KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA. Maria Marciniak Kraśko logopeda

Transkrypt

1 KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA Maria Marciniak Kraśko logopeda

2 Komunikacja to wymiana informacji między żywymi istotami. Komunikacja daje nam szansę na wymianę myśli, współdziałanie, przekazywanie informacji, wiadomości, podążanie w tym samym kierunku. Dzięki komunikacji dowiadujemy się, co czują i myślą inni, a także możemy wyrazić siebie.

3 W procesie komunikacji wyróżniamy nadawcę, odbiorcę, kanał komunikacyjny i szumy.

4 szum szum szum szum szum Kanał komunikacyjny szum szum szum szum szum

5 Nadawca to osoba, która formułuje komunikat i ma określony cel w przekazaniu go innej osobie. Nadawca dokonuje zakodowania wiadomości, czyli tłumaczy treść na symbole, a więc słowa, rysunki, gesty itp.. Odbiorca odczytuje znaczenie wiadomości poprzez jej dekodowanie. Kanał komunikacyjny to droga kontaktu, to środek przekazywania informacji, fale akustyczne lub świetlne. Szum to wszystko co zakłóca proces komunikacji, zarówno na poziomie nadawcy, odbiorcy jak i kanału komunikacyjnego

6 Szum może mieć związek z postawami, uprzedzeniami, przekonaniami, poglądami, doświadczeniami, przeżywanymi aktualne emocjami. Szum stanowią również różnego rodzaju zaburzenia mowy. W kanale komunikacyjnym szumem może być hałas z otoczenia, np.. ruch uliczny, głośne rozmowy osób trzecich, włączone radio lub telewizor.

7 Komunikacja interpersonalna zachodzi na podstawie sprzężenia zwrotnego. Może przyjmować formy zarówno bezpośrednie - ustne potwierdzenie przyjęcia komunikatu, jak też pośrednie - wyrażone przez działanie czy dokumentację. Efektywność komunikacji uzależniona jest od podobieństwa umiejętności komunikacyjnych, postaw, wykształcenia, doświadczeń społecznych i kultury uczestników tego procesu. Im większe różnice w obrębie wymienionych cech, tym większe prawdopodobieństwo niepowodzenia w komunikacji. Niepowodzenie komunikacji oznacza, że znaczenie wiadomości, stworzone przez odbiorcę, będzie różnić się od znaczenia przyjętego przez nadawcę. Skuteczne komunikowanie się zachodzi, zatem wówczas, gdy wiadomość zostanie właściwie zrozumiana.

8 Najczęściej wskazuje się trzy zasadnicze rodzaje komunikacji: 1. Komunikacja werbalna. 2. Komunikacja niewerbalna. 3. Komunikacja pisemna.

9 Rozkład procentowy komunikacji interpersonalnej mowa ciała gesty 65% sposób mówienia intonacja 28% treść słowa 7% 7% 28% 65% mowa ciała sposób mówienia treść

10 Formy komunikacji werbalnej: - przemówienia, - rozmowy: indywidualne, grupowe, - nieformalne sieci plotek i pogłosek. Zaletą tego rodzaju komunikacji jest szybkość i łatwość uzyskania sprzężenia zwrotnego. Wadą jest podatność na zniekształcenia. Nie zawsze komunikujemy to co mamy na myśli. Odbiorca rozumie informację inaczej, niż to było rozumiane przez nadawcę. Przyczyną rozbieżności mogą być emocjonalne i społeczne źródła szumów.

11 Komunikacja pisemna Podstawowe formy to: - notatki, - listy, - telefaksy, - e, - zaświadczenia, - inne metody przekazywania słów czy symboli na piśmie. Komunikaty pisemne mają tę przewagę nad ustnymi, że są materialne, sprawdzalne i mogą być przechowywane przez długi okres czasu. Komunikaty pisemne nie mają mechanizmu sprzężenia zwrotnego, nie mamy pewności, że wiadomość dotarła do odbiorcy oraz, że została właściwie zinterpretowana.

12 Komunikacja niewerbalna. Komunikacji werbalnej zwykle towarzyszy forma niewerbalna, na którą składa się : - kontakt wzrokowy, - wyraz mimiczny twarzy, - gestykulacja i postawa ciała, - dystans fizyczny między rozmówcami, - kanał wokalny,

13 Kontakt wzrokowy określa wzajemny stosunek do siebie negatywny lub pozytywny, bliski lub z dystansem. Spojrzenia komunikują, czy jesteśmy uważni i zainteresowani partnerem. Aby mieć dobre odczucia (otwartości, szczerości, zaufania w rozmowie) nasze spojrzenie ze spojrzeniem rozmówcy powinno się spotkać w około 60 70% czasu trwania rozmowy. Kontakt wzrokowy krótszy np. 30% może być odczytany przez partnera jako niechęć, nieufność. Osoby, które unikają kontaktu wzrokowego mogą być traktowane jako: napięte, nerwowe, niegodne zaufania.

14 Kanał wokalny intonacja, akcentowanie, barwa głosu, rytm mówienia, szybkość mówienia, wysokość głosu. Komunikat będzie wiarygodny i zrozumiały dla odbiorcy, gdy będzie zgodność między słowami, a ich niewerbalnym przekazem. Jeśli zależy nam na nawiązaniu i podtrzymaniu kontaktu, dostosowujemy swój ton, rytm do głosu partnera. Niespójną wypowiedzią może być zdanie wyrażające pozytywną ocenę np. to ciekawe co Pani mówi ale wyrażone ironicznym, sarkastycznym tonem

15 Wyraz mimiczny twarzy to bogactwo możliwości przekazywania zarówno stanów psychicznych, jak i informacji obiektywnych. Dzięki mimice komunikujemy przeżywane przez nas emocje. Twarzą można przekazać radość, gniew, zdumienie, strach, wstręt, pogardę, przygnębienie, znudzenie, zniechęcenie, itp..

16 Gestykulacja, a więc ruchy rąk, dłoni, palców, nóg, stóp, głowy i całego ciała. Gestykulujemy po to, by podkreślić ważność naszych słów, coś zaakcentować, pokazać kolejność, określić kształt, rozmiar czegoś, wskazać jakiś obiekt lub osobę. Swobodna gestykulacja, otwarta, adekwatna do treści wypowiedzi podnosi atrakcyjność i skuteczność wypowiedzi. Chaotyczna gestykulacja utrudnia słuchanie, wybija słuchacza z treści wypowiedzi, budzi śmieszność, groteskowość.

17 Dystans fizyczny między rozmówcami (odległość między nimi w trakcie rozmowy) jest ważną informacją m.in. o wzajemnych postawach, poziomie intymności, sympatii. Istnieje granica określająca na jaką ludzie powinni się do siebie zbliżać. To jaka odległość będzie odpowiednia, zależy od tego, kim są nasi partnerzy w rozmowie. Im bardziej oficjalne stosunki, tym dalej od siebie stoimy. Zbyt mała odległość może wywoływać silne emocje, niepokój, zażenowanie, lęk u drugiej osoby.

18 Strefy w komunikacji interpersonalnej Amerykański psycholog społeczny Granville Stanley Hall, wyróżnił cztery strefy, które nazwał i scharakteryzował w następujący sposób: Strefa intymna przestrzeń najbliższa człowiekowi do około 45 cm wokół ciała. Do tej strefy mają dostęp osoby silnie związane z nami emocjonalnie. Strefa osobista odległość między cm wokół ciała, która zarezerwowana jest dla znajomych. Strefa społeczna odległość od cm Jest najwłaściwsza dla kontaktów typu przełożony podwładny, pracownik klient. Strefa publiczna dystans powyżej 360 cm utrzymywany zwykle przez osoby pozostające ze sobą w relacjach oficjalnych oraz wystąpień publicznych.

19 Strefa intymna 45 cm Strefa osobista cm Strefa społeczna cm Strefa publiczna powyżej 360 cm

20 Zasady dobrej komunikacji - wytwarzanie klimatu ciepła, bliskości, - okazywanie dzieciom, rodzicom bezwzględnej akceptacji, szacunku, - zapewnienie potrzebnego oparcia fizycznego, psychicznego, - autentyczność (prawdziwość, uczciwość), - otwartość (gotowość do wysłuchania, rozumienie, akceptacja) - zdolność empatii, - dyspozycyjność (pokaż, że masz czas dla dziecka i rodzica), - dostosowanie sposobu komunikacji (mów językiem zrozumiałym dla twojego rozmówcy), - poufność (nigdy nie opowiadaj o sprawach swojego ucznia osobom, które nie biorą udziału w procesie terapeutycznym),

21 Błędy w komunikacji - oskarżanie, obwinianie, krytykanctwo (szukanie tylko słabych stron, stosowanie szybkich klasyfikacji czyjegoś zachowania, pomysłów), - obrażanie (wyzywanie, przeklinanie, wyśmiewanie), - uciekanie od problemów (zmiana tematu, żartowanie, rozśmieszanie itp.), - pouczanie i decydowanie za innych (dawanie rad, rozkazywanie, moralizowanie, grożenie, zawstydzanie), - pozwalanie sobie na zachowania sarkastyczne, pogardliwe, - ocenianie negatywne rodziny, osądzanie, - niesłuchanie tego, co mówią inni (przerywanie lub jednoczesne mówienie z kimś, pokazywanie braku skupienia uwagi, zadawanie nieadekwatnych pytań), - wypytywanie, przesłuchiwanie dla zaspokojenia własnej ciekawości, - zastraszanie (mówienie, że zastosujesz restrykcje lub przemoc),

22 Właściwa komunikacja logopedy potrzebna jest w wielu aspektach. Jest z pewnością skuteczna wtedy, gdy: - występuje prawidłowa relacja logopeda dziecko, logopeda rodzic (komunikacja jest na wysokim poziomie), - pracuje się z dzieckiem nie tylko w aspekcie rozwoju mowy ale i komunikacji, - rodzice otrzymują jasne, wyczerpujące informacje, na temat postępów i problemów swojego dziecka, - rodzice są traktowani podmiotowo, zachęcani do współpracy, - wypracowane są zasady współpracy i komunikacji z rodzicami, - logopeda umie skutecznie informować o swoich sukcesach i problemach, dyrektora, radę pedagogiczną, przedstawicieli lokalnej władzy, - logopeda prowadzi badania akceptacji swojej pracy przez rodziców,

23 Ludzie, którzy umieją dobrze komunikować się z innymi: - potrafią jaśniej precyzować swój przekaz, - trafniej odczytują intencje swoich rozmówców, i przez to są w stanie zapobiec niepowodzeniom, - w czasie rozmowy bardziej świadomie budują prawidłowe relacje z rozmówcą, - są lepiej rozumiani przez otoczenie, - komunikacja interpersonalna jest wtedy bogatsza, skuteczniejsza i korzystniejsza dla dobrego samopoczucia każdego człowieka.

24 Rola komunikacji w wychowaniu dziecka - daje podstawy rozwoju emocjonalnego, - rozwija intelektualnie dziecko, gdyż otrzymuje nowe informacje ze świata ludzi dorosłych, uczy się zachowań poprzez komunikaty werbalne i niewerbalne, - daje możliwość nawiązywania kontaktów z dalszym otoczeniem, także grupą rówieśniczą, - uczy wchodzenia w określone role życiowe (nastolatka, chłopaka, męża, ojca, pracownika), - uczy pokonywać trudności, rozwiązywać konflikty, - wyrabia samoocenę, - kształtuje osobowość, - wpływa na jakość życia, - czyni człowiekiem.

25 Literatura: A.Pease: Język ciała - jak czytać myśli ludzi z ich gestów. Kraków, 1992 Z. Nęcki: Komunikacja międzyludzka. Kraków, 1996 M. Argyle: Psychologia stosunków międzyludzkich. Warszawa, 1991

26 Dziękuję za uwagę