POZNAN UNIVERSITY OF TECHNOLOGY ACADEMIC JOURNALS No 97 Electrical Engineering DOI /j

Transkrypt

1 POZNAN UNIVERSITY OF TECHNOLOGY ACADEMIC JOURNALS No 97 Elecrcal Engneerng 219 DOI 1.28/j Andrzej LANGE * WPŁYW PRACY NOWOCZESNYCH URZĄDZEŃ DOMOWEGO UŻYTKU NA PARAMETRY OKREŚLAJĄCE JAKOŚĆ ENERGII ELEKTRYCZNEJ ORAZ WARUNKI EKSPLOATACJI INSTALACJI ELEKTRYCZNYCH I OCHRONY PRZECIWPORAŻENIOWEJ W nnejszym arykle przedsawono obowązjące rozporządzena Komsj Un Eropejskej, dyrekywy Parlamen Eropejskego Rady Eropy, sawy rozporządzena Polske oraz normy w zakrese jakośc energ elekrycznej, ze szczególnym względnenem zawarośc wyższych harmoncznych napęca prąd w secach elekroenergeycznych oraz współczynnka mocy PF. Zaprezenowano wynk pomarów paramerów określających jakość energ elekrycznej poberanej przez elewzory monory. Przedsawono przebeg prądów ych odbornków w czase pracy znamonowej oraz po wyłączen w zw. fnkcj czwana. Przeanalzowano wpływ ych rządzeń na projekowane eksploaację nowoczesnej nsalacj elekrycznej ze szczególnym względnenem ochrony przecwporażenowej. SŁOWA KLUCZOWE: paramery jakośc energ elekrycznej, wyższe harmonczne napęć prądów, moc berna, flry pasywne. 1. WSTĘP W meszkanach, domach oraz bdynkach żyecznośc pblcznej coraz częścej wykorzysywane są odbornk, w kórych wykorzysywane są energooszczędne rządzena zawerające przewornk energoelekronczne. Dzsaj w każdym dom żywa sę elewzorów z marycam LED, komperów wraz z monoram LED, lapopów, odwarzaczy DVD zaslanym przez zaslacze. Nowoczesne pralk, lodówk, kchenk mkrofalowe, kchne ndkcyjne wykorzysją przewornce częsolwośc do swojej pracy, aby zmnejszyć energochłonność oraz zwększyć fnkcjonalność ych rządzeń. Do ośwelena pomeszczeń wewnęrznych w domach, bdynkach żyecznośc pblcznej zakładach przemysłowych coraz częścej sosowane są źródła śwała wykorzysjące echnologę LED. Zasępją one mnej ekonomczne żarowe źródła śwała oraz bardzej energooszczędne od nch wyładowcze źródła, ake jak: flore- * Unwersye Warmńsko-Mazrsk

2 216 Andrzej Lange scencyjne, ręcowe, sodowe nskoprężne wysokoprężne oraz mealohalogenkowe. Do rządzeń domowych można równeż zalczyć rzadzej sosowane rządzena ake jak lampk chonkowe, ładowark do akmlaorków yp AA lb AAA czy wanny z hydromasażem. Wszyske e rządzena mmo częso newelkej swej mocy mają dży dzał w poborze energ elekrycznej ze względ na dżą lczbę ch zansalowana. Coraz częścej poberają one prąd znaczne odkszałcony od kszał snsody, ważanego w elekroechnce za przebeg opymalny. Dawnej sosowane rządzena domowego żyk wykorzysywały rezysancję do zamany energ elekrycznej na ceplną lb śwelną. Równeż slnk elekryczne były zaslane bezpośredno z sec ne emowały one zabrzeń do sec zaslającej, naomas charakeryzowały sę najmnejszą sprawnoścą. Nowoczesne slnk zaslane przez falownk charakeryzją sę lepszą fnkcjonalnoścą sprawnoścą (np. slnk BLDC). Z kole LED-owe źródła śwała charakeryzją sę bardzo wysoką sprawnoścą śwelną (lmenów w przelczen na wa) bardzo dżą rwałoścą [1, 2]. Zasosowane nowoczesnych rozwązań poprawających energochłonność powodje generowane do sec zaslającej wyższych harmoncznych prąd oraz poberane z sec mocy bernej pojemnoścowej. 2. NORMY I PRZEPISY OKREŚLAJĄCE JAKOŚĆ ENERGII ELEKTRYCZNEJ Wybrane zapsy dyrekyw, rozporządzeń norm zawaro w pracach od [3] do [28]. Przepsy doyczące jakośc energ elekrycznej (od [3] do [12]) ze szczególnym względnenem źródeł śwała zosały bardzo szczegółowo opsane w pracach [16] [17]. Trdno doszkwać sę w przepsach Unjnych Polskch wymagań w zakrese dopszczalnych wyższych harmoncznych generowanych do sec elekroenergeycznej dla odbornków żykowanych w domach. Znaleźć można am jedyne wymagana w zakrese lamp do żyk domowego [13] [14], gdze sawodawca określł wymagana co do jakośc poberanej energ elekrycznej. Tylko w norme [8] określono warośc dopszczalne wyższych harmoncznych generowanych do sec zaslającej przez rządzena elekryczne elekronczne z fazowym prądem zaslającym do 16 A włączne. Norma a ne doyczy neprofesjonalnych rządzeń spawalnczych, kóre podlegają norme [9]. W nej [9] określono warośc dopszczalne wyższych harmoncznych prąd generowanego do sec zaslającej przez rządzena elekryczne elekronczne z fazowym prądem zaslającym wększym nż do 16 A ne wększym nż 75 A. Norma [8] w pnkce 5 (Klasyfkacja rządzeń) dzel rządzena odborcze na czery klasy j. A, B, C D. Urządzena sklasyfkowano nasępjąco: klasa A symeryczne rządzena rójfazowe, rządzena domowego żyk z wyłączenem rządzeń przenośnych zakwalfkowanych do klasy D, narzędza z wyłączenem narzędz przenośnych, ścemnacze do żarówek, rzą-

3 Wpływ pracy nowoczesnych rządzeń domowego żyk 217 dzena aksyczne oraz ne wyszczególnone w pozosałych rzech klasach, a ch dopszczalne warośc wyższych harmoncznych prądów określono w abel 1; klasa B narzędza przenośne oraz neprofesjonalne rządzena do spawana łkowego; klasa C rządzena ośwelenowe a ch dopszczalne warośc wyższych harmoncznych prądów określono w abel 2; klasa D rządzena kórych moc ne przekracza 6 W ake jak: kompery osobse ch monory, odbornk elewzyjne, lodówk zamrażark, mające jeden lb węcej reglaorów prędkośc do serowana slnków kompresorowych, a ch dopszczalne warośc wyższych harmoncznych prądów określono w abel 3. Tabela 1. Pozomy dopszczalne zawarośc harmoncznych prąd dla rządzeń klasy A [8]. Rząd harmoncznej Harmonczne parzyse Maksymalny dopszczalny prąd harmoncznej Rząd harmoncznej Harmonczne neparzyse Maksymalny dopszczalny prąd harmoncznej n A n A 2,3 2 1,8 1,14 4,43,77 6,3,4,33,21 15 n 39 15,15 8 n 4 n 8,23 n Tabela 2. Pozomy dopszczalne zawarośc harmoncznych prąd dla rządzeń klasy C o mocy czynnej P > 25 W [8]. Rząd harmoncznej Maksymalny dopszczalny prąd harmoncznej wyrażony w procenach składowej podsawowej prąd wejścowego n % n 39 (ylko harmonczne neparzyse) jes współczynnkem mocy obwod

4 218 Andrzej Lange Tabela 3. Pozomy dopszczalne zawarośc harmoncznych prąd dla rządzeń klasy C o mocy czynnej P 25 W oraz klasy D [8]. Rząd harmoncznej n n 39 (ylko harmonczne neparzyse) Maksymalny dopszczalny prąd harmoncznej przelczony na wa ma/w 3,4 1,9 1,,5,35 3,85 n Współczynnk mocy PF dla opraw ośwelenowych zosał określony w przepsach njnych [13] [14]. W [13] określono je dla lamp wyładowczych, a w [14] dla lamp LED. Szczegółowy wpływ lamp LED na jakość energ elekrycznej przedsawono w pracy [16, 17]. Rozporządzena Komsj Eropejskej oraz dyrekywy Parlamen Eropejskego Rady ne określają pozomów harmoncznych generowanych przez odbornk domowe oraz współczynnka mocy. Komsja ogłosła ogólne zasady salana wymogów dla prodków zwązanych z energą [18] efekywnoścą energeyczną [19] oraz wydała ylko rozporządzena w odnesen do wymogów doyczących zżyca energ przez: elekryczne elekronczne rządzena gospodarswa domowego rządzena browe w rybe czwana wyłączena [2], elewzory [21], rządzena chłodncze przeznaczone dla gospodarsw domowych [22], pralk żywane w gospodarswach domowych [23], zmywark do naczyń żywane w gospodarswach domowych [24], kompery serwery [25]. W Dyrekywe Parlamen Eropejskego Rady [26] Una Eropejska sandaryzowała nformacje o prodkce, zżyca energ oraz nnych zasobów przez prodky zwązane z energą a ne odnosła sę do jakośc energ poberanej przez e rządzena. Także w dyrekywe [4] w zakrese kompayblnośc elekromagneycznej Una Eropejska ne określła wymagań co do jakośc energ poberanej przez e rządzena. Równeż Polske Rozporządzena Mnsra Gospodark w sprawe zasadnczych wymagań dla sprzę elekrycznego [27] oraz w sprawe procedr oceny zgodnośc wyrobów wykorzysjących energę oraz ch oznakowana [28] ne określają jakośc energ poberanej przez e rządze-

5 Wpływ pracy nowoczesnych rządzeń domowego żyk 219 na. Jedynym przepsam określającym jakość energ elekrycznej poberanej przez rządzena domowe ne zalczane do ośwelena są normy [8, 9, 1, 11]. 3. OGÓLNA BUDOWA UKŁADÓW ZASILAJĄCYCH URZĄDZENIA DOMOWEGO UŻYTKU Ze względ na kład zaslający rządzena domowego żyk można podzelć na rzy kaegore. Perwsze z nch zaslają swoje rządzena wewnęrzne bezpośredno z sec, bez przewarzana napęca. Zalczyć do nch można opekacze do chleba, pekarnk z grzałką rezysancyjną, pralk z slnkam ndkcyjnym 1- fazowym dwbegowym zaslanym przez sycznk lb przekaźnk, lodówk z kompresorem wyposażonym w slnk klakowy zaslany bezpośredno z sec, zmywark do naczyń czy eż żelazka. Drge o rządzena wykorzysjące prąd sały do zaslana swoch wewnęrznych obwodów. Mają one wówczas kład prosownczy, kondensaor słżący do wygładzena napęca orzymanego z prosownka sablzaora prądowo-napęcowego [16] lb zaslacza mplsowym. Zalczyć do nch można kompery, lapopy, monory, elewzory, odwarzacze DVD, dekodery saelarne, ładowark do akmlaorów czy elefonów komórkowych, ośwelene LED-owe [16, 17] czy eż lampk chonkowe LED. Trzece rządzena o maszyny wrjące zaslane z przekszałnków energoelekroncznych. Układ prosjący napęce przemenne jes podobny do drgej kaegor. Przekszałnk lb prosownk serowane słżą do reglacj prędkośc ych rządzeń. Zalczyć do nch można nowoczesne pralk, lodówk oraz kłady wewnęrznej wenylacj w domach jednorodznnych. Take kłady zaslające wykorzysywane są równeż w kchenkach mkrofalowych do zwększena częsolwośc oraz w kchnach ndkcyjnych. 4. POMIARY I ANALIZA UZYSKANYCH WYNIKÓW Dla przedsawena wpływ nowoczesnych rządzeń domowego żyk na paramery określające jakość energ elekrycznej dokonano pomarów rządzeń domowego żyk, jake są sosowane w nowoczesnych meszkanach domach. Do pomar klkdzesęc rządzeń żyo analzaora jakośc zaslana yp HIOKI Podczas prób dokonano pomarów ne ylko prądów, napęć mocy, ale równeż prądów napęć wyższych harmoncznych w pnkce zaslana. Dodakowo zarejesrowano przebeg prądów napęć podczas ch pracy. W cel określena oddzaływana elewzorów na seć zaslającą do pomarów wybrano sedem losowo wybranych elewzorów przedsawonych w abel 4. Na rys. 1 przedsawono procenową zawarość poszczególnych wyższych harmoncznych prądów oraz THD I podczas pracy elewzorów. Z pomarów wynka, ż połowa z przebadanych rządzeń pobera neparzyse harmonczne nawe o warośc do 8% dla 3 harmoncznej oraz nższych warośc dla pozo-

6 22 Andrzej Lange sałych. Całkowy THD I osąga nawe warośc 14%. Jednak drga połowa z nch pobera prąd odkszałcony THD I o warośc ok. 2%, przy znacznym dzale 3 harmoncznej. Tak dża zawarość wyższych harmoncznych w prądze zaslającym powodje jego odkszałcena od kszał snsody (od rys. 2 do rys. 5). Doyczy o ne ylko sarych elewzorów (rys. 2) jak równeż nowych (rys. 3). Jednak nekóre nowoczesne elewzory LED poberają prąd ylko neznaczne odkszałcony od kszał snsody (rys. 4 5). Wynka z ego że prodcenc mogą zaprojekować ak kład zaslana, aby jak najmnej negaywne oddzaływać na seć zaslającą. Z wykresów (rys. 2 3) wynka, ż w badanych elewzorach zasosowano prosownk w kładze Graeza z kondensaorem wygładzającym. Prąd poberany jes mplsowy zaczyna sę przed szczyem napęca, a kończy sę zaraz za szczyem. Tabela 4. Typy dane znamonowe badanych elewzorów. Nr elewzora Typ elewzora Moc Przekąna ekran 1 Kneskopowy 68 W 21ʺ 2 Kneskopowy 135 W 29ʺ 3 LCD 18 W 37ʺ 4 LCD 19 W 42ʺ 5 LCD 2,5 W 32ʺ 6 LCD 175 W 32ʺ 7 LCD 88 W 4ʺ % I n Nr 1 (Kneskopowy) 21" Nr 2 (Kneskopowy) 29" Nr 3 (LED) 37" Nr 4 (LED) 37" - fnkcja eko Nr 4 (LED) 37" - fnkcja eko 5% Nr 4 (LED) 42" - fnkcja normal Nr 5 (LED) 32" Nr 6 (LED) 32" Nr 7 (LED) 4" THD Rys. 1. Zawarość procenowa wyższych harmoncznych prądów oraz THD I poberanych z sec zaslającej nn przez elewzory w sane pracy znamonowej n

7 Wpływ pracy nowoczesnych rządzeń domowego żyk 221 A,5,4,3,2,1 -,1 -,2 -,3 -,4 -,5 V ms Rys. 2. Przebeg prąd poberanego przez elewzor LED nr 1, 32ʺ w sane pracy znamonowej A V 2 4 1, ,5 -, , ms Rys.3. Przebeg prąd poberanego przez elewzor kneskopowy nr 6, 21ʺ w sane pracy znamonowej A V 1, ,5 -, , ms Rys. 4. Przebeg prąd poberanego przez elewzor LED nr 2, 32ʺ w sane pracy znamonowej A,3,2,1 -,1 -,2 -,3 V ms Rys. 5. Przebeg prąd poberanego przez elewzor LED nr 3, 32ʺ w sane pracy znamonowej

8 222 Andrzej Lange Dla wszyskch elewzorów LED spółczynnk mocy PF ma charaker pojemnoścowy (rys. 6), a ch warośc wynoszą od,55 do,96. Dla elewzorów kneskopowych spółczynnk mocy PF ma charaker ndkcyjny wynos od,59 do,75. Sosowane nowoczesnych elewzorów LED powodje węc obecne pobór mocy bernej pojemnoścowej, a ne jak dawnej mocy bernej ndkcyjnej. Dla podsawowej harmoncznej ką przesnęca fazowego mędzy prądem napęcem jes pojemnoścowy wynos od -9,9 do -19,9 (rys. 7) dla elewzorów LED. Dla elewzorów kneskopowych ką en jes ndkcyjny wynos od,3 do 17,5. Z różncy współczynnka mocy PF a dpf (współczynnk mocy dla podsawowej harmoncznej) wynka, ż znaczna lczba wyższych harmoncznych berze dzał w poborze mocy bernej.,59 nd. Nr 1 (Kneskopowy) 21",75 nd. Nr 2 (Kneskopowy) 29" poj.,96,96 Nr 3 (LED) 37" Nr 4 (LED) 42",55 poj. poj. Nr 5 (LED) 32",91 poj. Nr 6 (LED) 32",92poj. Nr 7 (LED) 4" PF,1,2,3,4,5,6,7,8,9 1 Rys. 6. Zmerzony współczynnk mocy PF dla różnych elewzorów w sane pracy znamonowej,3 17,5 Nr 1 (Kneskopowy) 21" Nr 2 (Kneskopowy) 29" -11,5-11,4-9,9-16,6-19, Nr 3 (LED) 37" Nr 4 (LED) 42" Nr 5 (LED) 32" Nr 6 (LED) 32" Nr 7 (LED) 4" sopne Rys. 7. Zmerzony ką przesnęca fazowego pomędzy napęcem prądem dla podsawowej harmoncznej dla różnych elewzorów w sane pracy znamonowej Dodakowo dokonano pomarów elewzorów w sane czwana. Wówczas wszyske elewzory poberały prąd odkszałcony (rys. 8) oraz moc berną pojemnoścową dla elewzorów LED (rys. 9 1). Nekóre z nch (rys. 11) poberały przebeg prąd analogczny jak podczas pracy znamonowej, a pozosałe prąd o newelkm odkszałcen z mplsam doładowjącym kondensaor oraz przesnęe względem napęca o ką -9 (rys. 12).

9 Wpływ pracy nowoczesnych rządzeń domowego żyk 223 % I Nr 1 (Kneskopowy) 21" n Nr 2 (Kneskopowy) 29" Nr 3 (LED) 37" Nr 5 (LED) 32" Nr 6 (LED) 32" Nr 7 (LED) 4" THD n Rys. 8. Zawarość procenowa wyższych harmoncznych prądów oraz THD I poberanego z sec zaslającej nn przez elewzory w sane czwana,65 poj.,75 nd. Nr 1 (Kneskopowy) 21" Nr 2 (Kneskopowy) 29", poj. Nr 3 (LED) 37",44 poj. Nr 5 (LED) 32", poj., poj. Nr 6 (LED) 32" Nr 7 (LED) 4",,2,4,6,8 1, Rys. 9. Zmerzony współczynnk mocy PF dla różnych elewzorów w sane czwana PF -88,6-8, 17,7 Nr 1 (Kneskopowy) 21" Nr 2 (Kneskopowy) 29" Nr 3 (LED) 37" -85,3-16,8 Nr 5 (LED) 32" Nr 6 (LED) 32" Nr 7 (LED) 4" sopne Rys. 1. Zmerzony ką przesnęca fazowego pomędzy napęcem prądem dla podsawowej harmoncznej dla różnych elewzorów w sane czwana A,4,3,2,1 -,1 -,2 -,3 -,4 V ms Rys. 11. Przebeg prąd poberanego przez elewzor LED nr 5, 32ʺ w sane czwana

10 224 Andrzej Lange A,15,1,5 -,5 -,1 -,15 V ms Rys. 12. Przebeg prąd poberanego przez elewzor LED nr 6, 32ʺ w sane czwana W cel określena oddzaływana monorów na seć zaslającą do pomarów wybrano szesnaśce losowo wybranych elewzorów przedsawonych na rys Z pomarów wyższych harmoncznych wynka, ż wększość monorów generje do sec zaslającej harmonczne o warośc THD I dochodzący 12%. Nelczne monory mają pozomy wyższych harmoncznych prądów wynoszące ok. 2% - 4%. Zawarość poszczególnych harmoncznych prądów wynos 8% dla rzecej, 6% dla pąej, 4% dla sódmej ok. 2% dla dzewąej. Tak wysok pozom harmoncznych jes spowodowany mplsowym poborem prąd przez kłady zaslające monory (rys. 15 do rys. 17). Przykłady wybranych przebegów pokazano na rys. 15 do rys. 19. Dwa monory poberają prąd o newelkm odkszałcen (rys ). Należałoby węc sosować ake rozwązana zaslana obwodów wewnęrznych monorów LED, jak w przypadk monora z rys. 19. Zapewne ake rozwązane jes dżo droższe węc prodcenc sosją prossze ańsze rozwązana przedsawone na rys. 15 do rys. 17. Dokonano równeż pomar współczynnka mocy PF dpf, kórych wynk przedsawono odpowedno na rys. 2 rys. 21. Dwanaśce monorów pobera moc berną pojemnoścową dla podsawowej harmoncznej, a czery moc berną ndkcyjną dla podsawowej harmoncznej. Dokonano równeż pomar monorów w sane czwana wynk były analogczne do pomar elewzorów. % I n Nr 1 (LED) 24'' Nr 2 (LCD)24'' Nr 3 (LED) 42'' Nr 4 (LCD) 23'' Nr 5 (LCD) 3'' Nr 6 (LCD) 19'' Nr 7 (LCD) 17" Nr 8 (LCD) 17" 2 n THD THD Rys. 13. Zawarość procenowa wyższych harmoncznych prądów oraz THD I THD I poberanego z sec zaslającej nn przez monory w sane pracy znamonowej, cz.1

11 % Wpływ pracy nowoczesnych rządzeń domowego żyk 225 I n Nr 9 (Kneskopowy) 15" Nr 1 (LCD) 22" Nr 11 (LCD) 15" Nr 12 (LCD) 21" Nr 13 (Kneskopowy) 17" Nr 14 (Kneskopowy) 17" Nr 15 (LCD) 19" Nr 16 (LCD) 19" THD THD Rys. 14. Zawarość procenowa wyższych harmoncznych prądów oraz THD I THD I poberanego z sec zaslającej nn przez monory w sane pracy znamonowej, cz.2 A,8,6,4,2 -,2 -,4 -,6 -,8 V ms Rys. 15. Przebeg prąd poberanego przez monor nr 1 (LCD) 22" w sane pracy znamonowej A,4,3,2,1 -,1 -,2 -,3 -,4 Rys. 16. Przebeg prąd poberanego przez monor nr 11 (LCD) 15" w sane pracy znamonowej A V 1 4 3, , ms Rys. 17. Przebeg prąd poberanego przez monor nr 13 (Kneskopowy) 17" w sane pracy znamonowej V ms n

12 226 Andrzej Lange A,5,4,3,2,1 -,1 -,2 -,3 -,4 V ms Rys. 18. Przebeg prąd poberanego przez monor nr 3 (LED) 42'' w sane pracy znamonowej A,6,4,2 -,2 -,4 -,6 V ms Rys. 19. Przebeg prąd poberanego przez monor nr 2 (LCD) 24'' w sane pracy znamonowej,56poj.,65poj.,97poj.,59poj.,9poj.,64 nd.,65poj.,6poj.,64poj.,64 poj.,63poj.,58poj.,75 nd.,62 poj.,54 poj.,57 poj.,,1,2,3,4,5,6,7,8,9 1, Nr 1 (LED) 24'' Nr 2 (LCD)24'' Nr 3 (LED) 42'' Nr 4 (LCD) 23'' Nr 5 (LCD) 3'' Nr 6 (LCD) 19'' Nr 7 (LCD) 17" Nr 8 (LCD) 17" Nr 9 (Kneskopowy) 15" Nr 1 (LCD) 22" Nr 11 (LCD) 15" Nr 12 (LCD) 21" Nr 13 (Kneskopowy) 17" Nr 14 (Kneskopowy) 17" Nr 15 (LCD) 19" Nr 16 (LCD) 19" PF Rys. 2. Zmerzony współczynnk mocy PF dla różnych monorów w sane pracy znamonowej

13 Wpływ pracy nowoczesnych rządzeń domowego żyk ,8 BENQ GL245 24'' (LED) -12,1 DELL E248WFP 24'' (LED) -44,6 DELL P4317Q 42'' (LCD) -15, DELL U2312HM 23'' (LCD) -22,6 DELL U314 3'' (LCD) 2,2 EIZO FlexScan L768 (LCD) -9,9 LG FLATRON 171B 17"(LCD) -5,1 HYUNDAI B7A 17"(LCD) -5,1 HYUNDAI DELUX SCAN B79+ 15"(Lamp) -13,4 IIYAMA PL221W 22"(LCD) -4,1 NEC AccSync LCD 51VM 15"(LCD) -18,2 NEC MlSync EA243WM (LCD) 12,5 NEC MlSync FE7+ 17"(Lamp) -5,3 NEC MlSync FE77 17"(Lamp) -15,2 SAMSUNG LS19A 19" (LCD) -7,4 SAMSUNG SyncMaser SA65 19"(LCD) sopne Rys. 21. Zmerzony ką przesnęca fazowego pomędzy napęcem prądem dla podsawowej harmoncznej dla różnych monorów w sane pracy znamonowej 5. UWAGI I WNIOSKI Przepsy Polske, jak równeż Un Eropejskej poza źródłam śwała ne określają dopszczalnych zawarośc wyższych harmoncznych generowanych przez rządzena domowego żyk. Jedyne określają wymagana co do warośc energ poberanej z sec ch kwalfkacj. Nowoczesne elewzory monory LED-owe, jak równeż sarsze kneskopowe powodją: poberane prąd odkszałconego, co wąże sę z generowanem do sec zaslającej wyższych harmoncznych prądów (rys. 1, 13 14), nekóre elewzory monory wyposażone są w prose kłady prosownkowe z kondensaorem do wygładzena napęca wyjścowego podawanego na kłady wewnęrzne, poberają prąd mplsowy (rys. 2, 3, 15, 16 17) przez o generją wększe warośc wyższych harmoncznych prądów dochodzące do THD I = 14% (rys. 1, 13 14), jedne odbornk mają dodan współczynnka mocy a nne jemny co może sprawać problemy z kompensacją mocy bernej, szczególne przy ak wysokm dzale wyższych harmoncznych, wzros warośc wyższych harmoncznych w napęc zaslającym w wynk pobor wyższych harmoncznych prądów oraz możlwośc wysąpena rezonansów prądowych, poberane z sec mocy bernej pojemnoścowej dla elewzorów LED oraz ndkcyjnej dla kneskopowych (rys. 6 7) w czase normalnej pracy,

14 228 Andrzej Lange wszyske przebadane w nnejszym arykle elewzory monory w czase czwana poberają moc berną pojemnoścową z sec elekroenergeycznej oraz wyższe harmonczne, poberane bardzo dżej warośc rzecej harmoncznej może powodować przecążene przewod neralnego, wynka o z smowana sę harmoncznych rzecego rzęd w kładze rójfazowym. Należałoby zmenć zasady dobor przekroj przewodów oraz zabezpeczeń. Słszny byłby wymóg sosowana zabezpeczena równeż przewod neralnego, j. wyłącznków nsalacyjnych zespolonych dw begnowych dla obwodów 1-fazowych oraz czero begnowych dla obwodów 3-fazowych, poberane prąd mplsowego sawa pod welkm znakem zapyana skeczność ochrony przecwporażenowej zpełnającej za pomocą wyłącznków różncowoprądowych. Z normy PN-HD sneje koneczność sosowana wyłącznków różncowoprądowych, ale norma ne wyjaśna jakego rodzaj. Ze względ na cenę najczęścej sosowane są wyłącznk yp AC, kóre przy prądach mplsowych w ogóle ne dzałają. Dla akch odbornków należy sosować wyłącznk yp A [29], [3]. Przeceż podobne kłady zaslające jak w elewzorach monorach można znaleźć w nnych rządzenach domowego żyk np. ośwelen LED-owym [16], [17]. LITERATURA [1] Krkowsk M., Mrowsk J., Popławsk T., Pasko M., Bałoń T., Pomary energ bernej w nsalacjach nskego napęca. Przegląd Elekroechnczny, R. 92, 216, nr 4, pp [2] Mrowsk J., Krkowsk M., Bałoń T., Pasko M., Harmonczne prąd w nsalacjach ośwelenowych, Przegląd Elekroechnczny, R. 91, 215, nr 8, pp [3] Prawo energeyczne z dna 25 wrześna 212. Dz.U, poz. 159, om 1. [4] EMC 214/3/UE - Dyrekywa 214/3/WE Parlamen Eropejskego Rady z dna 26 lego 214 r. w sprawe harmonzacj sawodawsw pańsw członkowskch odnoszących sę do kompayblnośc elekromagneycznej. [5] Rozporządzene Mnsra Gospodark z dna 4 maja 27 r. w sprawe szczegółowych warnków fnkcjonowana sysem elekroenergeycznego, Dzennk Usaw, Nr 93, poz [6] PN-EN 516: Paramery napęca zaslającego w pblcznych secach rozdzelczych. [7] IEEE Sd Sandard Defnons for he Measremen of Elecrc Power Qanes Under Snsodal, Nonsnsodal, Balanced, or Unbalanced Condons; IEEE, New York, 21. [8] PN-EN 6-3-2:214-1: Kompayblność elekromagneyczna (EMC) Część 3 2: Pozomy dopszczalne - Pozomy dopszczalne emsj harmoncznych prąd (fazowy prąd zaslający odbornka < lb = 16 A).

15 Wpływ pracy nowoczesnych rządzeń domowego żyk 229 [9] PN-EN :212: Kompayblność elekromagneyczna (EMC) Część 3 12: Pozomy dopszczalne Pozomy dopszczalne emsj harmoncznych prąd dla odbornków o znamonowym prądze fazowym > 16 A < lb = 75 A przyłączonych do pblcznej sec zaslającej nskego napęca. [1] PN-EN 6-4-3:215-5: Kompayblność elekromagneyczna (EMC) Część 4 3: Meody badań pomarów Meody pomar jakośc energ. [11] PN-EN 6-4-7:27/A1:211: Kompayblność elekromagneyczna (EMC) Część 4 7: Meody badań pomarów Ogólny przewodnk doyczący pomarów harmoncznych nerharmoncznych oraz przyrządów pomarowych, dla sec zaslających przyłączonych do nch rządzeń. [12] Krkowsk M., Popławsk T., Mrowsk J., Energa berna a przepsy Un Eropejskej, Rynek Energ, nr 2 (111) 214, pp [13] Rozporządzene Komsj (UE) Nr 1194/212 z dna 12 grdna 212 r. w sprawe wykonana dyrekywy 29/125/WE Parlamen Eropejskego Rady w odnesen do wymogów doyczących ekoprojek dla lamp kernkowych, lamp z dodam elekrolmnescencyjnym powązanego wyposażena. [14] Rozporządzene Komsj (WE) Nr 244/29 z dna 18 marca 29 r. w sprawe wykonana dyrekywy 25/32/WE Parlamen Eropejskego Rady w odnesen do wymogów doyczących ekoprojek dla bezkernkowych lamp do żyk domowego. [15] Wandachowcz K., Tasner M., Lampy modły dodowe zaslane napęcem przemennym, Poznan Unversy of Technology Academc Jornals, No. 92, 217, pp [16] Lange A., Pasko M., Wpływ pracy LED-owych źródeł śwała na paramery określające jakość energ elekrycznej, część 1, Poznan Unversy of Technology Academc Jornals, No. 93, 218, pp [17] Lange A., Pasko M., Wpływ pracy LED-owych źródeł śwała na paramery określające jakość energ elekrycznej, część 2, Poznan Unversy of Technology Academc Jornals, No. 93, 218, pp [18] Dyrekywa Parlamen Eropejskego Rady 29/125/WE z dna 21 paźdzernka 29 r. sanawająca ogólne zasady salana wymogów doyczących ekoprojek dla prodków zwązanych z energą. [19] Dyrekywa Parlamen Eropejskego Rady 212/27/UE z dna 25 paźdzernka 212 r. w sprawe efekywnośc energeycznej, zmany dyrekyw 29/125/WE 21/3/UE oraz chylena dyrekyw 24/8/WE 26/32/WE. [2] Rozporządzene Komsj (WE) Nr 1275/28 z dna 17 grdna 28 r. w sprawe wykonana dyrekywy 25/32/WE Parlamen Eropejskego Rady w odnesen do wymogów doyczących ekoprojek dla zżyca energ przez elekryczne elekronczne rządzena gospodarswa domowego rządzena browe w rybe czwana wyłączena. [21] Rozporządzene Komsj (WE) Nr 642/29 z dna 22 lpca 29 r. w sprawe wykonana dyrekywy 25/32/WE Parlamen Eropejskego Rady w odnesen do wymogów doyczących ekoprojek dla elewzorów. [22] Rozporządzene Komsj (WE) Nr 643/29 z dna 22 lpca 29 r. w sprawe wykonana dyrekywy 25/32/WE Parlamen Eropejskego Rady w odnesen do wymogów doyczących ekoprojek dla rządzeń chłodnczych przeznaczonych dla gospodarsw domowych.

16 23 Andrzej Lange [23] Rozporządzene Komsj (UE) Nr 115/21 z dna 1 lsopada 21 r. w sprawe wykonana dyrekywy 29/125/WE Parlamen Eropejskego Rady w odnesen do wymogów doyczących ekoprojek dla pralek dla gospodarsw domowych. [24] Rozporządzene Komsj (UE) Nr 116/21 z dna 1 lsopada 21 r. w sprawe wykonana dyrekywy Parlamen Eropejskego Rady 29/125/WE w odnesen do wymogów doyczących ekoprojek dla zmywarek do naczyń dla gospodarsw domowych. [25] Rozporządzene Komsj (UE) Nr 617/213 z dna 26 czerwca 213 r. w sprawe wykonana dyrekywy Parlamen Eropejskego Rady 29/125/WE w odnesen do wymogów doyczących ekoprojek dla komperów serwerów. [26] Dyrekywa Parlamen Eropejskego Rady 21/3/UE z dna 19 maja 21 r. w sprawe wskazana poprzez eykeowane oraz sandardowe nformacje o prodkce, zżyca energ oraz nnych zasobów przez prodky zwązane z energą. [27] Rozporządzene Mnsra Gospodark z dna 21 serpna 27 r. w sprawe zasadnczych wymagań dla sprzę elekrycznego, Dzennk Usaw, Nr 155, poz [28] Rozporządzene Mnsra Gospodark z dna 17 grdna 21 r. w sprawe procedr oceny zgodnośc wyrobów wykorzysjących energę oraz ch oznakowana, Dzennk Usaw, Nr 8, poz. 32. [29] PN-EN 68-1:213-5: Wyłącznk różncowoprądowe bez wbdowanego zabezpeczena nadprądowego do żyk domowego podobnego (RCCB) Część 1: Posanowena ogólne. [3] PN-EN :27: Wyłącznk różncowoprądowe bez wbdowanego zabezpeczena nadprądowego do żyk domowego podobnego (RCCB) Część 2 1: Sosowane posanoweń ogólnych do wyłącznków RCCB o dzałan nezależnym od napęca sec. THE INFLUENCE OF THE WORK OF MODERN DOMESTIC DEVICES FOR PARAMETERS DEFINING THE QUALITY OF ELECTRIC ENERGY AND CONDITIONS FOR THE OPERATION OF ELECTRICAL IN- STALLATIONS AND PRECAUTIONS OF SHOCK PROTECTION Ths paper ncldes overvew of presen Eropean Commsson's reglaons, Eropean Parlamen and Eropean Concl s drecves, Polsh laws and reglaons as well as sandards n he feld of power qaly wh parclar reference o power facor PF and hgher harmonc conen n power nework crrens and volages. The resls of measremens of power qaly parameers for loads sch as TV ses and monors have been presened. Tme waveforms of crrens for hese loads drng sandard operaon and n sand-by mode have been shown. The nflence of sch devces on desgn and exploaon of modern power neworks, especally akng no accon elecrcal safey, has been analyzed. (Receved: , revsed: )

17 Wpływ pracy nowoczesnych rządzeń domowego żyk 231

18