MUZYKOTERAPIA WSKAZANIA :

Transkrypt

1 MUZYKOTERAPIA Muzyka jest uniwersalnym śrdkiem przekazu, metdą przumiewania się. Jest mwą bez słów, mwą uczuć, specyficznym językiem, psługującym się niezlicznym bgactwem śrdków ekspresji, wyrażanych pprzez dźwięki. Muzyka dciera d wnętrza człwieka, rzbudzając jeg uczucia i emcje. Jej treść, rzpiętść przekazywanych dznań, wrażeń i uczuć są bgate i zróżnicwane jak amplituda ludzkich afektów. Już z teg pwdu muzyka jak terapia mże być niezwykle isttna w życiu dzieci. Spsób dczuwania, przeżywania jest niezwykle isttnym aspektem w życiu i rzwju człwieka. Uczucia, dznania dziecka dgrywają bardz ważną rlę w jeg życiu emcjnalnym i są szczególnie znaczące dla jeg rzwju. Kiedy dzieck jest szczęśliwe, przeżywa radść, dknuje się t instynktwnie, druchw. Muzyka uspkaja, uczy wrażliwści, rzwija zaintereswania i pzwala dkryć nwe umiejętnści. Muzykterapia w przedszklu wskazana jest w pracy z dziećmi nadpbudliwymi, zalękninymi, mającymi trudnści z nauką pisania i czytania, a także z niską krdynacją ruchwą. Muzyka zmniejsza stres, łagdzi strach, ddaje energii i pprawia pamięć. Muzykterapia jest swistą metdą terapeutyczną. Jest t metda pstępwania wielstrnnie wykrzystująca wielraki wpływ muzyki na psychsmatyczny ustrój człwieka. Pprzez różne elementy i rdzaje, zróżnicwane frmy dbierania i uprawiania, muzyka wywiera leczniczy wpływ zarówn na dzieci, jak i sby drsłe. Bgactw frm ddziaływań muzyki na rganizm człwieka stwarza szerkie mżliwści stswania jej w praktyce pedaggicznej. WSKAZANIA : Dzieci z trudnściami w nauce czytania i pisania (dyslektycy), dzieci nadpbudliwe, lękwe, z niską krdynacją ruchwą, niepełnsprawni ruchw MUZYKOTERAPIĘ WYKORZYSTUJE SIĘ W CELU: Ujawnienia i rzładwania zablkwanych emcji i napięć, siągnięcia integracji w grupie, pprawy kmunikacji, nauki dpczynku i relaksacji, usprawnienia funkcji percepcyjn mtrycznych, uwrażliwienia na muzykę i przyrdę, wzmcnienia i ułatwienia rehabilitacji, prcesu leczenia, pprawienia kndycji psychfizycznej, wzrstu pzytywneg nastawienia d życia i sił witalnych. W pracy z dziećmi bardz częst wykrzystuje się muzykterapię w celu rzładwania zablkwanych emcji i napięć c jest częstym prblemem w przedszklu. Dzięki tej metdzie zauważa się pprawę kmunikacji w grupie jak również pzytywne relacje między dziećmi. Muzykterapię stsuje się również aby nauczyć dzieci dpczynku

2 i relaksu. Wykrzystując muzykterapię usprawnia się funkcje percepcyjn mtryczne raz uwrażliwia się je na muzykę i przyrdę. W pracy z dziećmi mżna stswać różne rdzaje muzyki które wykrzystuje się w muzykterapii. Mżna wykrzystywać d zabaw szarfy, wstążki, gtwe emblematy. RODZAJE MUZYKI STOSOWANE W MUZYKOTERAPII: 1. Muzyka klasyczna i ppularna np.: P. Czajkwski: "Walc kwiatów" z baletu "Dziadek d rzechów" "Andante cantabile z "Serenady na skrzypce" T. Albinni: Adagi G - mll A. Dvrak: "Taniec słwiański" C-mll A. Chaczuturian: "Taniec z szablami z baletu Gajane" F. Chpin: "Etiuda E-dur p.10 nr 3; Walc cis-mll p.64 nr 2; Etiuda" Rewlucja" c-mll p.10 nr 12" H. Berliz; "Marsz Rakczeg" J. S. Bach: "Kncert frtepianwy A-dur,cz.II; II suita b-mll na flet i rkiestrę; III Kncert Brandenburski D - dur, Ave Maria; Aria z III suity rkiestrwej D-dur" A. Vivaldi: "cztery pry rku" J. Bramhs: "Kłysanka" W. A. Mzart: "Marsz turecki(rnd alla turca) a-ml" "Uwertura d "Wesela Figara"" Symfnia nr 40 KV 550 g-mll cz.1" "Eine kleine nachtmusic" Szczególnie plecana jest muzyka Mzarta. Terapeuci twierdzą, że jest jasna, ma dsknałą frmę i wyską częsttliwść dźwięku. Jej fragmenty są wykrzystywane d różneg rdzaju terapii. 2. Muzyka filmwa np.: J. Barry: "Tańczący z wilkami" P. Bachelet: "Emmanuelle" W. Kilar: "Pianista"; "Pan Tadeusz" ; "Ziemia biecana"; "Trędwata" F. Lai, C. Signan: "Lve stry" J. Williams: "Gwiezdne wjny" "Imperium kntratakuje", "Park Jurajski" "Lista Schindlera" "E.T." D. Davis: "Matrix" 3. Muzyka stwrzna przez naturę - (muzykterapia naturalna, w której pdstawwym materiałem muzycznym są dźwięki przyrdy). Muzyka, ta jest naukw pracwana i skmpnwana. Utwry zawierają naturalne dźwięki przyrdy wkmpnwane w subtelne meldie w fizjlgicznym, zgdnym z zegarem bilgicznym rytmie 60 uderzeń na minutę. Dźwięki przyrdy (Szum lasu

3 i fal mrskich, szmer strumieni i śpiew ptaków, wiatr, śpiew delfinów, trzask gnia z kminka i wiele innych) nagrane t ciszej t głśniej - splecine są z nastrjwymi meldiami: ESTETOTERAPIA-(terapia pprzez dznania): "Strumień górski", "Zachód słńca", "Lat", "Kjący śpiew ptaków" TALASOTERAPIA-(terapia pprzez bcwanie z mrzem): "Nurkwanie z delfinami", "Zima" HORTIKULOTERAPIA-(terapia pprzez przebywanie w grdzie): "Wisna", "Lat" SILVOTERAPIA-(terapia pprzez bcwanie z lasem): "Jesień", "Cztery pry rku", "Kjący śpiew ptaków". Za prekursra plskiej muzykterapii uważa się lekarza anestezjlgii, prfesra Uniwersytetu Łódzkieg, dr Macieja Kieryła, który jest twórcą Mbilnej Rekreacji Muzycznej (MRM). MRM t uprządkwany układ ćwiczeń rytmicznych, ruchwych, perkusyjnych, ddechwych, wybrażeniwych i relaksacyjnych stymulwanych muzyką. Układ taki mże być stswany indywidualnie lub grupw zarówn w celu terapeutycznym jak i prfilaktycznym. Składa się n z pięciu etapów (OZURA) ODREAGOWANIE - klaskanie, tupanie, pdskki, gesty, krzyk. Cel : - zmniejszenie napięcia psychiczneg; Wyknywanie kilku prstych, spntanicznych, dynamicznych ruchów raz swbdna emisja głswa zmniejszają napięcie mięśniwe, c prwadzi d bniżenia napięcia emcjnalneg. Ćwiczenia te bniżają lęk i agresję. Mgą być prwadzne bez pdkładu muzyczneg lub na tle szybkiej muzyki. ZRYTMIZOWANIE - klaskanie, wyknywanie rytmicznych ruchów ciałem, maszerwanie. Cel : - pgłębienie "dreagwania", przy równczesnym "uprządkwaniu" i zintegrwaniu grupy przez wytwrzenie pczucia wspólnty. Stsuje się tu prste ćwiczenia, mniej dynamiczne i wlniejsze niż w I etapie, grupa wyknuje je wspólnie. UWRAŻLIWIENIE - samdzielna gra na prstych instrumentach lub wyrażanie ruchem, gestem różnych stanów emcjnalnych ilustrwanych przez muzykę. Cel : - pgłębienie percepcji muzyki, uświadmienie dziecim ich własnych stanów emcjnalnych, uwrażliwienie na dynamikę, temp, rytm itp. RELAKSACJA - ćwiczenia ddechwe w pzycji leżącej lub siedzącej. Cel : - pgłębienie dprężenia fizyczneg i psychiczneg. Mżna stswać sugestię słwną spkju, bezpieczeństwa i ciepła. Częst dnsi się t d przebywania wśród przyrdy. AKTYWIZACJA - łagdna i dynamiczna. łagdna - spkjne ćwiczenia w pzycji leżącej, przechdzenie d pzycji stjącej przez siad; dynamiczna - ćwiczenia w tempie (mini aerbik).

4 Zwracamy uwagę na stpniwe pdnszenie się z pzycji leżącej. Pamiętamy ćwiczeniach ddechwych. Zakńczenie - krótka rzmwa na temat dbytych zajęć. Efekty MRM ujawniają się: Natychmiastw: następuje zmiana nastrju, krekta pstawy, pgłębienie ddechu, wzrst lub spadek napięcia mięśniweg. P trzykrtnym treningu: następuje utrwalenie sprawnści psychfizycznej, ułatwienie wyknywanych ćwiczeń rehabilitacyjnych, szersze spjrzenie na wykrzystanie muzyki, redukcja negatywnych bjawów psychfizycznych (ustąpienie zmęczenia, pprawa kndycji, nastrju, aktywnści życiwej, pdwyższenie pczucia wartści), uzyskanie satysfakcji z aktywneg wykrzystania muzyki. Zajęcia mgą mieć charakter mbilny i w zależnści d ptrzeb dziecka zmieniamy klejnść ćwiczeń, rezygnujemy z niektórych lub pwtarzamy. Pwinny być prwadzne raz w tygdniu przez kł 45 minut. Aby pzyskać zaintereswanie uczestników bez względu na ich stan wrażliwści, należy wykrzystywać krk marszwy, rytmy bilgiczne (np. bicie serca) raz nieknwencjnalne źródła dźwięku (np. dgłsy przyrdy). Terapię tą metdą prwadzi się kł trzech miesięcy p trzy 45 minutwe jednstki w tygdniu. W zajęciach nie muszą występwać wszystkie elementy w/w tku, ale należy pamiętać tym, że zawsze rzpczynamy ekspresją ruchwą a kńczymy relaksacją. Etapy II i IV mgą być stswanie zamiennie. Przykłady zajęć prpnwane przez M. Kieryła: ODREAGOWANIE (muzyka szybka, dynamiczna) przedstawienie się z wyklaskiwaniem swjeg imienia i wybór pzycji leżącej, stjącej lub siedzącej, naśladwanie chdzenia pprzez przebieranie ngami w miejscu w rytm wygrywany przez prwadząceg na instrumencie, wdechy (usta zamknięte) i wydechy (przez usta i ns) z akmpaniamentem prwadząceg (np. na rgankach) lub na tle szybkiej muzyki (mżna bez muzyki), nazywanie przez dzieci instrumentu trzymaneg przez prwadząceg sylabizwanie i wyklaskiwanie nazwy instrumentu, naśladwanie biegu, słuchanie i naśladwanie przez dzieci dgłsów natury (ptaki, deszcz, wiatr), wdechy i wydechy przy naśladwaniu pływania. ZRYTMIZOWANIE (muzyka w tempie marszwym) wlne ruszanie barkami i głwami (mże być przy akmp. instrumentu), prwadzący dtyka części twarzy a dzieci je nazywają, dzieci łapią się za uszy i pruszają nimi mówiąc "ding-dng", lekk uderzają palcami palce (prwadzący kreśla t słwem "cich"), następnie klaszczą (prwadzący kreśla t słwem "głśn") a na kniec głśn klaszczą i tupią, najpierw głśn wykrzykują swje imię a ptem łapią się za ręce i cich wymawiają imina, dzieci "idą na stadin" w rytm wygrywaneg rytmu, następnie kładą ręce na udach i uderzając sylabizują "g-la" (prwadzący przygrywa) a ptem swje imię, wydawanie głśnych krzyków "hej" z jednczesnym wyrzucaniem rąk d góry,

5 naśladwanie pciągu dźwiękiem ddając za chwilę uderzanie się p udach (prwadzący przygrywa), następnie dzieci wymawiają "łee" (wyrzucanie pary przez pciąg), klaskanie w rytm żywej, wesłej muzyki, wdechy z unszeniem rąk w górę i wydechy z puszczaniem rąk. UWRAŻLIWIENIE przy wesłej meldii dzieci delikatnie klaszczą i tupią ngami, pwtarzanie słów "jedzie pciąg z daleka", śpiewanie i klaskanie, pkazanie przez prwadząceg ruchem pisenki "wlazł ktek" i dgadnięcie przez dzieci, pwtarzanie słów za prwadzącym i naśladwanie ruchem bez meldii, następnie z meldią, maszerwanie w kółeczk w rytm instrumentu, naśladwanie drzew, szumu wiatru, burzy, ptaków (kukanie, stuk dzięciła itp.) za prwadzącym a następnie jedncześnie każdy naśladuje wybrany dgłs natury, spacer "p lesie" z jednczesnym klaskaniem w rytm instrumentu, prwadzący pkazuje brazek lasu, mówi czystym lesie a dzieci spkjnie ddychają. RELAKS (muzyka spkjna, łagdna) prwadzący ścisznym głsem pwiada drdze d lasu z pdkładem spkjnej, łagdnej muzyki i "pdpiera się" brazkami (występują nazwy klrów, kwiatów i dzieci pwtarzają te nazwy) a dzieci naśladują niektóre ruchy natury, dzieci kładą się, ddychają (np. wdychają zapach kwiatów leżąc na kcu), zamykają czy i ruszają ręką d muzyki kreślając ją jak "wlną, spkjną". AKTYWIZACJA (muzyka w wlnym tempie marszwym) prwadzący mówi chłdnym wietrze, słńcu i dzieci przeciągają się, ruszają raminami, siadają wygdnie i bez muzyki klaszczą wg swjeg uznania a ptem pruszają rękma raz delikatnie, raz szybk, p klei każde dzieck (lub tylk chętni) śpiewa jakąś pisenkę lub mówi wierszyk (dzieci, które nie pamiętają żadneg utwru pwtarzają za prwadzącym), tupanie i klaskanie w rytm instrumentu, wdechy i wydechy, prwadzący gra lub puszcza znaną meldię i dzieci śpiewają z muzyką swbdna rzmwa i pżegnanie krzykiem "hura", następnie każde dzieck indywidualnie żegna się z prwadzącym przy dźwiękach meldii. Za pśrednictwem muzyki mżna bezpśredni dtrzeć d dziecka, wnikając w świat jeg uczuć. W przypadku gdy dzieck siedzi na krześle i słucha muzyki, jeg dznaniem afektywnym mże być żywienie lub rzmarzenie, w zależnści d charakteru muzyki i temperamentu dziecka. Gdy stanie przy instrumencie perkusyjnym, chwyci pałki i zstanie zachęcny d gry w tej samej chwili stanie się czynne, bezpśredni i sbiście zaangażwane w aktywnść rytmiczną i twórcze działanie.

6 Muzyka t czas, czas zaś t ruch, dlateg emcje i nastrje dziecka są również w ciągłym ruchu. Imprwizacja mże mieć charakter pnury lub radsny, wybuchwy lub liryczny, mże być utrzymywana w pdnisłym, urczystym nastrju lub też budwać duże napięcie dramatyczne. Określenia dnszące się d charakteru muzyki dsknale nadają się również d pisywania ekspresji emcjnalnej. Birąc aktywny udział w twrzeniu muzyki, dzieck pznaje jej bgactw wyrazwe, pdążając za niesinymi przez nią emcjami. Muzyka dwłuje się d jeg wybraźni, dstarcza wciąż nwych wrażeń i emcji. Za jej pśrednictwem życie wewnętrzne dziecka staje się bgatsze, rzwijają się jeg zdlnści percepcyjne i wyrazwe. Dzieck rzpznaje elementy struktury muzycznej, jej frmę, ekspresję i równcześnie, pprzez swją,,muzykę, przekazuje dbircy swje uczucia, nastrje i impulsy absrbując t całą jeg sbwść i prwadzi d stanu wewnętrznej harmnii. Karlina Brawska Literatura : - Kierył M, Mbilna Rekreacja Muzyczna, ISDN, Warszawa Lewandwska K, Muzykterapia dziecięca, WSiP Gdańsk Aleksandrwicz J, Cwynar S, Szyszk Bgusz A, Relaks, PZWL Warszawa Zalewski M, Muzyczna zabawa, FOSZE, Rzeszów 2008