WDN TERAPIA DŹWIĘKIEM W PRACY Z OSOBAMI NIEPELNOSPRAWNYMI

Transkrypt

1 WDN TERAPIA DŹWIĘKIEM W PRACY Z OSOBAMI NIEPELNOSPRAWNYMI Bibligrafia: 1. Olivea Dewhurst Maddck, Terapia dźwiękiem jak siągnąć zdrwie pprze muzykę i śpiew. 2. Barbara Rmanwska, Muzykterpia dgłębna kmórkwa czyli łatwe techniki leczenia Ciała Umysłu i Ducha za pmcą dźwięku. 3. Barbara Rmanwska, Kamertny i muzykterapia w leczeniu dźwiękiem. 4. Paul Nrdff, Clive Rbbins, Terapia muzyką w pracy z dziećmi niepełnsprawnymi histria, metda i praktyka. 5. Małgrzata Krnenberg, Muzykterapia wykrzystanie technik aktywnych i receptywnych w prfilaktyce stresu. 6. Lucyna Misga, Pmóż mi być kmunikacja i stymulacja zmysłwa sób ze znaczną i głębką niepełnsprawnścią umysłwą. 7. Aldna Gąsienica Szstak, Muzykterapia w rehabilitacji i prfilaktyce 8. Daniel Kadłubiec, Adam Adamski, Muzyka, światł, ruch w rzwju sbwści człwieka.

2 Mżliwe że istnieją emanacje jeszcze dtąd przez nas nie pznane. Czy pamiętacie jak kiedyś wyśmiewan się z prądu elektryczneg i niewidzialnych fal? Nasza wiedza człwieku wciąż jeszcze jest w pwijakach. (A. Einstein) CZYM JEST DŹWIĘK Aspekt psychfizjlgiczny wrażenie zmysłwe dbierane przez narząd słuchu. Audilgia dział nauk medycznych w ramach trynlarynglgii, nauka dbieraniu dźwięków ze śrdwiska przez człwieka, tzw. słuchu, jeg zaburzeniach i leczeniu. Badanie dźwięku fal Aspekt fizyczny - dźwiękwych t także fizyka (Herz, Farady - fale Faraday a - fntannwe zjawisk misy dźwiękwej) i wreszcie fizyka kwantwa która becnie craz częściej skłania się ku pglądwi, że wszystk w naszym świecie pdlega drganim a c za tym idzie, stale się zmienia). Aspekt fizyczny kreśla dźwięk, jak zaburzenie falwe sprężysteg śrdka, któreg isttę stanwi ruch drgający przekazywany klejn c raz t dalszym cząstkm teg śrdwiska. Drgania te zachdzą wzdłuż si, której kierunek jest zgdny z kierunkiem prpagacji dźwięku. Taką falę nazywamy FALĄ PODŁUŻNĄ Ze względu kształt czła fali rzróżniamy fale płaskie i kuliste. Jeżeli drgania rzchdzą się w jednym kierunku, t pwierzchnie fali są płaszczyznami i mówimy fali płaskiej. Jeżeli zaś fala wywłana przez punktwe źródł drgań rzchdzi się w śrdku jednrdnym, t prędkść jej jest jednakwa we wszystkich kierunkach i pwierzchnia fali ma pstać kuli. Mówimy wtedy fali kulistej.

3 ZJAWISKO DŹWIĘKOWE INFRADŹWIĘK f < 50 Hz DŹWIĘK SŁYSZALNY ULTRADŹWIĘK f > 20 khz IMPULS DŹWIĘK STACJONARNY TON DŹWIĘK PROSTY DŹWIĘK ZŁOŻONY WIELOTON SZUM DŹWIEK WIELORODNY (składwe harm i szum) WIELOTON HARMONICZNY (dp. Za kr. Wys. Dźw) WIELOTON NIEHARMONICZNY (nie mżna kr wyskści) BIAŁY OGRANICZONY (BARWNY) 1. Dźwięk jest ruchem. Pwstaje jak drgający ruch cząstek i ciał. Drgania pwstające w przyrdzie t kreślna energia z której czerpiemy na c dzień. 2. Dźwięk t energia ruch cząstek wywłany przez fale dźwiękwy twrzy energię kinetyczną. Energia wprawia ciała w ruch. Dźwięki mgą wywływać energię chatyczną lub uprządkwaną, słabą lub silną. Mają na t wpływ własnści dźwięku takie jak: Duża długść fali = niska częsttliwść Mała długść fali = wyska częsttliwść Niska częsttliwść= niskie dźwięki Wyska częsttliwść= wyskie dźwięki ( mają więcej scylacji, cykli na sekundę, fale są jakby bardziej zgęszczne, silne np.piski) DLATEGO: Ultradźwięki rzłupują kamienie nerkwe a cały stadin ludzi w trakcie meczu mże w przełżeniu na energię cieplną zaparzyć wdę na kawę. WŁASNOŚCI DŹWIĘKU MOGĄ LECZYĆ ALE MOGĄ TEŻ SZKODZIĆ Np. Natężenie czyli głśnść dźwięku pwyżej 150 db mże p prstu zabić.

4 Ćwiczenie : Uderzaj palcem przez jedna minutę w przedmit uzyskasz częsttliwść 1 Hz która jest przez ludzkie uch dbierana jak stukt. Ludzkie uch dbiera częsttliwści w przedziale d 20 Hz Hz ( jedynie dzieci słyszą jeszcze pisk nietperzy mając zdlnść słyszenia d Hz, później ta granica znacznie bniża się wraz z wiekiem). Wielryby ptrafią wydawać z siebie dźwięki różnej wyskści, między innymi niesłyszalne dla ludzkieg ucha infradźwięki. W ciągu sekundy dźwięki te są w stanie przemierzyć półtra kilmetra i mgą rzchdzić się na wielkie dległści nawet pnad kilmetrów. 3. Dźwięk twrzy brazy. Ludzkie uch dbiera tylk niewielki fragment tych fal dźwiękwych dlateg nie wszystkie dźwięki są dla nas słyszalne, c nie znaczy, że nie istnieją. ( infradźwięki, ultradźwięki)ultrasngrafia czyli metda diagnstyki brazwej, pzwala nam bardz dkładnie dtwrzyć stan naszych narządów. Dźwięk relaksuje d mmentu życia płdweg słysząc bicie serca matki dzieck zaczyna biernie słuchać i czuje się bezpiecznie. Gng słyszymy jak bicie serca matki jeszcze będąc w łnie matki. TERAPEUTYCZNA MOC DŹWIĘKÓW Muzykterapia- dziedzina psługująca się muzyką lub jej elementami w celu przywracania zdrwia lub pprawy funkcjnwania sób z różnrdnymi prblemami natury emcjnalnej, fizycznej lub umysłwej. Dźwięk jest terapią - Terapia dźwiękiem należy d rdziny naturterapii stąd częst traktwana jest p matczynemu jak terapia wspmagająca. Jednak statnie badania prwadzne przez bilgów i terapeutów dźwiękwych wykazały wpływ drgań dźwiękwych na kmórki. Terapia dźwiękami ( misami, kamertnami, bębenkami, dzwnkami, harfami i innym instrumentami) pzwala na zmianę częsttliwści muzycznej skali, sprawiając że krwinki zmieniły barwę i kształt np. nuta C sprawia, ze krwinki się wydłużają., E sprawia, że rbią się kliste. Twrzą się także limfcyty dpwiedzialne za układ dprnściwy rganizmu. Badania wskazują także na rzpad kmórek rakwych w częsttliwści Hz. Fale dźwiękwe są też wykrzystywane w bardz blesnym przebiegu chrby jaka jest rak kści ( szpiczak). W Plsce nadal zbyt mał jest badań nad wykrzystaniem dźwięków w terapii. Badaniami zajmuje się Barbara Rmanwska uskuteczniając metdę muzykterapii za pmcą kamertnów. Craz bardziej ppularne są masaże misami dźwiękwymi, gngami, dzwnkami. W pracy z dziećmi niepełnsprawnymi należy zawsze jednak brać pd uwagę indywidualne ptrzeby każdeg dziecka. Jednym masaż dźwięk mis będzie sprawiał radść inni będą reagwali negatywnie. Ważne jest tutaj wrażliwść sameg terapeuty. Dświadczenia pkazują jednak pzytywne efekty w prwadzaniu głębkiej relaksacji dzieci z różnymi zaburzeniami. Dbrze pprwadzna kąpiel dźwiękwa pwduje następujące efekty: Głębka relaksacja (siągnięcie stanu alfa, uczucia głębkieg dpczynku c daje nam tylk sen i hibernacja Uwlnienie się d bólu fizyczneg Uwlnienie d stresów Wyciszenie ( żyjemy w ciągłym hałasie tu skupiamy się na harmnicznych dźwiękach pierwtnych)

5 Stan głębkieg spkju ( wyrównanie ddechu) Uczucie wlnści Opanwanie Pczucie bezpieczeństwa Szczęście Żywtnść, wigr, zdrwie Lekkść Bliskść z naturą i światem. Mózg ludzki analizuje muzykę jedncześnie dwma półkulami: lewa półkula dczuwa rytm, a prawa meldię i barwę. Najsilniejszy wpływ na rganizm człwieka wywiera rytm. Rytmy utwrów muzycznych scylują w spektrum d 2,2 d 4 na sekundę, c jest bardz bliskie częstści ddechu i bicia serca. Organizm człwieka słuchająceg muzykę niejak dstswuje się d niej. W efekcie pprawia się nastrój, zdlnść d pracy, zmniejsza się wrażliwść na ból, nrmalizuje się sen i wraca właściwy rytm uderzeń serca raz częstść ddechu. Nic dziwneg zatem, że meldie dające radść spwalniają puls, zwiększają siłę skurczów mięśnia sercweg, sprzyjają rzszerzeniu naczyń krwinśnych i nrmalizacji ciśnienia tętniczeg, zaś muzyka rzdrażniająca przynsi wręcz dwrtny efekt. Ciekawe, że niektóre dzieła symfniczne zmieniają kwaswść sku żłądkweg. Dlateg biad z twarzyszeniem muzyki jest rzeczą uzasadniną nie tylk z punktu widzenia estetyki, lecz również fizjlgii. Odntwan, że elegie, nkturny i kłysanki pmagają w lekkich pstaciach depresji i psychzach. Zdaniem specjalistów, muzyka działa wybiórcz w zależnści nie tylk d jej charakteru, lecz również d instrumentu, na którym jest wyknywana. Przyjemna muzyka pprawia kncentrację i uspkaja układ nerwwy. Aurikulterapia terapia stymulująca punkty na uchu ultradźwiękami, akupunktura ucha służąca pprawie funkcjnwania narządów w rganizmie. NIE ZALECA SIĘ TERAPI DŹWIĘKOWEJ DLA KOBIET W CIĄŻY ORAZ OSÓB Z EPILEPSĄ. TERAPIĘ DŹWIEKIEM POWINNO SIĘ STOSOWAĆ W ODPOWIEDNICH ODSTĘPACH CZASU. Uzdrawianie dźwiękiem ma swje krzenie w prehistrii. Od pnad 5000 tysięcy lat czyste harmniczne dźwięki miały grmny wpływ na kulturę i religię najstarszych terenów Indii a później Tybetu. Dźwięki były symblem żywiłów, bgów, stanwiły niedłączny składnik wedyjskich kultów religijnych, były symblem całeg wszechświata.histria kultury hinduskiej mówi nam że wszystkie żywiły są ptężne ale najptężniejszy jest DŹWIĘK. Wedy hinduskie - Święte Księgi Hinduizmu pełne są uwielbienia dla dźwięków. OM wielka sylaba, najważniejsza mantra jest bliska zarówn kulturze hinduizmu jak i buddyzmu, jest dźwiękiem pwstania Wszechświata. Pudża t ceremnia medytacyjna. Rygweda t księga kapłańska złżna z pnad tysiąca hymnów. Misy tybetańskie chć nie maja spisanej histrii były jej niedzwnym elementem. Dtarły d Tybetu wraz z buddyzmem k. VII stulecia. Według niektórych badań pierwsze teg typu instrumenty były wyknane ze stpu 12 różnych metali. Później silnym akcentem była szkła pitagrejska i sentencja greckieg filzfa Pitagrasa k. 500 r.p.n.e Muzyka budzi w sercu pragnienie dbrych czynów,. Oczywiście muzyka

6 sfer stała się czymś dsknale harmnijnym i pięknym. Pitagras pznał ze wszystkimi szczegółami związek między muzyką i ksmsem. Pitagras uważał Bóstw, Lgs, za centrum jednści i źródł harmnii. [...] Z teg pwdu wymagan d kandydata, który starał się dpuszczenie d misteriów, aby już wcześniej studiwał arytmetykę, astrnmię, gemetrię i muzykę, czyli nauki uważane za cztery fundamenty mądrści. [...] Pitagrejczycy twierdzili, że świat zstał stwrzny z chasu przez dźwięk i harmnię, a więc zgdnie z zasadami muzycznych prprcji. Uważali ni, że siedem planet znajduje się w harmnijnym ruchu, a dległści między nimi dpwiadają interwałm muzycznym i wytwarzają różne dźwięki dsknałej harmnii, która jest najmilszą muzyką, niesłyszalną dla nas z pwdu wznisłści tych dźwięków i niedstswania d nich naszych uszu." Szczególne zaintereswanie dźwiękami terapeutycznymi wykazał fizyk prf. Alfred Tmatis ( francuskie tlarynglg, neurlg i fniatra). Opracwał n trening uwagi słuchwej wspmagający dzieci ze specyficznymi prblemami w nauce i zachwaniu. Tmatis pierwszy zauważył że brak jest jednznacznści w pjęciach słyszeć słuchać. Osby z zaburzeniami uwagi słuchwej wydają się czasem puszczać infrmacje mim uszu, trzeba im kilkakrtnie pwtarzać pytania lub plecenia. Osby takie są zwykle pdejrzewane niedsłuch. Częst jednak ich narząd słuchu nie jest uszkdzny. Tmatis uważał, że w pewnym sensie uwaga słuchwa jest chęcią d kmunikwania się jednstki z taczającym światem. Peter Hess w latach 80 tych. Załżył akademię gdzie wykrzystał pradawne misy i gngi. Był zaintereswany alternatywnymi metdami leczenia. Peter Hess twierdzi, że misy i gngi są dsknała frmą głębkiej relaksacji c krzystnie wpływa na zdrwie psychfizyczne. Terapia dźwiękiem jest metdą alternatywną, wspmagającą. Dzięki Akademii Petera Hessa wróciliśmy d dźwięków pierwtnych i wspaniałych instrumentów z których mżna wydbywać niezwykłe dźwięki np.: Dźwięki alikwtwe przy gngach pwdują nakładanie się na siebie różnrdnych fal dźwiękwych. Misy t dsknałe instrumenty d masażu mżna je płżyć na ciał, mżna w nie wejść, łóżka muzyczne w frmie pudeł reznanswych, Mnchrd, - kilkanaście strun nastrjnych na kreślny dźwięk, wydaje dźwięki transwe które także wytwarzają alikwty Dzwneczki również z dzwnków krzystamy, dają pczucie bezpieczeństwa przypmina dzieciństw, pzytywki Sansula pdbna d drumli pwduje zmiany wyskści dźwięków. Instrumenty perkusyjne - bębenki, trójkąty, talerze, grzechtki, przywracające rytm Harfy, gitary, lutnie, liry, cytry, Drumle, cymbały, dzwny rurwe, ksylfny, wibrafny. DŹWIĘKI A PEDAGOGICZNE METODY WSPIERAJĄCE PRACĘ Z DZIEĆMI NIEPEŁNOSPRAWNYMI Metda Orffa, Metda Knillów, Metda Jhansena, Metda Dennisna, Metda Klanzy, Metda Bati Struss, Metda Dbreg Startu, Metda Kniesów, Metda Dalcrz'a, Trening autgenny Schulza Metda Rcławskieg - Glttdydaktyka- Metda ta parta jest na pdstawach lingwistycznych i lgpedycznych. Jest t metda fnetyczna, syntetyczn-analityczna i dźwiękw-barwna. Kncepcja

7 nauki czytania i pisania B. Rcławskieg łączy technikę płynneg czytania ze zrzumieniem z nauką pisania w płączeniu z zastswaniem w praktyce zasady indywidualizacji nauczania, zapbiega dysleksji, sprzyja rzwijaniu świadmści rtgraficznej. W zajęciach wykrzystuje się przede wszystkim spntanicznść dzieci, a także zestaw specjalnych klcków "LOGO" (autrstwa B. Rcławskieg). Chreterapia, relaksacja. Dźwięki mis tybetańskich: Muzyka pełni w wielu religiach bardz ważną rlę. Od wielu wieków pdczas rytuałów religijnych używane są misy dźwiękwe, kjarzne dziś najczęściej z Tybetem. Ich histria nie jest nigdzie zapisana. Według legendy dtarły d Tybetu z Indii razem z buddyzmem, a więc w VIII stuleciu. Nie znamy brzmienia wytwarzanych wówczas mis. Na dźwięk wydbywany z misy ma wpływ między innymi spsób trzymania jej w ręku. Tn zależy d wielkści instrumentu i gęstści materiału, z któreg jest zrbiny. W buddyzmie jakść dźwięku misy jest bardz ważna, należy n bwiem d najważniejszych elementów praktyki religijnej, wspmagających medytacje. Słyszenie jest bierne, niezależnie d naszej wli słyszymy lub nie słyszymy w przypadku uszkdzenia narządu słuchu. Człwiek słyszy zatem cały czas zarówn w trakcie dnia jak i w ncy. Jednak przekrnie kazuje się że sb z dsknałym słuchem również mgą mieć prblemy ze słuchaniem. Pjedyncze spkjne dźwięki mis pzwalają skupiać się na wybranych dźwiękach a nie na całym ich grmie. Przez c łatwiej jest analizwać dźwięki i skupić się na nich. Kncentracja uwagi na jednym tnie, a nawet na ciszy jest tak sam ważna jak celwa stymulacja sensryczna narządu słuchu. Terapia dźwiękiem wskazana jest w przypadkach kiedy mamy d czynienia z : zaburzeniami kncentracji uwagi nadwrażliwścią i niedwrażliwścią na dźwięki prblemami lgpedycznymi związanymi ze zmysłem słuchu np.błędna interpretacja pytań, mylenie pdbnych słów kniecznść pwtarzania pleceń niemuzykalnść mylenie strny lewej i prawej częste zmęczenie nadaktywnść tendencje depresyjne nadwrażliwść emcjnalna nieśmiałść, wycfywanie się drażliwść lęk, agresja, prblemy przetwarzania sensryczneg, sbami z różnrdnymi deficytami rzwjwymi.

8 Czy masaż dźwiękiem jest leczeniem? Peter Hess.: Masaż dźwiękiem jest leczeniem tylk wówczas, kiedy zstanie celw d teg użyty. Masaż dźwiękiem, który jest stswany w celu dprężenia, nie jest leczeniem. Jednakże faktem jest, że zlikwidwanie stresu pwduje wzmcnienie sił samuzdrawiających i efekt leczniczy jest w takim przypadku niejak "efektem ubcznym".