Endogeniczność kryteriów OOW/ Otwartość gospodarki i kurs walutowy

Transkrypt

1 Endogeniczność kryteriów OOW/ Otwartość gospodarki i kurs walutowy Do połowy lat 90. badania empiryczne nie potwierdzały hipotezy o negatywnym wpływie wahań kursów na handel zagraniczny Obstfeld (1997), Komisja Europejska (1990) nie jest możliwe oszacowanie wpływu wprowadzenia wspólnej europejskiej waluty na poziom wymiany handlowej,

2 Rose i Frankel (1996,1998, 2000) - handel wewnątrz unii walutowej może być nawet 3X większy, niż handel między regionami należącymi do różnych obszarów walutowych Jak uwolnić endogeniczne procesy? Eliminacja ryzyka kursowego i usunięcie wielu innych granic. Granicom walut towarzyszą inne przedziały w zakresie języków, kultury, obyczajów, kodeksów prawnych i systemów egzekwowania ich norm, zasad opodatkowania, księgowości, systemów nadzoru i regulacji, różnic w dostępie do informacji, etc. Poszerzeniu podlegają granice cyrkulacji wspólnej waluty - pieniądz ma tym większą użyteczność im szerszy jest zakres jego stosowania (network effect) - Lutkowski (2004) Według Engel`a i Rogers`a (2004) unia walutowa wzmacnia efekty wolnego rynku poprzez nieodwracalne usztywnienie kursu waluty (wyklucza dewaluację), zwiększa stabilność makroekonomiczną, sprzyja wzrostowi inwestycji bezpośrednich, budowaniu długookresowych relacji oraz wzmaga różne formy współpracy integracji politycznej.

3 Wspólny pieniądz pozwala na obniżenie lub eliminuje wiele barier, ujętych w pojęciu efektu granicy (border effect lub home bias) przez co może wpływać na wielkość i kierunek handlu zagranicznego Podmioty są skłonne do poniesienia większych nakładów inwestycji dla poszerzenia zakresu swojej działalności ewolucja postrzegania wspólnego rynku od perspektywy krajowej czy regionalnej na perspektywę globalną. W efekcie poprzez przyjęcie wspólnej waluty robimy duży krok w kierunku bardziej optymalnego funkcjonowania wewnątrz obszaru walutowego ex post zamiast ex ante

4 Korelacja cykli koniunkturalnych Symmetry Przeważają koszty Z unii walutowej UE Przeważają korzyści Z unii walutowej UGW NKC Linia OOW Intensywność handlu między krajami

5

6 Krytyka wyników: 1. Kraje b. małe i biedne, 2. O wielu innych wzajemnych powiązaniach 3. Odwrotna zależność: Duży stopień wzajemnej wymiany handlowej prowadzi do wspólnej waluty a nie odwrotnie

7

8 US Finland Greece Sweden Denmark Germany Ireland Italy UK France Austria Poland Spain Netherl. Portugal Belgium 0,80 0,70 Eksport do strefy euro jako % całego eksportu 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,

9 Finland Greece Germany Ireland Italy UK France Austria Spain Netherl. Portugal Belgium 0,80 0,70 Eksport do strefy euro jako % całego eksportu 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,

10 Sweden Austria Finland Poland Denmark Spain Italy Belgium UK Greece Portugal Germany US Ireland France Netherlands 0,35 0,3 Eksport do strefy euro jako % calosci eksportu. Zmiany % w poszczególnych okresach 0,25 0,2 0,15 0,1 0,05 0-0,05-0,1-0, / / /1998 Dla Grecji 2001/2000 i 2006/2000

11 Wyniki obserwacji Rose`a (ostatecznie zakwestionowane co do skali wpływu wspólnej waluty), uruchomiły falę badań empirycznych testujących oddziaływanie euro na handel. Komisja Europejska (2008) wskazuje, że wpływ euro na handel wewnętrzny mieści się w przedziale 5-15 %. Baldwin i inni (2008) wskazują na wpływ euro w granicach ok. 5%. Nie brak jednak szacunków, które sugerują, iż euro mogło zwiększyć wzajemny handel w mniejszej skali, o 2-3% (Bum i Klassen 2007). Jednocześnie badacze problemu podkreślają, iż efektów tych nie można bagatelizować, gdyż mają one charakter kumulatywny i należy je oceniać w długim okresie (co sugerował Rose)

12 Dlaczego wpływ euro na handel okazał się mniejszy niż pierwotne oczekiwania? Ograniczenie wahań kursów w ramach systemu ERM I i ERM II Efekty kreacji handlu zmaterializowały się w poprzednich etapach integracji w ramach strefy wolnego handlu, unii celnej i wspólnego rynku (Mongelli i De Grauwe 2005) dla Rose`a unia walutowa była pierwszym etapem integracji! Wprowadzenie euro zbiegło się z kulminacją, a następnie z załamaniem cyklu koniunkturalnego w całej gospodarce światowej co zwykle zmniejsza skalę otwartości gospodarek, Aprecjacja euro od roku 2002 w kategoriach nominalnych i realnych symptom obciążenia rolą waluty międzynarodowej (Harold 2008), Szersze włączenie w międzynarodowy handel krajów o niskich kosztach pracy dzięki liberalizacji handlu, postępowi technicznemu, etc., (KE 2008, EBC 2008)

13

14 115 Realny efektywny kurs walutowy euro REER24 CPI REER24 ULC przemysł 85 REER 24 ULC - cała gospodarka 80 REER24 PPI Źródło: AMECO 1994q q q q q q q q q q q q q q q q q q q q q q q q q q q q04

15 Endogeniczność w wymiarach W sferze obiegu pieniądza, jego ceny i dostępności oraz integracji rynków finansowych, Handlu i inwestycji, Konkurencji wewnętrznej i konkurencyjności międzynarodowej, Zbieżności cykli koniunkturalnych i zbieżności strukturalnej, Rynku pracy oraz dóbr i usług Wystąpienie efektów endogenicznych w obszarze rynków finansowych w większym stopniu niż w obszarze czynników realnych (np. handel zagraniczny i jego konkurencyjność) prowadziło do wytrącenia niektórych gospodarek z równowagi makroekonomicznej (boomy kredytowe, rosnące deficyty na rachunku obrotów bieżących i rosnąca ujemna pozycja inwestycyjna)