endodontycznego i jakością odbudowy korony zęba po leczeniu endodontycznym a występowaniem zmian zapalnych tkanek okołowierzchołkowych.

Transkrypt

1 Prof. dr hab. med. Anna Walecka Emeryt PUM Zakładu Diagnostyki Obrazowej i Radiologii Interwencyjnej SPSK1 Uniwersytet Medyczny w Szczecinie Szczecin, Ocena pracy doktorskiej lek. dent. Katarzyny Lewusz- Butkiewicz Ocena jakości leczenia endodontycznego oraz występowania zmian zapalnych tkanek na podstawie obrazów tomografii wolumetrycznej (CBCT) w populacji Szczecina. Leczenie endodontyczne, zwane również kanałowym zajmujące się diagnostyką oraz leczeniem schorzeń miazgi zębowej oraz tkanek okołowierzchołkowych umożliwia dentyście dokładną obserwację wnętrza komory zęba oraz kanałów i pomiar ich głębokości. Najbardziej uznanym i stosowanym narzędziem do badania w endodoncji jest diagnostyka rentgenowska; najczęściej zdjęcia pantomograficzne - stosunkowo niska dawka promieniowania, wewnątrzustne zdjęcia dające obraz dwuwymiarowy, tomografia wolumetryczna (CBCT. Tomografia wolumetryczna jest modyfikacją tomografii komputerowej, polegającej na pojedynczej rotacji źródła promieniowania rentgenowskiego wokół pacjenta. Trójwymiarowa wizualizacja interesującego obszaru pozwala zlokalizować zęby i przylegające struktury w sposób, który jest nieosiągalny przy użyciu konwencjonalnego obrazowania dwuwymiarowego. Przedstawiona mi do oceny praca lek. dent. Katarzyny Lewusz- Butkiewicz ma układ typowy dla pracy doktorskiej. Praca zawarta jest na 109 stronach druku, ilustrowana jest 32 rycinami, 50 tabelami. Celem pracy było retrospektywne badanie przekrojowe populacji Szczecina wykonane w celu oceny jakości leczenia endodontycznego i stanu tkanek okołowierzchołkowych zębów stałych na podstawie obrazów tomografii wolumetrycznej. W pracy doktorantka poddała analizie; 1/. jakość leczenia endodontycznego, w poszczególnych grupach wiekowych i grupach zębów 2/.występowanie i rodzaj zmian zapalnych okołowierzchołkowych w poszczególnych grupach wiekowych i w grupach zębów leczonych i nie leczonych endodontycznie, 3/. Zależność pomiędzy jakością leczenia 1

2 endodontycznego i jakością odbudowy korony zęba po leczeniu endodontycznym a występowaniem zmian zapalnych tkanek okołowierzchołkowych. Oceniono 1351 badań retrospektywnych CBCT z czego 180 spełniło kryteria włączenia do badania i zostało zakwalifikowane do analizy. Doktorantka poddała analizie dokumentację i badania obrazowe dotyczące 180 pacjentów i diagnozowanych w Poradni Rentgenodiagnostyki Stomatologicznej UKS PUM sp. z o.o. w okresie od do badaniem przekrojowym objęto grupę pacjentów poddanych badaniu CBCT (Soredex, Cranex 3Dx) (85 mężczyzn i 95 kobiet w wieku lat, średnia wieku 41,85±15,51 lat). Pacjentów podzielono na następujące grupy wiekowe: lat, lat, lat, lat, 60 lat i więcej. Ocenie poddano 4158 zębów, w tym 2311 (55,6%) zębów kobiet oraz 1847 (44,4%) zębów u mężczyzn Obrazy CBCT wykorzystane w tym badaniu zostały wykonane z powodu różnych wskazań tj. planowanie leczenia ortodontycznego, implantologicznego, ortognatycznego, chirurgicznego oraz endodontycznego. Metodykę badań omówiono. w tabelach Wyniki przedstawiono w tabelach i na rycinach. U 18 pacjentów stwierdzono brak 882 zębów. Największe braki w uzębieniu obserwowano; w grupie zębów trzonowych (436 zębów) przedtrzonowych (267 zębów) oraz zębów przednich (178 zębów). Najczęściej obserwowano brak pierwszego zęba trzonowego żuchwy (160 zębów), najmniej było brak kłów żuchwy (10 zębów). W 6 % zębów stwierdzono zmiany zapalne tkanek okołowierzchołkowych. Największa liczba zębów z tymi zmianami występowała u kobiet w roku życia i u mężczyzn po 60. roku życia. Spośród 4158 zębów poddanych ocenie 9,9% było leczonych endodontycznie, w 6% przypadków stwierdzono zmiany okołowierzchołkowe (OKW), 3,8%) zębów objętych zmianami OKW było leczonych endodontycznie, natomiast 2,1% posiadało zmiany OKW i nie było leczonych endodontycznie. Wykonano analizę opisową grupy badanej (określono liczbę pacjentów, wiek pacjentów, liczbę kobiet i mężczyzn, obecnych zębów, zębów leczonych endodontycznie oraz zębów objętych zmianami zapalnymi tkanek okołowierzchołkowych). Do oceny leczenia endodontycznego zastosowano wskaźnik ETTI (the endodontically treated tooth index - wskaźnik leczenia endodontycznego). Po rozpoznaniu zmiany zapalnej tkanek okołowierzchołkowych jej rozmiar, zasięg i stosunek do sąsiednich struktur anatomicznych został oceniony w trzech płaszczyznach: strzałkowej, czołowej oraz poprzecznej zgodnie z wskaźnikiem COPI (the complex periapical index - 2

3 złożony wskaźnik zmian zapalnych tkanek okołowierzchołkowych). Otrzymane wyniki poddano analizie statystycznej. Reasumując: Analiza obrazów CBCT wykazała, że leczenie endodontyczne zostało przeprowadzone w 9,9% badanych zębów (839 kanałów korzeniowych), w tym prawidłowo w 52,7% kanałów, niedopełnione kanały korzeniowe stwierdzono w 28,1%, kanały z przepchniętym materiałem stanowiły 6,8%, pominięto 9,3% kanałów oraz w 3,1% materiał wypełniający widoczny był jedynie w komorze. Zmiany zapalne tkanek okołowierzchołkowych zaobserwowano w 6% spośród wszystkich badanych zębów, natomiast odsetek ten w zębach po leczeniu endodontycznym wyniósł 38,5%. Nieprawidłowe leczenie endodontyczne w zębach z zapalnymi zmianami tkanek okołowierzchołkowych stwierdzono w 47,3% kanałów korzeniowych. Wpływ na występowanie zapalnych zmian tkanek okołowierzchołkowych miały następujące czynniki: niedopełnienie kanału korzeniowego, brak wypełnienia w kanale, materiał wypełniający widoczny jedynie w komorze miazgi, niejednorodne wypełnienie kanału oraz nieszczelna odbudowa korony zęba. Wyniki badań zostały opracowane statystycznie przy pomocy odpowiednio dobranych testów, a tabele i ryciny ułatwiają ich prześledzenie Z przeprowadzonych badań Doktorantka wyciągnęła 3 wnioski: 1/. Jakość leczenia endodontycznego w populacji Szczecina nie jest zadowalająca. Brak jednorodności wypełnienia w kanale korzeniowym jest istotnym czynnikiem ryzyka niepowodzenia leczenia endodontycznego, które w największym odsetku dotyczy zębów trzonowych. W trzeciej dekadzie życia populacji Szczecina występuje największe ryzyko powikłań leczenia endodontycznego w postaci zmian zapalnych tkanek okołowierzchołkowych. 2/. U pacjentów populacji Szczecina odsetek zębów ze zmianami zapalnymi tkanek okołowierzchołkowych, które nie były leczone endodontycznie, rośnie z wiekiem i w największym odsetku i rozmiarze występuje u pacjentów po 60 roku życia, natomiast przy zębach leczonych endodontycznie w trzeciej dekadzie życia z przewagą zmian zapalnych małych i destrukcją kości umiejscowioną wokół korzeni zębów. Zmiany zapalne tkanek okołowierzchołkowych zlokalizowane przy zębach nieleczonych endodontycznie najczęściej dotyczą zębów przednich (siekaczy i kłów), natomiast występujące przy zębach leczonych endodontycznie najczęściej dotyczą zębów trzonowych. 3

4 3/.W populacji Szczecina nieprawidłowe leczenie endodontyczne oraz nieszczelna odbudowa korony zęba po leczeniu endodontycznym mają wpływ na wzrost ryzyka wystąpienia, rozmiar, stopień objęcia korzeni zęba oraz na zasięg zmian zapalnych tkanek okołowierzchołkowych w odniesieniu do sąsiednich struktur anatomicznych. Na uwagę zasługuje również Dyskusja. Doktorantka konfrontuje uzyskane przez siebie wyniki z wynikami badań innych autorów na tle dobrze dobranych i cytowanych pozycji piśmiennictwa. W piśmiennictwie podkreśla się rolę leczenia endodontycznego w algorytmie diagnostyki i oraz leczenia schorzeń miazgi zębowej oraz tkanek okołowierzchołkowych, co umożliwia dentyście dokładną obserwację wnętrza komory zęba oraz kanałów i pomiar ich głębokości. które posiada wiele zalet i jest badaniem wiodącym. W literaturze dostępne były tylko dwa badania przeglądowe populacji belgijskiej i brazylijskiej wykonane na podstawie CBCT. Doktorantka podjęła duże wyzwanie żeby ocenić przydatność leczenia endodontycznego w populacji Szczecina. Bardzo interesująca jest dyskusja, doktorantka bardzo ładnie przedstawia swoje wyniki porównując z danymi z piśmiennictwa. Ocena merytoryczna pracy Wprowadzenie do codziennego użytku tomografii wolumetrycznej umożliwiło trójwymiarowe obrazowanie uzębienia, szkieletu szczękowo-twarzowego oraz relacji struktur anatomicznych Obrazowanie CBCT ma jednak wady. Należą do nich: zwiększona dawka promieniowania pochłaniana przez pacjenta, generowanie artefaktów oraz wysoki poziom rozproszenia i szumu, dlatego wskazania do tego typu leczenia są bardzo wyważone, co słusznie Doktorantka podkreśla Oceniając pracę należy stwierdzić, że poświęcona jest bardzo istotnemu problemowi. Wybór tematu pracy jest bardzo interesujący a sama praca próbuje sprostać powyższym problemom. Wstęp, metody pracy i wyniki świadczą o dobrze opanowanym warsztacie pracy, dyskusja o oczytaniu Doktorantki i dużej znajomości zagadnienia przedstawionego w pracy, ma poza tym duże walory dydaktyczne. Wnioski wynikają z przeprowadzonych badań. Pracę doktorską lek. dent. Katarzyny Lewusz- Butkiewicz uważam za bardzo wartościową i wnoszącą nowe dane do praktyki dentystycznej. Szczególnie dla lekarzy dentystów pracujących w Szczecinie jak również dla specjalizujących się w diagnostyce stomatologicznej ale także dla studentów. 4

5 Z praktycznego punktu widzenia na szczególne podkreślenie zasługują cele pracy dotyczące jakości leczenia endodontycznego, w poszczególnych grupach wiekowych i grupach zębów Nie do przecenienia są; ryciny 7-21 obrazy tomografii wolumetrycznej wykonane dla oceny; morfologii zębów szczęki, żuchwy.. Uwagi We Wstępie ryciny 7-21 obrazy tomografii wolumetrycznej wykonane dla oceny; morfologii zębów szczęki, żuchwy ocenione w materiale własnym. Jest to praca Doktorantki powinny być umieszczone w rozdziale MATERIAŁ tak jak pozostałe ryciny W dyskusji widoczne są tabele przedstawiające wyniki pracy umieściłabym je w rozdziale Wyniki, stworzą jedną spójną całość. Powyższe uwagi nie obniżają pozytywnych walorów pracy. Podsumowując, uważam, że,,rozprawa doktorska spełnia warunki określone w art. 13 ust.1 z dnia14 marca 2003r o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. Nr.65, poz.595, z pożn.zm.) i dlatego przedstawiam Szanownej Radzie Wydziału Lekarsko Stomatologicznego Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie wniosek o dopuszczenie doktorantki lek. dent. Katarzyny Lewusz- Butkiewicz do dalszych etapów przewodu doktorskiego. Prof. dr hab. n. med. Anna Walecka 5