Metoda projekt w. badawczych. Po szu ku j¹c no wych spo so b w za in te re so -

Transkrypt

1 Metoda projekt w badawczych Me to da pro jek t w jest spo so bem wspie ra nia ak tyw ne go za an ga o wa nia i ce lo we go ucze nia siê oraz roz wo ju in te lek tu al ne go, a dla nie kt rych na uczy cie li mo e staو siê po cz¹t kiem no we go, sku tecz niej sze go spo so bu ucze nia siê i zwra ca nia bacz niej szej uwa gi na po trze by dziec ka. MAG DA LE NA MIL CZEW SKA Po szu ku j¹c no wych spo so b w za in te re so - wa nia dzie ci r nymi te ma ta mi, zna la - z³am w li te ra tu rze in for ma cjê o me to dzie pro - jek t w. Od na la z³am w niej bli skie mi, miê dzy in ny mi z cza s w pro wa dze nia gro ma dy zu - cho wej, za ³o e nia. 1 Jest to me to da, dziê ki kt rej dzie ci i do ro œli zmie nia j¹ po dej œcie do pro ce su ucze nia siê. Zaj mu j¹ siê tym, co je in te re su je, tym co za - gad ko we i nie zna ne, ale cie ka we. Na uczy ciel sto su j¹c tê me to dê ta k e mo e siê do wie dzieو cze goœ no we go. Istot ne jest w niej to, e dzie ci zdo by wa j¹ wie dzê i umie jêt no œci w spo s b na tu ral ny i spon ta nicz ny. Na uczy ciel za chê ca je do za - da wa nia py ta i po szu ki wa nia od po wie dzi, do do œwiad cza nia, eks pe ry men to wa nia i osta - tecz nie do wy ci¹ ga nia wnio sk w. W ten spo - s b two rzy siê wie dza opar ta na ro zu mie niu, kt r¹ dzie ci bê d¹ w przy sz³o œci po tra fi ³y wy - ko rzy staو w co dzien nych sy tu acjach. W wie ku przed szkol nym naj czê œciej sto su - je siê pro jek ty na tu ry ba daw czej, gdy umie - jêt no œci zdo by te w cza sie dzia ³a nia w naj lep - szy spo s b przy go tu j¹ dzie ci do funk cjo - no wa nia w na szej rze czy wi sto œci. Ro l¹ na uczy cie la jest or ga ni zo wa nie oto - cze nia edu ka cyj ne go tak, aby umo li wiو przed szko la kom sa mo dziel ne zdo by wa nie tych umie jêt no œci. Jak pra co waو me to d¹ pro jek t w ba daw czych? Co war to wie dzieو roz po czy na j¹c pra cê? Zpew no œci¹ na uczy ciel po wi nien znaو eta py, kt rych w cza sie pro jek tu nie mo na po mi n¹و. Nie ozna cza to jed nak, e ist nie je tyl ko je den spo s b, aby zre ali zo waو pro jekt z po wo dze niem. Etap I. Przy go to wa nie do re ali za cji pro jek tu Ten etap mo na po dzie liو na dwie czê œci. Jed na do ty czy dzia ³a przy go to waw czych sa - me go na uczy cie la, dru ga dzia ³a po dej mo - wa nych wsp l nie z dzieو mi. Je œli chce my m wiو o pro jek cie, w kt ry dzie ci bê d¹ chcia ³y siê za an ga o waو, mu si my wie dzieو czym siê in te re su j¹. Wie dzê na ten te mat mo e my uzy skaو dziê ki bacz nej ob ser - wa cji dzie ci. Czy ma szy ny bu dow la ne s¹ cie - ka wym te ma tem dla dzie ci 5-let nich? Wy da - wa ³o by siê, e tak, ale co robiو, je œli w na szej gru pie prze wa gê sta no wi¹ dziew czyn ki? Mo e wte dy le piej za j¹و siê te ma tem Sa lon fry zjer - ski? Sk¹d wzi¹و po mys³ na te mat pro jek tu? Do tej po ry sto so wa ³am dwa spo so by. 1 J. H. Helm, L. G. Katz, Mali Badacze metoda projekt w w edukacji przedszkolnej, CODN, Warszawa Wychowanie w Przedszkolu nr 2

2 Eks pe ry men ty z wo d¹ Two rzy my siat kê po jêو Spo s b pierw szy. Dzie ci sa me okre œla j¹, czym chcia ³y by siê za j¹و. Za pi sa ³am na ta bli cy wy mie nia ne przez dzie ci te ma ty. Na stêp nie wsp l nie zde cy do - wa li œmy, kt re z nich mo g¹ za in te re so waو wiêk szoœو gru py. Ozna czy li œmy je licz ba mi i prze pro wa dzi li œmy taj ne g³o so wa nie. Zde cy - do wa n¹ wiêk szo œci¹ g³o s w zo sta³ wy bra ny Te atr. By ³am prze ko na na, e to do bry wy - b r, po nie wa ju od po cz¹t ku ro ku dzie ci wy ka zy wa ³y du e za in te re so wa nie prze bie ra - niem siê, two rze niem sce nek, a tu przed wy - bo rem te ma tu za in te re so wa ³y siê spo so bem po wsta wa nia cie nia. Spo s b dru gi. Na uczy ciel prze pro wa dza za jê cia wstêp ne, dziê ki kt rym spraw dza, czy da ny te mat za in te re su je dzie ci. Pod czas po przed nie go pro jek tu przy pro - wa dzi ³am do przed szko la swo je go psa, kt ry by³ po ope ra cji ³a py. To wy star czy ³o, aby dzie - ci sfor mu ³o wa ³y se riê py ta, na kt re chcia ³y zna leںو od po wiedں. Je œli chce my, aby dzie ci za czê ³y za da waو py ta nia ba daw cze, mo e my je do te go spro - wo ko waو. Wpro wa dze nie ele men tu za sko - cze nia jest do brym spo so bem na wy wo ³a nie za in te re so wa nia dzie ci i spraw dze nia, czy te - mat, kt ry na uczy ciel uwa a za in te re su j¹ cy i war to œcio wy, ta ki sam oka e siê dla dzie ci, np.: przy go to wa nie de gu sta cji po traw, wi zy ta w przed szkol nej kuch ni ( Kuch nia ); wi zy ta wbi blio te ce lub ksiê gar ni ( Ksi¹ ka ); wy ko - rzy sta nie dzie ciê cych hi sto rii z wi zyt le kar - skich ( Le karz ); umo li wie nie eks pe ry men to - wa nia z wo d¹ i za baw ni¹ ( Wo da ); obej rze nie rze czy wi stej ak cji stra a k w, wi zy - ta w re mi zie stra ac kiej ( Stra po ar na ). Oczy wi œcie s¹ to po my s³y, kt re w jed nej gru pie wy wo ³a j¹ bu rzê m zg w, a w in nej spo - wo du j¹ tyl ko chwi lo we za cie ka wie nie, na kt - rym nie bê dzie my w sta nie oprzeو in nych dzia - ³a. Do ini cjo wa nia pro jek tu mo g¹ po bu dziو ta k e ko lek cje przed mio t w tworzone przez przedszkolak w. Im wiê cej przed mio t w dzie - ci przy nio s¹, tym bar dziej mo na roz bu do waو ob raz ba da ne go po jê cia. Gdy pro blem jest ju wy bra ny, a na uczy ciel uzna³, e oto cze nie (œro do wi sko, ro dzi ce itp.) umo li wi przed szko la kom zdo by cie wie dzy na ten te mat, mo e my z dzieو mi za sta no wiو siê nad li st¹ py ta, na kt re chce my zna leںو od po - wie dzi. Two rzy my tak zwa n¹ siat kê po jêو. Aby siat ka by ³a bar dziej czy tel na, mo na przy ka dym z py ta na ry so waو pro sty ry su - nek. Oczy wi œcie mu sz¹ go zro biو dzie ci. War - to te za zna czyو, kto za da wa³ po szcze g l ne py ta nia (np. za pi su j¹c przy py ta niu imiê lub ini cja ³y dziec ka). Gdy dzie ci sfor mu ³u j¹ ju py ta nia (czê sto no we ro dz¹ siê w trak cie trwa nia pro jek tu), na kt re chcia ³y by zna leںو od po wiedں, war to za sta no wiو siê, co ju na da ny te mat wie my, luty

3 Ta be la pro jek tu Py ta nia ba daw cze Hi po te zy Za pro jek to wa ne dzia ³a nia Od po wiedzi Tu wpi su je my wszyst kie py ta nia, kt re siê po ja - wi ³y (mo e my ta k e do - pi sy waو ko lej ne, po ja wia - j¹ ce siê w trak cie trwania pro jek tu). Tu wpi su je my wszyst kie hi po te zy, czy li ca ³¹ wie - dzê, ja k¹ dys po nu je gru - pa na da ny te mat. Tu umiesz cza my in for ma - cjê o mo li wych do œwiad - cze niach, eks pe ry men - tach, kt re po mo g¹ nam zna leںو od po wie dzi. W dal szej czê œci okre œla - my, ja kie go ro dza ju eks - per ci mo g¹ po sze rzyو na sz¹ wie dzê na da ny te mat. Tu za miesz cza - my na sze osta - tecz ne od po wiedzi na za da ne py ta - nia. czy li po sta wiو hi po te zy. Nie b j my siê te go s³o wa. Dzie ci szyb ko zro zu mie j¹, e cho dzi o to, co my œli my na da ny te mat i za czn¹ spraw nie po s³u gi waو siê tym ter mi nem. Jest to je den z cie kaw szych mo men t w, cho cia by ze wzglê du na po my s³y dzie ci. Na py ta nie Czy wie cie, co jest w oczach? dzie - ci od po wie dzia ³y: W oczach s¹ ogni ki, rzê sy, ga³ ki oczne, ³zy i mi ³oœو! Hi po te zy za pi su je my na siat ce obok py ta. Je œli nie ma tam wy star cza j¹ cej ilo œci miej sca, do klej my do dat ko we kart ki, kt re w prak ty ce po ka ¹, jak sze ro ka jest na sza wyj œcio wa wie - dza na da ny te mat. G³ w ne za da nie na uczy cie la nie po le ga na za in te re so wa niu dzie ci ja kimœ za gad nie - niem, ale utrzy ma niu te go za in te re so wa nia na ta kim po zio mie, kt ry umo li wi po d¹ a - nie w kie run ku od kry cia przez dziec ko praw dy. War to zaj mo waو siê tyl ko ty mi py - ta nia mi, na kt re chcie li by œmy rze czy wi œcie po znaو od po wiedں. Do pie ro, gdy wsp l nie usta li my cze go tak na praw dê chce my siê do wie dzieو, mo na przejœو do dal sze go dzia ³a nia. My za zwy czaj two rzy my spe cjal n¹ ta be lê, na kt r¹ prze no si - my in te re su j¹ ce nas py ta nia i hi po te zy. Za miast ta be li mo e my do cze piaو ko lej ne in for ma cje (py ta nia, hi po te zy, dzia ³a nia, od - po wie dzi) na od dziel nych kart kach, two rz¹c ci¹g przy czy no wo -skut ko wy. Mo na ta k e ka de py ta nie wraz z hi po te - za mi, za pla no wa ny mi dzia ³a nia mi i ko co w¹ od po wie dzi¹, na no siو na od dziel ne du e kar - ty i wie szaو obok siat ki po jêو. W ko cu mo e my za cz¹و dzia ³aو! Etap II. Re ali za cja pro jek tu Prze cho dz¹c do dru gie go (naj wa niej sze - go) eta pu pra cy z pro jek tem na le y pa miê taو, In ny spo s b przed sta wie nia dzia ³a w cza sie pro jek tu Py ta nia ba daw cze Hi po te zy Za pro jek to wa ne dzia ³a nia Od po wiedzi 32 Wychowanie w Przedszkolu nr 2

4 Wy ciecz ka do skle pu zoo lo gicz ne go Szkicowanie aby umo li wiو dzie ciom kon takt z ba da nym obiek tem. Je œli chcie li œmy po znaو ta jem ni ce te atru, uda li œmy siê za je go ku li sy, a chc¹c po - znaو pra cê we te ry na rza, od wie dzi li œmy ga bi - net we te ry na ryj ny. Sta ram siê jak naj czê œciej wy cho dziو z dzieو mi na wy ciecz ki. Ka dy pro jekt ba daw czy, jak sa ma na zwa wska zu je, mu si coœ ba daو. Za tem istot nym mo men tem bê dzie za pro jek to wa nie i prze - pro wa dze nie przez dzie ci w³a snych ba da, do œwiad cze, eks pe ry men t w, wy wia d w czy an kiet. Je œli nie uda wa ³o siê nam sa mo dziel nie zna leںو od po wie dzi, za pra sza li œmy do przed - szko la eks per ta. Kim jest eks pert? Eks per - tem mo e byو kt ryœ z ro dzi c w (kom pe tent - ny w da nej dzie dzi nie); le karz, me cha nik czy in ny fa cho wiec; pa ni z bi blio te ki po ma ga j¹ ca od na leںو ksi¹ ki, za wie ra j¹ ce od po wiedں na po sta wio ne przez nas py ta nia; przed szko - lak, kt ry po sia da w da nej dzie dzi nie wiê cej wie dzy, ni po zo sta ³e dzie ci. Dzie ci po prze y ciach zwi¹ za nych z od kry - wa niem, ba da niem, po zna wa niem za wsze za - czy na j¹ ba wiو siê w te mat pro jek tu. Or ga - ni zu j¹ sklep zoo lo gicz ny, ba wi¹ siê w le ka rza, otwie ra j¹ ksiê gar niê lub bu du j¹ mo de le rze - czy wi stych przed mio t w. Ma j¹c ta k¹ wie dzê na le y j¹ prze cie ja koœ spo yt ko waو. Gdy wsp l nie uzna my, e po zna li œmy od - po wie dzi na in te re su j¹ ce nas py ta nia, po dej - mu je my de cy zjê o za ko cze niu pro jek tu. Etap III. Za ko cze nie pro jek tu Jest to wa ny mo ment, kie dy dzie ci mo g¹ po chwa liو siê swo imi osi¹ gniê cia mi, swo j¹ wie dz¹ i zdo by ty mi umie jêt no œcia mi. Nie trze ba od ra zu or ga ni zo waو wiel kiej im pre zy. Wy star czy przy go to waو wy sta wê, po kt rej ka de dziec ko bê dzie mo g³o opro wa dziو swo - ich ro dzi c w czy dziad k w. Budujemy sklep zoologiczny Czy me to da pro jek t w po win na mieو tyl ko trzy eta py? Me to da za k³a da trzy eta py. Aby unik n¹و roz cza ro wa zwi¹ za nych z trud no œcia mi po ja - wia j¹ cy mi siê w cza sie ich re ali za cji, pro po nu - jê wpro wa dze nie ETA PU 0, czy li przy go to - luty

5 Two rzy my ku kie³ ki we d³ug w³a sne go po my s³u Za ba wy w k¹ciku teatralnym wa nia przed szko la k w do pra cy me to d¹ pro - jek t w ba daw czych. W ja ki spo s b mo na to zro biو? Ja kie umie jêt no œci s¹ nie zbêd ne w cza - sie ba da? Za da wa nie py ta pod czas two rze nia siat ki pojêو, roz m w z eks per ta mi, prze pro wa dza - nia an kiet czy wy wia d w, a ta k e w wie lu in - nych sy tu acjach. Z pew no œci¹ na le y dzie - ciom uœwia do miو, e za da j¹ py ta nia przez ca ³y czas. L. Katz pro po nu je od gry wa nie przed wi zy t¹ u eks per ta sce nek, przed sta wia - j¹ cych sy tu acjê za da wa nia py ta i udzie la nia przez eks per ta od po wie dzi. Umie jêt noœو uwa ne go ob ser wo wa nia oto cze nia. Au tor ki ksi¹ ki Ma li ba da cze suge ru j¹ or ga ni zo wa nie kr t kich wy cie czek w oko li ce przed szko la czy in nych do stêp nych miejsc (np. kuch nia, se kre ta riat przed szko la), w cza sie kt rych dzie ci opo wia da j¹ o tym, co wi dz¹. Po po wro cie war to pod su mo - waو spo strze e nia. Mo na ta k e uczyو siê od czy ty waو r ne zna ki i sym bo le. To bar dzo po ma ga w ro zu mie niu rze czy wi sto œci. W wiêk szo œci od wie dza nych pod czas wy cie - czek miejsc wi sz¹ strza³ ki, zna ki, ta blicz ki in - for ma cyj ne. Prze li cza nie i za pi sy wa nie wy ni k w (r - ny mi spo so ba mi). War to na co dzie prze li - czaو wszyst ko, co da siê po li czyو, np. bu ty, czap ki, licz bê dzie ci, przed mio t w w sa li itp. War to ta k e uczyو spo so bu za pi sy wa nia wy ni - k w, czy li po s³u gi wa nia siê sym bo lem. Spo rz¹ dza nie szki c w i ry sun k w z na tu - ry. Na le y czê sto pro po no waو dzie ciom, by do ku men to wa ³y wy gl¹d sa li za baw i ry so wa ³y przed mio ty, ro œli ny znaj du j¹ ce siê w niej. Ta - kie szki co wa nie mo na pro wa dziو ja ko ele - ment roz k³a du dnia, umiesz cza j¹c co dzien nie in ny przed miot w k¹ ci ku pla stycz nym. Na sza gru pa ro bi to za wsze po obie dzie, ja ko ele - ment wy ci sze nia. Po s³u gi wa nie siê no wo cze snym sprzê - tem. Je œli ma my do stêp do dyk ta fo nu, kom - pu te ra czy apa ra tu fo to gra ficz ne go war to na uczyو dzie ci pod sta wo wych za sad po s³u gi - wa nia siê ni mi. Efekt ta kiej umie jêt no œci jest dla dzie ci sam w so bie na gro d¹. Two rze nie prze strzen nych kon struk cji. Dzia ³a nie to wi¹ e siê z do stêp no œci¹ ma te ria - ³ w, z kt rych mo na wy ko ny waو kon struk - cjê. Do brze wy po sa o ny k¹ cik pla stycz no - -kon struk cyj ny po wi nien za wie raو: pa pier, kar to ny, tek tu rê, spi na cze, zszy wa cze, klej, ta - œmy kle j¹ ce, no ycz ki, rol ki po pa pie rze to a le - to wym i rêcz ni kach pa pie ro wych, szpul ki, far - by, pêdz le, po jem ni ki na far by, tka ni ny, sznur ki, w³ cz ki, ni ci, dru ci ki i in ne og l no do - stêp ne cie ka we przed mio ty. 34 Wychowanie w Przedszkolu nr 2

6 Prze pro wa dza nie do œwiad cze. Do brze jest za pew niو dzie ciom do stêp do sprzê tu i ma te ria ³ w, kt re mo g¹ siê przy daو w cza sie ba da i pro wa dze nia do œwiad cze. Mo na za tem, z po mo c¹ ro dzi c w, zor ga ni zo waو k¹ cik ba da cza i wy po sa yو go w r ne przedmioty: lu py, kom pas, mi kro skop, wa gê, strzy kaw ki, pi pe ty, miar ki, ma gne sy, przed - mio ty z r nych two rzyw, po jem ni ki i wszyst - ko, co po bu dzi dzie ci do dzia ³a nia. Za le ty pra cy me to d¹ pro jek t w Mo na stwier dziو, e me to da pro jek t w po sia da wie le za let, kt re (...) ujaw nia j¹ siê tyl ko w w czas, gdy ma li uczest ni cy s¹ za cie - ka wie ni i za ab sor bo wa ni te ma tem i gdy opr cz te go ma j¹ mo li woœو ini cjo wa nia dzia - ³a oraz ba da nia i roz wi ja nia te go, co ich in te - re su je. W cza sie re ali za cji i prze bie gu te ma tu me to d¹ pro jek tu, dziec ko na by wa umie jêt no - œci ko mu ni ka cyj nych, wy ra a swo je opi nie, s³u cha opi nii in nych, po zna je re gu ³y in te rak - cyj ne, ma oka zjê do roz wi¹ zy wa nia pro ble - m w. R no rod ne za jê cia po dej mo wa ne przez dziec ko spra wia j¹, e przez ca ³y czas jest za an ga o wa ne i za jê te przez za ba wê i na - ukê. 2 War to r w nie pod kre œliو za an ga o - wa nie ro dzi c w, a co za tym idzie po pra wê wsp ³ pra cy z ni mi. * Sto su j¹c tê me to dê mu sia ³am zmie niو swo - je po dej œcie do edu ka cji przed szko la k w. Uwa am to za cen ne do œwiad cze nie. Naj wa niej sze sta ³o siê dla mnie zro zu mie nie, jak wa ne jest to, e ma li ba da cze sa mo dziel nie zdo by wa j¹ do œwiad cze nia, roz wi¹ zu j¹ pro ble - my, po zna j¹ œwiat. Po zwa la j¹c im na ta kie za - spo ko je nie po trzeb spra wiam, e ca ³a zdo - by ta przez nie wie dza zo sta nie d³u go za cho - wa na. Mag da le na Mil czew ska Przed szko le nr 125 Pod Z³o tym Pro my kiem w War sza wie 2 Op. Cit. Mali badacze..., s. 19. Serdecznie zapraszaj¹ na IV Og lnopolsk¹ Konferencjê Dyrektor w i Nauczycieli Przedszkoli PRZEDSZKOLE. W POSZUKIWANIU NOWYCH ROZWI ZAر kt ra odbêdzie siê w Warszawie, w dniach mar ca 2012 ro ku. Celem konferencji jest zapoznanie z aktualnymi kierunkami rozwoju przedszkola oraz sposobami realizacji ciekawych rozwi¹za w pracy nauczyciela i dyrektora. Pod czas spo tka nia skon cen tru je my siê za r w no na aspektach metodycznych, jak i tych zwi¹zanych z zarz¹dzaniem i organizacj¹ pracy przedszkola. Poœwiêcimy r wnie uwagê zagadnieniu wsp ³pracy przedszkola z rodzicami i œrodowiskiem lokalnym. W drugim dniu konferencji zapraszamy na warsztaty, kt rych zadaniem bêdzie wzbogacenie metod pracy; wsparcie w realizacji zada zwi¹zanych z badaniem efektywnoœci udzielenia w przedszkolu pomocy psychologiczno-pedagogicznej; wsparcie w radzeniu sobie z sytuacjami trudnymi i kryzysowymi. Po pierwszym dniu konferencji zapraszamy do udzia³u w Gali Fina³owej, zwi¹zanej z rozstrzygniêciem konkursu i wrêczeniem nagr d laureatom konkursu Dyrektor Przedszkola 2012 Dodatkowo przewidujemy losowanie atrakcyjnych nagr d wœr d uczestnik w konferencji. Szczeg ³owe informacje o konferencji znajduj¹ siê na stronach internetowej Patronat medialny Wychowanie w Przedszkolu luty