Czy warto by loby być w strefie euro? 1

Transkrypt

1 Czy warto by loby być w strefie euro? 1 Micha l Brzoza-Brzezina, Krzysztof Makarski and Grzegorz Weso lowski Narodowy Bank Polski i Szko la G lówna Handlowa Seminarium Komitetu Nauk o Finansach PAN 15 kwietnia 213, Lublin 1 Wszystkie zaprezentowane w opracowaniu stwierdzenia sa pogladami w lasnymi autorów i nie musza odzwierciedlać oficjalnego stanowiska NBP. 1 / 33

2 Plan of the Prezentacji 1 Wst ep 2 Model 3 Symulacje 4 Wnioski 2 / 33

3 Wst ep Plan Prezentacji 1 Wst ep 2 Model 3 Symulacje 4 Wnioski 3 / 33

4 Wst ep Motywacja Motywacja Czesty poglad: p lynny kurs walutowy oraz niezależna polityka pienieżna pomog ly polskiej gospodarce podczas ostatniego kryzysu. Jak zachowywa laby si e polska gospodarka gdyby zosta la pozbawiona powyższych narz edzi? Brak analiz ex-post skutków przyjecia euro dla gospodarek rozwijajacych sie. Specyficzny, ale interesujacy okres. Uwaga! Nie jest to pe lna analiza kosztów i korzyści!!! 4 / 33

5 Wst ep Literatura Literatura Liczne prace analizuja skutki wejścia do strefy euro z perspektywy ex-ante, np. Calmfos et al. (1997), Csajbók, Csermely (22), NBP (24, 29), Amisano i in. (29) korzystajac z modelu VAR ze zmiennymi w czasie parametrami badaja wp lyw wejścia do strefy euro w przypadku W loch w latach : wyższy kontrfaktyczny poziom PKB, przy porównywalnej zmienności, Pesaran i in. (25) pos lużyli sie globalnym modelem VAR aby policzyć skutki hipotetycznego przystapienia UK do strefy euro w 1999: niższy PKB w krótkim okresie, wyższy w d luższym, Söderström (211) zastosowa l model DSGE do analizy hipotetycznego przystapienia do strefy euro w 1999: niewielki efekt. Z przyczyn technicznych nie jest w stanie usztywnić kursu pomiedzy strefa euro i Szwecja, Istniejace prace nie pokazuja znacznych skutków przystapienia (lub nie) do strefy euro (wyjatek Grabek i K los, 28 pokazuja, że Polska w strefie euro w latach to inflacja troche bardziej stabilna i PKB znacznie mniej stabilny). 5 / 33

6 Model Plan Prezentacji 1 Wst ep 2 Model 3 Symulacje 4 Wnioski 6 / 33

7 Model Charakterystyka modelu Typ modelu Korzystamy z dynamicznego, stochastycznego modelu równowagi ogólnej (DSGE). Równania makroekonomiczne wyprowadzane z problemów optymalizacyjnych podmiotów. Odporność na Krytyk e Lucasa - mozliwość prowadzenia symulacji kontrfaktycznych. Cykl koniunkturalny nap edzany przez egzogeniczne ale interpretowalne zaburzenia (szoki). 7 / 33

8 Model Charakterystyka modelu Cechy modelu Standardowy nowo-keynesowski (NK) model gospodarki otwartej: realne i nominalne sztywności. Frykcje finansowe w postaci ograniczeń kredytowych a la Kiyotaki i Moore (1997), Iacoviello (25). Wieloetapowy proces produkcyjny, sektor bankowy pośredniczacy pomiedzy pożyczkodawcami i pożyczkobiorcami, rzad zbiera podatki aby sfinansować wydatki rzadowe, bank centralny prowadzi polityke pienieżn a (regu la Taylora). Sześć grup szoków: polityki pienieżnej, premii za ryzyko, finansowe, popytowe, produktywności i zagraniczne. 8 / 33

9 Model Charakterystyka modelu Struktura modelu Banks OMO Central bank ROW Deposits Loans Housing/ Capital good producers Final good producers Patient HH Impatient HH Labour Interm. goods Retailers Wholes. goods Entrepreneurs 9 / 33

10 Model Gospodarstwa Domowe Cierpliwe GD Maksymalizuja E βp t t= [ε u,t (c P,t (ι) ξc P,t 1 ) 1 σc 1 σ c + χ P,t (ι) 1 σχ 1 σ χ n P,t (ι) 1+σn przy ograniczeniu budżetowym: 1 + σ n ] (1) P tc P,t (ι) + P χ,t (χ P,t (ι) (1 δ χ) χ P,t 1 (ι)) + 1 D P,t (ι, i s)di s W tn P,t (ι) + R s,t 1D P,t 1 (ι) T (ι) + Π P,t (2) 1 / 33

11 Model Gospodarstwa Domowe Niecierpliwe GD Maksymalizuja E βi t t= przy ograniczeniu budżetowym: [ε u,t (c I,t (ι) ξc I,t 1 ) 1 σc 1 σ c + χ I,t (ι) 1 σχ 1 σ χ n I,t (ι) 1+σn 1 + σ n ] (3) P tc I,t (ι) + P χ,t(χ I,t (ι) (1 δ χ)χ I,t 1 (ι)) + oraz ograniczeniu kredytowym: 1 R χ,t 1(i χ)l I,t 1 (ι, i χ)di χ W t (ι) n I,t (ι) + L I,t (ι) (4) R χ,t L I,t (ι) m χ,t E t {P χ,t+1 } (1 δ χ )χ I,t (ι) (5) 11 / 33

12 Model Producenci Przedsi ebiorcy Przedsiebiorcy nie moga pracować, nie posiadaja nieruchomości, czerpia użyteczność tylko z konsumpcji: ( ) E βe t (c E,t (ι) ξc E,t 1 ) 1 σc ε u,t 1 σ c t= (6) Produkuja dobra hurtowe: y W,t (ι) = A t [u t (ι) k t 1 (ι)] α n t (ι) 1 α (7) przy ograniczeniu budżetowym: P tc E,t (ι) + W tn t (ι) + P k,t (k t (ι) (1 δ k )k t 1 (ι)) + P tψ(u t (ι))k t 1 (ι) + 1 R f,t 1 (i f )L E,t 1 (ι, i f )di f P W,t y W,t (ι) + L E,t (ι) (8) oraz ograniczeniu kredytowym: R f,t L E,t (ι) m f,t E t [P k,t+1 (1 δ k ) k t (ι)] (9) 12 / 33

13 Model Producenci Producenci Doskonale konkurencyjni producenci dóbr kapita lowych wykorzystuja dobra finalne do produkcji dóbr kapita lowych ( ( ik,t )) k t = (1 δ k )k t S k i k,t (1) i k,t 1 Producenci nieruchomości analogicznie χ t = (1 δ χ)χ t 1 + ( 1 S χ ( iχ,t i χ,t 1 )) i χ,t (11) Doskonale konkurencyjni producenci dóbr finalnych wykorzystuja krajowe i zagraniczne dobra pośrednie [ ] y t = η µ 1 1+µ 1+µ yh,t + (1 η) µ 1 1+µ 1+µ 1+µ yf,t (12) gdzie y H,t = [ 1 1 y H,t(j H ) 1+µ H djh ] 1+µ H, y F,t = [ 1 1 y F,t(j F ) 1+µ F djf ] 1+µ F. Zachowanie strefy euro opisane jest modelem VAR(1) (szoki zagraniczne moga być skorelowane). 13 / 33

14 Model Sektor finansowy Sektor finansowy Banki oszczednościowe zbieraja depozyty od cierpliwych GD i umieszczaja je na rynku miedzybankowym, Banki kredytowe biora pożyczki na rynku miedzybankowym, a nastepnie pod w lasna marka udzielaja ich przedsiebiorcom/gdym (konkurencja monopolistyczna), Szoki w sektorze finansowym sa egzogeniczne, Banki kredytowe maja dostep do zagranicznego rynku miedzybankowego (a także krajowego) na którym moga pożyczać L IB,t (i f ) po stopie Rt dostosowanej o premie za ryzyko, ( ρ t = exp e tl ) t ε ρ,t (13) P t ỹ t Co daje standardowy niezabezpieczony parytet stóp procentowych (UIP) ˆR t ˆR t = E t ˆq t+1 ˆq t + E t [ˆπ t+1 ˆπ t+1] + ˆρ t (14) 14 / 33

15 Model Kalibracja i estymacja. Dane, kalibracja i estymacja 13 kwartalnych szeregów czasowych danych, 1 dla Polski, 3 dla strefy euro Parametry dobrze udokumentowane w literaturze kalibrujemy z literatury. Parametry opisujace zachowanie gospodarki w stanie ustalonym dopasowujemy do danych. Tabela Pozosta le parametry estymujemy za pomoca wnioskowania Bayesowskiego (1q2-4q211). Tabela Zak ladamy relatywnie nieinformatywne rozk lady a priori (zgodne z za lożeniami w literaturze dotyczacej polskiej gospodarki). Tabela 15 / 33

16 Symulacje Plan Prezentacji 1 Wst ep 2 Model 3 Symulacje 4 Wnioski 16 / 33

17 Symulacje Procedura symulacji Procedura symulacji Wykorzystujemy wyestymowany model aby dokonać symulacji kontrfaktycznych. Scenariusz bazowy: Polska przyjmuje euro w 1q27 (data usztywnienia kursu): ˆq t ˆq t 1 = ˆπ t ˆπ t (15) Niezależna polityke pienieżn a zastepujemy polityka pienieżn a EBC. UIP przyjmuje postać: ˆR t = ˆR t + ˆρ t (16) Dwie wersje traktowania szoku premii za ryzyko ρ t : zanika lub pozostaje. 17 / 33

18 Symulacje Funkcje reakcji na impuls Szok polityki pieni eżnej (niezależna i wspólna p. pieni eżna) 5 x 1 3 Output Consumption 5 x 1 3 Investment x 1 3 Inflation 15 x 1 3 Nominal interest rate Loans to firms Loans to households.1 Real ex. rate.1 Current account independent monetary policy common monetary policy 18 / 33

19 Symulacje Szok premii za ryzyko Szok premii za ryzyko (niezależna i wspólna p. pieni eżna) 8 x Output Consumption 1 x Investment x 1 3 Inflation.12 Nominal interest rate 2 x 1 3 Loans to firms x 1 3 Loans to households.3 Real ex. rate.35 Current account independent monetary policy common monetary policy 19 / 33

20 Symulacje Rola szoków strukturalnych Dekompozycja PKB - rola szoków strukturalnych Monetary policy Risk premium Financial Demand Productivity Foreign Initial value / 33

21 Symulacje Rola szoków strukturalnych Dekompozycja inflacji - rola szoków strukturalnych Monetary policy Risk premium Financial Demand Productivity Foreign Initial value / 33

22 Symulacje Rola szoków strukturalnych Dekompozycja REER - rola szoków strukturalnych Monetary policy Risk premium Financial Demand Productivity Foreign Initial value / 33

23 Symulacje Wyniki symulacji PKB - wejście do strefy euro 1q data & estimation counterfactual with risk premium counterfactual without risk premium q1 1q2 1q3 1q4 1q5 1q6 1q7 1q8 1q9 1q1 1q11 23 / 33

24 Symulacje Wyniki symulacji Inflacja - wejście do strefy euro 1q27.9 data & estimation counterfactual with risk premium counterfactual without risk premium q1 1q2 1q3 1q4 1q5 1q6 1q7 1q8 1q9 1q1 1q11 24 / 33

25 Symulacje Wyniki symulacji PKB - wejście do strefy euro 1q data & estimation counterfactual with risk premium counterfactual without risk premium q1 1q2 1q3 1q4 1q5 1q6 1q7 1q8 1q9 1q1 1q11 25 / 33

26 Symulacje Wyniki symulacji Inflacja - wejście do strefy euro 1q25.9 data & estimation counterfactual with risk premium counterfactual without risk premium q1 1q2 1q3 1q4 1q5 1q6 1q7 1q8 1q9 1q1 1q11 26 / 33

27 Wnioski Plan Prezentacji 1 Wst ep 2 Model 3 Symulacje 4 Wnioski 27 / 33

28 Wnioski Wnioski Wnioski W analizowanym okresie niezależna polityka pieni eżna i p lynny kurs walutowy ewidentnie przyczyni ly si e do stabilizacji polskiej gospodarki. Gdyby Polska znajdowa la si e w strefie euro to wzrost PKB nie oscylowa lby pomi edzy 1% a 7% lecz -6% a +9% (-9% a +11% przy bardziej restrykcyjnych za lożeniach). Inflacja również by laby bardziej wahliwa. G lównym czynnikiem stabilizujacym by l kurs walutowy. Szoki premii za ryzyko powodowa ly ruchy kursu w kierunku stabilizujacym PKB. Ponadto, te same realizacje szoków premii za ryzyko w warunkach unii walutowej mia lyby destabilizujacy wp lyw na polska gospodarke. Symulacje te powinny być odczytywane w swoim historycznym kontekście (najwiekszy kryzys w światowej gospodarce od czasów Wielkiego Kryzysu). 28 / 33

29 Dzi ekuj e za uwag e

30 Wnioski Wnioski Polska i S lowacja podczas kryzysu. :) 3 / 33

31 Wnioski Wnioski Wybrane skalibrowane parametry Parametr Liczba Parametr Liczba β P β I.975 l F ỹ.6 β E.975 m F.2 γ P.5 m H.7 γ I.25 π.625 γ E.25 π.5 δ k.25 R.123 δ χ.125 R χ.264 µ 1 R f.173 µ w.1 η.6 α.3 powrót l H ỹ 31 / 33

32 Wnioski Wnioski Wybrane wyestymowane parametry Prior type Prior mean Prior s.d. Posterior mean Posterior mode Posterior s.d. ξ beta σχ norm σc norm σn norm κ k beta κχ norm ψ gamm θw beta θ h beta θ f beta θ d beta θ l beta θ h beta ζw beta ζ h beta ζ f beta ζ h beta φ R norm φπ norm φy norm powrót 32 / 33

33 Wnioski Wnioski Wybrane wyestymowane parametry szoków strukturalnych Prior type Prior mean Prior s.d. Posterior mean Posterior mode Posterior s.d. ρc beta ρ A beta ρρ beta ρg beta ρ mh beta ρ mf beta ρs beta ρχ beta ρ f beta ςc invg.5 inf ς A invg.5 inf ςρ invg.5 inf ςg invg.1 inf ς mh invg.1 inf ς mf invg.1 inf ςs invg.1 inf ςχ invg.1 inf ς f invg.1 inf ςϕ invg.1 inf powrót 33 / 33