Wykład 6 Kurs walutowy Parytet siły nabywczej Model monetarystyczny Efekt Balassy-Samuelsona

Transkrypt

1 Wykład 6 Kurs walutowy Parytet siły nabywczej Model monetarystyczny Efekt Balassy-Samuelsona dr Leszek Wincenciak WNEUW

2 2/32 Plan wykładu: Parytet siły nabywczej Parytet siły nabywczej w wersji absolutnej Parytet siły nabywczej w wersji względnej Burgereconomics Przyczyny zawodności parytetu siły nabywczej Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego Efekt Balassy-Samuelsona Założenia modelu Wnioski z modelu Oszacowania efektu Balassy-Samuelsona dla Polski

3 3/32 Parytet siły nabywczej

4 Parytet siły nabywczej 4/32 Parytet siły nabywczej(ppp) Parytet siły nabywczej(ppp) wywodzi się z prawa jednej ceny (LOOP) Prawo jednej ceny homogeniczny produkt na jednym rynku powinien być sprzedawany po jednakowej cenie, niezależnie od kraju pochodzenia Wersja absolutna: poziom cen we wszystkich krajach jest taki sam w przeliczeniu na wspólną walutę Wersja względna: zmiana poziomów cen mierzonych w jednej walucie we wszystkich krajach powinna być taka sama

5 Parytet siły nabywczej 5/32 Parytet siły nabywczej w wersji absolutnej Parytet siły nabywczej w wersji absolutnej Zasada parytetu siły nabywczej w wersji absolutnej stwierdza, że kurs walutowy powinien być równy relacji cen takich samych koszyków konsumpcyjnych wyrażonych w dwóch różnych walutach. Np. jeśli pewien koszyk konsumpcyjny kosztuje w Europie 100 euro oraztensamkoszykkosztujewusa133dolary,tokurswalutowy, cena euro wyrażona w dolarach, powinien wynieść 133/100 = 1.33 USD/EUR. E = P P

6 Parytet siły nabywczej 6/32 Parytet siły nabywczej w wersji względnej Parytet siły nabywczej w wersji względnej Zasada parytetu siły nabywczej w wersji względnej stwierdza, że zmiana kursu walutowego powinna być równa różnicy w zmianach poziomów cen wyrażonych w dwóch różnych jednostkach pieniężnych. Np. jeśli ceny w strefie euro wzrosły przeciętnie o 3%, zaśwusao2,4%,tozgodniezzasadąpppwwersjiwzględnej euro ulegnie deprecjacji w stosunku do dolara o około 0,6%. E E = P P P P

7 Parytet siły nabywczej 7/32 Burgereconomics Burgereconomics Tabela 1. Ceny Big Maca wg magazynu The Economist 2009 Kraj Waluta P E P[USD] E[PPP] +/ USA USD Wlk. Brytania GBP % Chiny CNY % Str. Euro EUR % Japonia JPY % Polska PLN % Rosja RUB % Szwajcaria CHF %

8 Parytet siły nabywczej 8/32 Burgereconomics PKB według PPP Tabela2.PKBwedługPPP,2006[mldUSD] # Kraj PKB PKBPPP PKBpc PKBPPPpc 1 USA Japonia Niemcy Chiny UK Francja Włochy Kanada Hiszpania Brazylia Rosja Meksyk Korea Indie Szwecja Szwajcaria Polska

9 Parytet siły nabywczej 9/32 Burgereconomics UK x_uk p_uk AUS x_aus p_aus CHN x_chn p_chn GER JAP POL x_ger p_ger x_jap p_jap x_pol p_pol

10 Parytet siły nabywczej 10/32 Przyczyny zawodności parytetu siły nabywczej Przyczyny zawodności parytetu siły nabywczej Zasada parytetu siły nabywczej jest przedmiotem wielu kontrowersji. Przyczyn, dla których może nie być spełniona jest bardzo wiele. Teoria PPP wymaga, aby: rynki finansowe były doskonałe, bez ograniczeń w przepływach kapitału, podatków, kosztów transakcyjnych itd. rynki dóbr podlegały doskonałej konkurencji, bez kosztów transportu, bez barier handlowych dobra konsumpcyjne były homogeniczne i posiadały identyczne udziały w koszykach konsumentów na całym świecie Wszystkie powyższe założenia są w oczywisty sposób nierealistyczne.

11 Parytet siły nabywczej 11/32 Przyczyny zawodności parytetu siły nabywczej Przyczyny zawodności parytetu siły nabywczej Teoria PPP sugeruje, że przyczyną występowania zmian kursowych są wyłącznie zmiany cen. Jednak, przynajmniej w krótkim okresie, istnieją odstępstwa od prawa jednej ceny na rynku dóbr(arbitraż przy istotnych kosztach transakcyjnych nie zrównuje cen natychmiast, bariery informacji itd.). Gdy LOOP nie jest spełniony, wówczas PPP również nie będzie. Ponadto czynniki inne niż monetarne, np. popytowe, mogą wpływać na kształtowanie się popytu na waluty, co wpływa również na zmiany kursu walutowego.

12 Parytet siły nabywczej 12/32 Przyczyny zawodności parytetu siły nabywczej Przyczyny zawodności parytetu siły nabywczej Bariery handlowe Koszty transakcyjne Niedoskonała konkurencja Dyskryminacja cenowa Pricing to market Problemy z porównywalnością koszyków konsumpcyjnych (różne udziały poszczególnych dóbr) Dobra niehandlowe efekt Balassy-Samuelsona

13 Parytet siły nabywczej 13/32 Przyczyny zawodności parytetu siły nabywczej Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego

14 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 14/32 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego Trzy zasadnicze założenia modelu: Bilans płatniczy jest zjawiskiem czysto pieniężnym i dlatego powinien być analizowany przez pryzmat dostosowań zasobów pieniądza Rynek międzynarodowy jest efektywny, działa parytet siły nabywczej,tzn. P = EP Produkcja jest na poziomie pełnego zatrudnienia

15 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 15/32 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego W warunkach płynnego kursu walutowego zmienną, która odpowiada za równoważenie bilansu płatniczego jest kurs walutowy. Model monetarystyczny można zatem wykorzystać do sformułowania czynników wpływających na kształtowanie się kursu walutowego równowagi w długim okresie. Równowaga rynków pieniądza: M P = Y α e βi Parytet siły nabywczej: M P = Y α e βi P = EP.

16 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 16/32 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego Przedstawmy równania opisujące równowagę na rynku pieniądza w logarytmach i wyznaczmy z nich poziomy cen(zmienne pisane małymi literami oznaczają logarytmy): p = m αy + βi p = m αy + βi PonieważzPPPwynika,że e = p p,to: e = (m m ) α(y y ) + β(i i )

17 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 17/32 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego Fundamentalne równanie: e = (m m ) α(y y ) + β(i i ) lub w kategoriach tempa wzrostu: ê = ( ˆm ˆm ) α(ŷ ŷ ) + β(i i )

18 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 18/32 Wnioski ê = ( ˆm ˆm ) α(ŷ ŷ ) + β(i i ) Waluta krajowa deprecjonuje się, gdy: podaż pieniądza w kraju rośnie szybciej niż zagranicą dochód krajowy rośnie wolniej niż zagraniczny nominalna stopa procentowa w kraju rośnie

19 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 19/32 Wnioski Wniosek, że wzrost nominalnej stopy procentowej w kraju powoduje deprecjację waluty krajowej jest sprzeczny z wnioskiem wyprowadzonym z modelu opartego na parytecie stóp procentowych Co powoduje tę sprzeczność? Krótkivs.długiokres Stałość vs. elastyczność cen Międzynarodowy efekt Fishera

20 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 20/32 Międzynarodowy efekt Fishera Załóżmy, że spełniony jest niezabezpieczony warunek parytetu stóp procentowych: i = i + ê e Dodatkowo, w długim okresie spełniony jest PPP: ê e = π e π e Z powyższych warunków wynika, że: i i = π e π e i π e = i π e

21 Model monetarystyczny płynnego kursu walutowego 21/32 Efekt Balassy-Samuelsona

22 Efekt Balassy-Samuelsona 22/32 Założenia modelu Dobrahandlowe(T)iniehandlowe(N) Pełne zatrudnienie PPP w sektorze dóbr handlowych Doskonała mobilność pracy wyrównywanie się płac

23 Efekt Balassy-Samuelsona 23/32 Założenia modelu Model Balassy-Samuelsona Indeks cenowy: Realny kurs walutowy: P = PT α P 1 α N, (1) P = PT α P 1 α N, (1a) Q = EP P. (2) q = e + α p T + (1 α )p N αp T (1 α)p N (3)

24 Efekt Balassy-Samuelsona 24/32 Założenia modelu Model Balassy-Samuelsona ˆq =(ê + ˆp T ˆp T) + (1 α )[ˆp N ˆp T ] (1 α)[ˆp N ˆp T ] (3a) Parytet siły nabywczej dla sektora dóbr handlowych: ˆp T = ê + ˆp T, (4) ˆq = (1 α )[ˆp N ˆp T] (1 α)[ˆp N ˆp T ] (5)

25 Efekt Balassy-Samuelsona 25/32 Założenia modelu Model Balassy-Samuelsona Wyrównywanie się płac: Warunek równowagi rynku pracy: W N = W T (6) Niech ˆ MPL = â. P N MPL N = P T MPL T (7) ˆp N ˆp T = â T â N (8)

26 Efekt Balassy-Samuelsona 26/32 Założenia modelu Model Balassy-Samuelsona Zatem równanie(5) można zapisać: ˆq = (1 α )[â T â N ] (1 α)[â T â N ] (9) Wniosek I: â T â N > 0 ˆq < 0

27 Efekt Balassy-Samuelsona 27/32 Założenia modelu Model Balassy-Samuelsona Wniosek II: ˆp ˆp = ê + (1 α)[â T â N ] (1 α )[â T â N ] (10) # różnica produktywności zmiana kursu nominalnego różnica inflacji

28 Efekt Balassy-Samuelsona 28/32 Wnioski z modelu szybszy wzrost produktywności w sektorze handlowym powoduje wzrost płac w tym sektorze, a przy założeniu mobilności i homogeniczności pracy także w sektorze dóbr niehandlowych brak wzrostu produktywności w sektorze niehandlowym powoduje, że wyższe płace mogą być wypłacone tylko wtedy, gdy cena dóbr niehandlowych wzrośnie rosnąca relatywna cena dóbr niehandlowych powoduje ogólny wzrost poziomu cen i realną aprecjację waluty krajowej występuje niespójność celów: ustabilizowania inflacji na niskim poziomie oraz utrzymania stałego kursu walutowego w sytuacji szybszego niż za granicą wzrostu produktywności

29 Efekt Balassy-Samuelsona 29/32 Oszacowania efektu Balassy-Samuelsona dla Polski Fakty stylizowane: zmiany produktywności pracy q3 1998q3 2001q3 2004q3 2007q3 LP T/NT PL LP T/NT EUR Rysunek 1. Relatywne produktywności pracy w Polsce i strefie euro, Źródło: Obliczenia własne na podstawie Eurostat on-line, 2008.

30 Efekt Balassy-Samuelsona 30/32 Oszacowania efektu Balassy-Samuelsona dla Polski Fakty stylizowane: zmiany względnych cen i inflacji m1 1998m1 2000m1 2002m1 2004m1 2006m1 2008m m1 1998m1 2000m1 2002m1 2004m1 2006m1 2008m1 p NT/T PL p NT/T EUR Inflacja EUR Inflacja PL Rysunek2.Relatywneceny P NT P T Źródło: Obliczenia własne na podstawie Eurostat on-line, orazinflacjawpolsceistrefieeuro,

31 Efekt Balassy-Samuelsona 31/32 Oszacowania efektu Balassy-Samuelsona dla Polski Fakty stylizowane: zmiany realnego kursu walutowego q3 1998q3 2001q3 2004q3 2007q3 RER trend HP l(1600) Rysunek 3. Realny kurs złotego wobec ecu/euro(spadek oznacza aprecjację złotego) Źródło: Obliczenia własne na podstawie Eurostat on-line, 2008.

32 Efekt Balassy-Samuelsona 32/32 Oszacowania efektu Balassy-Samuelsona dla Polski Fakty stylizowane Tabela 3. Średnioroczne tempa wzrostu wybranych zmiennych w sektorze dóbr handlowych(t) i niehandlowych(nt) w Polsce i w strefie euro Polska Eurozone Empl(T) Empl(NT) LP(T) LP(NT) π(t) π(nt) Źródło: Obliczenia własne na podstawie Eurostat on-line, 2008.