiedzialność (52%), mądrość (43%), uczciwość (39%), wolność (35%), wiara (30%) oraz nauka (30%).(wykres numer 7). 100 Wartości Wykres numer 7. Wartości cenione przez uczniów. Wyniki powyższych badań wskazują, że w oddziaływaniach profilaktycznych należy położyć na przeciwdziałanie przemocy słownej, a także fizycznej, promocje pożytecznego spędzania wolnego czasu.

23 II. Czynniki chroniące przed zagrożeniami Zadania Sposoby Podmioty Cel wychowawczy realizacji odpowiedzialne 2. Uczeń posiada 3. Uświadamianie rodzicom 1. Pogadanki na temat Wychowawcy więź i dobre ich roli i wpływu na przyjaźni i roli rodziny w klas relacje z wychowanie dzieci życiu człowieka. rodzicami, 4. Dostarczenie rodzicom 2. Uroczystości szkolne i Pedagog szkolny środowiskiem informacji na temat rodzinne (wykonywanie Psycholog rodzinnym dzieci, ich rozwoju, upominków, składanie szkolny potrzeb, a także zagrożeń życzeń, pisanie zaproszeń, współczesnego świata - pisanie zaproszeń) pedagogizacja rodziców 4. Uczeń posiada 6. Budowanie dobrego i 1. Zajęcia integracyjne w Wychowawcy dobre relacje z przyjaznego klimatu poszczególnych klas grupą grupowego klasach rówieśniczą, 7. Dbanie o poczucie 2. Uroczystości klasowe, Pedagog szkolny swoją klasą i bezpieczeństwa wspólne wycieczki, Psycholog innymi uczniami fizycznego i imprezy szkolny w szkole psychicznego uczniów 3. Pogadanki na temat 8. Kształtowanie więzi przyjaźni emocjonalnej z klasą 4. Zajęcia edukacyjne na 9. Kształtowanie postawy temat agresji słownej i koleżeńskiej, otwartości i fizycznej pomocy innym 10. Uwrażliwianie na potrzeby i problemy innych uczniów 5. Uczeń jest 2. Zachęcanie ucznia do 2. Przygotowywanie Wychowawcy zaangażowany w czynnego udziału w różnych uroczystości klas życie szkoły, w życiu szkoły, klasowych. działalność uczestnictwa w różnego 3. Przynależność do Opiekunowie różnych rodzaju organizacjach organizacji szkolnych Organizacji organizacji (chór, klub Uczniowskich

24 Wiewiórka, harcerstwo itp.) 4. Uczeń jest 7. Uświadamianie uczniom 4. Formułowanie oceny Wychowawcy zmotywowany do znaczenia nauki w życiu opisowej. klas nauki, zna 8. Zachęcanie do wysiłku 5. Organizowanie wartość nauki intelektualnego konkursów i nagroda za 9. Kształtowanie udział w nich pozytywnych postaw do 6. Praca dodatkowa i obowiązków szkolnych nagradzanie za chęć wzięcia udziału. 7. Uczeń posiada 4. Bycie wzorcem i 1. Zajęcia uświadamiające Wychowawcy właściwą autorytetem dla ucznia uczniom różne wartości, klas hierarchię 5. Stwarzanie sytuacji, w którymi ludzie kierują się wartości i których uczeń będzie w życiu Pedagog szkolny postępuje według mógł zastanowić się nad 2. Zajęcia, w których Psycholog niej tym co w życiu ważne uczniowie będą mieli szkolny 6. Kształtowanie postawy okazję zastanowić się nad Rodzice szacunku, tolerancji tym, co w życiu ważne dla Pracownicy wobec innych, godności nich samych Szkoły ludzkiej 8. Uczeń potrafi 1. Kształtowanie postawy 1. Prowadzenie zajęć na Wychowawcy odmówić asertywnej temat asertywności. klas kształtowanie 2. Budowanie poczucia 2. Zajęcia na temat postawy własnej wartości i Poczucie własnej Pedagog szkolny asertywnej kształtowanie właściwej wartości Psycholog samooceny 3. Przydzielanie zadań i szkolny funkcji Rodzice Specjaliści 9. Uczeń zna 6. Przekazanie informacji 1. Rozpoznawanie i Wychowawcy sposoby radzenia uczniom na temat nazywanie uczuć gry klas sobie ze sposobów radzenia sobie dramowe. emocjami, w z emocjami 2. Dostosowanie wymagań Pedagog szkolny

25 sytuacjach 7. Przekazanie informacji do możliwości dziecka. Psycholog trudnych wie, na temat organizacji, 3. Rozmowa na temat szkolny gdzie może instytucji, osób organizacji, miejsc, w Rodzice szukać pomocy świadczących pomoc w których można szukać sytuacjach trudnych pomocy w sytuacjach 8. Kształtowanie trudnych umiejętności zwracania 4. Nauka sposobów radzenia się o pomoc w sytuacjach sobie z emocjami trudnych (otwartość) (właściwa reakcja na sukces, umiejętne radzenie sobie z porażką). 10. Uczeń jest 3. Uświadamianie uczniów 7. Zaznajomienie z Wychowawcy świadomy wartości zdrowia i życia regulaminem klas konieczności 4. Kształtowanie postawy klasopracowni i zasadami dbania o własne dbania o własne zdrowie BHP na zajęciach. Rodzice zdrowie i życie. i życie 8. Rozmowy na temat Opiekun Zachowanie znaczenia higieny szkolnego klubu bezpieczeństwa w osobistej Wiewiórka drodze do szkoły i 9. Spektakle Pielęgniarka z powrotem, profilaktyczne szkolna podczas zajęć, na 10. Działalność szkolnego przerwach oraz w klubu Wiewiórka innych 11. Gazetki tematyczne, sytuacjach. nauka piosenek, prace plastyczne 12. Pogadanki na temat higienicznego trybu życia planowanie zajęć w ciągu dnia 13. Korygowanie postawy uczniów podczas zajęć 14. Pogadanka na temat zachowania

26 bezpieczeństwa podczas pobytu w szkole. 15. Pogadanki na temat bezpiecznych zabaw. 16. Pogadanki na temat znaczenia ruchu w życiu człowieka 17. Gry i zabawy ruchowe. 18. Realizacja bloków tematycznych związanych z wychowaniem komunikacyjnym 19. Wycieczki i spacery 11. Zapobieganie 1. Poznanie i zrozumienie 1. Obserwacja dzieci Wychowawcy patologiom sytuacji dziecka i jego 2. Rozmowy z dziećmi i klas poprzez problemów rodzicami stosowanie 2. Opieka nad dziećmi z 3. Kierowanie do Poradni Rodzice wczesnej problemami osobistymi, Psychologiczno Pedagog szkolny interwencji pomoc w ich Pedagogicznej Psycholog rozwiązywaniu 4. Otoczenie opieką szkolny psychologiczno pedagogiczną uczniów, którzy znaleźli w sytuacjach trudnych

27 EWALUACJA PROGRAMU Program Profilaktyki poddawany jest ewaluacji w celu zweryfikowania konieczności dokonania zmian w danych obszarach i dostosowania do zmieniających się warunków i potrzeb środowiska szkolnego. Ewaluacja programu dokonywana jest na koniec etapu edukacyjnego. FORMY EWALUACJI PROGRAMU PROFILAKTYKI: - obserwacja (wychowawcy klas) - ankiety dla uczniów - ankiety dla rodziców - wywiad (Dyrektor Szkoły, Rada Rodziców) - rozmowy z uczniami - rozmowy z rodzicami - analiza dokumentów - obserwacja i ocena zachowań

28 PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. M. DĄBROWSKIEJ W STARYM PILCZYNIE KLASY IV - VI Program został zatwierdzony przez Radę Rodziców dnia 11 września 2013 roku oraz przez Radę Pedagogiczną dnia 13 września 2013 r.

29 Spis treści PODSTAWY PRAWNE TWORZENIA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI WSTĘP Cel ogólny: I. Dbanie o czynniki chroniące przed zagrożeniami II. Zdrowie i profilaktyka uzależnień A. Przeciwdziałanie nikotynizmowi B. Przeciwdziałanie alkoholizmowi C. Przeciwdziałanie narkomani, w tym używania dopalaczy D. Przeciwdziałanie uzależnieniu od TV, komputera, telefonu III. Zagrożenia zdrowia psychicznego: A. Przeciwdziałanie bulimii i anoreksji B. Przeciwdziałanie depresji IV. Profilaktyka niedostosowania społecznego: A. Profilaktyka przestępczości B. Przemoc fizyczna, werbalna, psychiczna skierowana na innych i autoagresja EWALUACJA PROGRAMU... 51

30 PODSTAWY PRAWNE TWORZENIA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI E. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2002r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół zawarto w Dzienniku Ustaw Nr 10 poz. 96 z 2002r. W ust. 1 pkt. 1 otrzymał brzmienie: 1. Cele i zadania szkoły wynikające z przepisów prawa oraz uwzględniające program wychowawczy szkoły i program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, o których mowa w odrębnych przepisach. W ust. 2 otrzymał brzmienie: 2. Program wychowawczy szkoły i program profilaktyki, o których mowa w ust. 1 pkt. 1, uchwala rada pedagogiczna po zasięgnięciu opinii rady rodziców i samorządu uczniowskiego. F. Akt wykonawczy w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół zawarto w Dzienniku Ustaw Nr 51 poz. 458 z dnia 26 lutego 2002 r. Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez: 1. Szkolny zestaw programów nauczania, który uwzględniając wymiar wychowawczy, obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego, 2. Program wychowawczy szkoły, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym i jest realizowany przez wszystkich nauczycieli, 3. Program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców. Dodatkowe akty prawne:

31 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. (Dz. U. Nr 78 poz.483, art. 72). 2. Konwencja o prawach dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. Nr 120 poz. 526, art. 3, 19 i 33). 3. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. Nr 67 poz. 329 z późniejszymi zmianami, art. 1). 4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 51 poz. 458 i Dz. U. z 2003 r. Nr 210, poz. 2041). 5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001 r. Nr 61 poz. 624 i Dz. U. z 2002 r. Nr 10, poz. 96 oraz Dz. U. z 2003 r. Nr 146, poz. 1416). W załącznikach - 2 ust.1, 2: 16 b, 1 Statut szkoły określa prawa ucznia, 16 b 2 Statut szkoły określa obowiązki. 6. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999 r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o Życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, Życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego (Dz. U. z 1999 r. Nr 67, poz. 67, poz. 756 i Dz. U. z 2002 r. Nr 121, poz. 1037). 7. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r. (Dz. U. Nr 111 poz. 35). 8. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 1996 r. w sprawie sposobu organizowania i prowadzenia działalności w działalności promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym (Dz. U. Nr 112, poz 537).

32 9. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230 i ost. zm. z 25 czerwca 2002 r. Dz. U. Nr 84, poz. 763). 10. Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 maja 1998 r. w sprawie przeciwdziałania i zwalczania zjawisk patologicznych wśród nieletnich. 11. Rezolucja Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997 r. w sprawie opracowania rządowego programu zapobiegania i eliminowania zjawiska wykorzystywania seksualnego nieletnich (Monitor Polski Nr 50 poz. 476). 12. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczególnych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. Nr 26, poz. 226). 13. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 24 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 75, poz. 468). 14. Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. Nr 10, poz. 55).

33 WSTĘP W szkołach obok Programu Wychowawczego bardzo ważnym dokumentem jest Program Profilaktyki. We współczesnym świecie jest bardzo wiele, dlatego też bardzo istotne jest oddziaływanie profilaktyczne prowadzone na terenie szkoły. Profilaktyka według Z. Gasia jest kompleksową interwencją kompensującą niedostatki wychowania, która równolegle obejmuje trzy nurty: - wspomaganie dziecka w radzeniu sonie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, - ograniczenie i likwidowanie czynników ryzyka, które zaburzają prawidłowy rozwój i dezorganizują zdrowy styl życia - inicjowanie i wzmacnianie czynników chroniących, które sprzyjają prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu. Ponadto współczesne podejście profilaktyki obejmuje trzy stopnie działań profilaktycznych: Poniższy Program Profilaktyki Szkoły Podstawowej dla klas IV VI nakierowany na działania w zakresie profilaktyki pierwszego stopnia. jest

34 W celu podjęcia odpowiednich, dostosowanych do wieku uczniów oddziaływań profilaktycznych bardzo ważne jest poznanie prawidłowości rozwoju uczniów w tym wieku. Uczniowie w szkole podstawowej w klasach IV VI są w wieku od 10 do 13 lat. Jest to tak zwany młodszy wiek szkolny i początki dojrzewania. Dzieci w tym wieku są bardzo chłonne poznawczo, emocjonalnie i społecznie. Normy i zachowania, jakich się uczą, są ściśle zdeterminowane przez naśladowanie nauczycieli i rodziców, a w następstwie zdobytych doświadczeń pod koniec tego okresu wyraźnie się usamodzielniają. Ten wiek często określa się też jako: - wiek rozumu (duże tempo i możliwości w rozwoju, rozumienie otaczającego świata i jego zjawisk); - wiek pamięci (łatwość w zapamiętywaniu nowych słów, liczb, nawyków ruchowych, zasad rozwiązywania zadań matematycznych, algorytmów czynności utrwalających się w zespoły społecznego zachowania); - wiek społeczny (ujawnianie tendencji do uczestnictwa w życiu zbiorowym klasy szkolnej i grup rówieśniczych podczas zabaw podwórkowych oraz w spełnianiu ról społecznych na rzecz domu, szkoły, klasy); - wiek aktywności (skłonność do ekspansji, do angażowania się w to, co dziecko aktualnie robi, oddawania się bez reszty zabawie, pracy, poznawaniu); - wiek ekspansji (wyrażanie własnych przeżyć przez zabawę i twórczą działalność rysowanie, malowanie, śpiew, taniec). Młodszy wiek szkolny nie należy do okresów szczególnie burzliwych ani trudnych. Jednak stanowi ważne ogniwo w ogólnym rozwoju dziecka. Następnie uczeń w wieku szkolnym wchodzi w okres dojrzewania. Okres dojrzewania (adolescencji) jest kryzysowym momentem w życiu jednostki. Kryzys ten polega na załamaniu się wypracowanych wcześniej i skutecznych dotychczas sposobów zaspokajania własnych potrzeb i radzenia sobie w środowisku społecznym. Brak w tym wieku własnej hierarchii wartości, określonej tożsamości, silnej osobowości, poszukiwania siebie i nowych bodźców powoduje, że młody człowiek bardzo łatwo może ulegać wpływom innym i przez to próbować narkotyków, dopalaczy, papierosów, alkoholu. Odcięcie się od rodziny, samotne spędzanie wolnego czasu, może wpłynąć na wystąpienie uzależnienia od komputera, telewizji czy telefonu. Młodzież w tym czasie jest narażona na kryzysy emocjonalne, spowodowane labilnością emocjonalna, zmiennością stanu

35 emocjonalnego, od euforii do stanów depresyjnych. Szczególnie dziewczęta są narażone na zaburzenia odżywiania, choroby takie jak bulimia czy anoreksja, związane z kultem bardzo chudego ciała. Uczniowie będący pod wpływem grupy rówieśniczej dopuszczają się wandalizmu, czynów przestępczych, oraz przemocy fizycznej, psychicznej oraz werbalnej. Ważne jest przeciwdziałanie tym zagrożeniem. Jest to cel programu profilaktyki, jednak by naprawdę uchronić młodego człowieka nie wystarczy tylko przeciwdziałanie uzależnieniom, zaburzeniom zdrowia psychicznego, profilaktyka niedostosowania społecznego, ważne jest położenie nacisku na wzmacnianie czynników chroniących, do których należą właściwe relacje z rodziną i środowiskiem, dobre relacje z klasą, zaangażowanie w życie szkoły i działalność w organizacjach, motywacja do nauki, właściwa hierarchia wartości i postępowanie według niej, postawa asertywna, radzenie sobie ze stresem, a także dbanie o zdrowie i bezpieczeństwo. Cel ogólny: Wzmacnianie czynników chroniących uczniów przed zagrożeniami, a także ochrona rozwoju uczniów Szkoły Podstawowej im. M. Dąbrowskiej w Starym Pilczynie przed zagrożeniami i reagowanie na nie. Zapewnienie uczniom warunków do optymalnego rozwoju organizmu i osobowości, a także kształtowanie odpowiedniej postawy wobec życia i zdrowia opartej na właściwej hierarchii wartości, która jest wyznacznikiem dokonywania przemyślanych wyborów.

36 Szkolny Program Profilaktyki został oparty na dogłębnej diagnozie środowiska szkolnego. Badaniem ankietowym objęto uczniów, nauczycieli, pracowników szkoły, a także rodziców. Diagnoza został przeprowadzona w grudniu 2010 roku. Wyniki badań wskazują, że 93 % badanych uczniów w klasie IV VI czuje się w szkole bezpiecznie. Według badanych największym problemem jest przemoc psychiczna: rozpowiadanie kłamstw (26%), niszczenie rzeczy ( 14%), pisanie obraźliwych sms- ów (3%), dodawanie uwłaczających komentarzy w Internecie (2%), izolowanie przez klasę (2%), przemoc fizyczna: potrącanie, szturchanie, popychanie (22%), pobicia (10%), prowokowanie do bójki ( 9%), przemoc werbalna: używanie wulgaryzmów (17%), wyśmiewanie, przezywanie (17%), a także 5% było namawianych do wagarowania, a od 3 % żądano pieniędzy (wykres numer 1). Wykres numer 1. Zestawienie form przemocy 67 % uczniów wskazało, że są miejsca w szkole, w których czuja się najmniej bezpiecznie. Należą do nich: łazienka, przy sklepiku, na korytarzu, w szatni w- f, w drodze miedzy szkoła a domem, plac przed szkołą. Niektórzy także wskazali świetlicę szkolną, salę lekcyjna, w autobus szkolny, boisko szkolne, szatnia (wykres numer 2).

37 Wykres numer 2. Zestawienie miejsc, w których uczniowie czują się najmniej bezpiecznie Wyniki badań wskazują, że 7 % badanych próbowało alkoholu, 3% paliło papierosy, a 2 % było na wagarach (wykres numer 3). Wykres numer 3. Używki i wagarowanie. Uczniowie wskazywali także sposób spędzania przez nich czasu wolnego. Wyniki wskazują, że najwięcej uczniów spotyka się kolegami i koleżankami, a także słucha muzyki (po 74%). 60 % spędza swój czas wolny przed komputerem, 53 % przed telewizorem, także

38 53 % czyta książki, 33 % zajmuje się swoim hobby, a 7% chodzi na dyskoteki (wykres numer 4). Wykres numer 4. Sposób spędzania czasu przez uczniów. Ponadto wyniki badań wskazują, że przed telewizorem średnio 52 % badanych uczniów spędza około 1-2 godzin, 24 % spędza 3 4 godziny, a 21 % - do godziny. Natomiast przed komputerem: 45 % spędza do godziny, 40 % godziny, 14 % 3 4 godziny (wykres numer 5). Wykres numer 5. Ilość czasu przed telewizorem i komputerem

39 Komputer najczęściej służy uczniom do celów edukacyjnych ( 62%), następnie do grania w gry (53%), oraz do korzystania z portali (50%) (wykres numer 6). Komputer służy Ci najczęściej do celów? Innych 3 Do korzystania z portali internetowych, portali społecznościowych ( nasza klasa, Do grania w gry Edukacyjnych ( pisanie prac, szukanie informacji, itp.) Wykres numer 6. Cele używania komputera. Do najbardziej cenionych wartości wśród uczniów należy zdrowie (71%), uczciwość (62%), prawda (52%), sprawiedliwość (50%), życie (47%), szacunek (43%), odpowiedzialność (40%), oraz kultura osobista (40%) (wykres numer 7). Wykres numer 7. Wartości cenione przez uczniów. Wyniki powyższych badań wskazują, że w oddziaływaniach profilaktycznych należy położyć na przeciwdziałanie przemocy słownej, a także fizycznej, promocje pożytecznego spędzania wolnego czasu, a także uświadamianie szkodliwości picia alkoholu i palenia papierosów.

40 W Szkole Podstawowej - w klasach IV VI szczególny nacisk należy położyć zarówno na oddziaływanie profilaktyczne związane z wzmacnianiem czynników chroniących, a także na elementy przeciwdziałania uzależnieniom, zaburzeniom zdrowia psychicznego, oraz profilaktykę niedostosowania społecznego. KIERUNKI DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH:

41 I. Dbanie o czynniki chroniące przed zagrożeniami Cel Zadania wychowawczy Sposób realizacji Podmioty odpowiedzialne 3. Uczeń posiada więź i dobre relacje z rodzicami, środowiskiem 5. Uświadamianie rodzicom ich roli i wpływu na wychowanie dzieci 6. Dostarczenie rodzicom 1. Spotkania z rodzicami pedagogizacja rodziców 2. Pogadanki na temat roli i wartości rodziny Wychowawcy klas Pedagog szkolny Psycholog szkolny Specjaliści rodzinnym informacji na temat dzieci, ich rozwoju, potrzeb, a także zagrożeń współczesnego świata - pedagogizacja rodziców w życiu człowieka. 3. Uroczystości szkolne i rodzinne 6. Uczeń posiada dobre relacje z grupą rówieśniczą, 11. Budowanie dobrego i przyjaznego klimatu grupowego 12. Dbanie o poczucie 1. Zajęcia integracyjne w poszczególnych klasach Wychowawcy klas Pedagog szkolny Psycholog szkolny swoją klasą i innymi uczniami w szkole bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego uczniów 13. Kształtowanie więzi emocjonalnej z klasą 14. Kształtowanie postawy koleżeńskiej, otwartości i pomocy innym 15. Uwrażliwianie na potrzeby i problemy innych uczniów 2. Uroczystości klasowe, wspólne wycieczki, imprezy 3. Pogadanki na temat przyjaźni 4. Zajęcia na temat komunikacji interpersonalnej 7. Uczeń jest 3. Zachęcanie ucznia do 4. Przygotowywanie Wychowawcy klas

42 zaangażowany czynnego udziału w różnych w życie życiu szkoły, uroczystości Opiekunowie Organizacji szkoły, w uczestnictwa w klasowych i Uczniowskich działalność różnego rodzaju szkolnych różnych organizacjach 5. Przynależność do organizacji organizacji szkolnych (chór, harcerstwo, Samorząd Uczniowski, itp.) 5. Uczeń jest 10. Uświadamianie 12. Organizowanie Wychowawcy klas zmotywowany uczniom znaczenia konkursów i nagroda do nauki, zna nauki w życiu za udział w nich wartość nauki 11. Zachęcanie do wysiłku 13. Praca dodatkowa i intelektualnego nagradzanie za chęć 12. Kształtowanie wzięcia udziału. pozytywnych postaw 14. Zajęcia na temat do obowiązków motywacji szkolnych 13. Uczeń posiada 7. Bycie wzorcem i 1. Zajęcia Wychowawcy klas właściwą autorytetem dla ucznia uświadamiające hierarchię 8. Stwarzanie sytuacji, w uczniom różne Pedagog szkolny wartości i których uczeń będzie wartości, którymi Psycholog szkolny postępuje mógł zastanowić się ludzie kierują się w Rodzice według niej nad tym co w życiu życiu. Pracownicy Szkoły ważne 2. Zajęcia, w których 9. Kształtowanie uczniowie będą mieli postawy szacunku, okazję zastanowić się tolerancji wobec nad tym, co w ich innych, godności życiu ważne ludzkiej 3. Plakaty, prace plastyczne, gazetki na temat wartości

43 4. Spotkania, pogadanki na temat tolerancji 14. Uczeń potrafi 3. Kształtowanie 4. Prowadzenie Wychowawcy klas odmówić postawy asertywnej warsztatów na temat kształtowanie 4. Budowanie poczucia asertywności. Pedagog szkolny postawy własnej wartości i 5. Zajęcia na temat Psycholog szkolny asertywnej kształtowanie Poczucie własnej Rodzice właściwej samooceny wartości Specjaliści 6. Przydzielanie zadań i funkcji 15. Uczeń zna 9. Przekazanie informacji 1. Rozpoznawanie i Wychowawcy klas sposoby uczniom na temat nazywanie uczuć radzenia sobie sposobów radzenia gry dramowe. Pedagog szkolny ze stresem, w sobie ze stresem 2. Dostosowanie Psycholog szkolny sytuacjach 10. Nauka sposobów wymagań do Rodzice trudnych wie, radzenia sobie ze możliwości ucznia. gdzie może stresem 3. Zajęcia na temat szukać 11. Przekazanie informacji organizacji, miejsc, w pomocy na temat organizacji, których można szukać instytucji, osób pomocy w sytuacjach świadczących pomoc trudnych w sytuacjach trudnych 4. Warsztaty rozwijające 12. Kształtowanie umiejętności radzenia postawy otwartości sobie ze stresem i 13. Kształtowanie sytuacjami trudnymi umiejętności zwracania się o pomoc w sytuacjach trudnych 16. Uczeń jest 5. Uświadamianie 20. Zaznajomienie z Wychowawcy klas świadomy uczniów wartości regulaminem konieczności zdrowia i życia klasopracowni i Rodzice dbania o 6. Kształtowanie zasadami BHP na własne postawy dbania o zajęciach.

44 zdrowie i własne zdrowie i życie 21. Tworzenie Pedagog szkolny życie. Kodeksu Szkolnych Zachowanie Norm. bezpieczeństw 22. Spektakle a w drodze do profilaktyczne szkoły i z 23. Pogadanka na powrotem, temat zachowania podczas zajęć, bezpieczeństwa na przerwach podczas pobytu w oraz w innych szkole. sytuacjach. 24. Pogadanki na temat bezpiecznych zabaw 25. Realizacja bloków tematycznych związanych z wychowaniem Pedagog szkolny komunikacyjnym. 26. Wycieczki i spacery 27. Zorganizowanie spotkania z policjantem ruch drogowego

45 I. Zdrowie i profilaktyka uzależnień A. Przeciwdziałanie nikotynizmowi Cel Zadania wychowawcze Sposób realizacji 1. Uczeń jest 1. Przekazanie uczniom 1. Zajęcia edukacyjne na świadomy informacji na temat temat szkodliwości szkodliwości szkodliwości palenia - palenia w klasie VI palenia papierosów zapoznanie z szkoły podstawowej. i ich wpływu na substancjami 2. Przygotowanie stan zdrowia znajdującymi się w plakatów na temat dymie papierosowym, promocji zdrowia i chorobami negatywnego wpływu wywoływanymi przez palenia papierosów - palenie papierosów klasa VI szkoły 2. Uświadomienie podstawowej. uczniów, że nikotyna to uzależnienie 3. Kształtowanie postawy odpowiedzialności za własne zdrowie i negacji palenia. 4. Wprowadzenie mody na niepalenie tytoniu. Podmiot odpowiedzialny Wychowawcy klas Pedagog szkolny Psycholog szkolny Rodzice Specjaliści B. Przeciwdziałanie alkoholizmowi Cel Zadania wychowawcze Sposób realizacji 1. Uczeń jest 1. Przekazanie 1. Zajęcia edukacyjne na temat świadomy informacji o szkodliwości picia w klasie szkodliwości szkodliwym działaniu VI szkoły podstawowej. picia alkoholu i alkoholu. 2. Przygotowanie plakatów na Podmiot odpowiedzialny Wychowawcy klas Pedagog

46 wpływu na stan 2. Kształtowanie temat promocji zdrowia i szkolny zdrowia właściwego stosunku negatywnego wpływu picia Psycholog do własnego zdrowia alkoholu klasa VI szkoły szkolny i życia. podstawowej. Rodzice 3. Podejmowanie Specjaliści odpowiedzialnych decyzji związanych z piciem alkoholu. C. Przeciwdziałanie narkomani, w tym używania dopalaczy Cel Zadania Sposób realizacji Podmiot wychowawcze odpowiedzialny 1. Uczeń jest 1. Wyposażenie 1. Zajęcia edukacyjne na Wychowawcy klas świadomy zagrożeń uczniów w wiedzę temat szkodliwości niosących ze sobą na temat narkotyków, w tym Pedagog szkolny zażywanie zażywania dopalaczy w klasie VI Psycholog szkolny narkotyków i środków szkoły podstawowej. Rodzice wpływu na zmieniających Specjaliści funkcjonowaniu nie świadomość i tylko jego, ale też i szkodliwego całego jego wpływu na środowiska zdrowie i życie jednostki D. Przeciwdziałanie uzależnieniu od TV, komputera, telefonu Cel Zadania Sposób Podmiot wychowawcze realizacji odpowiedzialny 1. Uczeń zna na 1. Propagowanie 1. Zajęcia edukacyjne Wychowawcy klas negatywny wpływ właściwego na temat TV, komputera i sposobu negatywnego Pedagog szkolny telefonu korzystania z wpływu TV, Psycholog szkolny komórkowego telefonów komputera i telefonu Rodzice komórkowych i komórkowego. Specjaliści sprzętu 2. Zajęcia

47 elektronicznego 2. Przygotowanie do świadomego korzystania ze środków multimedialnych uświadamiające możliwość spędzania wolnego czasu w pożyteczny sposób. 3. Pogadanka na temat, jak wybierać wartościowe programy telewizyjne. 4. Uświadomienie rodzicom szkodliwości oglądania przez dzieci programów telewizyjnych bez właściwego ich wartościowania 5. Uświadomienie rodzicom szkodliwości niewłaściwego korzystania z internetu przez dzieci

48 II. Zagrożenia zdrowia psychicznego: A. Przeciwdziałanie bulimii i anoreksji Cel Zadania wychowawcze Sposób Realizacji 1. Uczeń zna typy 1. Przekazanie 1. Zajęcia edukacyjne na zaburzeń łaknienia podstawowej wiedzy na temat bulimii i anoreksji i ich konsekwencje temat zaburzeń łaknienia klasa VI szkoły 2. Uczeń posiada typu bulimia i anoreksja. podstawowej. prawidłową 2. Kształtowanie silnej 2. Pogadanka na temat samoocenę osobowości, stereotypów 3. Uczeń posiada prawidłowej samooceny. atrakcyjności fizycznej krytyczne 3. Kształtowanie 3. Wzmacnianie podejście do właściwego podejścia do pozytywnej samooceny stereotypów stereotypów ucznia pochwały, atrakcyjności atrakcyjności fizycznej nagrody. fizycznej Podmiot odpowiedzialny Wychowawcy klas Pedagog szkolny Psycholog szkolny Rodzice Pielęgniarka szkolna Specjaliści B. Przeciwdziałanie depresji. Cel Zadania Sposób Podmiot wychowawcze Realizacji odpowiedzialny 1. Uczeń jest 1. Przekazanie 1. Warsztaty na temat Wychowawcy świadomy ryzyka podstawowej wiedzy na sposobów radzenia sobie ze klas wystąpienia temat stresu i depresji. stresem. depresji 2. Kształtowanie postawy 2. Gazetka informacyjna na Pedagog szkolny 2. Potrafi radzić aktywnej, dbającej o temat miejsc, w których Psycholog sobie w zdrowy styl życia. można szukać pomocy w szkolny sytuacjach 3. Nauka sposobów sytuacjach trudnych Rodzice trudnych zachowania się w 3. Otoczenie opieką Specjaliści sytuacjach trudnych i wychowawcy, pedagoga, rozwiązywania psychologa uczniów, którzy problemów. znaleźli się w sytuacjach trudnych

49 III. Profilaktyka niedostosowania społecznego: A. Profilaktyka przestępczości Cel Zadania wychowawcze Sposób Realizacji 1. Uczeń nie dopuszcza 1. Podniesienie wiedzy i 1. Zorganizowanie się czynów świadomości uczniów informacyjnego przestępczych na temat przestępstw i spotkania z odpowiedzialności policjantem - klasa karnej za ich VI szkoły popełnienie. podstawowej 2. Kształtowanie 2. Zajęcia edukacyjne na odpowiedzialności temat przestępczości. uczniów za własne postępowanie. Podmiot odpowiedzialny Wychowawcy klas Pedagog szkolny Psycholog szkolny Rodzice Specjaliści B. Przemoc fizyczna, werbalna, psychiczna skierowana na innych i autoagresja Cel Zadania wychowawcze Sposób Realizacji 1. Uczeń jest świadomy 1. Uświadomienie uczniów, 1. Cykl zajęć różnych sposobów na czym polegają edukacyjnych na zachowań i ich zachowania agresywne temat przemocy konsekwencji 2. Wzbudzanie szacunku dla 2. Gazetki na temat 2. Uczeń nie stosuje drugiego człowieka oraz przemocy zachowań poszanowania jego 3. Plakaty agresywnych godności propagujące dbanie 3. Uczeń dba o kulturę 3. Dbanie o kulturę języka o kulturę języka języka, nie używa 4. Kształtowanie postawy 4. Realizacja wulgaryzmów szacunku do swojego programu 4. Uczeń zdrowia, ciała i życia, profilaktycznego charakteryzuje się dbanie o nie. według oferty Podmiot odpowiedzialny Wychowawcy klas Pedagog szkolny Psycholog szkolny Rodzice Specjaliści

50 postawą koleżeństwa 5. Uczeń wie jak radzić sobie w sytuacjach trudnych ( Spójrz inaczej ).

51 EWALUACJA PROGRAMU Program Profilaktyki poddawany jest ewaluacji w celu zweryfikowania konieczności dokonania zmian w danych obszarach i dostosowania do zmieniających się warunków i potrzeb środowiska szkolnego. Ewaluacja programu dokonywana jest na koniec etapu edukacyjnego. FORMY EWALUACJI PROGRAMU PROFILAKTYKI: - obserwacja (wychowawcy klas) - ankiety dla uczniów - ankiety dla rodziców - wywiad (Dyrektor Szkoły, Rada Rodziców) - rozmowy z uczniami - rozmowy z rodzicami - analiza dokumentów - obserwacja i ocena zachowań

52 PROGRAM PROFILAKTYKI PUBLICZNEGO GIMNAZJUM W STARYM PILCZYNIE Program został zatwierdzony przez Radę Rodziców dnia 11 września 2013 roku oraz przez Radę Pedagogiczną dnia 13 września 2013 r.

53 Spis treści PODSTAWY PRAWNE TWORZENIA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI WSTĘP Cel ogólny Kierunki działań profilaktycznych... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki. I. Dbanie o czynniki chroniące przed zagrożeniami II. Zdrowie i profilaktyka uzależnień A. Przeciwdziałanie nikotynizmowi B. Przeciwdziałanie alkoholizmowi C. Przeciwdziałanie narkomani, w tym używania dopalaczy D. Przeciwdziałanie HIV, AIDS E. Przeciwdziałanie uzależnieniu od TV, komputera, telefonu F. Przeciwdziałanie uzależnieniu od pornografii III. Zagrożenia zdrowia psychicznego: A. Przeciwdziałanie bulimii i anoreksji B. Przeciwdziałanie depresji C. Zapobieganie samobójstwom IV. Profilaktyka niedostosowania społecznego: A. Profilaktyka przestępczości B. Sekty C. Przemoc fizyczna, werbalna, psychiczna skierowana na innych i autoagresja EWALUACJA PROGRAMU... 81

54 PODSTAWY PRAWNE TWORZENIA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI G. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2002r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół zawarto w Dzienniku Ustaw Nr 10 poz. 96 z 2002r. W ust. 1 pkt. 1 otrzymał brzmienie: 1. Cele i zadania szkoły wynikające z przepisów prawa oraz uwzględniające program wychowawczy szkoły i program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, o których mowa w odrębnych przepisach. W ust. 2 otrzymał brzmienie: 2. Program wychowawczy szkoły i program profilaktyki, o których mowa w ust. 1 pkt. 1, uchwala rada pedagogiczna po zasięgnięciu opinii rady rodziców i samorządu uczniowskiego. H. Akt wykonawczy w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół zawarto w Dzienniku Ustaw Nr 51 poz. 458 z dnia 26 lutego 2002 r. Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez: 1. Szkolny zestaw programów nauczania, który uwzględniając wymiar wychowawczy, obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego, 2. Program wychowawczy szkoły, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym i jest realizowany przez wszystkich nauczycieli, 3. Program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców. Dodatkowe akty prawne:

55 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. (Dz. U. Nr 78 poz.483, art. 72). 2. Konwencja o prawach dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. Nr 120 poz. 526, art. 3, 19 i 33). 3. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. Nr 67 poz. 329 z późniejszymi zmianami, art. 1). 4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 51 poz. 458 i Dz. U. z 2003 r. Nr 210, poz. 2041). 5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001 r. Nr 61 poz. 624 i Dz. U. z 2002 r. Nr 10, poz. 96 oraz Dz. U. z 2003 r. Nr 146, poz. 1416). W załącznikach - 2 ust.1, 2: 16 b, 1 Statut szkoły określa prawa ucznia, 16 b 2 Statut szkoły określa obowiązki. 6. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999 r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o Życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, Życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego (Dz. U. z 1999 r. Nr 67, poz. 67, poz. 756 i Dz. U. z 2002 r. Nr 121, poz. 1037). 7. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r. (Dz. U. Nr 111 poz. 35). 8. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 1996 r. w sprawie sposobu organizowania i prowadzenia działalności w działalności promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym (Dz. U. Nr 112, poz 537).

56 9. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230 i ost. zm. z 25 czerwca 2002 r. Dz. U. Nr 84, poz. 763). 10. Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 maja 1998 r. w sprawie przeciwdziałania i zwalczania zjawisk patologicznych wśród nieletnich. 11. Rezolucja Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997 r. w sprawie opracowania rządowego programu zapobiegania i eliminowania zjawiska wykorzystywania seksualnego nieletnich (Monitor Polski Nr 50 poz. 476). 12. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczególnych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. Nr 26, poz. 226). 13. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 24 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 75, poz. 468). 14. Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. Nr 10, poz. 55).

57 WSTĘP W szkołach obok Programu Wychowawczego bardzo ważnym dokumentem jest Program Profilaktyki. We współczesnym świecie jest bardzo wiele zagrożeń, które czyhają na młodego człowieka, dlatego też bardzo istotne jest oddziaływanie profilaktyczne prowadzone na terenie szkoły. Profilaktyka według Z. Gasia jest kompleksową interwencją kompensującą niedostatki wychowania, która równolegle obejmuje trzy nurty: - wspomaganie dziecka w radzeniu sonie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, - ograniczenie i likwidowanie czynników ryzyka, które zaburzają prawidłowy rozwój i dezorganizują zdrowy styl życia - inicjowanie i wzmacnianie czynników chroniących, które sprzyjają prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu. Ponadto współczesne podejście profilaktyki obejmuje trzy stopnie działań profilaktycznych: Poniższy Program Profilaktyki Szkoły jest nakierowany na działania w zakresie profilaktyki pierwszego i drugiego stopnia. W celu podjęcia odpowiednich, dostosowanych do wieku uczniów oddziaływań profilaktycznych bardzo ważne jest poznanie prawidłowości rozwoju uczniów w tym wieku.

58 Uczeń w gimnazjum wchodzi w okres dojrzewania. Okres dojrzewania (adolescencji) jest kryzysowym momentem w życiu jednostki. Kryzys ten polega na załamaniu się wypracowanych wcześniej i skutecznych dotychczas sposobów zaspokajania własnych potrzeb i radzenia sobie w środowisku społecznym. Dotychczasowa adaptacja załamuje się pod wpływem intensywnych i gwałtownych zmian, jakim podlega nastolatek. Zmiany zachodzą na co najmniej trzech podstawowych dla jednostki płaszczyznach. Pierwsza biologiczna w obrębie której ujawnia się nowa jakość natury fizjologicznej. Na drugiej płaszczyźnie rodzinnej dochodzi do rozdźwięku między oczekiwaniami nastolatka a rodziców. Pojawia się konflikt. Równocześnie w okresie dorastania występuje wyraźna tendencja zmniejszania się roli rodziny jako głównego źródła oparcia na rzecz rosnącego znaczenia grupy rówieśniczej. Trzecia płaszczyzna społeczna to konieczność nowego samookreślenia się w szerszym kontekście społecznym. Wejście na poziom szkoły ponadpodstawowej zmusza do zaadaptowania się w rzeczywistości nowej szkoły i nowej grupy rówieśniczej, a także najczęściej po raz pierwszy w życiu do myślenia o sobie w perspektywie podjęcia zdefiniowanej roli zawodowej w gwałtownie przybliżającej się dorosłości. Konsekwencją tych zmian jest nieuchronny dla okresu adolescencji kryzys tożsamości, konieczność odpowiedzenia sobie od początku na pytania skryptowe: kim jestem?, kim są inni ludzie?, czym jest świat, który mnie otacza?. Młodzież poszukuje własnej tożsamości w stałości stosunku do niej rodziców; tworzeniu nowego obrazu własnej osoby często poprzez przejmowanie cudzych zachowań, poglądów, przekonań, w sprawdzeniu swoich możliwości fizycznych i psychicznych. Światopogląd młodzieży jest wyrazem intelektualnego modelu świata, połączonego z jego oceną, ulega on ciągłym przemianom, jest niestabilny. Jego specyficzną forma jest idealizm młodzieńczy. Przechodzi on od optymistycznej wizji przyszłości, przez krytykowanie innych, postawy negatywne, cynizm, do rozróżniania tego, co jest, a co nie jest możliwe do zrealizowania W wieku od 11 do 15 lat dziecko przyjmuje i interioryzuje wiele reguł postępowania w grupie rówieśniczej. W tym okresie przynależność do grupy koleżeńskiej ma dla dziecka bardzo duże znaczenie. Stara się ono podporządkować normom i regułom postępowania obowiązującym w zespole. Współżycie z rówieśnikami stwarza konieczność przystosowania się dziecka do nich, a równocześnie przyswojenia sobie umiejętności oczekiwania od współpartnerów respektowania obowiązujących zasad. Niestety, nie zawsze młody człowiek trafia do właściwych grup rówieśniczych. Grupa może uczyć swoich członków zachowań

59 społecznie niepożądanych, takich jak zachowania agresywne, używanie alkoholu czy narkotyków. Grupa rówieśnicza bywa często pierwszym źródłem wiedzy i doświadczeń seksualnych. W pewnym stopniu grupa wpływa na aspiracje swoich członków w zakresie edukacji. Uczniowie bowiem często wybierają określona szkołę czy kierunek studiów z zależności od tego, co mówią i robią inni. Brak w tym wieku własnej hierarchii wartości, określonej tożsamości, silnej osobowości, poszukiwania siebie i nowych bodźców powoduje, że młody człowiek bardzo łatwo może ulegać wpływom innym i przez to trafić do sekty, zacząć zażywać narkotyki, dopalacze, o których tak głośno w obecnym momencie, może także zacząć palić papierosy, pić alkohol. Odcięcie się od rodziny, samotne spędzanie wolnego czasu, może wpłynąć na wystąpienie uzależnienia od komputera, telewizji czy telefonu, bo młody człowiek musi jakość spędzać swój czas wolny. Młodzież zaczyna się interesować płcią przeciwną. W okresie dojrzewania może dochodzić do inicjacji seksualnej, do pierwszego zetknięcia się z pornografią. Młodzież w tym czasie jest narażona na kryzysy emocjonalne, spowodowane labilnością emocjonalna, zmiennością stanu emocjonalnego, od euforii do stanów depresyjnych. Młodzi ludzie miewają także myśli samobójcze, zdarzają się samookaleczenia. Dziewczęta są narażone na zaburzenia odżywiania, choroby takie jak bulimia czy anoreksja, związane z kultem bardzo chudego ciała. Młodzi ludzie będący pod wpływem grupy rówieśniczej dopuszczają się wandalizmu, czynów przestępczych, oraz przemocy fizycznej, psychicznej oraz werbalnej. Dorastanie jest tym okresem, w którym ujawniają się wszelkie nieprawidłowości w rozwoju, który ma doprowadzić młodego człowieka od stanu bycia dzieckiem i wprowadzić go w dorosłe życie. Ważne jest przeciwdziałanie tym zagrożeniem. Jest to cel Programu Profilaktyki w Gimnazjum. Jednak by naprawdę uchronić młodego człowieka nie wystarczy tylko przeciwdziałanie uzależnieniom, zaburzeniom zdrowia psychicznego, profilaktyka niedostosowania społecznego, ważne jest położenie nacisku na wzmacnianie czynników chroniących, do których należą właściwe relacje z rodziną i środowiskiem, dobre relacje z klasą, zaangażowanie w życie szkoły i działalność w organizacjach, motywacja do nauki, właściwa hierarchia wartości i postępowanie według niej, postawa asertywna, radzenie sobie ze stresem, a także dbanie o zdrowie i bezpieczeństwo.

60 W Publicznym Gimnazjum należy położyć nacisk na oddziaływanie profilaktyczne w zakresie wzmacniania czynników chroniących przed zagrożeniami, ale także i na przeciwdziałanie uzależnieniom, zaburzeniom zdrowia psychicznego, oraz profilaktykę niedostosowania społecznego. Cel ogólny: Wzmacnianie czynników chroniących uczniów przed zagrożeniami, a także ochrona rozwoju uczniów Publicznego Gimnazjum w Starym Pilczynie przed zagrożeniami i reagowanie na nie. Zapewnienie uczniom warunków do optymalnego rozwoju organizmu i osobowości, a także kształtowanie dojrzałej postawy wobec życia i ich zdrowia opartej na właściwej hierarchii wartości, która jest wyznacznikiem dokonywania przemyślanych wyborów.

61 Kierunki działań profilaktycznych: Czynniki chroniące przed zagrożeniami: Zdrowie i profilaktyka uzależnień: Zagrożenia zdrowia psychicznego: Profilaktyka niedostosowania społecznego: Właściwe relacje z rodziną i środowiskiem Dobre relacje z klasą Zaangażowanie w życie szkoły i działalność w organizacjach Motywacja do nauki Właściwa hierarchia wartości Asertywność Nikotynizm Alkoholizm Narkomania, w tym uzależnienie od dopalaczy HIV i AIDS Bulimia i anoreksja Depresja Przemoc fizyczna, psychiczna, werbalna skierowana na innych i autoagresja Profilaktyka przestępczości Radzenie sobie ze stresem TV i komputer Samobójstwa Sekty Dbanie o zdrowie i bezpieczeństwo Pornografia