Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa

Transkrypt

1 Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa I. Polityka pieniężna EBC Znowu kamienie milowe :-) Kamień 1: utworzenie strefy euro Traktat z Maastricht, art.109j: Kryteria konwergencji Kraje prowadzą niezależną politykę monetarną System walutowy ERM I Weryfikacja kandydatów ( ) 1999 Zamrożenie kursów 11 krajów zawiązuje Unię Monetarną W obrocie elektronicznym pojawia się euro 1 euro=1 ecu Władzę monetarną przejmuje EBC Od 2000 r. 2001: Przystępuje Grecja 2002: Wprowadzenie do obiegu banknotów i monet euro 2007: Przystępuje Słowenia 2008: Przystępują Cypr, Malta 2009: Przystępuje Słowacja 2011: Przystępuje Estonia 2014: Przystępuje Łotwa 2015: Przystępuje Litwa 1

2 Ekonomia tworzenia unii walutowej: 1. W dłuższym okresie ważne kryteria optymalnych obszarów walutowych Elastyczność rynku pracy Mobilność siły roboczej Elastyczna polityka fiskalna Zbieżność cykli koniunkturalnych 2. W momencie tworzenia unii ważna jest też zbieżność (konwergencja) nominalna Zbliżone stopy inflacji zapobiegają gwałtownym zmianom kursów realnych Zbliżone stopy procentowe zapobiegają wystąpieniu niestabilnych boomów 3. Ekonomia polityczna Uniknięcie problemu gapowicza fiskalnego Uniknięcie konkurencyjnych dewaluacji Kryteria dopuszczające do udziału w strefie euro akcentują tylko niektóre z powyższych aspektów, ignorując pozostałe. Nacisk na konwergencję nominalną i problemy gapowiczów kosztem tradycyjnych kryteriów OOW. 2

3 Kryteria konwergencji: 1. Kryterium stabilności cen Średnioroczna stopa inflacji mierzona indeksem HICP nie może przekraczać o więcej niż 1,5 punktu procentowego przeciętnej w trzech krajach o najniższej inflacji. 2. Kryterium stabilności kursowej Wymagana jest co najmniej dwuletnia przynależność do systemu kursowego ERM II bez możliwości przeprowadzenia dewaluacji. 3. Kryterium długoterminowych stóp procentowych Średnioroczna stopa oprocentowania 10-letnich obligacji skarbowych nie może przekraczać o więcej niż 2 punkty procentowe przeciętnej w trzech krajach o najniższej inflacji. 4. Kryterium długu publicznego Dług sektora finansów publicznych w stosunku do PKB nie powinien przekraczać 60%. 5. Kryterium deficytu finansów publicznych Deficyt sektora finansów publicznych w stosunku do PKB nie powinien przekraczać 3%. 3

4 Kamień 2: niespójność (???) strategii polityki pieniężnej Strategia: Cel: HICP nieco poniżej 2% w średnim okresie Dwa filary mające zapewnić stabilność cen: Analiza ekonomiczna (krótki i średni okres): różne czynniki popytowe i podażowe wpływające na ceny Analiza monetarna: wartość referencyjna wzrostu M3 (4,5%) - bezpośredni związek z ilościową teorią pieniądza 4

5 Źródło: Brand i in

6 Ekstrapolacja trendu szybkości obiegu okazuje się błędem. Polityka okazuje się niespójna. Niskiej inflacji towarzyszy wysoka dynamika M3. Reakcja EBC: ignorowanie i coraz słabsze akcentowanie roli analizy monetarnej. Po kryzysie wskazuje się jednak na ważną rolę pieniądza: wskaźnik ogólnej płynności w gospodarce. Kamień 3: kryzys finansowy Problem 1: Gwałtowny spadek płynności rynku międzybankowego (od sierpnia2007) powoduje niekontrolowany wzrost stóp międzybankowych i grozi spadkiem kreacji kredytu 6

7 Źródło: EBC (2010) 7

8 Reakcja EBC: EBC dostarcza bankom płynności nieograniczony dostęp do płynności O/N po bieżącej, podstawowej stopie refinansowania. Uruchomienie dodatkowych, długoterminowych operacji otwartego rynku (LTRO - 3 i 6 miesięcy) Problem 2: kryzys rozlewa się na sektor realny (spadek podaży kredytu, załamanie gospodarki amerykańskiej) Reakcja EBC: Obniżenie stóp procentowych niemal do zera 8

9 Problem 3: Po upadku Lehman Brothers rynek międzybankowy zamiera całkowicie. Pojawia się ryzyko upadłości dużych instytucji finansowych Zmiana rodzaju aukcji w ramach operacji otwartego rynku stała stopa i nieograniczona ilość płynności Covered bond purchase programme (2009; 2011) skup długu emitowanego przez banki (zabezpieczonego m.in. aktywami hipotecznymi) w celu złagodzenia napięć na rynku pieniężnym Wprowadzenie rocznych LTRO Banki lokują nadwyżki płynności w EBC Rozszerzenie listy akceptowanych zabezpieczeń (np. o mało płynne ABS oparte na kredytach hipotecznych) 9

10 Od końca 2009 r. stopniowa poprawa sytuacji na rynku międzybankowym i kredytowym 10

11 2010: utworzenie ESRB nadzór makroostrożnościowy dla UE Kamień 4: kryzys fiskalny Problem: Na początku 2010 r. następuje wzrost spreadów obligacji skarbowych niektórych krajów Głębszy problem: unia walutowa bez unii fiskalnej jest niestabilna: Brak możliwości monetyzacji długu publicznego może generować spiralę: wzrost ryzyka niewypłacalności wzrost spreadów wzrost ryzyka niewypłacalności 11

12 Niewypłacalność rządu niewypłacalność banków posiadających obligacje transfery z innych krajów rozpad unii Reakcja EBC i rządów ma na celu przecięcie powyższych powiązań: Maj 2010: uruchomienie Securities Market Program zakup przez EBC obligacji skarbowych w celu zapewnienia płynności na nie funkcjonujących segmentach rynku. Ograniczony kwotowo i czasowo. Wprowadzenie przez rządy European Financial Stability Facility (potem zastąpionego przez European Stability Mechanism) fundusz wsparcia w przypadku problemów fiskalnych bądź w sektorze finansowym (500 mld EUR) Tylko chwilowe uspokojenie nastrojów, potem dalszy wzrost spreadów. 12

13 EBC: Wrzesień 2012: wprowadzenie Outright Monetary Transactions potencjalnie nieograniczony zakup obligacji skarbowych państw, które są objęte programem ESM przecięcie błędnego koła ryzyka i spreadów w unii monetarnej 2014: wprowadzenie jednolitego nadzoru (SSM) przecięcie związków pomiędzy niewypłacalnością banków i rządów OMT uspokaja sytuację (nigdy nie został wykorzystany) Wykres: rentowności 10-letnich obligacji skarbowych Źródło: Eurostat 13

14 II. Droga Polski do strefy euro 1. Przystąpienie do ERM II, dwuletnie uczestnictwo 2. Weryfikacja kryteriów konwergencji (2 raporty o konwergencji) 3. Przyjęcie do strefy euro Problemy: 1. Zmiana Konstytucji 2. Deficyt finansów publicznych 3. Przystąpienie i pobyt w ERM II 4. Niestabilne boomy (Boom-bust cycle) 5. Wstrząsy asymetryczne Źródło: NBP 14

15 Źródło: NBP Wyk.: Saldo sektora finansów publicznych (w % PKB) w Polsce Źródło: Eurostat 15

16 Badanie 1: sposoby przeciwdziałania niestabilnym boomom (Brzoza-Brzezina, Kolasa, Jacquinot 2010) Model: wielokrajowy model równowagi ogólnej EAGLE Symulacje: - obniżenie stóp procentowych w momencie wchodzenia Polski do strefy euro powoduje niestabilny boom - instrumenty polityki makroekonomicznej wykorzystywane do łagodzenia boomu podnoszenie podatków, rewaluacja kursu, ograniczenie wydatków rządowych Wnioski: stosunkowo najskuteczniejszym instrumentem jest rewaluacja kursu przed przystąpieniem do strefy euro 16

17 Badanie 2: przeciwdziałanie skutkom szoków asymetrycznych za pomocą instrumentów makroostrożnościowych (Brzoza- Brzezina, Kolasa, Makarski 2013) Model: dwukrajowy model równowagi ogólnej, kraje tworzą unię monetarną. Polityka makroostroznościowa wykorzystuje LTV do stabilizowania koniunktury na peryferiach strefy euro Wyniki: 17

18 - polityka taka może znacząco obniżyć zmienność PKB w peryferyjnym kraju członkowskim w obliczu szoków asymetrycznych (nawet poniżej zmienności przy niezależnej polityce pieniężnej). - kosztem jest wzrost zmienności instrumentu (LTV). 18