Ocena rozprawy doktorskiej lek. denł. Agaty Trzcionki z Katedry i Zakładu Stomatologii Zachowawczej z Endodoncją

Transkrypt

1 ,. UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE Medical Un iversity af Lubl in KATEDRA 1 ZAKŁAD PERIODONTOLOGII Chair and Department of Periodontology ul. Karmelicka 7, Lublin, te l.lfax (081) II periodolllologia@1lell.pl Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Joanna Wysokińska-Miszczuk Lublin, r. Ocena rozprawy doktorskiej lek. denł. Agaty Trzcionki z Katedry i Zakładu Stomatologii Zachowawczej z Endodoncją Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Tytuł pracy: "Wybrane potrzeby stomatologiczne u pacjentów ze schyłkową niewydolnością nerek ze współistniejącą cukrzycą oraz nadciśnieniem tętniczym". Promotor pracy: prof. dr hab. n. med. Marta Tanasiewicz Obecny, n ajczęśc iej niezdrowy tryb życia spo ł ecze l\stw, oraz rozwój cywilizacyjny, będący wynikiem po s tępu technologicznego oraz naukowego, doprowadza do powstawani a wielu tzw. chorób cywilizacyjnych, do których zaliczamy m. in. ni ewy doln ość nerek, c ukrzycę, n ad ci ś nieni e tęt nic ze, chorobę próc hnicową zębów oraz choroby tkanek przyzę bia. Powoduj e to, i ż coraz w i ększe rzesze pacjentów z w/w chorobami, zgłaszają s i ę do gabinetów stomatologicznych, w celu uzyskania ni ezbę dn ej pomocy lekarskiej. Dlatego te ż, temat rozprawy doktorskiej, podj ętej przez Autorkę, uważam za bardzo aktualny, celowy i mający niebagatelny aspekt spo ł ecz ny. Oceni ana praca zawiera 105 stron komputeropisu z 31 tabelami oraz 18-ma rycmaml. Posiada ona równi eż 135 pozycji pi ś miennictwa rodzimego i zagranicznego - głównie angloję zy c z n ego. Sk ł ada s i ę ona z 9 rozdz iał ów z licznym i podro zd z iałami - ułożo n yc h zgodnie z ogólnie przyję tą m e t odo lo g i ą pisania prac naukowych. Spis treści, napisany jest poprawnie i zgodnie z pr zyjętymi zasadami.

2 Opracowanie otwiera wykaz skrótów wykorzystanych w publikacji, choć nie wszystkich. Jest to pożyteczne udogodnienie nie tylko dla Autorki, ale szczególnie dla czytelników pracy. W dalszej kolejności znajduje się równie potrzebny "Wykaz tabel i rycin", choć nazwałabym je "spisem" i umieściła raczej na końcu dysertacji, w Aneksie do pracy. Następnie znajduje się dobry, rzeczowy wstęp. W rozdziale tym, liczącym 17 stron, Autorka szczegółowo i dokładnie wprowadza czytającego w opisy, definicje, klasyfikacje, diagnostykę i postępowanie w przypadku wystąpienia przewlekłej choroby nerek, nadciśnienia tętniczego oraz cukrzycy. W kolejnych podrozdziałach tegoż rozdziału, Doktorantka fachowo i konkretnie opisuje zmiany patologiczne jakie można spotkać w jamie ustnej, u pacjentów z rozpoznanymi, wyżej opisywanymi chorobami ogólnoustrojowymi. Założenia i cele pracy są krótkie, uzasadnione i odpowiadają treści badawczej zawartej w tytule i wstępie do pracy. Autorka postanowiła ocenić sytuację socjo-społeczną oraz ekonomiczną pacjentów na podstawie badania ankietowego, a także ocenić klinicznie stan zdrowia jamy ustnej, u pacjentów z niewydolnością nerek w stadium schyłkowym, cierpiących jednocześnie na nadciśnienie tętnicze illub cukrzycę. Materiał i metody badań, liczące 14 stron tekstu z 8-ma tabelami i 2-ma rycinami, wynikały z przyjętych założeń pracy. Do badań zakwalifikowano 180-ciu pacjentów powyżej 40 roku życia (gr. badana), hemodializowanych w stacjach dializ Diaverum, których podzielono na pięć grup: - 42 osoby z rozpoznaną schyłkową niewydolnością nerek, 79 - z niewydolnością nerek oraz nadciśnieniem tętniczym, 16 - z niewydolnością nerek oraz cukrzycą oraz 43 osoby - z niewydolnością nerek, nadciśnieniem tętniczym oraz cukrzycą, a także 48 pacjentów, również powyżej 40 roku życia, (gr. kontrolna) z poradni stomatologicznych w Bytomiu i Zabrzu, u których nie stwierdzono żadnej z wyżej analizowanych chorób. Wszyscy pacjenci, zostali poddani badaniom o tym samym schemacie. Badanie to składało się z trzech części: l) analizy ogólnego stanu zdrowia pacjenta; 2) badania ankietowego, w celu analizy sytuacji ekonomicznej, ogólnomedycznej oraz socjo-społecznej badanych; 3) bardzo dokładnego badania lekarsko-stomatologicznego jamy ustnej, celem oceny stanu i potrzeb leczniczych pacjentów. Wyniki uzyskanych badań, w dalszej kolejności poddano analizie statystycznej. Szkoda jedynie, iż do opisu zastosowanych metod statystycznych oraz użytych wskaźników i pomiarów stomatologicznych, nie dołączono pozycji piśmiennictwa, na których Doktorantka się opierała. 2

3 Wyniki (dodałabym - badań) przeprowadzonych badań, analizowała Autorka rzeczowo i wyczerpująco. Rozdział ten jest konsekwencją poprzednich, prezentując w sposób bardzo czytelny, rzetelne informacje pochodzące z badań. Omówiony materiał badań, zawarty jest na 31 stronach komputeropisu, wraz z 19-ma tabelami oraz 15-ma rycinami, w postaci bardzo interesujących, kolorowych i czytelnych wykresów, umieszczonych w tekście dysertacji. Uważam, iż ilość i jakość wykorzystanych w pracy metod badawczych jest prawidłowa i w pełni zabezpiecza osiągnięcie postawionych przez Doktorantkę celów pracy. Na podkreślenie zasługuje zastosowanie standardowych i nowoczesnych metod badań, a także przejrzyste - choć z kilkoma błędami stylistycznymi i maszynowymi - przedstawienie i opisanie zależności statystycznych. Szkoda jedynie, iż przy analizowaniu poszczególnych badanych cech i parametrów, Autorka, w większości przypadków, nie podawała konkretnych wartości liczbowych lub procentowych. Bardzo pozytywnie i wysoko oceniam również podrozdział pt.: "Podsumowanie wyników", w którym Autorka w sposób skrótowy i jasny opisała i omówiła najważniejsze otrzymane wyniki z przeprowadzonych badań klinicznych i ankietowych. Doktorantka dokładnie przeanalizowała przedstawione wyniki uzyskanych badań. W rozdziale piątym, pt.: "Dyskusja", liczącym 15-cie stron, omówiony został całoksztah wyników badań w świetle cytowanej literatury. Sposób interpretacji otrzymanych wyników, jest dojrzały i rzeczowy. Autorka podkreśla zagadnienia bardzo istotne, wykazując swobodę korzystania z dostępnej, zarówno polskiej, jak i anglojęzycznej literatury fachowej, w konfrontacji z własnymi, bardzo interesującymi wynikami badań. Wysoko oceniam również podrozdział pt.: "Ograniczenia pracy", w którym Autorka słusznie i szczerze omawia brak możliwości w przeprowadzeniu kilku badań - bardzo istotnych do otrzymania pełnego obrazu stanu socjo-ekonomicznego i klinicznego badanych pacjentów. Pracę kończą cztery logiczne i zwięzłe wnioski, wypływające bezpośrednio z przeprowadzonych, zarówno ankietowych, jak i klinicznych i laboratoryjnych badań. Są one merytorycznie uzasadnione i wskazują na to, iż założone przez Doktorantkę cele badawcze zostały w pełni osiągnięte. Autorka stwierdziła, iż pacjenci obciążeni jedną lub kilkoma opisywanymi chorobami społecznymi w większości przypadków z powodu choroby, częstych dializ oraz zaniedbywania podstawowych zabiegów higienizacyjnych jamy ustnej, posiadają o wiele większe potrzeby lecznicze w zakresie zarówno stomatologii zachowawczej, jak i protetyki stomatologicznej oraz zdecydowanie częściej wymagają specjalistycznego leczenia periodontologicznego. W związku z faktem, iż pacjenci hemodializowani zaniedbywali zabiegi higienizacyjne oraz wykazywali niski stopień świadomości w zakresie prawidłowości ich wykonywania, Doktorantka sugeruje, iż powoduje to zwiększoną konieczność wykonywania tej grupie chorych - instruktaży 3

4 higieny wraz z prezentacją metod i środków wspomagających jej utrzymanie na prawidłowym poziomie w warunkach domowych, a także konieczność objęcia tychże pacjentów oraz ich najbliższych - profesjonalną opieką higienistek stomatologicznych. Następnym rozdziałem dysertacji jest "Piśmiennictwo", które sugerowałabym umieścić po streszczeniach pracy. Zostało ono starannie dobrane i składa się ze 135-ciu pozycji, z czego prawie połowa z nich (63), jest w języku angielskim, co świadczy o bardzo dobrej znajomości tego języka przez Doktorantkę. Na podkreślenie zasługuje zarówno dobór, jak i ilość pozycji cytowanej literatury naukowej, zarówno z dziedzin stomatologicznych (choć kilka bym jeszcze umieściła), jak i ogólnolekarskich, która posłużyła Autorce do konstrukcji i opracowania tematu badań, do określenia celów tychże badań i do przeprowadzenia interesującej dyskusji nad otrzymanymi wynikami badań. Ten liczny zbiór piśmiennictwa - głównie z XXI wieku - stanowi także duże osiągnięcie i świadczy o dociekliwości naukowej Doktorantki. Sposób cytowania w tekście pracy, tychże pozycji jest nowatorski i ciekawy, czyli według tzw. kolejności cytowań. Jednak z kilku pozycji z lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ubiegłego stulecia - można by zrezygnować. Prace kończą streszczenia, w języku polskim i angielskim, obejmujące wraz ze słowami kluczowymi, pięć stron tekstu. Są one napisane poprawnie, jasno i przejrzyście, choć bardzo skrótowo. Jak już wcześniej pisałam, umieściłabym je przed spisem piśmiennictwa. Z obowiązku recenzenta, oprócz wcześniejszych, niewielkich uwag, proponuję również - przed oddaniem pracy do druku, m. in.: - dołączenie do pracy Aneksu, w którym umieścić należałoby: spisy tabel i rycin, wzór ankiety jaką otrzymywali badani oraz wzór karty badania stomatologicznego; - postawienie znaków interpunkcyjnych w spisie literatury, aby był on bardziej czytelny; - poprawienie błędów stylistycznych, gramatycznych, interpunkcyjnych i literowych, aby wszystkie zdania i sformułowania były w pełni zrozumiałe dla czytającego; - przy kilku pozycjach piśmiennictwa, zwłaszcza w postaci elektronicznej, brakuje roku opublikowania artykułu; - ujednolicenie stosowania czasu, gdyż w pracach naukowych staramy się opisywać przeprowadzone badania i ich wyniki w czasie przeszłym, a nie zamiennie w różnych. Chciałabym jednak podkreślić, że wszystkie uwagi i sugestie, nie odnoszą się właściwie do merytorycznej strony pracy, ani nie obniżają jej wartości. Dotyczą one raczej metodyki pisowni naukowej oraz błędów komputerowych, które z pewnością łatwo zostaną usunięte, przed oddaniem pracy do druku. Wszystkie moje uwagi, wynikająjedynie z obowiązku i gorliwości recenzenta. Reasumując, całość dysertacji oceniam pozytywnie i bardzo wysoko. Na podkreślenie zasługuje duży wkład pracy w wielokierunkowe badania pacjentów oraz szczegółowa analiza otrzymanych wyników, które zostały starannie udokumentowane i przejrzyście zilustrowane. 4

5 " Uważam, i ż zarówno podjęty przez Doktorantkę temat badawczy, jego założen i a, jak i rozwiązania, wskazuj ą na dużą umiej ęt no ść prowadzenia przez N i ą pracy naukowej. Otrzymane wyniki badań, podkreś l ają nowatorstwo i zasadność tego przedsięwzięcia. Dotyczą one bowiem problemów spo ł eczni e bardzo ważnyc h i wymagaj ącyc h pilnych obserwacji i konkretnych rozw iązań. Praca napisana jest przejrzyście, poprawnym j ęzyk i em polskim, naukowym i medycznym. Świadczy ona o dużej doc iek li wości, wiedzy, pasji i pracow itośc i Autorki. Jak w id ać jest ona samodzielnym Jej dorobkiem naukowym. Rea sumując stwierdzam, i ż przedstawiona mi do oceny praca pt.: "Wybrane potrzeby stomatologiczne u pacjentów ze schylkową niewydolno ś cią nerek ze w s póli s tniejącą cukrzycą oraz nadci ś nieniem tętniczym ", s p e łni a warunki określone wart. 13 ust. I ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. Nr 65, poz. 595, z póź n o zm. ), i na tej podstawie mam zaszczyt przedstawić Panu Dziekanowi i Wysokiej Radzie Wydziału Lekarskiego z Oddz i ałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu Ś l ąsk i ego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach wniosek, o dopuszczenie lek. dent. Agaty Trzcionek do dalszych etapów przewodu doktorskiego. Z p oważa niem, Prof. dr hab. II. med. Joalllla Wysokiliska-Miszczuk N/ Aj~ ' Recellzellt rdjr!.'jdoktorskiej 5