Modele odpowiedzi do arkusza Pr bnej Matury z OPERONEM. Jêzyk polski Poziom rozszerzony

Transkrypt

1 Modele odpowiedzi do arkusza Pr bnej Matury z OPERONEM Jêzyk polski Poziom rozszerzony Listopad 2010 Od po wie dzi zda j¹ ce go mo g¹ przy bie raو r n¹ for mê jê zy ko w¹, ale ich sens mu si byو sy no ni micz ny wo bec mo de lu. Oce nia j¹c pra cê zda j¹ ce go, na le y sto so waو punk ta cjê z mo de lu. Te mat 1: Do ko naj ana li zy i in ter pre ta cji wier szy Krzyk osta tecz ny W³a dy s³a wa Bro niew skie go oraz Pio sen ka o ko cu œwia ta Cze s³a wa Mi ³o sza i przed staw po etyc kie wi zje ko ca œwia ta. Zwr و uwa gê na spo s b uka za nia apo ka lip sy. I. ROZWINIتCIE TEMATU (mo na uzy skaو mak sy mal nie 26 pkt) 1. Okre œle nie za sa dy ze sta wie nia utwo r w (0 2 pkt) a) to sa moœو mo ty w w (ko niec œwia ta), b) ko niec œwia ta trwa je den dzie, c) Bro niew ski wi zja przy sz³o œci, Mi ³osz sta je siê ju, d) r ne ob ra zy apo ka lip sy. 2. Kon struk cja wy po wie dzi Krzyk osta tecz ny (0 2 pkt) a) li ry ka bez po œred nia, b) li ry ka re flek syj na, c) wiersz stro ficz ny (osiem czte ro wer so wych strof), d) wiersz nie re gu lar ny o r nym uk³a dzie ry m w, co pod kre œla cha os œwia ta, e) pod miot li rycz ny po eta, f) pod miot li rycz ny pro rok ( jak daw ni pro ro cy ), g) pod miot li rycz ny cz³o wiek cier pi¹ cy ( w mê kê wpl¹ ta ny ), h) pod miot li rycz ny pra gnie prze strzec in nych. 3. Wi zja ko ca œwia ta Krzyk osta tecz ny (0 4 pkt) a) alu zje bi blij ne ( pê dz¹ Czte rej na za ch d i wsch d, nie wia sta przy bra na w szkar ³at, dzie g³o du, ognia, po - wie trza i woj ny, s³y szê no wych po to p w przy b r ), b) na dej œcie ko ca œwia ta po prze dza j¹ zna ki ( pê dz¹ Czte rej na za ch d i wsch d ), c) na str j gro zy ( dzie strasz ny ), wi zja bu dzi prze ra e nie, d) y wio ³em nisz cz¹ cym jest hi sto ria ( gniew nie kro czy hi sto ria, dzie jo wa noc ), e) ko niec œwia ta jest kre sem cy wi li za cji ( sp³o n¹ mia sta, ru n¹ la bo ra to ria ), f) ko niec œwia ta przy nie sie œmierو mi lio nom lu dzi ( s³y szê tu pot mi lio n w n g ), g) lu dzie nie zda j¹ so bie spra wy ze zbli a j¹ ce go siê ko ca, wie rz¹ w swo j¹ moc ( uf ne swej mo cy Ba bi lo ny ). 4. Jê zy ko we ukszta³ to wa nie tek st w Krzyk osta tecz ny (0 3 pkt) a) wy li cze nia pod kre œla j¹ gro zê rze czy wi sto œci, dynamikê wizji zag³ady ( g³o du, ognia, po wie trza i woj ny, i s³ w, i czy n w, i dr g ), b) me ta fo ry wy ra a j¹ sto su nek emo cjo nal ny do opi sy wa nych zja wisk i rze czy ( dzie strasz ny ro dzi siê z no cy ), c) po wt rze nia pod kre œla j¹ emo cje oso by m wi¹ cej ( Bia da! Bia da! Bia da! ), d) epi te ty upla stycz nia j¹ opis ko ca œwia ta ( cy wi li za cja oœle p³a, daw ni pro ro cy, no we pie k³a ), e) po r w na nia wzmac nia j¹ ob raz po etyc ki ( w mê kê wpl¹ ta ny jak Ixion, jak bu tel k¹ z to n¹ ce go okrê tu rzu cê okrzyk ), f) u y te s³o wa œwiad cz¹ o emo cjach pod mio tu li rycz ne go ( wo ³am, gro za, gniew nie, krzy czê, mê kê, okrzyk ), g) elementy stylizacji biblijnej podkreœlaj¹ rangê tematu, h) patos wypowiedzi wyra a zaanga owanie podmiotu lirycznego. 1

2 5. Kon struk cja wy po wie dzi Pio sen ka o ko cu œwia ta (0 2 pkt) a) li ry ka po œred nia, b) wiersz wol ny, c) wiersz stro ficz ny o r nej licz bie wer s w w stro fach, d) pod miot li rycz ny nie ujaw nia siê bez po œred nio, e) pod miot li rycz ny ob ser wa tor. 6. Wi zja ko ca œwia ta Pio sen ka o ko cu œwia ta (0 4 pkt) a) kra jo braz sie lan ko wy, b) zwy kli lu dzie i ich co dzien ne za jê cia ( ry bak na pra wia b³ysz cz¹ c¹ sieو, ko bie ty id¹ po lem pod pa ra sol ka mi ), c) œwiat we so ³y i ko lo ro wy ( ska cz¹ w mo rzu we so ³e del fi ny, m³o de wr ble cze pia j¹ siê ryn ny i w¹ ma z³o t¹ sk - rê, ³ d ka z ³ tym a glem ), d) na str j po god ny, bez tro ski, e) alu zje do Apo ka lip sy œw. Ja na ( a kt rzy cze ka li b³y ska wic i gro m w, a kt rzy cze ka li zna k w i ar cha niel skich tr¹b ), f) sym bo li ka star ca (uoso bie nie y cio wej m¹ dro œci, do œwiad cze nia, wie dzy), g) in ter pre ta cja s³ w: in ne go ko ca œwia ta nie bê dzie, h) lu dzie nie s¹ œwia do mi, e na stê pu je ko niec œwia ta, nie wie rz¹ w to ( nikt nie wie rzy, e sta je siê ju ). 7. Jê zy ko we ukszta³ to wa nie tek st w Pio sen ka o ko cu œwia ta (0 3 pkt) a) pro sto ta jê zy ka, po do bie stwo do mo wy po tocz nej, b) epi te ty uka zu j¹ barw noœو i piêk no œwia ta ( r o we dzie ci, b³ysz cz¹ ca sieو, we so ³e del fi ny ), c) po wt rze nia uwy pu kla j¹ wy bra ne tre œci ( in ne go ko ca œwia ta nie bê dzie ), d) ana fo ry ryt mi zu j¹ tekst ( do p ki ), e) me ta fo ra wy ra a sto su nek emo cjo nal ny do opi sy wa nych zja wisk i rze czy ( dںwiêk skrzy piec w po wie trzu trwa i noc gwiaں dzi st¹ od my ka ), f) nawi¹zanie do stylu biblijnego. 8. In ter pre ta cja ty tu ³ w (0 1 pkt) a) Krzyk osta tecz ny zwr ce nie uwa gi na epi tet osta tecz ny, b) Pio sen ka o ko cu œwia ta zwr ce nie uwa gi na kon tra sto we ze sta wie nie s³ w pio sen ka ko niec œwia ta. 9. Funk cjo nal ne wy ko rzy sta nie kon tek st w (0 2 pkt) a) hi sto rycz no li te rac ki (ka ta stro fizm), b) bi blij ny, c) hi sto rycz ny, d) bio gra ficz ny. 10. Wnio ski (0 3 pkt) Pe³ ny wnio sek (3 pkt) Do strze e nie i opi sa nie r nic w spo so bie przed sta wie nia ko ca œwia ta w obu tek stach. Wy ja œnie nie funk cji alu zji do Apo ka lip sy œw. Ja na oraz stwier dze nie, e w ka dym utwo rze alu zje te wy ko rzy sta no w inny spos b. Usta le nie zwi¹z ku cza su po wsta nia utwo r w z wi zj¹ ko ca œwia ta. Przed sta wie nie r nic w spo so bie ukszta³ to wa nia wy po - wie dzi po etyc kiej (zwi¹ zek mie dzy bu do w¹ a tre œci¹). Czê œcio wy wnio sek (2 pkt) Do strze e nie i opi sa nie g³ w nej r ni cy w spo so bie przed sta wie nia ko ca œwia ta oraz w spo so bie ukszta³ to wa nia wy po wie dzi po etyc kiej w obu utwo rach. Pr ba pod su mo wa nia (1 pkt) Do strze e nie i opi sa nie g³ w nej r ni cy w spo so bie przed sta wie nie ko ca œwia ta w obu utwo rach. II. KOMPOZYCJA (0 2 pkt) Kom po zy cjê wy pra co wa nia oce nia siê wte dy, gdy przy zna ne zo sta ³y punk ty za roz wi niê cie te ma tu. pod po rz¹d ko wa na za my s³o wi funk cjo nal ne mu wo bec te ma tu, sp j na we wnêtrz nie, przej rzy sta i lo gicz na; pe³ na kon se kwen cja w uk³a dzie gra ficz nym (2 pkt) upo rz¹d ko wa na wo bec przy jê te go kry te rium, sp j na; gra ficz ne wy od rêb nie nie g³ w nych czê œci (1 pkt) 2

3 III. STYL (0 2 pkt) ja sny, y wy, swo bod ny, zgod ny z za sto so wa n¹ for m¹ wy po wie dzi; uroz ma ico na lek sy ka (2 pkt) zgod ny z za sto so wa n¹ for m¹ wy po wie dzi, na og ³ ja sny; wy star cza j¹ ca lek sy ka (1 pkt) IV. JتZYK (0 8 pkt) jê zyk w ca ³ej pra cy ko mu ni ka tyw ny, po praw na, uroz ma ico na sk³ad nia, po praw ne: s³ow nic two, fra ze olo gia i flek - sja (8 pkt) jê zyk w ca ³ej pra cy ko mu ni ka tyw ny, po praw ne: sk³ad nia, s³ow nic two, fra ze olo gia i flek sja (6 pkt) jê zyk w ca ³ej pra cy ko mu ni ka tyw ny, po praw na flek sja, w wiêk szo œci po praw ne: sk³ad nia, s³ow nic two i fra ze olo - gia (4 pkt) jê zyk w pra cy ko mu ni ka tyw ny mi mo b³ê d w sk³a dnio wych, lek sy kal nych (s³ow nic two i fra ze olo gia), flek syj nych (2 pkt) jê zyk w pra cy ko mu ni ka tyw ny mi mo b³ê d w flek syj nych, licz nych b³ê d w sk³a dnio wych, lek sy kal nych (1 pkt) V. ZAPIS (0 2 pkt) bez b³êd na or to gra fia; po praw na in ter punk cja (nie licz ne b³ê dy) (2 pkt) po praw na or to gra fia (nie licz ne b³ê dy r ne go stop nia); na og ³ po praw na in ter punk cja (1 pkt) VI. SZCZEGسLNE WALORY PRACY (0 4 pkt) Te mat 2: Wy po wie dzi bo ha te r w i ich kszta³t jê zy ko wy ja ko ںr d³o in for ma cji o po sta ciach. Ana li zu j¹c i in ter - pre tu j¹c frag men ty po wie œci W³a dy s³a wa S. Rey mon ta i dra ma tu Sta ni s³a wa Wy spia skie go, zwr و uwa gê na spo s b wy ko rzy sta nia sty li za cji jê zy ko wej i okreœl jej funk cje w utwo rach. I. ROZWINIتCIE TEMATU (mo na uzy skaو mak sy mal nie 26 pkt) 1. Okre œle nie za sa dy ze sta wie nia utwo r w (0 3 pkt) a) tek sty m³o do pol skie, b) po do bie stwo sy tu acji w obu tek stach we se le, ta ce, roz mo wa pa stwa m³o dych, c) typ sty li za cji sty li za cja gwa ro wa (dia lek ty za cja), d) sty li za cja wi docz na na po zio mie fo ne ty ki, flek sji, sk³a da ni i lek sy ki, e) od mien ne ro dza je li te rac kie (dra mat, epi ka). 2. Roz po zna nie wstêp ne Ch³o pi (0 1 pkt) a) nar ra tor trze cio oso bo wy, ob ser wa tor, b) te mat frag men tu (we se le Ja gny i Ma cie ja Bo ry ny, za ba wa, ta ce, po si ³ek, wy zna nie uczuو), c) g³ w ne ce chy sty li za cji. 3. Cha rak te ry sty ka bo ha te r w Ch³o pi (0 3 pkt) Ma ciej Bo ry na: a) wy ra a swo je uczu cia wo bec Ja gny ( œlicz no œci ty mo je ), b) nie jest pe wien jej re ak cji (za da je py ta nia), c) pra gnie j¹ prze ko naو do sie bie, swo je go uczu cia (po przez zwro ty: nie b j siê, do brze ci u mnie bê dzie ; zda - nia wy krzyk ni ko we; po wt rze nia s³o wa pa ni¹ ), d) chce udo wod niو, e do r w nu je Ja gnie ener gi¹ ( Z ma zur ska, ch³op cy, a krzep ko! ). Go œcie we sel ni: e) ko men tu j¹ za cho wa nie Bo ry ny (po r w na nia, s³ow nic two na ce cho wa ne emo cjo nal nie), f) oce nia j¹ je go œlub z m³od sz¹ part ner k¹ (iro nia wy po wie dzi, typ po r w na ), g) za zdrosz cz¹ Bo ry nie ( U y je se ju cha sta ry, u y je! ). 3

4 4. Sty li za cja gwa ro wa Ch³o pi (0 4 pkt) a) obej mu je za r w no wy po wie dzi bo ha te r w, jak i par tie nar ra cyj ne, b) r ny sto pie na sy ce nia wy ra za mi gwa ro wy mi, c) w dia lo gach i wy po wie dziach bo ha te r w ele men ty gwa ro we do mi nu j¹ nad ele men ta mi jê zy ka li te rac kie go, d) przy k³a dy wy ra e na œla du j¹ cych gwa rê w wy po wie dziach bo ha te r w ( w ku mo try mnie proœ, kun ten ta, oba czysz, a bo to spa œna, ju cha ), e) przy k³a dy wy ra e gwa ro wych w par tiach nar ra cyj nych ( kie by, ino, no gi nie s³y, skrzy bot ), f) par tie nar ra cyj no -opi so we nie licz ne ele men ty gwa ro wej sty li za cji, g) zwro ty, po r w na nia od wo ³u j¹ ce siê do rze czy wi sto œci zna nej miesz ka com wsi ( jak ten kot do sper ki siê do - bie ra, no ga mi prze bie ra, ni czym ten ko gut, jak ten pies na mro zie ), h) spo s b wy ra a nia emo cji w par tiach nar ra cyj nych (wy krzyk nie nia hej, zda nia wy krzyk ni ko we, po r w na nia, po wt rze nia ta co wa³ te, ta co wa³ ). 5. Funk cje sty li za cji gwa ro wej Ch³o pi (0 2 pkt) a) re ali stycz ne przed sta wie nie y cia lu du, b) umo li wie nie okre œle nia po cho dze nia bo ha te r w (miesz ka cy wsi Lip ce), c) ele ment cha rak te ry sty ki bo ha te r w (praw da psy cho lo gicz na po sta ci), d) przy bli e nie jê zy ka miesz ka c w wsi (po ³¹ cze nie gwar z r nych re gio n w). 6. Roz po zna nie wstêp ne We se le (0 1 pkt) a) okre œle nie te ma tu roz mo wy (uczu cia bo ha te r w, wra e nia z we se la, pla ny na przy sz³oœو), b) g³ w ne ce chy sty li za cji. 7. Cha rak te ry sty ka bo ha te r w We se le (0 4 pkt) Pan M³o dy: a) nie prze strze ga obo wi¹ zu j¹ cych na wsi za sad ( ta cuj bo so ), b) ma rzy ciel ( po cze kaj, bê dzie my szczê œli wi ), c) ma ³o prak tycz ny ( po sta wi my se dw r mo drze wio wy ), d) oka zu je emo cje, kie ru je siê uczu ciem (wy krzyk nie nia; wy ra e nia oce nia j¹ ce i na ce cho wa ne emo cjo nal nie: z two - im ser cem z³o tem, mo ja z³o ta, a po ca ³uj, ko chasz ty mnie? ). Pan na M³o da: e) nie lu bi roz ma wiaو o uczu ciach, wsty dzi siê ( mo ze, mo ze ciê giem ino go dos o tem ), f) kie ru je siê nor ma mi i lu do wy mi oby cza ja mi ( trza byو w bu tach na we se lu ), g) jest prak tycz na ( brzo za stra œnie syb ko pu sco, het œcia ny we trzy ro ki ocie ni ), h) lu bi siê ba wiو, ta czyو ( hu laو, hu laو w k ³ec ko, ta co waو ). 8. Sty li za cja gwa ro wa We se le (0 2 pkt) a) wi docz na w wy po wie dziach Pan ny M³o dej, b) nie obej mu je wszyst kich par tii wy po wie dzi bo ha ter ki, c) przy k³a dy wy ra e na œla du j¹ cych gwa rê w wy po wie dze niach Pan ny M³o dej ( m jeœ ty mo ze, we trzy ro ki, c z ta zno wu?, ciê giem ino go dos o tem, po kiel star cy pie cy wa i ko ³o cy ), d) przy k³a dy jê zy ka li te rac kie go w wy po wie dziach Pan ny M³o dej ( ju nie mo gê, nie chcia ³a bym a ³o waو, dzi - siaj nie do syو ). 9. Funk cja sty li za cji gwa ro wej We se le (0 3 pkt) a) umo li wie nie wy od rêb nie nia gru py ch³op skich bo ha te r w dra ma tu, b) umo li wie nie okre œle nia po cho dze nia Pan ny M³o dej (ch³op ka ze wsi pod Kra ko wem z Bro no wic), c) two rzy ko lo ryt lo kal ny (ce chy jê zy ka m wio ne go pod kra kow skiej wsi), d) na da je wa lo ry brzmie nio we, ryt mi zu je wy po wie dzi (ry my: szu mi du mi, no cy ko ³o cy; sy la bizm), e) pod kre œla r ni ce miê dzy bo ha te ra mi (do ty cz¹ ce po cho dze nia: in te li gent ch³op ka; do ty cz¹ ce po sta wy: ma - rzy ciel stwo prak ty cyzm). 4

5 10. Wnio ski (0 3 pkt) Pe³ ny wnio sek (3 pkt) Po da nie r nych funk cji sty li za cji gwa ro wej w obu utwo rach. Stwier dze nie, e jê zyk jest ele men tem cha rak te ry - zu j¹ cym i r ni cu j¹ cym bo ha te r w. Wy ja œnie nie zwi¹z ku sty li za cji gwa ro wej tek st w m³o do pol skich z na si le niem ten den cji re ali stycz nych oraz zainteresowania folklorem. Czê œcio wy wnio sek (2 pkt) Po da nie r nych funk cji sty li za cji gwa ro wej w obu utwo rach. Stwier dze nie, e jê zyk jest ele men tem cha rak te ry - zu j¹ cym i r ni cu j¹ cym bo ha te r w. Pr ba pod su mo wa nia (1 pkt) Po da nie r nych funk cji sty li za cji gwa ro wej w obu utwo rach. II. KOMPOZYCJA (0 2 pkt) Kom po zy cjê wy pra co wa nia oce nia siê wte dy, gdy przy zna ne zo sta ³y punk ty za roz wi niê cie te ma tu. pod po rz¹d ko wa na za my s³o wi funk cjo nal ne mu wo bec te ma tu, sp j na we wnêtrz nie, przej rzy sta i lo gicz na; pe³ na kon se kwen cja w uk³a dzie gra ficz nym (2 pkt) upo rz¹d ko wa na wo bec przy jê te go kry te rium, sp j na; gra ficz ne wy od rêb nie nie g³ w nych czê œci (1 pkt) III. STYL (0 2 pkt) ja sny, y wy, swo bod ny, zgod ny z za sto so wa n¹ for m¹ wy po wie dzi; uroz ma ico na lek sy ka (2 pkt) zgod ny z za sto so wa n¹ for m¹ wy po wie dzi, na og ³ ja sny; wy star cza j¹ ca lek sy ka (1 pkt) IV. JتZYK (0 8 pkt) jê zyk w ca ³ej pra cy ko mu ni ka tyw ny, po praw na, uroz ma ico na sk³ad nia, po praw ne: s³ow nic two, fra ze olo gia i flek - sja (8 pkt) jê zyk w ca ³ej pra cy ko mu ni ka tyw ny, po praw ne: sk³ad nia, s³ow nic two, fra ze olo gia i flek sja (6 pkt) jê zyk w ca ³ej pra cy ko mu ni ka tyw ny, po praw na flek sja, w wiêk szo œci po praw ne: sk³ad nia, s³ow nic two i fra ze olo - gia (4 pkt) jê zyk w pra cy ko mu ni ka tyw ny mi mo b³ê d w sk³a dnio wych, lek sy kal nych (s³ow nic two i fra ze olo gia), flek syj nych (2 pkt) jê zyk w pra cy ko mu ni ka tyw ny mi mo b³ê d w flek syj nych, licz nych b³ê d w sk³a dnio wych, lek sy kal nych (1 pkt) V. ZAPIS (0 2 pkt) bez b³êd na or to gra fia; po praw na in ter punk cja (nie licz ne b³ê dy) (2 pkt) po praw na or to gra fia (nie licz ne b³ê dy r ne go stop nia); na og ³ po praw na in ter punk cja (1 pkt) VI. SZCZEGسLNE WALORY PRACY (0 4 pkt) 5