Key words: ali men ta tion, on co lo gi cal the ra py, mal nu tri tion, edu ca tion

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Key words: ali men ta tion, on co lo gi cal the ra py, mal nu tri tion, edu ca tion"

Transkrypt

1 Pra wi d 0 0o we od 0 4y wia nie w cza sie le cze nia C za da nia pie l 0 1 gniar ki on ko lo gicz nej w pro fi lak ty ce i te ra pii nie do 0 4y wie nia u cho rych mo g 0 2 cych si 0 1 od 0 4y wia 0 4 do ust nie Nutrition during cancer therapy C nurse care in the prevention and treatment of malnutrition in patients likely to eat by mouth An na Zmar z 0 0y Po rad nia 0 3y wie nia Kli nicz ne go, Wo je w dz ki Szpi tal Spe cja li stycz ny im. J. Grom kow skie go we Wro c 0 0a wiu Ad res do ko re spon den cji: dr n. med. An na Zmar z 0 0y, Po rad nia 0 3y wie nia Kli nicz ne go, Wo je w dz ki Szpi tal Spe cja li stycz ny im J. Grom kow skie go we Wro c 0 0a wiu, ul. Ko sza ro wa 5 e -ma il: azmar z ly@pocz ta.onet.pl STRESZ CZE NIE Pra wi d 0 0o we od 0 4y wia nie jest bar dzo wa 0 4 ne w te ra pii on ko lo gicz nej. Du 0 4a licz ba pa - cjen t w w trak cie dia gno sty ki i le cze nia gu za mo 0 4e si 0 1 od 0 4y wia 0 4 w spo s b na tu ral - ny. Pie l 0 1 gniar ka po win na umie 0 4 oce ni 0 4 ry zy ko nie do 0 4y wie nia i udzie li 0 4 po ra dy 0 4y wie nio wej tej gru pie cho rych. Edu ka cja pa cjen ta w za kre sie od 0 4y wia nia w trak - cie le cze nia no wo two ru to bar dzo wa 0 4 ny ele ment te ra pii. S 0 0o wa klu czo we: od 0 4y wia nie do ust ne, te ra pia on ko lo gicz na, nie do 0 4y wie nie, edu ka cja ABSTRACT Pro per nu tri tion is ve ry im por tant du ring can cer tre at ment. A lar ge num ber of pa - tients du ring dia gno sis and tre at ment of the tu mor can to eat na tu ral ly. The nur se sho uld ha ve the abi li ty to as sess risk of mal nu tri tion and to pro vi de nu tri tio nal ad - vi ce in this gro up. Pa tient edu ca tion on nu tri tion du ring can cer tre at ment is a ve ry im por tant part of the ra py. Key words: ali men ta tion, on co lo gi cal the ra py, mal nu tri tion, edu ca tion WST 0 0P Pra wi d 0 0o we od 0 4y wia nie w trak cie le cze nia jest wa 0 4 ne we wszyst kich jed nost kach cho ro - bo wych. Te ra pia on ko lo gicz na nie sie ze so - b 0 2 ko niecz no do sto so wa nia od 0 4y wia nia lub le cze nia 0 4y wie nio we go do ak tu al nych mo 0 4 li wo 0 2ci ali men ta cji cho re go z jed nej stro - ny, z d 0 0u giej do zmie nia j 0 2 cych si 0 1 po trzeb me ta bo licz nych zwi 0 2 za nych z no wo two rem. W 0 0a 0 2ci we od 0 4y wia nie umo 0 4 li wia sku tecz niej - sze le cze nie, zmniej sza ob ja wy ubocz ne te ra - pii, po pra wia ja ko i d 0 0u go y cia cho rych. Cz 0 1 stym zja wi skiem ob ser wo wa nym w trak - cie te ra pii jest nie za mie rzo na utra ta ma sy cia 0 0a i nie do 0 4y wie nie C s 0 2 to nie rzad ko pierw - sze nie po ko j 0 2 ce ob ja wy za uwa 0 4a ne przez cho re go lub je go ro dzi n 0 1. Wi 0 1k szo pa cjen - t w on ko lo gicz nych na ka 0 4 dym eta pie te ra - pii, od po cz 0 2t ko wej dia gno sty ki, po przez le cze nie chi rur gicz ne, ra dio - iche mio te ra pi 0 1, okres kon tro li po wy le cze niu a 0 4 po opie k 0 1 pa lia tyw n 0 2 sty ka si 0 1 z pie l 0 1 gniar ka mi, kt re ma j 0 2 uni kal n 0 2 mo 0 4 li wo ob ser wo wa nia zmian w sta nie do 0 4y wie nia cho re go, a tak 0 4e udzie le nia po rad 0 4y wie nio wych. Nie ste ty nie ma do st 0 1 pu do re fun do wa nej opie ki die te - tycz nej. Po ra da die te tycz na, kt rej nie na le 0 4y my li 0 4 ze spe cja li stycz n 0 2 kon sul ta cj 0 2 die te tycz n 0 2 (tej mo 0 4e udzie li 0 4 je dy nie die te tyk z ty tu 0 0em li - cen cja ta lub ma gi stra), mo 0 4e do ty czy 0 4 wie lu ob sza r w: 7 3 pro fi lak ty ki i le cze nia nie do 0 4y wie nia (w tym le cze nia 0 4y wie nio we go), 7 3 przy go to wy wa nia die te tycz ne go do le cze - nia chi rur gicz ne go, che mio - ira dio te ra pii, 22 Opieka onkologiczna Nr 2 (5)/2015

2 7 3 do bo ru w 0 0a 0 2ci wej die ty w trak cie po ja wie - nia si 0 1 do dat ko wych scho rze ½ to wa rzy - sz 0 2 cych no wo two ro wi, 7 3 opie ki 0 4y wie nio wej w trak cie ostat niej fa - zy cho ro by, w sta nie ter mi nal nym, 7 3 mo de lu 0 4y wie nia sto so wa ne go u cho rych wy le czo nych, kt ry ma wy d 0 0u 0 4y 0 4 czas 0 4y - cia i zmniej szy 0 4 ry zy ko wy st 0 1 po wa nia cho - r b die to za le 0 4 nych. W pra cy om wio no ro l 0 1 pie l 0 1 gniar ki w za - kre sie po rad nic twa 0 4y wie nio we go do ty cz ce go sto so wa nia na tu ral nej die ty w za po - bie ga niu i le cze niu nie do 0 4y wie nia u cho rych mo g 0 2 cych od 0 4y wia 0 4 si 0 1 do ust nie. Stan od 0 4y wie nia cho rych on ko lo gicz nych w trak cie le cze nia za le 0 4y od wyj 0 2cio we go sta - nu od 0 4y wie nia (przed cho ro b 0 2), lo ka li za cji no - wo two ru (np. gu zy 0 4o d ka czy twa rzo czasz ki mo g 0 2 unie mo 0 4 li wia 0 4 le cze nie), a tak 0 4e okre - s w g 0 0o dze nia, nud no 0 2ci, wy mio t w, bie gu - nek, za pa le nia 0 2lu z wek czy bra ku ape ty tu na r 0 4 nych eta pach le cze nia on ko lo gicz ne go. Do dat ko wo na stan od 0 4y wie nia pa cjen ta wp 0 0y wa kom po nen ta psy cho gen na, np. gdy ape tyt znacz nie zmniej sza si 0 1 z po wo du to wa - rzy sz 0 2 cych cho ro bie za cho wa ½ l 0 1 ko wych czy de pre syj nych. Nie ste ty zda rza si 0 1 tak 0 4e co raz cz ciej, 0 4e pa cjent pod wp 0 0y wem os b bli - skich, in for ma cji z in ter ne tu czy fa 0 0 szy wych do - rad c w 0 4y wie nio wych sto su je 6 7cu dow ne ± die ty, wy klu cza j 0 2 ce licz ne gru py po kar m w, kt re po wo du j 0 2 nie za mie rzo n 0 2 i bar dzo nie - bez piecz n 0 2 utra t 0 1 ma sy cia 0 0a. Ta be la 1. Przy czy ny nie do 0 4y wie nia w on ko lo gii Wspar cie 0 4y wie nio we zmniej sza ry zy ko wy - st 0 2 pie nia ob ja w w ubocz nych oraz po wi k 0 0a ½ le cze nia on ko lo gicz ne go, po lep sza stan kli - nicz ny, prze d 0 0u 0 4a 0 4y cie pa cjen ta i po pra wia je - go ja ko Zde cy do wa nie wi 0 1k szo cho rych wy ma ga je dy nie mo dy fi ka cji je dze nia na tu ral - ne go lub do ust nej su ple men ta cji die t 0 2 prze - my s 0 0o w 0 2, kt r 0 2 mo 0 4e sa mo dziel nie zle ci 0 4 od po wied nio prze szko lo na pie l 0 1 gniar ka on ko - lo gicz na. Po zo sta li b 0 1 d 0 2 le cze ni 0 4y wie nio wo za po mo c y wie nia do je li to we go lub po za je - li to we go al bo z wy ko rzy sta niem obu me tod. Tak 0 4e w tym przy pad ku pie l 0 1 gniar ka b 0 1 dzie ak tyw nie uczest ni czy 0 4 w te ra pii [1 C5]. NIE DO 0 3Y WIE NIE Szcze g 0 0o we oma wia nie pro ble mu nie do - 0 4y wie nia w on ko lo gii nie je stem te ma tem te go opra co wa nia. W ta be li 1 ze bra no naj - cz 0 1st sze przy czy ny nie do 0 4y wie nia w on ko lo gii. W cho rych on ko lo gicz nych, u kt rych cho - ro ba no wo two ro wa nie rzad ko nie jest je dy - n 0 2 jed nost k 0 2 cho ro bo w 0 2, cz 0 1 sto wy st 0 1 pu je wie le przy czyn i ro dza j w nie do 0 4y wie nia. Naj cz 0 1st sze z nich to prze wle k 0 0e nie do 0 4y wie - nie bia 0 0 ko wo -ener ge tycz ne, nie do 0 4y wie nie bia 0 0 ko we ostre, nie do 0 4y wie nie mie sza ne i ze - sp 0 0 ka chek sja Cano rek sja, cha rak te ry stycz ny dla za awan so wa nej cho ro by no wo two ro wej. W wy ni ku g 0 0o dze nia, a wi 0 1c nie do bo ru sub - stan cji od 0 4yw czych, or ga nizm po trze bu j 0 2 cy ener gii do 0 4y cia czer pie j 0 2 z w 0 0a snych tka nek i na rz 0 2 d w, co skut ku je nie za mie rzo n 0 2 re - Przy czy na nie do 0 4y wie nia Przy k 0 0a do we sy tu acje kli nicz ne Zbyt ma 0 0a w sto sun ku do za po trze bo wa nia 6 1 brak ape ty tu: w prze bie gu re ak cji l 0 1 ko wej i de pre syj nej, po da 0 4 sub stan cji od 0 4yw czych z po wo du sto so wa nej te ra pii (che mio te ra pia, ra dio te ra pia, dzia 0 0a nie ubocz ne le k w prze ciw b lo wych), w prze bie gu ze spo 0 0u ka chek sja Cano rek sja 6 1 brak mo 0 4 li wo 0 2ci spo 0 4y wa nia po kar m w (gu zy twa rzo czasz ki, szyi, prze wo du po kar mo we go, m zgo wia) 6 1 g 0 0o dze nie oko 0 0o ope ra cyj ne 6 1 nud no 0 2ci i wy mio ty to wa rzy sz 0 2 ce roz wo jo wi gu za lub le cze niu 6 1 sta ny hi per ka ta bo li zmu, np. po socz ni ca ja ko po wi k 0 0a nie le cze nia Pra wi d 0 0o wa po da 0 4 sub stan cji od 0 4yw czych, ale upo 0 2le dzo ne ich wch 0 0a nia nie Stra ty sub stan cji od 0 4yw czych 6 1 bie gun ki i ze spo 0 0y z 0 0e go wch 0 0a nia nia w trak cie le cze nia 6 1 on ko gen ny ze sp 0 0 je li ta kr t kie go 6 1 bie gun ki, wy mio ty 6 1 po pro mien ne za pa le nie je lit 6 1 prze to ki prze wo du po kar mo we go duk cj 0 2 ma sy cia 0 0a, uty li za cj 0 2 tkan ki t 0 0usz czo - wej, a na st 0 1p nie mi ni i in nych na rz 0 2 d w. Do cho dzi do upo 0 2le dze nia pro ce s w go je - nia, funk cji uk 0 0a du im mu no lo gicz ne go, wzro stu ko m rek. Nie le czo ne nie do 0 4y wie nie pro wa dzi do 0 2mier ci. Sza cu je si 0 1, 0 4e r 0 4 ne for my nie do 0 4y wie nia wy st 0 1 pu j 0 2 u 40 C50% cho rych on ko lo gicz nych na r 0 4 nych eta pach le cze nia. W 0 2r d pa cjen t w z za awan so wa - n 0 2 cho ro b 0 2 no wo two ro w 0 2 ten od se tek jest znacz nie wi 0 1k szy C na wet 75% pa cjen t w umie ra z ob ja wa mi wy nisz cze nia. Tak 0 4e w tej gru pie, o z 0 0ym ro ko wa niu, w 0 0a 0 2ci we wspar - cie 0 4y wie nio we jest w sta nie zna cz 0 2 co wy - d 0 0u 0 4y y cie i po pra wi 0 4 je go ja ko [1 C5]. ROZ PO ZNA WA NIE NIE DO 0 3Y WIE NIA Pie l 0 1 gniar ka, nie tyl ko on ko lo gicz na, po - win na wcze 0 2nie wy kry wa 0 4 nie zmie rzo n 0 2 utra t 0 1 ma sy cia 0 0a u cho re go i w mia r 0 1 mo li wo 0 2ci udzie li 0 4 mu po rad 0 4y wie nio wych lub skie ro wa 0 4 do le ka rza w ce lu pod j 0 1 cia le cze - nia 0 4y wie nio we go. Po le cam ru ty no we wy ko - ny wa nie jed nej ze skal prze sie wo wych oce ny ry zy ka nie do 0 4y wie nia, ta kich jak oce na ry zy - ka zwi 0 2 za ne go ze sta nem nie do 0 4y wie nia (Nu tri tio nal Risk Scre ening 2002, NRS 2002), uni wer sal ny ar kusz do oce ny nie do 0 4y wie nia (Mal nu tri tion Uni ver sal Scre ening To ol, MUST), su biek tyw na glo bal na oce na sta nu od 0 4y wie nia (Sub jec ti ve Glo bal As ses sment, SGA). W oce nie sta nu pa cjen ta wy ko rzy stu - je my r 0 4 ne da ne, mi 0 1 dzy in ny mi an tro po me - trycz ne, w tym wska 0 2 nik BMI (ob li cza ny na pod sta wie wzro stu i wa gi pa cjen ta) i pro - cent na le 0 4 nej ma sy cia 0 0a. W wy ni ku oce ny sta nu od 0 4y wie nia (ta be - la 2), na kt r 0 2 sk 0 0a da si 0 1 wy wiad kli nicz ny, wy wiad 0 4y wie nio wy, ba da nie fi zy kal ne, oce na ba da ½ do dat ko wych, a tak 0 4e ana li za spo so - bu pla no wa ne go le cze nia, pa cjent po wi nien zo sta 0 4 za kwa li fi ko wa ny do okre 0 2lo ne go spo - so bu po st 0 1 po wa nia 0 4y wie nio we go (mo dy fi - ka cja die ty, je 0 2li mo 0 4e si 0 1 do 0 4y wia 0 4 na tu ral nie, le cze nie 0 4y wie nio we, gdy jest to nie mo 0 4 li we). W kon tak cie z pa cjen tem, po za wy wia dem kli nicz nym i da ny mi an tro po me trycz ny mi, pie l 0 1 gniar ka po win na szcze g l nie zwr ci 0 4 uwa g 0 1 na ta kie ce chy nie do 0 4y wie nia, jak chud ni 0 1 cie, os 0 0a bie nie si 0 0y mi ni, la nu go, Nr 2 (5)/2015 Opieka onkologiczna 23

3 Ta be la 2. Oce na sta nu od 0 4y wie nia Ele men ty oce ny Da ne an tro po me trycz ne Wy wiad kli nicz ny Ba da nie fi zy kal ne Wy wiad 0 4y wie nio wy Ba da nia la bo ra to ryj ne In ne nie zb 0 1d ne ba da nia do dat ko we Da ne zwol nie nie ak cji ser ca, mar z ni 0 1cie, obrz 0 1 ki, bla do po w 0 0ok, su cho sk ry, 0 0am li wo w 0 0o s w i pa znok ci [1 C9]. Skut ki nie do 0 4y wie nia do ty cz 0 2 wszyst kich na rz 0 2 d w i znacz nie po gar sza j 0 2 szan s 0 1 pa - cjen ta na wy le cze nie, a nie jed no krot nie unie - mo 0 4 li wia j 0 2 dal sze le cze nie. OD 0 3Y WIA NIE DO UST NE W TRAK CIE CHO RO BY NO WO TWO RO WEJ W co dzien nej pra cy pie l 0 1 gniar ka on ko lo - gicz na sty ka si 0 1 z bar dzo r 0 4 no rod ny mi przy - pad ka mi kli nicz ny mi i po win na do sto so wa 0 4 za le ce nia 0 4y wie nio we do in dy wi du al nej sy tu - acji cho re go. Pra ca z pa cjen tem po win na sk 0 0a da 0 4 si 0 1 z kil ku eta p w: 7 3 oce ny po trzeb cho re go w za kre sie mo dy - fi ka cji od 0 4y wia nia czy w cze nia le cze nia 0 4y wie nio we go, 7 3 edu ka cji pa cjen ta w ce lu zmo ty wo wa nia go do pod j 0 1 cia od po wied nich dzia 0 0a ½ w sfe rze od 0 4y wia nia, 7 3 pro po zy cji od po wied nie go po st 0 1 po wa nia 0 4y wie nio we go. W oce nie po trzeb cho re go w sfe rze od 0 4y wia - nia pie l 0 1 gniar ka po win na zwr ci 0 4 uwa g 0 1 na: 7 3 kon dy cj 0 1 psy chicz n 0 2 pa cjen ta, zmo ty wo - wa nie go do wsp 0 0 pra cy, 7 3 oce n 0 1 zmian sta nu od 0 4y wie nia, 7 3 mo 0 4 li wo 0 2ci jedzenia, 7 3 pre fe ro wa ne po kar my i p 0 0y ny, 7 3 za le ce nia le kar skie, ma sa cia 0 0a, wzrost, BMI, da ne do ty cz 0 2 ce chud ni 0 1 cia lub ty cia, ana li za im pe dan cji bio elek trycz nej (ang. bio elec tri cal im pe dan ce ana ly sis, BIA), po mia ry an tro po me - trycz ne fa 0 0 d w sk r nych, ob wo d w, si 0 0y mi ni hi sto ria cho r b, prze bieg le cze nia, za 0 4y wa ne le ki, za bie gi ope ra cyj ne (prze by te i pla no wa ne) oce na fi zy kal na sta nu or ga ni zmu ilo po si 0 0 k w i p 0 0y n w, ich sk 0 0ad, ape tyt cho re go, spo s b je dze nia (gry zie nie, pi cie, po 0 0y ka nie pa pek itd.), sa mo dziel no pa cjen ta, czy wy ma ga asy sty przy je dze niu, war to od 0 4yw cza po si 0 0 k w, tem po je dze nia, pre fe ren cje po kar mo we m.in. mor fo lo gia krwi ob wo do wej z roz ma zem ma nu al nym, li pi do gram, gli ke mia, jo no gram, Aspat, Alat, GGTP, FA, bi li ru bi na, bia 0 0 ko, al bu mi ny, CRP, dia sta za, ba da nie og l ne mo czu np. den sy to me tria, ba da nia ob ra zo we 7 3 obec no do dat ko wych ob ja w w utrud - nia j 0 2 cych pra wi d 0 0o we 0 4y wie nie cho re go (b l, nie smak, ja d 0 0o wstr 0 1t, za pa le nie 0 2lu - z wek, nud no 0 2ci, wy mio ty, za par cia, bie - gun ki i in ne). Za wsze, o ile jest to mo 0 4 li we, wspar cie i po - ra d y wie nio w 0 2 roz po czy na si 0 1 od pr by usta le nia pra wi d 0 0o we go ja d 0 0o spi su do ust ne - go, d c w mia r 0 1 mo 0 4 li wo 0 2ci do uzy ska nia spe cja li stycz nej kon sul ta cji die te tycz nej. Za - nim zle ci si 0 1 cho rym on ko lo gicz nym do ust ne przyj mo wa nie p 0 0yn nych od 0 4y wek (co jest co - raz bar dziej po pu lar ne), na le 0 4y oce ni 0 4 in dy - wi du al nie mo 0 4 li wo mo dy fi ka cji ja d 0 0o spi su. Z po wo du prak tycz nie ca 0 0 ko wi te go bra ku do st 0 1 pu do re fun do wa nej po ra dy die te tycz - nej, pie l 0 1 gniar ka mo 0 4e i zde cy do wa nie po - win na prze ka za 0 4 pa cjen to wi pod sta wo w 0 2 wie dz y wie nio w 0 2. Po win no si 0 1 oce ni 0 4 C w kon tek 0 2cie za po - trze bo wa nia pa cjen ta na sk 0 0ad ni ki od 0 4yw cze C r 0 4 ne aspek ty do tych cza so we go spo 0 4y wa - nia po si 0 0 k w przez cho re go, mie dzy in ny mi: ilo po si 0 0 k w, ich sk 0 0ad, 0 2r d 0 0a bia 0 0 ka w die - cie, ro dzaj t 0 0usz cz w spo 0 4y wa nych przez cho re go, ilo pie czy wa, ry 0 4u, ma ka ro n w, kasz owo c w, wa rzyw, przy praw, al ko ho lu. Za wsze py ta my o ilo p 0 0y n w spo 0 4y wa nych dzien nie i ich ja ko Bar dzo wa 0 4 na jest oce na gry zie nia i 0 4u cia przez cho re go (wie lu pa cjen t w ma z tym du 0 4y pro blem i wy ma ga mi 0 1k kich, cz 0 1 sto prze cie ra nych i mik so wa nych po si 0 0 k w). Pod - sta wo we py ta nie, na kt re na le 0 4y zna le od - po wied 0 2, to co jest przy czy n 0 2 ogra ni cze nia je dze nia. Mo g 0 2 ni 0 2 by 0 4 b l, za bu rze nia sma - ku (dys geu sia), za bu rze nia po 0 0y ka nia (dys fa - gia), wy mio ty, nud no 0 2ci, ob ja wy l 0 1 ko we, uczu cie pe 0 0 no 0 2ci. Pre fe ren cje po kar mo we pa cjen ta (co lu bi, cze go nie we 0 2 mie do ust) s 0 2 szcze g l nie wa 0 4 ne na po cz 0 2t ku pra cy. Prze ka zu j 0 2c su ge - stie co do pro po no wa nych po si 0 0 k w, za wsze trze ba pr bo wa 0 4 kie ro wa 0 4 si 0 1 upodo ba nia - mi ku li nar ny mi pod opiecz ne go. Py ta nia, na kt re na le 0 4y uzy ska 0 4 od po - wied 0 2, to tak 0 4e: 7 3 Czy pa cjent sto so wa 0 0 bez wska za ½ die t a two straw n 0 2 (pa ra dok sal nie bez pod - staw nie zle ca ny ja d 0 0o spis 0 0a two straw ny jest cz 0 1 st 0 2 przy czy n 0 2 chud ni 0 1 cia i nie do - bo r w po kar mo wych)? 7 3 Czy pa cjent sto su je mod ny, al ter na tyw ny, nie sku tecz ny mo del 0 4y wie nia, za czerp ni ty z in ter ne tu lub od nie wy kwa li fi ko wa - nych do rad c w 0 4y wie nio wych? 7 3 Czy je sam, czy w to wa rzy stwie (po si 0 0 ki ro - dzin ne lub w to wa rzy stwie zna jo mych zmniej sza j 0 2 na si le nie ob ja w w l 0 1 ko wych i de pre syj nych)? 7 3 Czy wy ma ga asy sty 0 4y wie nio wej (kar mie - nia, po mo cy w przy go to wa niu po si 0 0 k w, po je nia)? Za wsze, o ile jest to mo 0 4 li we, sza nu je my przy - zwy cza je nia cho re go zwi 0 2 za ne z czyn ni ka mi kul tu ro wy mi, re li gij ny mi, tra dy cj 0 2 ro dzin n 0 2, pre fe ren cja mi sma ko wy mi, prze ko na nia mi etycz ny mi (np. we ge ta ria nizm). Oce na wy mie nio nych po wy 0 4ej ele men t w po zwa la wst 0 1p nie zin dy wi du ali zo wa 0 4 za le - ce nia 0 4y wie nio we, do sto so wa 0 4 si 0 1 do sy tu - acji kon kret ne go pa cjen ta, zwi 0 1k sza je go wsp 0 0 pra c 0 1 i efek tyw no zmian w 0 4y wie niu. Je 0 4e li cho ry jest w sta nie pra wi d 0 0o wo przyj mo wa 0 4, wch 0 0a nia 0 4 i me ta bo li zo wa 0 4 po - 0 4y wie nie, a tak jest wbrew po zo rom w przy - pad ku po nad 60% cho rych on ko lo gicz nych, pro mu je my za sa dy pra wi d 0 0o we go od 0 4y wia - nia. W ta kiej sy tu acji pie l 0 1 gniar ka po win na da 0 4 cho re mu pro ste za le ce nia 0 4y wie nio we, ugrun to wu j 0 2 ce mo del 0 4y wie nia opar ty na jed nym ze wzor c w 0 4y wie nia (pi ra mi da 0 4y wie nie, die ta DASH, die ta 0 2r d ziem no mor - ska, pra wi d 0 0o wa die ta we ge ta ria ½ ska czy lak - 24 Opieka onkologiczna Nr 2 (5)/2015

4 to owo we ge ta ria ½ ska). Za le ce nia te po win ny uwzgl 0 1d ni 0 4: 7 3 pra wi d 0 0o w 0 2 ilo p 0 0y n w do ust nych, 7 3 sys te ma tycz ne po si 0 0 ki (od 4 do na wet 10 dzien nie, np. u pa cjen t w po re sek cji 0 4o d ka z po wo du ra ka), 7 3 po da 0 4 pe 0 0 no war to 0 2cio we go uroz ma ico - ne go bia 0 0 ka (ry by co naj mniej 2 ra zy w ty go dniu), ja ja, se ry twa ro go we, dr b, dzi czy zna, kr lik, mi 0 1 so czer wo ne chu - de, na sio na ro 0 2lin str 0 2cz ko wych), 7 3 t 0 0usz cze do da wa ne do po traw po cho dze - nia ro 0 2lin ne go: oli wa z oli wek, olej s 0 0o - necz ni ko wy, rze pa ko wy, ma s 0 0o (w mniej - szej ilo 0 2ci), 7 3 co dzien nie pro duk ty b 0 1 d 0 2 ce zdro wym 0 2r d 0 0em w 0 1 glo wo da n w z 0 0o 0 4o nych (pie - czy wo, ry 0 4, ma ka ron, ka sze, ziem nia ki), 7 3 co dzien nie kil ka por cji owo c w i wa rzyw, 7 3 uroz ma ice nie po si 0 0 k w, 7 3 uni ka nie lub ogra ni cze nie ilo 0 2ci al ko ho lu, 7 3 pre fe ru je si 0 1 pro duk ty 0 2wie 0 4e, nie kon ser - wo wa ne, nie prze two rzo ne, na tu ral ne, z r 0 4 nych grup po 0 4y wie nia, na le 0 4y dba 0 4 o bar dzo uroz ma ico ny ja d 0 0o spis, 7 3 je 0 2li jest to uza sad nio ne, na le 0 4y zmniej - szy 0 4 lub zwi 0 1k szy 0 4 ilo b 0 0on ni ka (np. die - ta z ogra ni cze niem ilo 0 2ci b 0 0on ni ka w trak - cie bie gu nek w prze bie gu dys bak te rioz lub po pro mien ne go za pa le nia je lit, w przypad ku on ko gen ne go ze spo 0 0u kr t kie go je li ta). U pa cjen t w po d 0 0u gim okre sie g 0 0o dze nia, z za pa le niem 0 2lu z wek ja my ust nej i prze 0 0y - ku (po che mio - i ra dio te ra pii), z po pro mien - nym za pa le niem je lit, ci ki mi za ka 0 4e nia mi, uszko dze niem w 0 2 tro by, zde cy do wa nie wy - klu cza si 0 1 po tra wy sma 0 4o ne, ci ko straw - ne, przy pra wia ne na ostro, ki szo ne czy ma ry no wa ne, pod czas gdy pa cjent bez do - le gli wo 0 2ci ze stro ny prze wo du po kar mo we - go mo 0 4e cza sem po zwo li 0 4 so bie na od st 0 1p stwo die te tycz ne C nie wol no za my ka 0 4 cho re go w 6 7klat ce die ty ±. Je 0 2li cho dzi o ro dzaj ob r b ki ter micz nej mi 0 1s i wa rzyw, po le ca my pa cjen tom go to - wa nie, du sze nie, pa ro wa nie, pie cze nie kla - sycz ne, pie cze nie w garn ku rzym skim. Uni ka my sma 0 4e nia, w 0 1 dze nia, gril lo wa nia. W przy pad ku gril lo wa nia za wsze pro si my, by po mi 0 1 dzy przy go to wy wa nym po kar mem (mi 0 1 sem, ry b 0 2, wa rzy wa mi) a pa l 0 2 cym si 0 1 w 0 1 glem u 0 0o 0 4y 0 4 fo li 0 1 alu mi nio w 0 2, kt ra za - po bie ga wch 0 0a nia niu przez je dze nie tok - sycz nych pro duk t w spa la nia t 0 0usz czu. Za le ca my, by pa cjent uni ka 0 0 cu kru, so li, al - ko ho lu, bar dzo dra 0 4 ni 0 2 cych przy praw. U wszyst kich nie do 0 4y wio nych i z ry zy kiem nie do 0 4y wie nia na le 0 4y zle ci 0 4 do ust n 0 2 su ple - men ta cj 0 1 wi ta mi ny B 1 oraz kwa s w ome ga - -3, a w przy pad ku stwier dze nia nie do bo r w 0 4e la za, kwa su fo lio we go, wi ta mi ny B 12, wap nia, wi ta mi ny D 3 C na le 0 4y uzgod ni 0 4 za - sa dy ich daw ko wa nia z le ka rzem. Bar dzo istot ne jest zwr ce nie uwa gi na d 0 0u gie i uwa 0 4 ne prze 0 4u wa nie po kar m w przed po 0 0kni 0 1 ciem [1, 2, 10 C20]. ZA LE CE NIA 0 3Y WIE NIO WE W PRZY PAD KU SZCZE G 0 7L NYCH OB JA W 0 7W ZG 0 9A SZA NYCH PRZEZ PA CJEN TA Cho ro ba no wo two ro wa i le cze nie on ko - lo gicz ne wp 0 0y wa na od 0 4y wia nie i stan od - 0 4y wie nia, szcze g l nie wte dy, gdy ma my do czy nie nia z: 7 3 bra kiem lub zmniej sze niem ape ty tu, 7 3 do le gli wo 0 2cia mi b lo wy mi (nie za le 0 4 nie czy do ty cz 0 2 ja my ust nej, prze wo du po - kar mo we go, czy wy ni ka j 0 2 z po st 0 1 pu cho - ro by no wo two ro wej), 7 3 g 0 0o dze niem przed za bie ga mi ope ra cyj ny - mi (w dzi siej szych cza sach jest ono w wi 0 1kszo 0 2ci nie uza sad nio ne i mo 0 4 na go unik - n ), 7 3 g 0 0o dze niem w okre sie po ope ra cyj nym (tu taj ma my dwie r 0 4 ne gru py cho rych: pierw sza to pa cjen ci, u kt rych po wo li, z dnia na dzie ½ roz sze rza si 0 1 ja d 0 0o spis, dru ga C cho rzy nie mo g 0 2 cy je z r 0 4 nych po wo d w kli nicz nych, kwa li fi ko wa ni do le cze nia 0 4y wie nio we go), 7 3 che mio te ra pi 0 2 (ogra ni cze nia die te tycz ne za le ca ne przez le ka rza, ob ja wy ubocz ne che mio te ra pii po gar sza j 0 2 ce stan od 0 4y - wie nia), 7 3 ra dio te ra pi 0 2 (ogra ni cze nia die te tycz ne za - le ca ne przez le ka rza, ob ja wy ubocz ne ra - dio te ra pii po gar sza j 0 2 ce stan od 0 4y wie nia), 7 3 ob ja wy ze spo 0 0u ka chek sja Cano rek sja. W wie lu przy pad kach de cy zja co do wspar - cia 0 4y wie nio we go mu si by 0 4 pod j 0 1 ta z udzia - Reklama Nr 2 (5)/2015 Opieka onkologiczna 25

5 0 0em le ka rza, ale w wie lu do le gli wo 0 2ciach pa - cjen ta zwi 0 2 za nych z przyj mo wa niem po kar - m w mo 0 4e po m c pie l 0 1 gniar ka. Zmniej sze nie por cji po kar mo wej jest skut - kiem bra ku ape ty tu, wcze sne go uczu cia sy - to 0 2ci, uczu cia prze pe 0 0 nie nia po po si 0 0 ku, nud no 0 2ci, ot 0 1 pie nia po przy j 0 1 tych le kach prze ciw b lo wych, zmia ny od czu wa nia wa - lo r w sma ko wych po kar mu po ra dio - i che - mio te ra pii, za awan so wa nych zmian me ta - bo licz nych w prze bie gu ze spo 0 0u ka chek sja C Cano rek sja. War to tak 0 4e za zna czy 0 4, 0 4e wie le jed no stek cho ro bo wych to wa rzy sz 0 2 cych cho ro bie no wo two ro wej (cho ro by uk 0 0a du kr e nia, prze wle k 0 0a cho ro by ne rek, PO ChP, cho ro by m zgu, za awan so wa ny pro ces mia 0 4 d 0 4y co wy, de pre sja, cho ro by w 0 2 tro by) ma w swo im ob ra zie kli nicz nym os 0 0a bie nie ape ty tu. Mo 0 4e by 0 4 ono r w nie 0 4 efek tem ob - ja w w ubocz nych sto so wa nych le k w. Zda - rza si 0 1, 0 4e pa cjent okre so wo tra ci ape tyt po kon tak cie z nie kt ry mi po kar ma mi (mi 0 1 so, nie kt re owo ce, na bia 0 0), twier dz 0 2c, 0 4e np. po karm 0 2mier dzi czy po wo du je nud no 0 2ci. Za wsze przy pla no wa niu po si 0 0 k w na le 0 4y uwzgl 0 1d ni 0 4 zmia ny lub za bu rze nia per cep cji sma ku i za pa chu. Je 0 4e li pa cjent od czu wa po ja kich 0 2 po si 0 0 kach gorz ki smak, nie smak, uczu cie pie cze nia, na le 0 4y je wy eli mi no wa 0 4, a nie zmu sza 0 4 cho re go do je dze nia po tra wy wy wo 0 0u j 0 2 cej dys kom fort. Za ch 0 1 ca my pa cjen t w do cz 0 1 ste go spo 0 4y - wa nia ma 0 0ych ilo 0 2ci po kar mu, mi mo bra ku ape ty tu (ze zdro we go roz s 0 2d ku C je stem tym, co zjem), t 0 0u ma cz 0 2c cho re mu, dla cze go od 0 4y wia nie po kry wa j 0 2 ce za po trze bo wa nie na sk 0 0ad ni ki od 0 4yw cze jest ta kie istot ne w wal ce z no wo two rem. W mia r 0 1 pra cy z pa cjen tem zwi 0 1k sza my licz b 0 1 por cji po kar - mo wych i ich wiel ko W przy pad ku bra ku czy te 0 4 zmian sma ku lub bra ku ape ty tu war to przy pra wia 0 4 je dze - nie cha rak te ry stycz nie, wy bie ra 0 4 ulu bio ne po tra wy pa cjen ta. Ma 0 0e, cz 0 1 ste, 0 2wie 0 4e po si ki s 0 2 le piej to le ro wa ne ni 0 4 du 0 4e, prze two rzo - ne, od grze wa ne, nie do pra wio ne. Po nad to gdy cho ry od czu wa g 0 0 d, za le ca my do du - 0 4y po si 0 0ek, gdy nie ma ape ty tu C cz 0 1st sze, mniej sze prze k 0 2 ski. Uczu cie pe 0 0 no 0 2ci i sy to 0 2ci Zawsze, o ile jest to mo 0 4liwe, wsparcie i porad ywieniow 0 2 rozpoczyna si 0 1 od pr by ustalenia prawid 0 0owego jad 0 0ospisu doustnego, d c w miar 0 1 mo 0 4liwo 0 2ci do uzyskania specjalistycznej konsultacji dietetycznej. Zanim zleci si 0 1 chorym onkologicznym doustne przyjmowanie p 0 0ynnych od 0 4ywek (co jest coraz bardziej popularne), nale 0 4y oceni 0 4 indywidualnie mo 0 4liwo modyfikacji jad 0 0ospisu. Z powodu praktycznie ca 0 0kowitego braku dost 0 1pu do refundowanej porady dietetycznej, piel 0 1gniarka mo 0 4e i zdecydowanie powinna przekaza 0 4 pacjentowi podstawow 0 2 wiedz ywieniow 0 2. po zje dze niu pierw szych k 0 1 s w po si 0 0 ku to ob - ja wy cz 0 1 sto wy st 0 1 pu j 0 2 ce u pa cjen t w wcze - 0 2niej g 0 0o dzo nych, kt rzy je dli ma 0 0o i chu dli. Przy ba ra ku ape ty tu u cho rych on ko lo gicz - nych po trze ba je dze nia scho dzi na dru gi plan, pa cjent nie czer pie z je dze nia ta kiej przy jem no 0 2ci, jak zdro wy cz 0 0o wiek. Jak zmo ty wo wa 0 4 pa cjen ta i za ch 0 1 ci 0 4 do prze strze ga nia za le ce ½? Oto kil ka po moc - nych su ge stii: 7 3 ustaw bu dzik (np. w te le fo nie ko m r ko - wym) co 2 C3 go dzi ny C b 0 1 dzie ci przy po - mi na 0 0 o po si 0 0 ku i mo ty wo wa 0 0 do je dze nia, 7 3 do go to wa nia i przy pra wia nia u 0 4yj ulu bio - nych, naj le piej 0 2wie 0 4ych zi 0 0, ich aro mat za ostrzy ape tyt, 7 3 przed po si 0 0 kiem 0 4uj gu m 0 1 lub su ch 0 2 sk r - k 0 1 chle ba (zwi 0 1k szysz ilo wy dzie la nej 0 2li - ny i so k w tra wien nych), 7 3 nie znie ch 0 1 caj si 0 1, za cznij od ma 0 0ych por - cji, ale jedz cz ciej, 7 3 trak tuj je dze nie jak lek ra tu j 0 2 cy 0 4y cie, jem cz 0 1 sto, ma 0 0e por cje, na wet jak mi nie sma ku j 0 2, po to, by zy ska 0 4 si do wal ki z cho ro b 0 2! ±. Jak zwi 0 1k szy 0 4 ra cj 0 1 po kar mo w 0 2? To za da nie trud ne, ale w sy tu acji, gdy cho ry mo 0 4e je C wy ko nal ne. Na le 0 4y za ch 0 1 ci 0 4 do spo 0 4y wa nia po si 0 0 k w mi mo bra ku ape ty tu. Zwi 0 1ksz my licz b 0 1 po si 0 0 k w o 1 C2, na st 0 1p nie stop nio wo zwi 0 1k szaj my ob j 0 1 to po si 0 0 ku do ta kiej, ja k 0 2 to le ru je pa cjent. Na le 0 4y za dba 0 4, by po si 0 0ek o mniej szej ob j 0 1 to 0 2ci za wie ra 0 0 od po wied ni 0 2 ilo bia 0 0 ka i ener gii, i by 0 0 przy go to wa ny z pro duk t w pe 0 0 no war to 0 2cio wych. Za le ca si 0 1 uni ka nie 0 4yw no 0 2ci od t 0 0usz czo nej, ty pu li ght. Aby zwi 0 1k szy 0 4 g 0 1 sto ener ge tycz n 0 2 je dze - nia, mo 0 4 na do go to wa nych po si 0 0 k w do da - wa 0 4 ma s 0 0o, do kasz i ry 0 4u mle ko, zu py za g 0 1sz cza 0 4 m 0 2 k 0 2 i 0 2mie ta n 0 2, chleb sma ro - wa 0 4 ma s 0 0em, ser kiem to pio nym. Mi 0 1 dzy po - si 0 0 ka mi mo 0 4 na pi 0 4 na po je za wie ra j 0 2 ce ka lo rie za miast wo dy. Je 0 2li nie ma prze ciw wska za ½, sto suj my so sy do mi 0 1s i wy so ko ka lo rycz ne prze k 0 2 ski mi 0 1dzy po si 0 0 ka mi. Bar dzo cz 0 1 st 0 2 przy czy n 0 2 ogra ni cze nia je - dze nia przez cho rych jest bez pod staw ne za - le ca nie im go to wa nej, pa ro wa nej, ja 0 0o wej, nie do pra wio nej die ty. Zmia ny or ga nicz ne w ob r 0 1 bie ja my ust nej za wsze wp 0 0y wa j 0 2 na ja ko od 0 4y wia nia pa cjen - t w, nie tyl ko on ko lo gicz nych. Na le do nich: 7 3 or ga nicz ne, no wo two ro we zmia ny w prze - bie gu cho ro by za sad ni czej, 7 3 za pa le nie 0 2lu z w ki ja my ust nej (che micz ne, grzy bi cze, bak te ryj ne, wi ru so we), 7 3 ubyt ki uz 0 1 bie nia, nie do pa so wa ne pro te zy, cho ro by dzi 0 2 se 0 0 (pa ra don to pa tie), 7 3 ana to micz ne de for ma cje ja my ust nej po le cze niu ope ra cyj nym no wo two r w szyi i twa rzo czasz ki. W przy pad ku po dej rze nia no wych zmian, nie - roz po zna wa nych wcze 0 2niej, na le 0 4y d y 0 4 do kon sul ta cji le kar skiej i wdro 0 4e nia np. le cze nia prze ciw grzy bi cze go. Pie l 0 1 gniar ka w wie lu przy pad kach mo 0 4e udzie li 0 4 cho re mu za le ce ½, kt re zmniej sz 0 2 dys kom fort przy je dze niu (np. p 0 0u ka nie ja my ust nej przed po si 0 0 kiem wo d 0 2 lub na pa ra mi z ru mian ku, co zmniej sza uczu - cie nie sma ku w trak cie ra dio te ra pii i che mio te - ra pii, przy za pa le niu 0 2lu z w ki mo 0 4e za le ci 0 4 spo rz 0 2 dza nie po si 0 0 k w mi 0 1k kich, mik so wa - nych, o ak sa mit nej kon sy sten cji, mniej so lo - nych i nie przy pra wia nych na ostro). Na le 0 4y 26 Opieka onkologiczna Nr 2 (5)/2015

6 udzie li 0 4 pa cjen tom po rad w spra wie pie l gna cji ja my ust nej i za ch 0 1 ci 0 4 cho rych z den to - fo bi 0 2 do wi zy ty u sto ma to lo ga. Su cho b 0 0o ny 0 2lu zo wej ja my ust nej (kse ro sto mia, ze - sp 0 0 su chych ust) to cz 0 1 sty i nie rzad ko ba ga - te li zo wa ny po w d utrud nie ½ 0 4u cia i po 0 0yka nia. Mo 0 4e by 0 4 pier wot na i wt r na C po le - ko wa, po ra dio te ra pii, w prze bie gu nad czyn - no 0 2ci tar czy cy, cu krzy cy, w przy pad ku od rzu t w prze szcze p w, w cho ro bach au to - im mu no lo gicz nych. Prze bie ga cz 0 1 sto z za bu - rze nia mi sma ku i po 0 0y ka nia. W przy pad ku ze spo 0 0u su chych ust kom for to we b 0 1 dzie u 0 4y - wa nie pre pa ra t w sztucz nej 0 2li ny. Zbu rze nia po 0 0y ka nia (dys fa gia), czy li utrud - nio ne prze cho dze nie po kar mu z ja my ust nej do 0 4o d ka, u cho rych on ko lo gicz nych mo g 0 2 wy st 0 2 pi 0 4 z r 0 4 nych przy czyn. Je 0 4e li wy wo 0 0a ne s 0 2 obec no 0 2ci 0 2 gu za no wo two ro we go w ob - r 0 1 bie twa rzo czasz ki, prze 0 0y ku lub 0 4o d ka, uda rem m zgo wym czy wro dzo ny mi cho ro - ba mi neu ro lo gicz ny mi, cho rzy s 0 2 kwa li fi ko - wa ni do 0 4y wie nia en te ral ne go. W przy pad ku dys fa gii w prze bie gu za pa le nia ja my ust nej i gar d 0 0a, kse ro sto mii czy 0 0a god nej dys fa gii neu ro gen nej (I stop nia) mo 0 4 na do ra dzi 0 4 pa - cjen to wi za g 0 1sz cza nie p 0 0y n w i mik so wa nie. Za par cia, bie gun ki, wy mio ty s 0 2 w trak cie te - ra pii on ko lo gicz nej cz 0 1 sty mi pro ble ma mi, kt - re wy ma ga j 0 2 le cze nia die t 0 2. Je 0 4e li do le gli wo 0 2ci nie s 0 2 znacz ne, wy star czy zmniej sze nie ilo 0 2ci b 0 0on ni ka i w 0 0a 0 2ci we na wod nie nie (w przy pad - ku bie gu nek) lub zwi 0 1k sze nie w 0 0 kien po kar - mo wych (w przy pad ku za par 0 4). Za par cia wt r ne do nie do 0 4y wie nia i spo 0 4y wa nia ma - 0 0ych ra cji po kar mo wych wy ma ga j 0 2 zwi 0 1k sze - nia por cji po 0 4y wie nia, ilo 0 2ci b 0 0on ni ka i p 0 0y n w w die cie. Wy mio ty cz 0 1 sto wy st 0 1 pu j 0 2 w trak - cie che mio te ra pii w kr t kim okre sie. Na le 0 4y szcze g l nie dba 0 4 o na wad nia nie cho re go. Pro ble my o sil niej szym na si le niu kli nicz nym wy ma ga j 0 2 in ter wen cji le kar skiej. SCHO RZE NIA WY MA GA J 0 1 CE MI 0 0K KIEJ, CZ 0 0 STO PAP KO WA TEJ DIE TY Nie mo 0 4 no gry zie nia, 0 4u cia, po 0 0y ka nia po kar m w sta 0 0ych cz 0 1 sto wy st 0 1 pu je u cho - rych z pa to lo gia mi w ob r 0 1 bie ja my ust nej czy gu za mi prze 0 0y ku, a tak 0 4e w trak cie ra - dio te ra pii sto so wa nej na oko li ce twa rzo - czasz ki i szyi. Cz 0 1 stym b dem jest za le ca nie w 0 4y wie niu cho rych zmik so wa nej mo no ton - nej die ty (tzw. zu py zmik so wa nej). Na le 0 4y pa mi 0 1 ta 0 4, 0 4e kon sy sten cja umo 0 4 li - wia j 0 2 ca po 0 0y ka nie dla r 0 4 nych cho rych jest r 0 4 na i mu si by 0 4 usta lo na ra zem z pa cjen tem. Jest wie le diet o zmie nio nej kon sy sten cji: mi 0 1k ka, zmik so wa na, roz drob nio na, prze tar - ta przez si to, p 0 0yn na. Po si 0 0ek zmik so wa ny po - wi nien by 0 4 przy go to wa ny smacz nie, je go sk 0 0ad ni ki, np. w przy pad ku obia du, roz drob - nio ne osob no, smacz nie przy pra wio ny i es te - tycz nie po da ny. B l w on ko lo gii cz 0 1 sto unie mo 0 4 li wia pra c 0 1 nad od 0 4y wia niem. Na le 0 4y do 0 0o 0 4y 0 4 wszel kich sta ra ½, by w 0 0a 0 2ci wie do bra 0 4 le cze nie prze ciw b lo we. Cho ry z opa no wa ny - mi do le gli wo 0 2cia mi b 0 1 dzie m g 0 0 po 0 2wi 0 1ci 0 4 uwa g 0 1 pra wi d 0 0o we mu od 0 4y wia niu. ME DY CY NA PA LIA TYW NA U wi 0 1k szo 0 2ci cho rych w opie ce pa lia tyw - nej pr 0 1 dzej czy p 0 2 niej roz wi n 0 2 si 0 1 ob ja wy ka chek sji no wo two ro wej. W tej gru pie cho - rych obo wi 0 2 zu j 0 2 wszyst kie om wio ne po wy - 0 4ej za sa dy wspar cia 0 4y wie nio we go. U wie lu z pa cjen t w ist nie j 0 2 wska za nia do za sto so - wa nia do ust nej su ple men ta cji po kar mo wej, kt ra b 0 1 dzie om wio na w osob nym ar ty ku - le. Po zwa la ona op 0 2 ni 0 4 pro ces chud ni 0 1 cia i za pew nie nia zbli 0 4o n 0 2 do od po wied niej po - da 0 4 ka lo rycz no -bia 0 0 ko w 0 2. W 0 2r d do st 0 1p nych le k w wy st 0 1 pu j 0 2 pre pa ra ty de dy ko wa ne dla cho rych wy nisz czo nych, zwal nia j 0 2 ce po st 0 1p ka chek sji (za wie ra j 0 2 ce zwi 0 1k szo n 0 2 za war to np. glu ta mi ny, ar gi ni ny, nu kle oty d w, kwa - s w ome ga -3). Trud n 0 2 de cy zj 0 2, z kt r 0 2 ma my do czy nie nia w pra cy na co dzie ½, jest za prze sta nie te ra pii pod trzy mu j 0 2 cej w fa zie umie ra nia. A prze - cie 0 4 cho ry jest bar dzo os 0 0a bio ny, nie chce je i ogra ni cza pi cie p 0 0y n w. Cz 0 1 sto wy st 0 1 pu je apa tia, sen no Pa cjent tej fa zie cho ro by wy - ma ga le cze nia prze ciw b lo we go, mi ni mal - nej po da 0 4y wo dy i je dze nia. De cy zja ta po win na zo sta 0 4 pod j 0 1 ta w po ro zu mie niu z opie ku na mi i ro dzi n 0 2 [1, 14, 17, 20 C24). 0 3Y WIE NIE KLI NICZ NE W sy tu acji bra ku mo 0 4 li wo 0 2ci za spo ko je nia po trzeb od 0 4yw czych cho re go za po mo c 0 2 die - ty i dro g 0 2 na tu ral n 0 2, na le 0 4y za kwa li fi ko wa 0 4 Reklama Nr 2 (5)/2015 Opieka onkologiczna 27

7 pa cjen ta do le cze nia 0 4y wie nio we go, kt re mo - 0 4e by 0 4 re ali zo wa ne w r 0 4 ny spo s b, np. po - przez: 7 3 do ust n 0 2 su ple men ta cj 0 1 po kar mo w 0 2 (po - da 0 4 die ty prze my s 0 0o wej do ust nej), y wie nie do je li to we przez prze w d po kar - mo wy, y wie nie po za je li to we (do 0 4yl ne), y wie nie su ple men tar ne (jed no cze sne 0 4y - wie nie po za - i do je li to we) [11, 12, 25]. POD SU MO WA NIE Mo dy fi ka cja die ty do ust nej, opra co wa nie pra wi d 0 0o we go ja d 0 0o spi su oraz zmo ty wo wa nie cho re go wal cz 0 2 ce go z cho ro b 0 2 no wo two ro w 0 2 do pra wi d 0 0o wych zmian w 0 4y wie niu po win no by 0 4 ru ty n 0 2 w pra cy pie l 0 1 gniar ki on ko lo gicz nej. Po sia da j 0 2c wie dz 0 1 o ob ja wach nie do 0 4y wie nia, je go przy czy nach, po win na ona szyb ko dia - gno zo wa 0 4 cho rych z tym pro ble mem i ukie - run ko wy wa 0 4 ich w 0 0a 0 2ci wie w dal szej te ra pii. Pi 0 2mien nic two 1. Zmar z 0 0y A. (red.): Nie do 0 4y wie nie am bu la to ryj ne w prak ty ce pie l 0 1 gniar skiej. WSS im. J. Gromulskiego, Wro c 0 0aw Ma sta lerz -Mi gas A., Zmar z 0 0y A.: Nie do 0 4y wie nie w gru pie star szych do ro s 0 0ych w prak ty - ce le ka rza ro dzin ne go C dia gno sty ka i le cze nie. Te ra pia 2007; 15 (9): 49 C Al li son S.P.: Mal nu tri tion, di se ase and out co me. Nu tri tion 2000; 16: 590 C Kraw czyk J., Kor ta T.: Nie do 0 4y wie nie ja ko pro blem kli nicz ny u os b z roz po zna n 0 2 cho ro b 0 2 no wo two ro w 0 2 le czo nych sys te mo wo. Po st 0 1 py 0 3y wie nia Kli nicz ne go 2010; 5 (2): 7 C Szczy gie 0 0 B.: Nie do 0 4y wie nie zwi 0 2 za ne z cho ro b 0 2 C wy st 0 1 po wa nie, roz po zna nie. Wy daw - nic two Le kar skie PZWL, War sza wa Szczy gie 0 0 B.: Nie do 0 4y wie nie zwi 0 2 za ne z cho ro b 0 2. Wy daw nic two Le kar skie PZWL, War sza wa Gre en S.M., Wat son R.: Nu tri tio nal scre ening and as ses sment to ols for use by nur ses: li te ra tu re re view. J Adv Nurs 2005; 50: 69 C Elia M., Zel li po ur L., Strat ton R.J.: To scre en or not to scre en for adult mal nu tri tion. Clin Nutr 2005; 24: 867 C Kon drup J., Al li son S.P., Elia M., Vel las B., Plauth M.; Edu ca tio nal and Cli ni cal Prac ti ce Com mit tee, Eu ro pe an So cie ty of Pa ren te ral and En te ral Nu tri tion (ESPEN): ESPEN Gu ide - li nes for Nu tri tion Scre ening Clin Nutr 2003; 22 (4): 415 C Al li son S.P.: Mal nu tri tion, di se ase and out co me. Nu tri tion 2000; 16: 590 C Per t kie wicz M.: Stan dar dy 0 4y wie nia po za je li to we go i 0 4y wie nia do je li to we go. Wy daw - nic two Le kar skie PZWL, War sza wa 2005, wyd Boz zet ti F.: Nu tri tio nal sup port in on co lo gic pa tiens: Whe re we are and whe re we are go ing. Clin Nutr 2011; 30 (6): 714 C Boz zet ti F.: Nu tri tio nal sup port of the on co lo gy pa tient. Crit Rev On col He ma - tol 2013; 87 (2): 172 C Ga w 0 1c ki J.: Ra cjo nal ne 0 4y wie nie ja ko sztu ka kom pro mi su. 0 3yw. Cz 0 0ow. Me tab., Wy daw nic two In sty tu tu 0 3yw no 0 2ci i 0 3y wie nia, War sza wa 2002; Supl. 21 C Isen ring E.A., Ca pra S., Bau er J.D.: Nu tri tion in te rven tion is be ne fi cial in on co lo gy out pa tients re ce iving ra dio the ra py to the ga stro in te sti nal or he ad and neck area. Br J Can cer 2004; 91 (3): 447 C Mur phy R.A., Clan di nin M.T., Chu Q.S., Arends J., Ma zu rak V.C.: A fi shy conc lu sion re gar ding n -3 fat ty acid sup ple men ta tion in can cer pa tients. Clin Nutr 2013; 32 (3): 466 C Szaw 0 0ow ski A.: Za bu rze nia od 0 4y wia nia i za sa dy sztucz ne go 0 4y wie nia cho rych na no wo - two ry. On ko lo gia Kli nicz na, War sza wa 2006, Tom I: 515 C Bal dwin C., Par son T.J.: Die ta ry ad vi ce and nu tri tion sup ple ments in the ma na ge ment of il l ness -re la ted mal nu tri tion: a sys te ma tic re view. Clin Nutr 2004; 23: 1267 C Ber ger S.: Roz w j i zna cze nie na uki o 0 4y wie niu cz 0 0o wie ka. 0 3yw. Cz 0 0ow. Me tab., Wy daw nic two In sty tu tu 0 3yw no 0 2ci i 0 3y wie nia, War sza wa 2002, Supl. 9 C Bia 0 0ek E.: Edu ka cja zdro wot na w prak ty ce. In sty tut Psy cho syn te zy, War sza wa Ci bo row ska H., Rud nic ka A.: Die te ty ka. 0 3y wie nie zdro we go i cho re go cz 0 0o wie ka. Wy daw nic two Le kar skie PZWL, War sza wa Tho mas B., Bi shop J. (red.): Ma nu al of Die te tic Prac ti ce. 4th ed. Oxford, Blac kwell Pu bli shing Ltd; Ja rosz M. (red.): Nor my 0 4y wie nia dla po pu la cji pol skiej C no we li za cja. In sty tut 0 3yw no - 0 2ci i 0 3y wie nia, War sza wa Sek H.: Wpro wa dze nie do psy cho lo gii kli nicz nej. Wy daw nic two Na uko we Scho lar, War sza wa So bot ka L. (red.): Pod sta wy 0 4y wie nia kli nicz ne go. (red. wyd. pol.: Kor ta T., 0 9ysz kow - ska M.), Wy daw nic two Le kar skie PZWL, wyd. 4., War sza wa Opieka onkologiczna Nr 2 (5)/2015

Rozwiązywanie umów o pracę

Rozwiązywanie umów o pracę Ryszard Sadlik Rozwiązywanie umów o pracę instruktaż, wzory, przykłady Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o. Gdańsk 2012 Wstęp...7 Rozdział I Wy po wie dze nie umo wy o pra cę za war tej na

Bardziej szczegółowo

POLA ELEKTROMAGNETYCZNE

POLA ELEKTROMAGNETYCZNE 5. Pro mie nio wa nie elek tro ma gne tycz ne (PEM) nie jo ni - zu ją ce wy stę pu je w po sta ci na tu ral nej (źró dła mi są Zie - mia, Słoń ce, zja wi ska at mos fe rycz ne) oraz sztucz nej (zwią za

Bardziej szczegółowo

Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy!

Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy! Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy! KLUCZODPOWIEDZIDOZADAŃZAMKNIĘTYCH zadania 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Poprawna odpowiedź D B A D C D D C B C C B D B B C B

Bardziej szczegółowo

Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy!

Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy! Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy! KLUCZODPOWIEDZIDOZADAŃZAMKNIĘTYCH zadania 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Poprawna odpowiedź D B A D C D D C B C C B D B B C B

Bardziej szczegółowo

Fotografia kliniczna w kosmetologii i medycynie estetycznej

Fotografia kliniczna w kosmetologii i medycynie estetycznej aparatura i technika Dr n. farm. Sławomir Wilczyński Katedra i Zakład Biofizyki Wydziału Farmaceutycznego z OML w Sosnowcu, SUM w Katowicach Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. fiz. Barbara Pilawa

Bardziej szczegółowo

Doskonalenie w zakresie edukacji zdrowotnej kurs dla nauczycieli wf w gimnazjach

Doskonalenie w zakresie edukacji zdrowotnej kurs dla nauczycieli wf w gimnazjach BAR BA RA WOY NA ROW SKA, MA RIA SO KO OW SKA, MAG DA LE NA WOY NA ROW SKA -SO DAN Doskonalenie w zakresie edukacji zdrowotnej kurs dla nauczycieli wf w gimnazjach W nowej podstawie programowej kszta³cenia

Bardziej szczegółowo

Rewolucja dziewczyn na informatyce

Rewolucja dziewczyn na informatyce Rewolucja dziewczyn na informatyce Wro ku aka de mic kim 2017/18 od no to wa no w Pol sce naj więk szy w hi sto rii przy rost licz by stu den tek kie run ków in for ma tycz nych o 1179 w ska li kra ju

Bardziej szczegółowo

STA TUT ZWI Z KU KY NO LO GICZ NE GOWPOL SCE

STA TUT ZWI Z KU KY NO LO GICZ NE GOWPOL SCE Statut Zwi zku Kynologicznego w Polsce 2/ 1 STA TUT ZWI Z KU KY NO LO GICZ NE GOWPOL SCE Roz dzia³ I Po sta no wie nia og l ne 1 Sto wa rzy sze nie no si na zw Zwi zek Ky no lo gicz ny w Pol sceµ zwa ny

Bardziej szczegółowo

W I L K A P R Z E W A G A P R Z E Z J A K O Ś Ć Master Key

W I L K A P R Z E W A G A P R Z E Z J A K O Ś Ć Master Key Master Key Zalety i korzyści Ochro na praw na klu cze sys te mo we pro du ko wa ne są wy łącz nie w fir mie WIL KA. Ponad to WIL KA chro ni je przed nie upraw nio ną pro duk cją, umiesz - cza jąc na nich

Bardziej szczegółowo

I. TE MAT LEK CJI: W a dza usta wo daw cza, czy li kto two rzy pra wo II. ZA O E NIA ME TO DYCZ NE:

I. TE MAT LEK CJI: W a dza usta wo daw cza, czy li kto two rzy pra wo II. ZA O E NIA ME TO DYCZ NE: 44 Scenariusz 10 I. TE MAT LEK CJI: W a dza usta wo daw cza, czy li kto two rzy pra wo II. ZA O E NIA ME TO DYCZ NE: Te ma ty ka lek cji do ty czy pod r cz ni ka Wie dza o spo e czeƒ stwie, cz Êç I. Pod

Bardziej szczegółowo

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM CHEMIA

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM CHEMIA Miejsce na naklejk z kodem ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM CHEMIA Instrukcja dla zdajàcego POZIOM PODSTAWOWY Czas pracy 120 minut 1. Spraw dê, czy ar kusz eg za mi na cyj ny za wie ra 11 stron (zadania

Bardziej szczegółowo

PRAWO ODRĘBNEJ WŁASNOŚCI LOKALU

PRAWO ODRĘBNEJ WŁASNOŚCI LOKALU PRAWO SPÓŁDZIELCZE I MIESZKANIOWE... Część 6, rozdział 1, punkt 4.1, str. 1 6.1.4. PRAWO ODRĘBNEJ WŁASNOŚCI LOKALU 6.1.4.1. Usta no wie nie od ręb nej wła sno ści Z człon kiem spół dziel ni ubie ga ją

Bardziej szczegółowo

Medyczny laser CO2. C jaki aparat jest optymalny dla lekarza medycyny estetycznej/dermatologa?

Medyczny laser CO2. C jaki aparat jest optymalny dla lekarza medycyny estetycznej/dermatologa? 1 3aparatura i technika Dr n. farm. S 0 0awomir Wilczy Ґski Katedra i Zak 0 0ad Podstawowych Nauk Biomedycznych, Wydzia 0 0 Farmaceutyczny z OML w Sosnowcu 0 1l 0 2skiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach

Bardziej szczegółowo

JUŻ PRA CU JĄ! materiały prasowe

JUŻ PRA CU JĄ! materiały prasowe JUŻ PRA CU JĄ! materiały prasowe Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach działania

Bardziej szczegółowo

FASADY FOTOWOLTAICZNE

FASADY FOTOWOLTAICZNE JANUSZ MARCHWIŃSKI FASADY FOTOWOLTAICZNE TECHNOLOGIA PV W ARCHITEKTURZE WARSZAWA 2012 SPIS TREŚCI WSTĘP...........................................................7 1. Przedmiot, uzasadnienie i cel pracy....................................7

Bardziej szczegółowo

www.nie bo na zie mi.pl

www.nie bo na zie mi.pl Nie bo Na Zie mi www.nie bo na zie mi.pl Kon rad Mi lew ski Wszel kie pra wa za strze żo ne. Nie au to ry zo wa ne roz po wszech nia nie ca ło ści lub frag men tu ni niej szej pu bli ka cji w ja kiej kol

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenia osobowe. Og lne Warunki Ubezpieczenia Sp³aty Kredytu dla Kredytobiorc w Banku PAKIET MULTIBEZPIECZNY. Allianz ubezpieczenia od A do Z.

Ubezpieczenia osobowe. Og lne Warunki Ubezpieczenia Sp³aty Kredytu dla Kredytobiorc w Banku PAKIET MULTIBEZPIECZNY. Allianz ubezpieczenia od A do Z. Ubezpieczenia osobowe Og lne Warunki Ubezpieczenia Sp³aty Kredytu dla Kredytobiorc w Banku PAKIET MULTIBEZPIECZNY Allianz ubezpieczenia od A do Z. Spis treœci.........................................................................................................

Bardziej szczegółowo

1. PRZEWODNIK. 1.1. Spis treœci 1.2. Zespó³ autorski 1.3. Skorowidz rzeczowy 1.4. Wykaz skrótów 1.5. Objaœnienia piktogramów PRZEWODNIK.

1. PRZEWODNIK. 1.1. Spis treœci 1.2. Zespó³ autorski 1.3. Skorowidz rzeczowy 1.4. Wykaz skrótów 1.5. Objaœnienia piktogramów PRZEWODNIK. PRZEWODNIK Rozdzia³ 1, str. 1 SKUTECZNE ZARZ DZANIE SPÓ DZIELNI MIESZKANIOW Spis treœci 1. PRZEWODNIK 1.1. Spis treœci 1.2. Zespó³ autorski 1.3. Skorowidz rzeczowy 1.4. Wykaz skrótów 1.5. Objaœnienia piktogramów

Bardziej szczegółowo

Marek Ko odziej INFORMATYKA PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM. G d y n i a 2 0 0 9

Marek Ko odziej INFORMATYKA PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM. G d y n i a 2 0 0 9 Marek Ko odziej INFORMATYKA PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM G d y n i a 2 0 0 9 Program nauczania do nowej podstawy programowej (Rozporzàdzenie Ministra Edukacji Narodowej z dn. 23.2.2008 r.) skonsultowany

Bardziej szczegółowo

Terapia DHEA u kobiet

Terapia DHEA u kobiet Dr n. med. Micha³ Rabijewski Klinika Endokrynologii CMKP w Warszawie Kierownik Kliniki: dr hab. n. med. Wojciech Zgliczy ski, prof. nadzw. w CMKP Terapia DHEA u kobiet Nie do b r an dro ge n w u ko biet

Bardziej szczegółowo

ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE WSTĘP...9 ISTO TA I PRZED MIOT NA UKI O OR GA NI ZA CJI...11

ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE WSTĘP...9 ISTO TA I PRZED MIOT NA UKI O OR GA NI ZA CJI...11 SPIS TRE ŚCI WSTĘP.....................................................9 ROZ DZIAŁ I ISTO TA I PRZED MIOT NA UKI O OR GA NI ZA CJI.......................11 1. TEO RIE OR GA NI ZA CJI A NA UKI O ZAR ZĄ

Bardziej szczegółowo

Metoda projekt w. badawczych. Po szu ku j¹c no wych spo so b w za in te re so -

Metoda projekt w. badawczych. Po szu ku j¹c no wych spo so b w za in te re so - Metoda projekt w badawczych Me to da pro jek t w jest spo so bem wspie ra nia ak tyw ne go za an ga o wa nia i ce lo we go ucze nia siê oraz roz wo ju in te lek tu al ne go, a dla nie kt rych na uczy cie

Bardziej szczegółowo

1 3Przyj 0 1cie FOT. MAT. PRASOWE CUKIERNIA KACZMARCZYK. 58 magazyn wesele

1 3Przyj 0 1cie FOT. MAT. PRASOWE CUKIERNIA KACZMARCZYK. 58 magazyn wesele 1 3Przyj 0 1cie W E S E L N E 58 magazyn wesele 1 3 Tortowy zawr t g 0 0owy C o fantazjach w 0 2wiecie s 0 0odko 0 2ci C u kier ni czy 0 2wiat roz wi ja si 0 1 w b 0 0y ska wicz - nym tem pie, ofe ru j

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI PrСbna Matura z OPERONEM. Biologia Poziom rozszerzony

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI PrСbna Matura z OPERONEM. Biologia Poziom rozszerzony KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI PrСbna Matura z OPERONEM Biologia Poziom rozszerzony Listopad 2011 W ni niej szym sche ma cie oce nia nia za daя otwar tych s pre zen to wa ne przy kёa do we po praw ne od

Bardziej szczegółowo

Pro cent trwa łe go A. Uszko dze nia gło wy uszczerb ku na zdro wiu

Pro cent trwa łe go A. Uszko dze nia gło wy uszczerb ku na zdro wiu ubezpieczenia Tabela trwałego uszczerbku na zdrowiu na skutek nieszczęśliwego wypadku A. Uszko dze nia gło wy 1. Uszko dze nie po włok czasz ki (bez uszko dzeń kost nych): a) bli zny roz le głe (po wy

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenia osobowe. Og lne Warunki Ubezpieczenia Sp³aty Kredytu dla Kredytobiorc w Banku PAKIET MULTIBEZPIECZNY. Allianz ubezpieczenia od A do Z.

Ubezpieczenia osobowe. Og lne Warunki Ubezpieczenia Sp³aty Kredytu dla Kredytobiorc w Banku PAKIET MULTIBEZPIECZNY. Allianz ubezpieczenia od A do Z. Ubezpieczenia osobowe Og lne Warunki Ubezpieczenia Sp³aty Kredytu dla Kredytobiorc w Banku PAKIET MULTIBEZPIECZNY Allianz ubezpieczenia od A do Z. Spis treœci.........................................................................................................

Bardziej szczegółowo

Na jaką pomoc mogą liczyć pracownicy Stoczni?

Na jaką pomoc mogą liczyć pracownicy Stoczni? 2 Na jaką pomoc mogą liczyć pracownicy Stoczni? biuletyn informacyjny dotyczący ochrony praw pracowników USTA WA z dnia 19 grud nia 2008 r. o po stę po wa niu kom pen sa cyj nym w pod mio tach o szcze

Bardziej szczegółowo

Maria Litwiniuk. Leczenie raka piersi. Poradnik dla pacjentek leczonych hormonalnie

Maria Litwiniuk. Leczenie raka piersi. Poradnik dla pacjentek leczonych hormonalnie Maria Litwiniuk Leczenie raka piersi Poradnik dla pacjentek leczonych hormonalnie Leczenie raka piersi Poradnik dla pacjentek leczonych hormonalnie Leczenie raka piersi Poradnik dla pacjentek leczonych

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie lipidowych form amfoterycyny B w inwazyjnych zaka 0 4eniach grzybiczych

Zastosowanie lipidowych form amfoterycyny B w inwazyjnych zaka 0 4eniach grzybiczych Lek. Maja Copik, prof. dr hab. n. med. Hanna Misio 0 0ek Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Wydzia 0 0u Lekarskiego z Oddzia 0 0em Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu 0 1l 0 2skiego Uniwersytetu

Bardziej szczegółowo

przekrój prostokàtny

przekrój prostokàtny Szcze gól ne miej sce w wen ty la cji me cha nicz nej znaj du je wen ty - la cja o prze kro ju pro sto kąt nym. Co raz czę ściej sto so wa na i co raz czę ściej po szu ki wa na przez wy ko naw ców. Naj

Bardziej szczegółowo

Liturgia eucharystyczna. Modlitwa nad darami œ

Liturgia eucharystyczna. Modlitwa nad darami œ Msza święta Liturgia eucharystyczna # Modlitwa nad darami " # # K. Pa - nie, nasz Bo - że, niech ta O - fia - ra, któ - rą skła - da - my...... Przez Chry - stu - sa, Pa - na na - sze - go. lub... Któ

Bardziej szczegółowo

Wpro wa dze nie dzie ci w tym wie ku

Wpro wa dze nie dzie ci w tym wie ku DZIELIMY SIĘ DOŚWIADCZENIAMI Europejski Dzień Wiosny Eu ro pej ski Dzień Wio sny w Szko le Pod sta wo wej nr 59 im. Ja na Ma tej ki w kla sach na ucza nia zin te gro wa ne go za ini cjo wa li na uczy cie

Bardziej szczegółowo

Liturgia eucharystyczna. Modlitwa nad darami œ

Liturgia eucharystyczna. Modlitwa nad darami œ Msza święta Liturgia eucharystyczna K. Pa - nie, nasz Bo - że, niech ta O - fia - ra, któ - rą skła - da - my...... Przez Chry - stu - sa, Pa - na na - sze - go. Modlitwa nad darami... Któ - ry ży - e

Bardziej szczegółowo

Uczeƒ z dysleksjà w domu

Uczeƒ z dysleksjà w domu Marta Bogdanowicz Anna Adryjanek Ma gorzata Ro yƒska Uczeƒ z dysleksjà w domu Poradnik nie tylko dla rodziców G d y n i a 2 0 1 0 Re cenzja merytoryczna: dr hab. Gra yna Krasowicz-Kupis, prof. UMCS Re

Bardziej szczegółowo

Opakowania na materiały niebezpieczne

Opakowania na materiały niebezpieczne Założyciel firmy Georg Utz 1916 1988 Opakowania na materiały 208 GGVS Opakowania na materiały 209 Opakowania na materiały Cer ty fi ko wa ne po jem ni ki Utz jest pro du cen tem sze ro kiej ga my opa ko

Bardziej szczegółowo

Po zna je my wy da rze nia z dzie j w PRL -u

Po zna je my wy da rze nia z dzie j w PRL -u Po zna je my wy da rze nia z dzie j w PRL -u Scenariusz lekcji w III klasie gimnazjum Przed sta wia my Ko le an kom i Ko le gom pro po zy cjê sce na riu sza lek cji ote ma cie nie ³a twym, szcze g l nie

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Broszura powstała w 2015 r., dzięki dofinansowaniu ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

Spis treści. Broszura powstała w 2015 r., dzięki dofinansowaniu ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych RuSzaMy po zdrowie Broszura powstała w 2015 r., dzięki dofinansowaniu ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Opracowanie merytoryczne i zdjęcia: Tomasz Gładysz Opracowanie

Bardziej szczegółowo

Mo de le od po wie dzi do ar ku sza Prób nej Ma tu ry z OPE RO NEM. Wie dza o spo e czeƒ stwie Po ziom rozszerzony

Mo de le od po wie dzi do ar ku sza Prób nej Ma tu ry z OPE RO NEM. Wie dza o spo e czeƒ stwie Po ziom rozszerzony Mo de le od po wie dzi do ar ku sza Prób nej Ma tu ry z OPE RO NEM Wie dza o spo e czeƒ stwie Po ziom rozszerzony Listopad 2009 1. c) ini cja ty w lu do wà 2. b) po ma raƒ czo wà re wo lu cjà 3. c) Egipt

Bardziej szczegółowo

Nowe zasady prowadzenia ewidencji odpadów

Nowe zasady prowadzenia ewidencji odpadów Wojciech Świątek Nowe zasady prowadzenia ewidencji odpadów Praktyczne wskazówki dla specjalistów ds. ochrony środowiska Ochrona środowiska VERLAG DASHÖFER www.dashofer.pl Wydawnictwo VERLAG DASHOFER Sp.

Bardziej szczegółowo

Liposukcja okolic po 0 2ladk w z wykorzystaniem wody water-jet (WAL).

Liposukcja okolic po 0 2ladk w z wykorzystaniem wody water-jet (WAL). 1 3chirurgia estetyczna dr n. med. Alexander Aslani, dr n. med. Felipe Schmitt S nchez, dr n. med. Ewa Siolo, dr n. med. Alexander Hamers Katedra Chirurgii Plastycznej, Estetycznej i Rekonstrukcyjnej,

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony Listopad 2011 W ni niej szym sche ma cie oce nia nia za dań otwar tych są pre zen to wa ne przy kła do

Bardziej szczegółowo

OGسLNE ZASADY zamieszczania nekrolog w

OGسLNE ZASADY zamieszczania nekrolog w OGسLNE ZASADY zamieszczania nekrolog w I. DEKLARACJA WYDAWCY II. OKREعLENIA Ago ra SA, wy daw ca Ga ze ty Wy bor czej wiad czy kom plek so wà usùu gو Ne kro lo gi, po le ga jà cà na za miesz cza niu ne

Bardziej szczegółowo

str. 28 DZIENNIK URZÊDOWY KG PSP 1 2 Zarz¹dzenie nr 3

str. 28 DZIENNIK URZÊDOWY KG PSP 1 2 Zarz¹dzenie nr 3 str. 28 DZIENNIK URZÊDOWY KG PSP 1 2 Zarz¹dzenie nr 3 Ko men dan ta G³ówne go Pa ñ stwo wej Stra y Po a r nej z dnia 24 lu te go 2006 r. w spra wie spo so bu pro wa dze nia przez prze³o o nych do ku men

Bardziej szczegółowo

Jak działa mikroskop? Konspekt lekcji

Jak działa mikroskop? Konspekt lekcji Jak działa mikroskop? Konspekt lekcji Zajęcia zgodne z niniejszym konspektem przeprowadzono z uczniami klasy I gimnazjum podczas Klubu Młodego Odkrywcy DawBas, działającego przy Zespole Szkół w Górsku.

Bardziej szczegółowo

w umowach dotyczących

w umowach dotyczących Niezbędne postanowienia w umowach dotyczących utworów audiowizualnych Produkcja utworu audiowizualnego wymaga nie tylko sporych nakładów finansowych i organizacyjnych, ale również współpracy wielu podmiotów

Bardziej szczegółowo

Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM. Chemia Poziom podstawowy

Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM. Chemia Poziom podstawowy Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z PERNEM Chemia Poziom podstawowy Listopad 2010 W klu czu są pre zen to wa ne przy kła do we pra wi dło we od po wie dzi. Na le ży rów nież uznać od po wie dzi

Bardziej szczegółowo

Izotretynoina w leczeniu tr 0 2dziku

Izotretynoina w leczeniu tr 0 2dziku 1 3dermatologia lek med. Ewa Ring Klinika Dermatologii CSK MSW w Warszawie Kierownik Kliniki: dr n. med. Irena Walecka, MBA Izotretynoina w leczeniu tr 0 2dziku Tr 0 2 dzik po spo li ty jest prze wle k

Bardziej szczegółowo

W p r o w a d z e n i e. do sprawozdania finansowego

W p r o w a d z e n i e. do sprawozdania finansowego Monitor Polski B Nr 994 969 09 SPRAWOZDANIE FINANSOWE 07 SZPITAL WOJSKOWY Z PRZYCHODNI SAMODZIELNY PUBLICZNY ZAK AD OPIEKI ZDROWOTNEJ 78-600 Wa³cz, ul. Ko³obrzeska 44 tel. 67 50-8-09; fax 50-8-0 REGON

Bardziej szczegółowo

Modele odpowiedzi do arkusza Pr bnej Matury z OPERONEM. Jêzyk polski Poziom rozszerzony

Modele odpowiedzi do arkusza Pr bnej Matury z OPERONEM. Jêzyk polski Poziom rozszerzony Modele odpowiedzi do arkusza Pr bnej Matury z OPERONEM Jêzyk polski Poziom rozszerzony Listopad 2010 Od po wie dzi zda j¹ ce go mo g¹ przy bie raو r n¹ for mê jê zy ko w¹, ale ich sens mu si byو sy no

Bardziej szczegółowo

Skąd się bie rze si ła drę czy cie li?

Skąd się bie rze si ła drę czy cie li? Skąd się bie rze si ła drę czy cie li? Drę czy ciel nie jest ani ta ki zły, ani ta ki sil ny, na ja kie go wy glą da. Sam, bez po mo cy dzie ci, drę czy ciel jest ni kim. q Si ła drę czy cie la bie rze

Bardziej szczegółowo

Konstruowanie Indywidualnych Programów Edukacyjno-Terapeutycznych

Konstruowanie Indywidualnych Programów Edukacyjno-Terapeutycznych Konstruowanie Indywidualnych Programów Edukacyjno-Terapeutycznych BE ATA DZIE WIĘC KA Głów nym za da niem wy cho waw czo dy - dak tycz nym re ali zo wa nym przez pla - ców ki przed szkol ne jest stwo rze

Bardziej szczegółowo

Odpowiedzialnoœو prawna lekarza medycyny estetycznej

Odpowiedzialnoœو prawna lekarza medycyny estetycznej gabinet i prawo Dr n. prawn. Katarzyna D¹bek-Krajewska, radca prawny Odpowiedzialnoœو prawna lekarza medycyny estetycznej Kwestie odpowiedzialnoœci prawnej lekarzy z tytu³u udzielania œwiadcze medycznych

Bardziej szczegółowo

Leczenie odtw rcze z zastosowaniem implant w zêbowych

Leczenie odtw rcze z zastosowaniem implant w zêbowych Leczenie odtw rcze z zastosowaniem implant w zêbowych Rozdzia³ 5 5.1 Podstawowa terminologia implantologiczna 163 5.2 Planowanie leczenia implantologicznego 164 5.3 Fa za chi rur gicz na 167 5.4 Uzupe³nienia

Bardziej szczegółowo

Mo de le od po wie dzi do ar ku sza Prób nej Ma tu ry z OPE RO NEM. Wie dza o spo e czeƒ stwie Po ziom rozszerzony

Mo de le od po wie dzi do ar ku sza Prób nej Ma tu ry z OPE RO NEM. Wie dza o spo e czeƒ stwie Po ziom rozszerzony Mo de le od po wie dzi do ar ku sza Prób nej Ma tu ry z OPE RO NEM Wie dza o spo e czeƒ stwie Po ziom rozszerzony Listopad 2009 1. c) ini cja ty w lu do wà 2. b) po ma raƒ czo wà re wo lu cjà 3. c) Egipt

Bardziej szczegółowo

Ogólne warunki grupowego pracowniczego ubezpieczenia na życie GRU/P. Ogólne warunki dodatkowych ubezpieczeń grupowych

Ogólne warunki grupowego pracowniczego ubezpieczenia na życie GRU/P. Ogólne warunki dodatkowych ubezpieczeń grupowych Ogólne warunki grupowego pracowniczego ubezpieczenia na życie GRU/P Ogólne warunki dodatkowych ubezpieczeń grupowych Szanowni Państwo, Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom naszych Klientów, zamieściliśmy

Bardziej szczegółowo

Docieplanie domu we³n¹ mineraln¹ i uk³adanie sidingu winylowego

Docieplanie domu we³n¹ mineraln¹ i uk³adanie sidingu winylowego Docieplanie domu we³n¹ mineraln¹ i uk³adanie sidingu winylowego We³ na mi ne ral na jest to ma te ria³ ter mo izo la cyj ny w for mie p³yt, mat lub gra nu la tu. Zna ko mi cie na da je siê do do cie pla

Bardziej szczegółowo

ISBN: 978-83-931598-0-2

ISBN: 978-83-931598-0-2 ISBN: 978-83-931598-0-2 Fundacja dla Polski ul. Narbutta 20/30 02-541 Warszawa tel. (0-22) 542 5880 fax.(0-22) 542 9890 e-mail: fdp@fdp.org.pl www.fdp.org.pl ISBN: 978-83-931598-0-2 Autorzy: Dominika

Bardziej szczegółowo

Nie pod le głość Li twy w 1990 r. sta ła się

Nie pod le głość Li twy w 1990 r. sta ła się ZE ŚWIATA Wspieranie rozwoju dziecka na Litwie Na świe cie za uwa ża się wy raź ną ten den cję do wspie ra nia roz wo ju dziec ka. Uza leż nio ne jest to jed nak od tra dy cji edu ka cyj nych, kul tu ro

Bardziej szczegółowo

Gwarantowana Renta Kapitałowa. Ogólne warunki ubezpieczenia

Gwarantowana Renta Kapitałowa. Ogólne warunki ubezpieczenia Gwarantowana Renta Kapitałowa Ogólne warunki ubezpieczenia OGÓL NE WA RUN KI UBEZ PIE CZE NIA GWARANTOWANEJ RENTY KAPITAŁOWEJ GRK/R/4/2007 1. DE FI NI CJE Ile kroć w ni niej szych ogól nych wa run kach

Bardziej szczegółowo

Opis tech nicz ny. Prze zna cze nie

Opis tech nicz ny. Prze zna cze nie Nie jed no krot nie chęć po sia da nia ko min ka w dom ku let ni sko wym wy mu sza zna le zie nie ta kie go roz wią za nia, aby by ło spraw ne i bez piecz - ne, a jak to uczy nić je śli w samym dom ku

Bardziej szczegółowo

Koncepcje i strategie logistyczne

Koncepcje i strategie logistyczne Ewa Ku liń ska 1 Agniesz ka Do rn fel d 2 Za rzą dza nie ry zy kiem pro ce sów lo gi stycz nych - studium przypadku 3 Przed mio tem pu bli ka cji jest oce na ry - zy ka to wa rzy szą ce go re ali za cji

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą. Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą. Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy Listopad 2011 W ni niej szym sche ma cie oce nia nia za dań otwar tych są pre zen to wa ne przy kła do we po praw ne od po wie dzi.

Bardziej szczegółowo

Terminy określone w ogólnych warunkach umowy podstawowej stosuje się odpowiednio w niniejszych ogólnych warunkach ubezpieczenia.

Terminy określone w ogólnych warunkach umowy podstawowej stosuje się odpowiednio w niniejszych ogólnych warunkach ubezpieczenia. Ogólne warunki dodatkowego ubezpieczenia na wypadek śmierci lub trwałego i całkowitego inwalidztwa w wyniku nieszczęśliwego wypadku Niniejsze ogólne warunki ubezpieczenia na wypadek śmierci lub trwałego

Bardziej szczegółowo

Unij ne pie nią dze na do cho do we pro jek ty

Unij ne pie nią dze na do cho do we pro jek ty LUTY 2009 15 lutego 14 marca 2009 nr 2/27 Wydawnictwo Eurosystem Warszawa www.forumsamorzadowe.pl ISSN 1897-0079 INDEX 226424 Cena 12 zł (0% VAT) FORUM SAMORZĄDOWE n i e z a l e ż n y m i e s i ę c z n

Bardziej szczegółowo

Świat współczesny. 1 wy mie nia głów ne kie run ki pol skiej. z sąsia da mi i pań stwa mi Unii Eu ro - wymienia zadania am ba sa d i kon -

Świat współczesny. 1 wy mie nia głów ne kie run ki pol skiej. z sąsia da mi i pań stwa mi Unii Eu ro - wymienia zadania am ba sa d i kon - 1 Plan wy ni ko wy Pol ska we współ - cze snym świe cie NA TO od zim nej woj ny do współ - ist nie nia In te gra cja eu ro - pej ska Pol ska w sys te - mie po li tycz nym i go spo dar czym Świat współczesny

Bardziej szczegółowo

Wy daw ca - GREMI MEDIA Sp. z o.o. z sie dzi bą w War sza wie przy ul. Pro sta 51, płat nik VAT za re je stro wa ny

Wy daw ca - GREMI MEDIA Sp. z o.o. z sie dzi bą w War sza wie przy ul. Pro sta 51, płat nik VAT za re je stro wa ny Ogól ne za sa dy za miesz cza nia ogło szeń wy mia ro wych i re klam w Par kie cie i je go do dat kach oraz wkład ko wa nia I. PO STA NO WIE NIA OGÓL NE 1 Ile kroć w ni niej szych za sa dach ogól nych

Bardziej szczegółowo

Kontrola inbredu. hodowla NEGATYWNE SKUTKI INBREDU DEPRESJA INBREDOWA

Kontrola inbredu. hodowla NEGATYWNE SKUTKI INBREDU DEPRESJA INBREDOWA hodowla Ka mil Siat ka Ma zo wiec kie Cen trum Ho dow li i Roz ro du Zwie rząt Sp. z o.o. w Ło wi czu Kontrola inbredu Terminem inbred, chów wsobny albo kojarzenie krewniacze określa się kojarzenia spokrewnionych

Bardziej szczegółowo

W p r o w a d z e n i e. do sprawozdania finansowego

W p r o w a d z e n i e. do sprawozdania finansowego Monitor Polski B Nr 4 956 787 SPRAWOZDANIE FINANSOWE PRZEDSIÊBIORSTWO WODOCI GÓW I KANALIZACJI WODNIK Spó³ka z o.o. w Jeleniej Górze 58-560 Jelenia Góra, Pl. Piastowski tel. 75 755-0-9; fax 755-0-9 REGON

Bardziej szczegółowo

Prawo pracy pierwsze kroki

Prawo pracy pierwsze kroki Prawopracy_PierwszeKroki.pdf 2014-04-23 14:24:09 Elżbieta Judasz Jak powinna być sformułowana dobra umowa o pracę? Jakie są Twoje uprawnienia jako pracownika? Kiedy będzie można skorzystać z urlopu? Dla

Bardziej szczegółowo

Źródło: Bińczycki B., Organizacja procesu rekrutacji w urzędzie administracji samorządowej na przykładzie Miasta Krakowa [w:] Doskonalenie systemów zarządzania w społeczeństwie informacyjnym, red. A. Stabryła,

Bardziej szczegółowo

1. Za sa dy pra wi dło we go ży wie nia

1. Za sa dy pra wi dło we go ży wie nia 191 1. Za sa dy pra wi dło we go ży wie nia Do pra wi dło we go funk cjo no wa nia czło wie ko wi niezb dne sà od po - wied nie sk ad ni ki do star cza ne w po sta ci po kar mu. Wa ne jest co i w ja -

Bardziej szczegółowo

Montaż okna połaciowego

Montaż okna połaciowego Montaż okna połaciowego L Okna do pod da szy do star czają na pod da sze pra wie 40% świa tła wię cej niż okna o tej sa mej po wierzch ni za mon to wa ne pio no wo. Wy bór okna za le ży od: po wierzch

Bardziej szczegółowo

1 3go 0 2 0 4 specjalny. Alfabet

1 3go 0 2 0 4 specjalny. Alfabet Alfabet GRZEGORZA TURNAUA 6 7STARAM SI 0 0 TAK 0 3Y 0 3, ABY D 0 1 0 3 0 1C DO W 0 9ASNEGO CELU, NIE KRZYWDZI 0 3 INNYCH LUDZI. JEST TAKIE STARE POWIEDZENIE PRZYPISYWANE ANTONIEMU S 0 9ONIMSKIEMU: 0 3KIEDY

Bardziej szczegółowo

dr To masz To kar ski er go no mia pra cy z lap to pem

dr To masz To kar ski er go no mia pra cy z lap to pem dr To masz To kar ski er go no mia pra cy z lap to pem War sza wa 2010 Pro jekt okład ki Do ro ta Za jąc Zdję cie na okład ce Wojciech Sternak Opra co wa nie re dak cyj ne Iza bel la Skrzecz Re dak cja

Bardziej szczegółowo

Numer 1 (67) Rok XX Luty 2015, ISSN

Numer 1 (67) Rok XX Luty 2015, ISSN Numer 1 (67) Rok XX Luty 2015, ISSN 1505-7704 MI DZY 24 LU TE GO A 10 MAR CA BR. Ze bra nia osie dlo we Tak jak w la tach ubie g ych rów nie i w tym ro ku w ce lu umo li wie nia kon tak tu wszyst kim miesz

Bardziej szczegółowo

Ukazujemy się w sieci gazet bezpłatnych

Ukazujemy się w sieci gazet bezpłatnych n n n DWUTYGODNIK BEZPŁATNY n n n DWUTYGODNIK BEZPŁATNY n n n DWUTYGODNIK BEZPŁATNY n n n DWUTYGODNIK BEZPŁATNY n n n Ukazujemy się w sieci gazet bezpłatnych W NUMERZE Jedenaście zespołów z Polski wystartuje

Bardziej szczegółowo

250 pytań rekrutacyjnych

250 pytań rekrutacyjnych 250 pytań rekrutacyjnych które pomogą Ci zatrudnić właściwych ludzi 250 pytań rekrutacyjnych, które pomogą Ci zatrudnić właściwych ludzi Autorzy Katarzyna Chudzińska dyrektor zarządzający zasobami ludzkimi

Bardziej szczegółowo

Obcinanie gałęzi i ścinanie drzewa

Obcinanie gałęzi i ścinanie drzewa Obcinanie gałęzi i ścinanie drzewa Zasady bezpieczeństwa WAŻNE Przed użyciem piły należy uważnie przeczytać instrukcję obsługi, dołączoną do urządzenia. 1. Pi łę na le ży moc no trzy mać obiema rę ka mi.

Bardziej szczegółowo

Debata o naszych wa nych sprawach

Debata o naszych wa nych sprawach Nr 3 (48) CZERWIEC 2010 Przed nami Walne Zgromadzenie Cz onków w cz ciach GSM Luiza ISSN 1640-114X Debata o naszych wa nych sprawach W spó dziel czo ci miesz ka nio wej, ja k co ro ku, przy cho dzi czas

Bardziej szczegółowo

l skiego Dnia Budowlanych

l skiego Dnia Budowlanych WYDANIE SPECJALNE ISSN 1643-6350 Konferencja III l skie Forum Inwestycji, Budownictwa, Nieruchomo ci wraz z obchodami l skiego Dnia Budowlanych - 2011 Katowice, 28 wrze nia 2011 r. Sala Sejmu l skiego

Bardziej szczegółowo

1. Zdecydowane masowanie wzdłuż ramienia: 2. Zdecydowane uciskanie całego ramienia: od nad garst ka w kie run ku ra mie nia

1. Zdecydowane masowanie wzdłuż ramienia: 2. Zdecydowane uciskanie całego ramienia: od nad garst ka w kie run ku ra mie nia masazyk_layout 1 10/9/13 2:29 PM Page 1 Ćwi cze nie Spo sób wy ko na nia Ma su je te ra peu ta lub sa mo dziec ko ko lej no każ dą rę kę od od ra mie nia w kie run ku dło ni po stro nie ze wnętrz nej ra

Bardziej szczegółowo

Art Lift nowa technologia liftingu

Art Lift nowa technologia liftingu medycyna estetyczna Marcin Wujtowicz Sales manager MYDERM Laboratories S.A. Art Lift nowa technologia liftingu Me dy cy na este tycz na to no wa ga łąź na uk me dycz nych po wsta ła zpo łą cze nia der

Bardziej szczegółowo

Wst p. Ma te ria³ i me to dy

Wst p. Ma te ria³ i me to dy Wiadomo½ci Parazytologiczne 2010, 56(3), 195204 Copyright 2010 Polskie Towarzystwo Parazytologiczne Se sja I. Tok so ka ro za Ob ja wy kli nicz ne tok so ka ro zy u dzie ci ba da nych w Od dzia le Ho spi

Bardziej szczegółowo

SALON MATURZYSTÓW. Perspektywy 2016

SALON MATURZYSTÓW. Perspektywy 2016 Zgłoszenia nadesłane do 30 czerwca 2016 r. 5% rabatu SALON MATURZYSTÓW ZGŁOSZENIE UCZESTNICTWA CENNIK USŁUG i WYPOSAŻENIA DODATKOWEGO INFORMACJA O WYSTAWCY i ZAMÓWIENIE REKLAMY REGULAMIN SALONU www.salonmaturzystow.pl

Bardziej szczegółowo

Na uczy ciel jest oso bą wspo ma ga ją cą,

Na uczy ciel jest oso bą wspo ma ga ją cą, DZIELIMY SIĘ DOŚWIADCZENIAMI Ratujmy kasztanowce Metoda projektu Istota metody projektów polega na tym, że grupa osób uczących się samodzielnie inicjuje, planuje i wykonuje pewne przedsięwzięcia, a następnie

Bardziej szczegółowo

Jaki podatek. zapłaci twórca? podatki. prawo. Twór ca i ar ty sta wy ko naw ca w pra wie au tor skim

Jaki podatek. zapłaci twórca? podatki. prawo. Twór ca i ar ty sta wy ko naw ca w pra wie au tor skim Jaki podatek zapłaci twórca? Zbliża się czas rozliczenia z fiskusem. Wielu twórcom rozliczenia podatkowe mogą nastręczać trudności, zwłaszcza, gdy prowadzą kilka rodzajów działalności, albo osiągają przychody

Bardziej szczegółowo

Wniosek o ubezpieczenie mienia od wszystkich ryzyk

Wniosek o ubezpieczenie mienia od wszystkich ryzyk Wniosek o ubezpieczenie mienia od wszystkich ryzyk 1. DANE UBEZPIECZAJĄCEGO WNIOSEK STANOWI INTEGRALNÀ CZĘŚĆ POLISY TYP 09802 Nr jednostka organizacyjna WYPE NIĆ GRANATOWYM LUB CZARNYM D UGOPISEM, DRUKOWANYMI

Bardziej szczegółowo

włącznik otwór, w który wkręca się ramię cyrkla ceramika, glazura płyty styropianowe korek, karton, skóra KIERUNEK CIĘCIA

włącznik otwór, w który wkręca się ramię cyrkla ceramika, glazura płyty styropianowe korek, karton, skóra KIERUNEK CIĘCIA Obsługa wyrzynarki Budowa wyrzynarki regulator prędkości skokowej brzeszczotu blokada włącznika, umożliwiająca pracę ciągłą bez konieczności trzymania palca na włączniku kabel zasilania regulator wychylenia

Bardziej szczegółowo

Dobra ocena funkcjonowania Spó dzielni. Dzi w numerze: Nr 2 (61) CZERWIEC Walne Zgromadzenie Cz onków GSM,,Luiza w cz ciach KO MU NI KAT

Dobra ocena funkcjonowania Spó dzielni. Dzi w numerze: Nr 2 (61) CZERWIEC Walne Zgromadzenie Cz onków GSM,,Luiza w cz ciach KO MU NI KAT Nr 2 (61) CZERWIEC 2013 ISSN 1640-114X Dzi w numerze: In for ma cja o re ali za cji usta wy mie cio wej na te re nie Za brza i Ru dy l skiej czytaj str. 2 Protoko u z obrad Walnego Zgromadzenia Cz onków

Bardziej szczegółowo

Numer 2 (77) Rok XXII Czerwiec 2017, ISSN

Numer 2 (77) Rok XXII Czerwiec 2017, ISSN Numer 2 (77) Rok XXII Czerwiec 2017, ISSN 1505-7704 WPRO WA DZI LI SI DO MIESZ KA NA SZEJ SPÓ DZIEL NI 50 LAT TE MU Pó wie ku z na mi J a ki to by ten rok 1967? Ma o kto pa - mi ta te wy da rze nia z przed

Bardziej szczegółowo

In struk cja dla ucznia

In struk cja dla ucznia Imi i nazwisko ucznia.................................................................. Wype nia nauczyciel Klasa.................. SPRAWDZIAN KOMPETENCJI DRUGOKLASISTY Z OPERONEM 2010 Czas pracy: 2 razy

Bardziej szczegółowo

Kwartalnik Polskiego Stowarzyszenia Licencjonowanych Serwisów Kluczowych

Kwartalnik Polskiego Stowarzyszenia Licencjonowanych Serwisów Kluczowych Kwartalnik Polskiego Stowarzyszenia Licencjonowanych Serwisów Kluczowych lipiec - sierpień - wrzesień 2012 r. nr 35 Poznań Od Re dak to ra W bieżącym 35. nu me rze naszego kwartalnika już okład - ka za

Bardziej szczegółowo

Wilno: magia historii

Wilno: magia historii Wilno: magia historii Są miejsca magiczne na ziemi, ale drugiego takiego jak Wilno nie ma JAROSŁAW DUMANOWSKI Wil no by ło i jest mia stem ma gicz - nym, nie zwy kle waż nym dla wszyst kich za miesz ku

Bardziej szczegółowo

Otwar cie 1. Zna cze nie Otwar cie 1 ma na stę pu ją ce zna cze nia:

Otwar cie 1. Zna cze nie Otwar cie 1 ma na stę pu ją ce zna cze nia: 20 Wspólny Język 2010 Wspólny J zyk 2010 Standard Otwar cie Zna cze nie Otwar cie ma na stę pu ją ce zna cze nia: A) 5 kar w si le 12 17, B) układ 4441 z czwór ką ka ro w si le 12 17, C) układ 4 ka ra,

Bardziej szczegółowo

2.1. Identyfikacja Interesariuszy. G4 25a

2.1. Identyfikacja Interesariuszy. G4 25a 16 17 2.1. Identyfikacja Interesariuszy Gru py In te re sa riu szy zo sta y wy bra ne w opar ciu o ana li z dzia al - no Êci ope ra cyj nej Gru py Ban ku Mil len nium. W wy ni ku pro ce su ma - po wa nia

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenie Ryzyka Śmierci lub Kalectwa wskutek Nieszczęśliwego Wypadku. Ogólne Warunki Ubezpieczenia Umowy Dodatkowej do Ubezpieczeń Uniwersalnych

Ubezpieczenie Ryzyka Śmierci lub Kalectwa wskutek Nieszczęśliwego Wypadku. Ogólne Warunki Ubezpieczenia Umowy Dodatkowej do Ubezpieczeń Uniwersalnych Ubezpieczenie Ryzyka Śmierci lub Kalectwa wskutek Nieszczęśliwego Wypadku Ogólne Warunki Ubezpieczenia Umowy Dodatkowej do Ubezpieczeń Uniwersalnych Ogólne Warunki Ubezpieczenia Ryzyka Śmierci lub Kalectwa

Bardziej szczegółowo

PL ISSN 0209 NR INDEKSU 366862

PL ISSN 0209 NR INDEKSU 366862 Numer 16 28.4.2014 r. PL ISSN 0209 NR INDEKSU 366862 Górnicy protestują przeciw postojom FOTO: GRZEGORZ VAR BOGYA DE CSEPY Górnicy protestują przeciw postojom FOTO: GRZEGORZ VAR BOGYA DE CSEPY Gór ni cy

Bardziej szczegółowo

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM JĘZYK NIEMIECKI

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM JĘZYK NIEMIECKI Miejsce na identyfikację szkoły ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM JĘZYK NIEMIECKI POZIOM ROZSZERZONY CZĘŚĆ I LISTOPAD 2010 Instrukcja dla zdającego Czas pracy 120 minut 1. Sprawdź, czy ar kusz eg za mi

Bardziej szczegółowo

lek. med. Wioletta Sikora otolaryngolog, lekarz medycyny anty-aging

lek. med. Wioletta Sikora otolaryngolog, lekarz medycyny anty-aging aparatura i technika lek. med. Wioletta Sikora otolaryngolog, lekarz medycyny anty-aging Właściciel i manager wielospecjalistycznych klinik Eskulap w Pabianicach Urządzenia wykorzystujące w swej technologii

Bardziej szczegółowo

OD JAZD! Fir ma Hol ge ra From me, ma jà ca swà sie dzi bو w mia stecz ku. Ko lum ny gùo ni ko we Avant gar de Aco ustic Duo G2 TESTY SPRZئTU

OD JAZD! Fir ma Hol ge ra From me, ma jà ca swà sie dzi bو w mia stecz ku. Ko lum ny gùo ni ko we Avant gar de Aco ustic Duo G2 TESTY SPRZئTU Tekst: Filip Kulpa Zdjوcia: Avant gar de Aco ustic, autor OD JAZD! Ju trzeci raz dane mi byùo pomieszkaم z tubami Avantgarde Acoustic. Nowa generacja G2 jest nie tylko o wiele bardziej sexy z wyglàdu.

Bardziej szczegółowo