Transkrypt

1 Autoaprawa ISSN M I E S I Ę C Z N I K B R A N Ż O W Y GRUDZIEŃ 2013 (77) Gościie a aszych łamach: Roma Boluk Obsługa kół pasowych TSD/eTSD Michał Czarzasty Krzysztof Grabowski Artur Osiński Tomasz Szczęsy Rozrusziki i alteratory Paweł Gacarczyk Skrzyie automatycze w Polsce Michał Głażewski wymiaa klocków i tarcz hamulcowych Tarek Hamed Diodowe lampy warsztatowe Piotr Kardasz LPG w siliku wysokoprężym Małgorzata Kluch Zapło LPG Zeo Majkut Groźa geometria Marci Masikowski Lakierowaie pojazdów zabytkowych Fryderyk Smoliński Filtry cząstek stałych Motaż elemetów pochodzących od reomowaego dostawcy zgody z opracowaą przez iego techologią zapewia poprawe działaie całego układu, a co za tym idzie także zadowoleie klieta. Czyości obsługowe i aprawcze powiie poprzedzać przegląd wszystkich części układu. Trzeba zbadać dokładie ich aktualy sta. W tym celu wyjmuje się klocki ze zdemotowaego już zacisku, sprawdza się grubość i strukturę ich warstwy cierej, zwracając uwagę a ewetuale odklejeie się metalowej płytki tylej. W iektórych modelach oceę grubości ułatwia kotrole acięcie okładziy, widocze tylko przy dopuszczalym stopiu jej zużycia. Zmiay struktury masy cierej mogą astąpić przy jej przegrzaiu. str. 22

2 OD REDAKCJI 3 Jedye targi braży w Warszawie exhibitio & coferece Impreza towarzysząca Autoaprawa Adres redakcji: pl. Nowy Targ 28/ Wrocław tel faks autoaprawa@techotrasfer.pl Numer rachuku bakowego: Redaktor aczely: Maria Kozłowski m.kozlowski@techotrasfer.pl Sekretarz redakcji: Bogusława Krzczaowicz b.krzczaowicz@techotrasfer.pl Redakcja e-autoaprawa.pl: Adam Rudziński a.rudziski@techotrasfer.pl Stali współpracowicy: Adrzej Kowalewski, Zeo Majkut, Ewa Rozpędowska, Toi Seidel, Leszek A. Stricker, Tomasz Szulc, Adrzej Tippe, KrzaQ Marketig i reklama: Małgorzata Salamaga-Boryseko tel m.salamaga@techotrasfer.pl Przemysław Krzczaowicz tel p.krzczaowicz@techotrasfer.pl Preumerata: tel preumerata@techotrasfer.pl Opracowaie graficze i skład: Taurus CD tel Wydawca: Wydawictwo Techotrasfer Druk i oprawa: Delta Wrocław Wizje W zamierzchłych czasach mojej młodości bardzo rozpowszechioa była wiara w ie ograiczoe wręcz możliwości auki i techiki. Według ówczesych futurystyczych progoz powiiśmy już teraz, w drugiej dekadzie XXI wieku, masowo odbywać dalekie kosmicze wycieczki, a a bliższych ziemskich dystasach podróżować główie prywatymi helikopterami, parkującymi a dachach budyków. Produkcja uiwersalych człekokształtych robotów spełić miała stary postulat leiwych demokratów, by wszyscy ludzie, bez wyjątków, mieli swoją służbę. Nawet iedoskoałość i wybiórczość ludzkiej pamięci wydawały się możliwe do pokoaia, skoro dźwięki, w tym także słowa, to tylko wibracje, zaikające szybko, ale w czasie ieskończeie długim, więc wystarczy skostruować odpowiedio czułe detektory, by je odtwarzać po latach. Wszechstroy rozwój fizyki i pierwsze komputery, wciąż jeszcze wielkie jak lokomotywy, zdawały się zapowiadać rewolucyje zmiay we wszelkich dziedziach ludzkiej aktywości. Rzeczywiście od tamtej, aiwie optymistyczej, epoki zmieiło się wiele i to a ogół w skali zaczie przekraczającej żywioe przed półwieczem adzieje, ale bardzo rzadko astępowało to zgodie z dawymi oczekiwaiami. Któż mógł się spodziewać, że już za dwa pokoleia trudo będzie wskazać przykład wykwalifikowaego profesjoalisty obywającego się w pracy bez iformatyczych systemów i sprzętu. Z drugiej jedak stroy zupełie ie potwierdziły się wizje superkomputerów zdolych samodzielie tworzyć artystycze arcydzieła, dokoywać aukowych odkryć lub podejmować strategicze decyzje. Nikt ie przewidywał powstaia i upowszechieia globalej łączości iteretowej ai iemal wszechobecego zasięgu telefoii komórkowej, choć dużo się mówiło i pisało o wideotelefoach, jakby możliwość zdalego oglądaia twarzy rozmówcy była tu dobrem ajwyższym. Obecy bardzo łatwy i szybki przekaz iformacji, w tym także tych przydatych w kokretych zawodowych specjalościach, okazał się jedak ie tak sprawy i wydajy, jak mógłby być przy aktualym staie iformatyczej techiki. Co gorsza, otworzył też owe pola dla działań wrogich, podstępych, celowo lub mimowolie deziformujących. W ich efekcie przychodzi am walczyć a róże sposoby z potężą lawią doiesień iechciaych, iewiarygodych, szkodliwych, a to stwarza zapotrzebowaie a jakichś przewodików i pośredików, dokoujących selekcji i weryfikacji kierowaych do as komuikatów. Fukcji tej igdy ie spełią zadowalająco żade programistycze automaty chroiące komputery i komórkowe termiale przed apływem spamu, wirusów, trojaów i ietrafie adresowaych reklam ai wyszukiwarki kojarzące wiadomości według powierzchowego podobieństwa słów. Przy iezliczoej masie adawców i odbiorów przekazywaych treści iezbęde jest bowiem dokłade uzgodieie wizji, którymi kierują się oi w poszukiwaiu wzajemych kotaktów. Do tego zaś celu ie wyalezioo jeszcze lepszego arzędzia iż mediale tytuły i prowadzące je redakcje. autoserviceexpo.pl facebook.com/autoserviceexpo 5-6/03/2014 Warszawskie Cetrum Wystawieicze EXPO XXI Wszelkie prawa zastrzeżoe. Przedruk materiałów wyłączie za zgodą redakcji. Materiałów iezamówioych redakcja ie zwraca. Zastrzegamy sobie prawo do skrótów i redakcyjego opracowaia tekstów przyjętych do druku. Redakcja ie bierze odpowiedzialości za treść reklam i ogłoszeń. Zdjęcia a okładce: m.umet.com, TRW Fot. archiwum Maria Kozłowski Przyjemych świąt Bożego Narodzeia i udaego Nowego Roku życzy zespół Autoaprawy

3 4 AKTUALNOŚCI WYDARZENIA WYDARZENIA AKTUALNOŚCI 5 Spis treści AKTUALNOŚCI: Wydarzeia... 4 Nowości rykowe MOTORYZACJA DZIŚ Moto-Profil ma 20 lat... 8 DODATEK SPECJALNY: ROZRUSZNIKI I ALTERNATORY Naprawy rozruszików i alteratorów Nowoczese alteratory samochodowe Kilka porad praktyczych Dla przypomieia PRAKTYKA WARSZTATOWA Lakierowaie pojazdów zabytkowych Procedura wymiay klocków. i tarcz hamulcowych Eksploatacja i serwisowaie DKZ Skrzyie automatycze w Polsce Obsługa kół pasowych TSD/eTSD Podręczik mechaiki pojazdowej: Kostrukcje tarcz sprzęgłowych LuK KONSTRUKCJE Wielokliowe apędy pomocicze Zapło LPG Filtry cząstek stałych Wydarzeia Iter Cars podsuwa pomysły a prezety Więcej a stroie: Fot. Hella, ZF Services Szersza oferta ZF Services Od początku przyszłego roku firma ZF Services będzie sprzedawać produkty spółki ZF Leksysteme GmbH, w której rówe udziały mają ZF i Bosch. Dotyczy to sprzedaży przekładi, pomp układu wspomagaia oraz kolum kierowiczych a iezależym firma ZF Services do tej pory sprzedawała elemety układu kierowiczego, pozostaie ryku części zamieych. w jej portfolio. Będą ią Marka ZF Parts, pod którą jedak ozaczae tylko wy- Hella ogłasza kokurs Firma Hella zachęca pracowików warsztatów do udziału dzić stroę com/pl związaą z marką w kokursie iteretowym Behr Hella Service, pod którą pod hasłem Zostań twarzą kampaii termo Zaiteresowai powii odwie- są sprzedawae produkty do chłodzeia silików i klimatyzacji. brae produkty (p. zestawy serwisowe do wymiay oleju w automatyczych skrzyiach biegów samochodów osobowych). Udział w kokursie polega a zalogowaiu się a stroie i wysłaiu uśmiechiętego zdjęcia przy pracy. Zwycięzca otrzyma agrodę-iespodziakę. Zaprosili as Citroë Polska a koferecję prasową z udziałem kolarza Rafała Majki (Warszawa, 18 listopada) Hyudai Motor Polad a swe stoisko podczas 5. Ogólopolskich Targów Braży Flotowej (Warszawa, cetrum EXPO XXI, 19 listopada) ERAI Polska a Truck&Bus World Forum (Warszawa, listopada) Drabpol do odwiedzeia stoiska firmy podczas targów TrasPolad (Warszawa, cetrum EXPO XXI, Listopada) Stowarzyszeie Dystrybutorów i Producetów Części Motoryzacyjych do udziału w VIII Koferecji Niezależego Ryku Motoryzacyjego (Warszawa, 28 listopada) WYPOSAŻENIE WARSZTATU Diodowe lampy warsztatowe TECHNICZNE PODSTAWY ZAWODU LPG w siliku wysokoprężym ZENNOWACJE Groźa geometria PSYCHOINSPIRACJE Przepis a udae egocjacje OD REDAKCJI Wizja... 3 Marka Polska Komiks z życia pewego warsztatu SPIS REKLAM Autoservice Expo Bilstei CotiTech Corteco CTS DuPot/Stadox Federal Mogul/Beru GG Profits HC Cargo Iter Cars... 7, 27 Lauch Lucas Osram Petosi TTM Wimad... 5 WKŁ Wollers... 9 Współpraca Hody i Castrola W dziale akcesoriów tej firmy zaleźć moża iekowecjoale świątecze podaruki dla użytkowików samochodów i miłośików różych form aktywego spędzaia czasu. Są to m.i.:. wideorejestratory, kamery mocowae do kasków, urządzeie PowerBak pozwalające szybko podładować smartfoa, żarówki dające poświatę w kolorze iebieskim, żół-. tym, fioletowym lub zielo- Zgodie z zawartą obecie maksymalie zwiększyć osiągi silików oraz ograiczyć trzyletią umową wszystkie siliki japońskiego produceta zużycie paliwa i emisję CO 2. będą zalewae fabryczie olejami z owej rodziy Castrol e w bezyowych silikach Oleje te są już stosowa- EDGE Professioal H, które też będą jedyymi zalecaymi przez Hodę w Europie i dostępymi wyłączie w jej sieci dealerskiej. Obie firmy wspólie opracowały ową liię olejów o iskiej lepkości, aby ym, radia, atey i akcesoria. CB, zestawy głośomówiące. Bluetooth itp. Orygialym prezetem może być rówież Kaledarz Iter Cars akty a rok 2014, który będzie moża kupić w sieci Iter Cars w drugiej połowie grudia. Zawiera o zdjęcia piękych modelek wykoae w studiu fotograficzym i w magazyie cetrum logistyczego Iter Cars. i-vtec i wysokoprężych. i-dtec, w tym także w owym turbodieslu 1.6 motowaym w modelu Civic, a iebawem też w CR-V i Civic Tourer. Fot. Castrol, Iter Cars Wesołych Świąt Bożego Narodzeia i wszelkiej pomyślości w 2014 roku życzy WIMAD Sp.j Wrocław, ul. Strachocińska 27. tel./faks ifo@wimad.com.pl

4 6 AKTUALNOŚCI WYDARZENIA WYDARZENIA AKTUALNOŚCI 7 Długodystasowe rekordy prędkości Współpraca Boscha i PSA 1000 aalizatorów Capelec Kocery te wspólie pracują w zakręt, tere zabudoway (gratisowo wyposażoy w czyt- w ramach programu OpEeR itp. Uwzględiae są także ik EOBD/OBDII CAP 4220) (Optimal Eergy Cosumptio ad Re covery) ad optymalizacją eergetyczego bilasu przeszkody a drodze oraz wolo poruszające się pojazdy. Kierowca w większym został zakupioy przez Politechikę Śląską w Gliwicach. W uroczystym jego przekaza- Chcesz wygrać zł? samochodów tradycyjych, stopiu może skocetrować iu do uczeliaego Laborato- hybrydowych i elektryczych. się a prowadzeiu pojazdu. rium Techiki Samochodowej Jede z ich projektów koreluje OpEeR zajmuje się też uczesticzyli pracowicy Za- sterowik pojazdu z satelitar- oszczędością eergii kie- Firma Haik ze Swarzędza do- kładu Spalaia, Silików Spali- ym podglądem trasy, dla ob- tyczej pojazdu i odzyskiwa- starczyła a polski ryek ty- owych i Odawialych Źródeł liczeia eergii iezbędej do iem strat podczas hamowa- sięczy aalizator spali Cape- Eergii oraz studeci Wydziału jej pokoaia, co zapewia ia samochodów hybrydo- lec. Jubileuszowy egzemplarz Iżyierii Środowiska. Na torze w Millbrook w Wielkiej Brytaii odbyła się próba gaizacje FIA (Międzyarodową Federację Samochodową) awet do 15% oszczędości. W obiżaiu zużycia paliwa uczesticzy też kamera wi- wych i elektryczych. Do tej pory w warukach rzeczywistych przetestowao około Sukces Eco-Frictio pobicia 12 światowych i 6 bry- i MSA (brytyjskie stowarzy- deo i czujiki radarowe, gdyż kilometrów roz maitych Ekologicze klocki hamulcowe okazał się ajlepszy w katego- tyjskich długodystasowych szeie sportów motorowych). układ adaptacyjej kotroli tras, uzyskując spadek zużycia Ferodo Eco-Frictio zdobyły rii Części i elemety a ryek rekordów prędkości. Wyzwa- Tor Millbrook s High Speed prędkości i odległości ACC paliwa o 10 do 15%. Pozwo- Złote Trofeum Międzyarodo- wtóry. Nagrodę wręczoo ia takiego podjął się fabryczy zespół samochodowej marki Vauxhall/Opel oraz Micheli. Próba trwała 24 godziy. Samochód Vauxhall Astra 2.0 CDTi wyposażoy w opoy Bowl liczy 3,2 km długości i ma kształt okręgu. Jego zewętrza stroa jest ieco pochyloa, co umożliwia osiągaie większych prędkości. Ciągły zakręt, pochyle- automatyczie steruje prędkością liło to parterom programu pojazdu i optymalie wy- stworzyć koleje iowacje hamowuje go przed wjazdem techicze. GM agradza ajlepszych dostawców wego Kokursu Iowacji Motoryzacyjych. Produkt firmy Federal-Mogul dzięki pięcioletim pracom badawczo-wdrożeiowym ie zawiera miedzi lub tylko iezaczą jej do- podczas tegoroczych targów Equip Auto we Fracji. Miedź jako składik materiałów cierych ma wiele zalet, lecz w przyszłości musi z ich być stopiowo elimiowaa ze II edycja Wielkiego Rajdu już w stycziu 2014! Micheli Pilot Super Sport pokoał prawie 4800 km ze średią prędkością 200 km/h. Uzyskae wyiki czekają teraz a zatwierdzeie przez or- ie toru oraz prędkość rzędu 210 km/h spowodowały, że silik, układ apędowy, zawieszeie i opoy zostały poddae ciężkiej próbie. mieszkę. Z tego m.i. po wodu względów ekologiczych. Zieloa Karta dla Pilkigtoa Tym razem agrody będą pieięże, a ich łącza wartość wyiesie zł! W tradycyjym już kokursie Gala Mistrzów Warsztatu startować mogą, jak zwykle, wszyscy Klieci Iter Cars SA. Zasady rywalizacji są podobe do ubiegłoroczych. Kaledarz Stadoxa Trzeba tylko w odpowiedim czasie kupować określoe produkty wybraych dostawców firmy Iter Cars. Nagrody Supplier Quality Excellece Award przyzawae są doroczie tym dostawcom koceru GM, którzy w ciągu 12 miesięcy spełiali ym TRW Automotive, czyli Asa TSCL, Korea Połudiowa (układy kierowicze); Lagfag LVLB, Chiy (układy hamulcowe); Atig, Chiy Pilkigto Automotive Polad został agrodzoy Zieloą przez tę firmę a rzecz poprawy waruków pracy, bezpie- Za to aliczae są pukty gromadzoe a idywidualych kotach, których sta moża podglądać olie. Na tej samej iteretowej stroie trzeba jedak wcześiej dokoać rejestracji uczestika, zapozać się z regulamiem i wypełić krótki kwestioariusz. Dobrze zaa samochodowym lakierikom marka Stadox przygotowała dla swoich klietów iebaaly kaledarz a 2014 rok. Jest o dziełem iemieckiego fotografika Ralpha Richtera i zawiera jego artystycze wizje awiązujące w różych formach do iekowecjoalych zastosowań lakierów. Do opracowaia tych iepowtarzalych obrazów wykorzystaa została metoda symulacji komputerowych. Ciekawy jest także film pokazujący powstawaie dzieła, dostępy w serwisie YouTube. wszystkie stawiae im wymagaia jakościowe. W tym roku wśród laureatów zalazła się fabryka tarcz hamulcowych firmy Brembo, działająca we włoskim Apello. Dostarcza oa kompoety do modeli Cadillac ATS, CTS, CTS-V oraz XTS, Opel Isiga i Astra, Chevrolet Camaro ZL1, Z28, SS, oraz Corvette Stigray, a także Buick Regal GS. Takie samo wyróżieie przypadło w udziale aż dziesięciu zakładom produkcyj- (układy hamulcowe, systemy atypoślizgowe); Beckedorf, Niemcy (zawory silikowe); Bricherasio, Włochy (poduszki powietrze, kierowice); Mario, Stay Zjedoczoe (układy kierowicze); Icheo, Korea Połudiowa (za pięcia); Orlea, Fracja (zawory silikowe); Częstochowa, Polska (poduszki powietrze, pasy bezpieczeństwa); Koblecja, Niemcy (układy hamulcowe, systemy atypoślizgowe). Fot. Brembo, Micheli, Stadox Fot. Haik, Pilkigto Kartą Bezpieczej Pracy przez czeństwa i ochroy persoelu. Forum Liderów działające Wręczoo je podczas XVI przy Cetralym Istytucie Koferecji Forum Liderów Ochroy Pracy. Wyróżieie Bezpieczej Pracy, która odbyła jest wyrazem uzaia dla działań podejmowaych się w diach paź- dzierika w Gdańsku. Restrukturyzacja spółki Fota Po dwóch miesiącach od ogłoszeia upadłości firmy Fota SA zarządu i wyższej kadry me- składu jej rady adzorczej, zwołao adzwyczaje zgromadzeie jej akcjoariuszy, zachowaie ciągłości fukcjoedżerskiej. Mają oe a celu a którym dokoao zmia: owaia firmy istiejącej już zapisów umowy spółki oraz od iemal 40 lat. Im więcej puktów, tym bliżej fialego sukcesu w zakupowym rajdzie! Będą też Odciki Specjale, czyli comiesięcze podliczeia puktów z dodatkowymi agrodami dla etapowych zwycięzców. Zmagaiom tym towarzyszyć będą atrakcyje spotkaia ze zaymi postaciami sportów motorowych, zaplaowae w marcu, kwietiu i maju 2014 r. Nowością jest wprowadzeie oddzielej, dodatkowej ich edycji dla klietów ryku pojazdów ciężarowych. Kokurs trwać będzie od 15 styczia do 15 maja 2014 r., a zakończy się galowym spotkaiem z uroczystym ogłoszeiem wyików i agrodzeiem zwycięzców w jedym z hoteli sieci Gołębiewski.

5 8 MOTORYZACJA DZIŚ MOTORYZACJA DZIŚ 9 Moto-Profil ma 20 lat imprez, w tym: ProfiAuto Show, Pikików ProfiAuto oraz Drużyowych Mistrzostw Mechaików Samochodowych. W diu 16 listopada, w ramach jubileuszowych obchodów odbyła się pierwsza ogólopolska koferecja parterów sieci ProfiAuto z udziałem poad 150 gości, podczas której Fotios Katsardis, prezes Temot Iteratioal omówił aktualą kodycji światowego aftermarketu motoryzacyjego. Poiformował, że wartość tego ryku wyosi dziś globalie 800 miliardów euro i adal rośie. O ile w iektórych krajach Europy Zachodiej moża zauważyć pewe spadki koiuktury, o tyle według orgaizacji Temot polski ryek części zamieych ma przed sobą doskoałe perspektywy, które w zakomity sposób mogą wykorzystać takie firmy, jak Moto-Profil wraz ze swoimi Koferecja sieci ProfiAuto, wystąpieie Fotiosa Katsardisa, prezesa Temot Iteratioal parterami. Na temat owych polskich regulacji prawych związaych z krajowym rykiem części i samochodów używaych wypowiadał się Alfred Frake, prezes Stowarzyszeia Dystrybutorów i Producetów Części Motoryzacyjych, a wyiki badań polskich kosumetów produktów i usług motoryzacyjych przedstawił Tadeusz Kucy, prezes MotoData. Obchody dwudziestolecia zwieńczyła wieczora gala, a której w wyajętej a tę okazję katowickiej hali Spodek bawi większych dystrybutorów części motory ło się poad 850 gości. Fukcję mistrza zacyjych a świecie. ceremoii pełił a iej Piotr Bałtroczyk, Od 1993 roku firma ta zajmuje się dystrybucją importowaych części zamieych i akcesoriów samochodowych jako przedstawiciel ajwiększych i ajbardziej reomowaych ich producetów W czerwcu tego roku Moto-Profil zalazł się w pierwszej dziesiątce laureatów prestiżowego kokursu Europea Busiess Awards (EBA) 2012/2013 w kategorii Import/Export i został uhooroway atrakcją artystyczą był występ zespołu Budka Suflera, a ocą dyskotekę poprowadził Hirek Wroa. Zarząd spółki podczas wieczorego spotkaia przyzawaym w ramach EBA wyróżie Początki były skrome, lecz z czasem ie Wszystko to dowodzi, że strategia, iem p. Ruba D Hoeur. Ostatie lata działalości firmy upłyęły pod zakiem itesywej ekspasji a ryki dziewięciu iych państw euro Odwiedź stroę: wielki śląski dystrybutor stał się jedym z ajwiększych w kraju i Europie. Dzisiaj dociera za pośredictwem sieci swych 900 parterów hadlowych, czyli iezależych hurtowi, do poad warsztatów samochodowych a tereie całej Polski. Swą działalość opiera a owoczesej bazie magazyowej, iezawodych strukturach logistyczych i ajowszych systemach iformatyczych. jaką przyjęliśmy dwadzieścia lat temu jest właściwa, poieważ obece sukcesy zawdzięczamy w zaczej mierze udziałowi aszych parterów podkreślał w trakcie roczicowych uroczystości Piotr Tochowicz, prezes Moto-Profil Sp. z o.o. Dzięki swej rykowej pozycji i roz wojowym sukcesom Moto-Profil jest obecie człokiem TEMOT Iteratioal, międzyarodowego stowarzyszeia aj pejskich, zarówo wschodich, jak i zachodich. W tym też okresie Moto-Profil tworzył ogólopolską sieć iezależych hurtowi, sklepów i warsztatów samochodowych skupiającą pod wspólym szyldem ProfiAuto już iemal 200 parterów, aktywie też uczesticzącą w różych przedsięwzięciach a rzecz itegracji i rozwoju krajowej braży motoryzacyjej jako orgaizator wielu środowiskowych Fot. Moto-Profil Fot. Moto-Profil Zamów bezpłatą preumeratę e-wydań miesięczika Autoaprawa aktualości i produkty sprawozdaia z imprez brażowych artykuły techicze i ekoomicze prezetacje firm ecyklopedia motoryzacyja bieżący i archiwale umery Autoaprawy księgaria iteretowa WKŁ

6 10 ROZRUSZNIKI I ALTERNATORY ROZRUSZNIKI I ALTERNATORY 11 Naprawy rozruszików i alteratorów cych i przyrządy do ich zabezpieczaia, prasa do wciskaia/wyciskaia tulejek, testowy stół probierczy, zgrzewarka do szczotek i przyrząd do wykrywaia zwarć między zwojami wirików. Na oprzyrządowaie specjale do apraw alteratorów składają się: ściągacze do kół pasowych, klucze do kół Artur Osiński Kierowik sprzedaży Firma Osiński zespołu może wskazać ieprawidłowe żarzeie, mrugaie bądź świeceie kotrolki a tablicy wskaźików. Przy użyciu prostych przyrządów moża stwierdzić iepo- pasowych (zwykłe + specjalistycze), prasa do wcis kaia łożysk i pierściei ślizgowych, stół probierczy do testowaia alteratorów, tester regulatorów apięcia Mechaicy przy okazji przeglądu lub aprawy samochodu w warsztacie powii zwrócić uwagę a wszystkie jego ietypowe objawy, w tym także te związae z działaiem rozruszika i alteratora żądae skoki apięcia ładowaia lub zbyt iską jego wartość < 13,9 V. Niezbęde wyposażeie warsztatowe Na początku ależy tu wspomieć, że są alteratory i rozrusziki owej geeracji, i prostowików diodowych, tzw. mostek Wistoa, przystawka lub tester owej geeracji do sprawdzaia regulatorów lub alteratorów z cyfrowym wyjściem COM (LIN, LIN2, BSS), ie przystawki lub testery, dzięki którym moża sprawdzać Z poad 20-letiego doświadczeia aszej firmy, prowadzoych statystyk oraz aaliz ryku wiemy, że kliet decyduje się a zakup produktu owego lub regeerowaego, jeśli koszt warsztatowej aprawy starego przekracza 65% omi- Nie ograiczamy się jedyie do ryku krajowego, a to iejedokrotie pozwala am zaoferować aszym klietom bardzo atrakcyje cey produktów. Zawsze mamy w swej ofercie alteratory i rozrusziki owe (orygiale i zamieiki) których ie da się aprawić w stadar- iestadardowe rodzaje wyjść alteratora, alej cey. Wiosek stąd prosty, że przy oraz regeerowae. Aalogiczie przed- dowym warsztacie samochodowym, gdyż p. Mazda (PD), Ford (PWM). koieczości wymiay więcej iż połowy stawiają się możliwości wyboru części. Usterki rozruszika sygalizowae są brak reakcji a pierwszą próbę jego uru- wymagają oe specjalistyczego sprzętu części aprawa rzadko bywa opłacala Niejedokrotie jesteśmy w staie przez takie zjawiska, jak: trudy rozruch chomieia. Rutyowej kotroli podlega zarówo aprawczego, jak i diago- Zakres wykoywaych apraw dla warsztatu i klieta. To samo dotyczy oferować jede rodzaj części, rozruszi- silika (spowolioe obroty), zgrzyty ze- atomiast sta przewodów podłączoych styczego. Podobe zastrzeżeie dotyczy Biorąc pod uwagę prostotę budowy roz- takich uszkodzeń, jak komplete spale- ka, alteratora w kilku wykoaiach róż- społu sprzęgającego zębik z wieńcem do rozruszika. także iektórych rodzajów uszkodzeń ruszika i alteratora, moża z pewym ie lub zmiażdżeie mechaiczej ko- ych producetów. zębatym koła zamachowego wyraźie W przypadku alteratora o zbliżają- (złamae śruby, szpilki, wybite giazda uproszczeiem powiedzieć, że alter- strukcji i jej elemetów wewętrzych. Dzielimy się chętie też aszą wiedzą słyszale podczas rozruchu, głośy ter- cej się jego awarii świadczy admierie łożysk, stojay Valeo osadzae a gumie, ator składa się tylko z 6 podzespołów ie tylko z klietami, którzy mają jakiś pro- kot tegoż zespołu po uruchomieiu sil- hałaśliwa praca (uszkodzoe lub zużyte urwae ity itp.). a rozruszik z 9. Dobry mechaik szybko Nasza firmowa oferta blem i do as dzwoią lub też przyjeżdża- ika albo chwilowy ślizg, świadczący łożyska albo koło pasowe ze sprzęgłem W pozostałych przypadkach i przy zajdzie części uszkodzoe i aprawi al- Jako firma staramy się zawsze doradzać ją, lecz jesteśmy aktywi rówież a fo- o opóźioym jego odłączaiu. Bliższe- jedokierukowym), wysoka temperatu- założeiu, iż aprawy będą się sprowa- terator lub rozruszik, ograiczając się aszym klietom ajlepsze dla ich roz- rum dyskusyjym, gdzie zawsze staramy go zaiteresowaia wymaga też zapach ra stojaa i charakterystycze buczeie dzać do wymiay łatwo dających się wy- wyłączie do ich wymiay. wiązaia a podstawie wieloletich do- się pomóc potrzebującym. Stworzyliśmy spaleizy lub dym wydobywający się uzwojeń, a także zapach spaleizy lub motować części (bez igerecji w ich Jeśli jedak chodzi o poważe awarie, świadczeń i abytej w tym czasie wiedzy stroę iteretową z rozruszika. Ewidetą usterką jest dym. Elektryczą iesprawość tego pod- wewętrze struktury) lista iezbędych przy których trzeba wymieić a tej za- techiczej. Po kilkuastu latach współ- a której zostały umieszczoe róże arzędzi i urządzeń jest dość krótka. sadzie większość podzespołów, bardziej pracy z ajwiększymi firmami a świecie schematy oraz opisy wtyczek regulatorów Zarówo do obsługi rozruszików, jak sesowym rozwiązaiem jest zakup o- i w Europie jesteśmy w staie zakupić apięcia, ułatwiające ich wybór i podłą- i alteratorów potrzebe jest typowe sta- wego bądź regeerowaego rozruszika iemal każdą część bądź cały komplet- czeie do alteratora. Zaiteresowae owisko mechaicze (stół + imadło), lub alteratora, chyba że są oe a ryku y alterator lub rozruszik, jeśli tylko warsztaty wspieramy też aszymi plaka- zestaw kluczy płaskich dwustroych, iedostępe. zajduje się o w jakimś magazyie. tami istruktażowymi. zestaw kluczy asadowych z pokrętłem zapadkowym (grzechotka), zestaw wkrętaków PZ, PH, komplet kluczy torx, klucz peumatyczy i udarowy z zestawem końcówek (bitów), wkrętak peumatyczy, sprężarka i myjka wraz z suszarką, lutowica, ściągacze do łożysk i tulejek ślizgowych. Przy bardziej zaawasowaych pracach mechaiczych przydate mogą się okazać: tokarka, wiertarka stołowa, spawarka, korudziarka i piaskarka, a awet miiaturowa kabia malarska. Koieczy jest zawsze uiwersaly mierik elektryczy, przydaje się iekiedy cęgowy mierik prądu. Specjalie do rozruszików przezaczoe są ściągacze zespołów sprzęgają- Fot. Prestolite Fot. Prestolite

7 12 ROZRUSZNIKI I ALTERNATORY ROZRUSZNIKI I ALTERNATORY 13 Nowoczese alteratory samochodowe ziszczeia gwitów połączeń śrubowych; defekty bieżi koła pasowego; zerwaie lub zablokowaie sprzęgła; skrzywieie osi wirika; zużycie szczotek i pierściei ślizgo- Elemety składowe alteratora, które zgodie z techologią aprawy moża zregeerować bądź wymieić a owe, to: wirik oraz stoja (wymiaa lub regeeracja z wykorzystaiem metody Pamiętać tu jedak trzeba o bardzo prostej prawdzie: Prądu ie da się oszukać. Ozacza to w praktyce, iż stosowaie ajtańszych a ryku części (i całych zespołów) masowo importowaych z dalekiego wschodu, bez żadej kotroli wych. przezwojeia), jakościowej, może być przyczyą kolej- Do problemów związaych z częścią zespół prostowiczy (wymiaa lub ych uszkodzeń, a przede wszystkim Krzysztof Grabowski Doradca techiczy HC-Cargo elektryczą układu ładowaia zaliczamy: zwarcia lub przerwy w uzwojeiach wirika lub stojaa; uszkodzeie mostka prostowiczego regeeracja przez wymiaę uszkodzoych diod), osłoy (wymiaa lub aprawa metodą spawaia/klejeia), uieruchomieia pojazdu. Towary kosumeckie o zdecydowaie iższej jakości wykoaia w ajlepszym wypadku mogą zapewić iższy stadard użytkowaia, (wypaloa płytka, ścieżka, przepaloe połączeia śrubowe (wymiaa lub a- co dla wielu użytkowików może być W owej geeracji pojazdów mechaiczych istaluje się coraz więcej urządzeń elektryczych zasilaych z akumulatora, który do stabilej pracy potrzebuje ciągłego ładowaia przez geerator prądu zway alteratorem diody); uszkodzeie regulatora apięcia (regulacja poza zakresem toleracji zgodej z charakterystyką pracy urządzeia); prawa), sprzęgło alteratora (wymiaa/regeeracja całości lub spręży i łożysk). Nie zaleca się spawaia obudów wykoaych ze stopów alumiium (przy za- akceptowale. Jedak w urządzeiach elektryczych ie ma miejsca a takie kompromisy, bo ie ma przecież prądu iższej jakości. uszkodzeia istalacji (przewody i/lub stosowaiu tej metody mogą powstawać Oferta HC-Cargo bezpieczik) układu ładowaia; aprężeia/pękięcia). Elemety skła- Firma ta została założoa w 1963 roku Współczesy alterator zamieia eergię wirika poprzez zmiay wartości prą- Prawidłowe użytkowaie przepaleie kotrolki ładowaia; dowe alteratora, które zgodie z tech- w Daii. Po 40 latach rozwoju stała się mechaiczą pobieraą z wału korbowe- du wzbudzeia; Dla przedłużeia żywotości alteratora uszkodzeie przekaźika; ologią ie podlegają aprawie, a tylko światowym liderem dostaw części do go silika pojazdu za pośredictwem pa- prostowik z diodami krzemowymi, oraz zapobiegaia jego poważym awa- iesprawość akumulatora. wymiaie, to: regeeracji i aprawy alteratorów oraz ska wielokliowego w prąd przemiey. zamieiający trójfazowy prąd prze- riom ie ależy: Kotrolka ładowaia iformuje o pracy wkładki pod łożyska, łożyska, rozruszików. W 2008 roku HC Cargo Zasadicze części alteratora to: miey z uzwojeń stojaa a prąd przy awaryjym, zimowym przeważ- alteratora, przy prawidłowej gaśie po szczotki, z uwagi a pozycję a ryku i kow-how wirik z uzwojeiem zasilaym prą- stały zasilający istalację elektryczą ie rozruchu uruchamiać samochodu uruchomieiu silika pojazdu, a potem regulator apięcia, zostało marką grupy Bosch, dem stałym (tzw. wzbudzeia) i wy- pojazdu; o wyższej mocy przez podłączeie go ie świeci przy wyłączoym zapłoie. koło pasowe, W swojej ofercie posiada owe oraz twarzającym wirujące pole mage- obudowa przedia i tyla wykoae do istalacji pojazdu ze słabszym ge- Jej zapaleie się, przygasaie, migotaie obudowa wykoaa ze stopów alumi- regeerowae alteratory i rozruszi- tycze; ze stopu alumiiowego, wyposażoe eratorem; świadczy o usterkach alteratora lub i- ium, ki oraz części do ich (poza tym części stoja będący częścią ieruchomego w giazda łożysk wirika oraz otwory podczas silych mrozów uruchamiać stalacji elektryczej. płyty prostowicze (przy uszkodze- układu klimatyzacji z kompresorami korpusu, w którego trzech cewkach wetylacyje; pojazdu z włączoymi odbiorika- iach typu przerwaa/wypaloa włączie). Dobór części do aprawiaego rozmieszczoych co 120 a we- sprzęgło przeoszące apęd a oś mi elektryczymi (radio, ogrzewaie Diagostyka ścieżka). alteratora realizoway jest poprzez pro- wętrzym obwodzie idukoway wirika, wyposażoe w system tłu- elektrycze, światła) i ie używać ich Do profesjoalej diagozy alteratorów gram katalogowy umieszczoy a stroie jest trójfazowy prąd przemiey dzięki mieia drgań szkodliwych dla prze- do czasu, kiedy silik osiągie wyższą pomocy jest bardziej lub miej zaawa- Dobór części Stroa umożliwia re- polu magetyczemu wirika; kładi pasowej i alteratora. temperaturę i stabile obroty; soway stół probierczy, który moża uzu- Kolejym elemetem skuteczej aprawy jestrację owych klietów w kaale B2B wielofukcyjy regulator utrzymują- Regulacja wydajości alteratora odby- wjeżdżać samochodem w głębokie pełić przystawką umożliwiającą spraw- jest właściwy dobór części zamieych. (kliet detaliczy ie jest obsługiway). cy wytwarzae apięcie a zadaym wa się z wykorzystaiem metody PWM, kałuże ai myć silika bez zabezpie- dzaie owoczesych urządzeń komui- Jedak jego zasady i kryteria jeszcze do Zarejestrowai klieci otrzymują do- poziomie mimo zmieych prędkości polegającej a zmiaach współczyika czeia układów elektryczych i elek- kujących się ze sterowikami. iedawa uchodziły za wiedzę tajemą, stęp do pełej wersji programu, pozwa- wypełieia, przy stałej często- troiczych przed zalaiem wodą; Poszczególe elemety alteratora po dostępą jedyie dla ieliczych. Druko- lającej wyszukiwać produkty, sprawdzać tliwości i amplitudzie. Coraz eksploatować pojazdu z rozładowa- jego rozmotowaiu moża sprawdzić, wae katalogi pozwalające bez proble- ich cey i dostępość oraz składać za- zasadicze diody prostowicze B+ częściej spotyka się kostrukcje, ym lub uszkodzoym akumulatorem; wykorzystując specjale testery. Bardzo mów rozezać się w tej tematyce ależały mówieia, które realizowae są w ciągu stacyjka zapło w których regulatory apięcia współpracują z różymi sterow- wykoywać spawaliczych apraw pojazdu przed odłączeiem jego ge- pomocym przyrządem jest także diagoskop oraz oscyloskop. do rzadkości, a liczący kilkaset stro katalog Cargo uchodził za elektrotechiczą 24 godzi. Wyszukiwaie alteratorów lub ich stoja lampka ładowaia ikami, zarządzającymi pracą p. silika, klimatyzacji, automatyczej skrzyi biegów. Ma to eratora; zaiedbywać okresowej kotroli stau paska apędowego oraz stau połą- Naprawa Przywróceie sprawości/zdatości alter- biblię, swoisty rarytas. Dzisiaj, choć katalog papierowy adal pozostał, wiedza ta dostarczaa jest przede wszystkim drogą elemetów składowych moża prowadzić według orygialego umeru produceta, katalogowego umeru HC-Car- diody wzbudzeia D+ regulator apięcia + a celu optymalizację pracy całego pojazdu. Na przykład podczas gwałtowego przyspieszaia sterowik silika odłącza a czeń elektryczych. Typowe uszkodzeia Najogóliej podzielić je moża a me- atora polega a wymiaie lub regeeracji jego elemetów składowych. Dobór prawidłowej techologii aprawy jest uzależioy od: elektroiczą. Specjaly program doboru części umieszczoy a stroie umożliwia praktyczie każdemu rozebrać dowoly rozruszik lub alter- go lub a podstawie marki i modelu pojazdu z uwzględieiem roku produkcji oraz rodzaj zamotowaego silika. Udostępiae są poadto katalogi wirik (wzbudzeie) szczotki sterowaie wzbudzeiem D czas tego maewru alterator, by pobieraą przez iego moc spożytkować do itesyfikacji apędu pojazdu. chaicze i elektrycze. Do tych pierwszych ależą: pękięcia obudowy lub osłoy; zużycie łożysk; Fot. HC-Cargo możliwości techiczych warsztatu, wiedzy pracowików, dostępości części, aspektów opłacalości ator a ajmiejsze elemety składowe. Dzięki takim arzędziom coraz więcej mechaików próbuje swoich sił w prostych aprawach elektromechaiczych. w wersji drukowaej, a także istieje możliwość uzyskaia telefoiczych porad techiczych udzielaych przez firmowych ekspertów. Autoaprawa Kwiecień 2013

8 14 ROZRUSZNIKI I ALTERNATORY ROZRUSZNIKI I ALTERNATORY 15 Kilka porad praktyczych Dla przypomieia Tomasz Szczęsy Key accout maager Valeo Service Easter Europe Mechaikom zaiteresowaym warsztatowymi aprawami rozruszików i alteratorów polecam uważe przysłuchiwaie się samochodom klietów, bo może to stać się źródłem wielu dodatkowych zleceń Nie trzeba czekać a całkowitą awarię podzespołu, gdy wiadomo, że zbliża się oa ieuchroie. Moża to pozać po głośej pracy rozruszika podczas uruchamiaia silika samochodu, po wolych jego obrotach powodowaych dużymi oporami wewętrzymi. Charakterystycze są rówież odgłosy świadczące o braku cofaia się lub rozłączaia koła zębatego rozruszika, gdy silik zostaie już uruchomioy. Nie ależy też lekceważyć sporadyczego braku reakcji rozruszika a przekręceie kluczyka w pozycję rozruchową. Jeśli chodzi o alterator, objawem jego pogarszającego się stau jest głośa praca przy biegu jałowym silika (ajczęściej przyczyą tego są łożyska), świecąca kotrolka ładowaia w pulpicie kierowcy, drgaia paska micro (ozaka zatartego sprzęgiełka jedokierukowego). Poadto w iektórych modelach pojazdów podczas braku ładowaia akumulatora może wyłączać się elektrycze wspomagaie kierowicy. Z kolei częste przepalaie się żarówek może świadczyć o uszkodzeiu regulatora apięcia alteratora (zbyt wysokie apięcie ładowaia). Do apraw iezbędych w wyżej wspomiaych wypadkach wystarczy posiadać multimetr, ściągacze do łożysk, kół pasowych w alteratorach i tulejek w rozruszikach oraz tak podstawowe arzędzia, jak klucze, wkrętaki, młotek, lutowica. Do bardziej profesjoalych apraw potrzeby jest już stół probierczy. Specjalistycza regeeracja całego podzespołu lub jego części potrzeba bywa jedyie w przypadku przebicia lub spaleia uzwojeń, uszkodzeia płyty diodowej lub komutatora w alteratorze. Warto też wiedzieć, iż doradztwo techicze firmy Valeo odbywa się za pośredictwem ifoliii i obejmuje wsparcie w zakresie: iformacji techiczych dotyczących budowy produktów, dostępości części, prawidłowego doboru elemetów składowych rozruszików i alteratorów, z czym asi klieci wielokrotie mają trudości. Przyczyy trudości z rozruchem silika mogą być rozmaite. Dlatego w pierwszej kolejości mechaik powiie zbadać apięcie a zaciskach akumulatora w czasie pracy rozruszika i ustalić, czy ie pobiera o zbyt dużo prądu. Jeśli tak, przyczyą mogą być jego usterki, ale mogą ie zaczy zawsze, że muszą. Przy każdej sposobości powiie też posłuchać, czy w momecie rozruchu auta zespół sprzęgający ie ślizga się. Nie ależy też zapomiać o rutyowym obowiązku kotroli ładowaia akumulatora. Waże jest tu ie tylko apięcie, lecz także jego stabilość. Różice a wyjściu z alteratora ie powiy być większe iż 0,2 V. Jeżeli adarza się taka możliwość, warto też skotrolować szczotki w alteratorze, zdjąć pasek apędzający i sprawdzić sta łożysk oraz koła pasowego. Michał Czarzasty Dział wsparcia sprzedaży AS Na temat awarii i apraw rozruszika lub alteratora warsztatowi fachowcy z pewością wiedzą wszystko. W ajgorszym wypadku zdarza im się tylko zapomiać iekiedy o drobych szczegółach Jeżeli chodzi o wyposażeie potrzebe do tego rodzaju prac, to z pewością oprócz stadardowych zestawów arzędzi motażowych przydadzą się różego rodzaju asadki, torksy, klucze specjale do kół pasowych. Zaczie ułatwiają też pracę wszelkiego rodzaju wbijaki, wybijaki i abijaki do tulejek oraz rozmaitych zabezpieczeń. Nie może też zabrakąć odpowiedich smarów. Nie zapomiajmy, że bediksy i elektromagesy rozruszika, wiriki wymagające wymiay komutatora, regulatory apięcia oraz prostowiki alteratorów moża aprawiać tylko poprzez specjalistyczą regeerację. W aszej firmie dokładamy wszelkich starań, aby ajrzeteliej dobrać części, których potrzebuje kliet. W tym procesie iezbęde są wszelkie iformacje ze stroy klieta, tj. szczegółowe dae auta czy poszczególej części. W tym celu korzystamy z wielu źródeł oraz z aszego długoletiego doświadczeia w dziedziie rozruszików i alteratorów. Przeszukujemy katalogi, crossujemy umery i szukamy szczegółowych daych techiczych. Gdy iformacje ze stroy klieta są szczątkowe, staramy się choćby sugerować czy też aprowadzić klieta a właściwy trop w dobraiu odpowiediego produktu. Zawsze powtarzamy klietom, że czym więcej iformacji am udzielą, tym dokładiej i szybciej będziemy w staie im pomóc. Na potrzeby klieta stworzyliśmy więc aplikację, która pomaga w doborze części do rozruszika, alteratora. Moża ją pobrać ze stroy: Idealym podsumowaiem skomplikowaego procesu doboru części mogą być więc słowa: Pomóż am sobie pomóc! marka, której możesz zaufać Nie daj się zaskoczyć ZIMIE! Niezawodość w trudych warukach pracy BUNNER 185x64.idd 1 22/03/

9 16 PRAKTYKA WARSZTATOWA LAKIERNICTWO LAKIERNICTWO PRAKTYKA WARSZTATOWA 17 Lakierowaie pojazdów zabytkowych 3. Techologia lakiericza Przed odrestaurowaiem oldtimery są W przypadku restaurowaia samochodu z reguły poważie skorodowae, dlatego 2. Szpachlowaie przy użyciu klasyczego ma zastosowaie całkiem całość powłoki jest usuwaa aż do go- Soft-Spachtel marki Stadox. ia techologia. Bardzo waże jest łej blachy. Należy wykoać cały proces 3. Przeszlifowaie a sucho powierzchi przygotowaie podłoża. Często powłoka lakierowaia od zera. Stare, sytetycze papierem P80-P180. lakieru jest wyblakła, matowa, pod wpły- lakiery są bardzo wrażliwe a chemię. 4. Oczyszczeie zmywaczem Silico-Et- wem waruków atmosferyczych utraci- Aby ie pojawiły się wady lakiericze, ferer. ła połysk. proces trzeba w całości przeprowadzić od 5. Naiesieie zamkiętej warstwy gru- Zdarza się rówież, że właściciele pra- owa, zrywając starą powłokę. Piasko- tu epoksydowego EP-Grudierfüller gą odowić swojego klasyka w pełi waie, odtwarzaie całej powłoki trzeba 3:1 (15-20 µm) w miejscach prze- zgodie z orygiałem. Ozacza to m.i. więc przeprowadzić od owa warstwa szlifowań do gołej blachy. potrzebę zastosowaia starszej techolo- po warstwie. Wszystko musi bezwzględ- 6. Pozostawieie aiesioego grutu gii produktowej, p. 1-składikowej, któ- ie zgadzać się z pierwowzorem. Podkład do wyschięcia, zgodie z metryczką ra charakteryzuje się zaczie miejszą rówież powiie być w kolorze orygial- techiczą. odporością chemiczą i mechaiczą. ym. Od śrubki po każdy detal W razie potrzeby ałożeie szpachli Poadto proces techologiczy trwa VOC-Spritzplastic marki Stadox, zaczie dłużej, poieważ ową powłokę Opis techologii rekomedowaej zgodie z metryczką techiczą. akłada się wówczas a gołe powierzchie przez markę Stadox: 8. Szlifowaie a sucho papierem Marci Masikowski klubu jest jedym z pierwszorzędych. Dlatego eksperci w dziedziie reowa- metalowe, a szpachluje się całe auto. Każdą warstwę ależy dokładie utwardzić. Przygotowaie podłoża 1. Przeszlifowaie gołego metalu. P120-P Oczyszczeie zmywaczem Silico-Et- Techical Brad Coordiator Stadox cji klasyków zawsze mierzą grubość powłoki celem ustaleia, ile mogą jesz- 4. Czas, praca i ryzyko iespodziaek Reowacja aut współczesych jest prost- 2. Oczyszczeie zmywaczem Silico-Etferer marki Stadox. ferer. Wypełiaie Lakiericza reowacja samochodów klasyczych, czyli tzw. old timerów, wymaga zastosowaia specjalych techologii, różiących się diametralie od procedur stosowaych w przypadku aut współczesych cze ją zmatowić. Takie właśie zasady poleca m.i. Robert Sieradzki, ekspert w dziedziie reowacji samochodów zabytkowych, Regioaly Doradca Techiczy marki Stadox w firmie A-Z Silesia. sza, miej praco- i czasochłoa, podczas gdy w przypadku oldtimera trwa od kilku do kilkuastu miesięcy. Trzeba rozebrać i obejrzeć każde miejsce, wymieia się blachy, a awet często wstawia się całe płaty blachy (p. gdy jest dziura a 3. Przeszlifowaie a sucho papierem o gradacji P120-P Oczyszczeie powierzchi ściereczką asączoą zmywaczem Silico Etferer, a astępie dokłade przetarcie powierzchi suchą ściereczką. 1. Aplikacja grutu EP-Grudierfüller 3:1. 2. Szlifowaie a sucho papierem P400-P Oczyszczeie zmywaczem Silico-Etferer. 2. Nowe a stare elemety błotiku). Wskazówka: Przed aiesieiem gru- Wskazówka: Przed aplikacją lakieru W przypadku reowacji samochodów Podczas reowacji oldtimerów po- tu atykorozyjego EP-Grudierfüller bazowego elemet ależy dokład- Powierzeie aprawy ukochaego, starego Przykładowe różice w aprawie współczesych, aprawiae elemety ka- jawia się też ryzyko wystąpieia korozji 3:1 koiecze jest poowe ręcz- ie umyć za pomocą Stadox Pre pojazdu osobie traktującej to zadaie a pojazdu klasyczego i współczesego roserii są względie owe. Przy oldtime- podpowłokowej i iych iemiłych ie- e szlifowaie a sucho papierem Cleaer, wycierając powierzchię do rówi z iymi bieżącymi zleceiami ie 1. Grubość powłoki lakieru rach atomiast może okazać się po pia- spodziaek. P220-P280. sucha. jest ajlepszą decyzją, poieważ sukces ta- Musi oa wyosić około 200 mikroów, skowaiu, że elemety wymagają ałoże- Restauroway klasyk powiie być 5. Aplikacja grutu atykorozyjego EP- Lakierowaie kiej koserwatorskiej wręcz pracy zależy od by auto spełiało wymogi określoej kla- ia większej ilości szpachli czy podkładu. doprowadzoy do stau orygialego, Grudierfüller, zgodie z metryczkami 1. Aplikacja lakieru bazowego Stado- trzech główych czyików. Są imi: sy ceowej. W przeciwym razie samo- Poadto, owe elemety są zabezpie- począwszy od blachy, a powłoce lakie- techiczymi. blue lub Stadohyd zgodie z me- czas, cierpliwość i dokładość; chód automatyczie jest przypisyway do czoe w procesie kataforezy. Stare ależy ru o określoym kolorze kończąc. Nawet Szpachlowaie i przygotowaie tryczką techiczą. możliwość kosultacji z ekspertem specjalizującym się w tej dziedziie; techologia lakiericza odpowiedia dla restaurowaego samochodu. iego przedziału ceowego, tracąc tym samym a wartości. Mimo że dla rzeczozawców czyik te ie ma aż takiego zaczeia, dla odpowiedio zabezpieczyć podkładem epoksydwym spełiającym fukcję izolatora, który adaje odpowiedią twardość, odporość i przyczepość. Fot. Stadox Fot. Stadox zmiaa orygialego koloru może prowadzić do spadku wartości auta. Bezwzględie wymagaa jest ajwyższa staraość i troska o detale. przed lakierowaiem 1. Po wyschięciu grutu epoksydowego EP-Grudierfüller 3:1 przeszlifowaie grutu papierem o gradacji P Aplikacja lakieru bezbarwego Stadocryl VOC Platium Klarlack Wykończeie Polerowaie zgodie z S13.

10 18 KONSTRUKCJE NAPĘD NAPĘD KONSTRUKCJE 19 Wielokliowe apędy pomocicze są koła pasowe i rozstawy osi ich obrotu. W małym siliku skostruowaym według zasad dowsizigu (z prawej) liczba apędzaych urządzeń jest taka sama, lecz geometria ich rozmieszczeia (odległości odpowiadają odcikom ych silikach iewspółpłaszczyzowość o wartości 1 mm ie była krytyczą. Jedak w owoczesych, kompaktowych jedostkach już tak, poieważ przy większych kątach opasaia i krótszych odcikach swobodych powodowałyby czerwoym), a także miejsze średice admiere zgiaie poprzecze, pokaza iektórych kół (zazaczoych kolorem e a kolejym rysuku. żółtym) i stopień opasaia obwodów (ko Niezbędą współpłaszczyzowość Jedak po stu bez mała latach ta kostrukcja wyczerpała swe rozwojowe możliwości. U progu XXI wieku pojawiły lor iebieski) pozwalają wyłączie a ich współpracę ze zaczie bardziej płaskim paskiem wielokliowym. apędu może zakłócać zużycie apiaczy i kół pasowych. Przy aprawie jest bezwzględie koiecza rówoczesa Porówaie waruków pracy paska pomociczego w siliku owej (z prawej) i starszej geeracji się bowiem samochodowe siliki o coraz Zaletom owej kostrukcji towarzyszą wymiaa wszystkich elemetów oraz miejszych wymiarach i rówocześie też pewe problemy wymagające spe prawidłowy ich motaż. Brak współ większych mocach, uzyskiwaych dzię cjalych rozwiązań. Tak więc miejsze płaszczyzowości bywa przeważie przy ki wyższym prędkościom obrotowym. Napędzają oe rosącą liczbę urządzeń pomociczych o systematyczie zwięk (czerwoe) odciki swobodego biegu paska pomiędzy kołami powodują słabsze jego chłodzeie, a wzrostom tempe czyą charakterystyczego hałasu podczas pracy paska wielokliowego. Nowy pasek Micro-V Horizo speł Wpływ braku współpłaszczyzowości kół pasowych a ierówomierość obciążaia paska przy różych rozstawach sprzężoych wałów szaej wydajości. Wraz z mocą alter ratury sprzyja ie tylko ciera współpraca ia wszystkie wymagaia owoczesych atorów, układów klimatyzacyjych, roboczych powierzchi przekładi, lecz silików małogabarytowych i odzacza (a powierzchi kliów), ośą (włóka różych systemów wspomagaia kie także ciasa zabudowa komory silika. się ajmiejszą podatością a roz kordu) oraz zewętrzą. rowcy itp. musi rosąć wytrzymałość apędzających je pasków, lecz ze względu a koiecze oszczędości masy i przestrzei w architekturze pojazdów ie Fot. Gates Większego zaczeia w silikach o iewielkich wymiarach abiera też odpowiedie ustawieie kół pasowych. W tradycyj ciągaie wśród podobych produktów dostępych a ryku. W jego strukturze moża wyróżić trzy warstwy: roboczą Warstwa robocza jest wykoaa ze wzmocioej włókami gumy EPDM, zachowującej swoje właściwości mecha może się to odbywać drogą powiększaia wymiarów pasowych przekładi i poszczególych ich elemetów. Wszystkie Produkty zapłoowe Produkty zapłoowe silików Diesla Chłodzeie Czujiki Sposób apędu urządzeń osprzętu silika paskiem wielokliowym te przesłaki legły u podstaw opracowaia owej kocepcji paska apędowego, zastosowaej przez firmę Gates w kostrukcji o azwie Micro-V Horizo. BERU Perfekcja rozwiązań. Wraz z rozwojem kostrukcji samochodów rośie liczba i moc dodatkowych urządzeń apędzaych za pośredictwem coraz bardziej skomplikowaych przekładi pasowych W pioierskich czasach motoryzacji, jak przyiosła dopiero kliowa przekładia w całej XIX-wieczej techice, kostruktorów pasowa, poieważ ie ma tych wad, od rozmaitych apędów zadowalały zaczając się przy tym zaczie lepszym płaskie pasy skórzae lub parciae, czyli kotaktem cierym współpracujących wykoae z mocej gumowaej tkaiy. elemetów, zdolością pracy z dużymi Od ich produkcji zaczyała też swą prędkościami liiowymi i obrotowymi, działalość a początku dwudziestego a także pełą stabilością w zachowywaiu stulecia firma Gates. Jedak to rozwiązaie wyzaczoego kieruku ruchu. przy coraz wyższych wartościach Paski kliowe o zamkiętych obwodach przeoszoych mometów obrotowych amerykańska fabryka braci Gates zaczęła wymagało odpowiediego zwiększaia wytwarzać już pod koiec pierwszej wymiarów kół pasowych, a poza tym wojy światowej, zyskując stopiowo pozycję było hałaśliwe, ietrwałe i kłopotliwe światowego lidera w tej dziedziie w eksploatacji. Przełom w tej dziedziie techiki. Cechy pasków wielokliowych Tego rodzaju pasowe cięgo działa jak zespół kilku rówoległych pasków kliowych o małych przekrojach i współpracuje z kołami pasowymi o wielu obwodowych rowkach. Dzięki temu powierzchia cierej współpracy elemetów przekładi jest wystarczająco duża do przeoszeia zaczych sił apędowych. Rówo cześie zmiejszeiu ulega wysokość całego paska, co zapewia mu elastyczość koieczą przy zaczej liczbie apędzaych kół o małych rozstawach i średicach. Przeoszeie wyższych mometów obrotowych staje się łatwiejsze dzięki zwiększeiu tzw. opasaia poszczególych kół. Porówaie praktyczych właściwości starej i owej kostrukcji paska wielokliowego Gates przedstawia załączoy rysuek. W dużym siliku z tradycyjym apędem osprzętu (schemat z lewej) większe Fot. Gates, BERU jest Zarejestrowaym Ozaczeiem Hadlowym BorgWarer BERU Systems GmbH Poad sto lat doświadczeia w połączeiu z ajowszymi rozwiązaiami techiczymi, jakością produktów i zaawasowaymi techologiami czyi z BERU czołową markę w braży motoryzacyjej. Wszystkie produkty BERU spełiają wymagające stadardy jakościowe producetów pojazdów z całego świata. Dzięki zastosowaiu iowacyjych rozwiązań i techologii oraz zapewiaiu iezawodego iicjowaia zapłou w iemal wszystkich typach silików i zastosowań, produkty BERU są podstawowym elemetem stosowaym a światowym ryku serwisowaia i apraw pojazdów. Świece iskrowe i żarowe oraz przewody i cewki zapłoowe BERU są dostarczae a ryek części zamieych i apraw aftermarket przez godą zaufaia sieć dystrybucyją Federal-Mogul. Więcej iformacji a stroie beru.federalmogul.com

11 20 KONSTRUKCJE NAPĘD icze w szerokim zakresie temperatur. Firma Gates jako jedya oferuje a ryku części zamieych komplety asortymet pasków wykoaych z EPDM. Opracowaa i produkowaa przez ią mieszaka zapewia prawidłowe działaie w zakresie od -40 C do +140 C. Guma EPDM jest rówocześie odpora a działaie oleju i płyu chłodiczego. Warstwę ośą w stadardowych paskach Micro-V Horizo tworzą wzdłuże włóka poliestrowe. W paskach Stretch Fit kord wykoyway jest z ylou, a w produktach pracujących przy szczególie dużych obciążeiach z włókie aramidowych. Warstwę zewętrzą staowi powłoka EPDM opracowaa przez firmę Gates podczas przygotowywaia produkcji pasków OE dla grupy VAG. Naiesioo ją a specjale podłoże adhezyje w celu zapewieia odpowiediej elastyczości paska. Jej iebieski kolor jest łatwo widoczy, dzięki czemu moża szybko odróżić paski wielokliowe Micro-V Nowy pasek Micro-V Horizo oraz jego budowa wewętrza z uikalą iebieską przekładką adhezyją, warstwy: 1-robocza, 2-ośa, 3-zewętrza Prosty, uiwersaly wzorik do kotroli zużycia wielokliów paska i koła pasowego. Belt pasek, Pulley koło pasowe. poprawie, wadliwie Horizo od iych podobych produktów dostępych a ryku. Oprócz użycia owych materiałów paski Micro-V Horizo charakteryzują się profilem i kątem 42 stopi achyleia boczych ścia kliów (zgodymi z obowiązującym stadardem OE dla optymalego prowadzeia paska a kołach pasowych). Wysokość całego profilu paska wyosi tylko 4,2 mm, co jest podyktowae tedecją producetów pojazdów do stosowaia coraz bardziej ekoomiczych podzespołów silików spełiających wymagaia orm Euro 5 i Euro 6. Produkty te spełiają także wszelkie stadardy bezpieczeństwa, szczególie istote przy apędzie urządzeń wspomagaia układu kierowiczego. Asortymet pasków Micro-V Horizo odpowiada potrzebom 98% użytkowaych obecie pojazdów z apędami wielokliowymi. Pomoc dla warsztatów i serwisów Troska firmy Gates o ajwyższą jakość pasków Micro-V Horizo ie ograicza się do kwestii kostrukcyjych i techologiczych, poieważ ich bezawaryja eksploatacja zależy także od właściwego doboru i prawidłowego motażu wszystkich elemetów pasowego apędu, jak rówież od wymiay w odpowiedim czasie części admierie zużytych. Dlatego Gates prowadzi specjalistycze szkoleia dla mechaików i udostępia im iformacyje biuletyy z ajowszą wiedzą techiczą. Dostarczae są też warsztatom firmowe wzoriki do ocey stau techiczego kliów i rowków apędu. Ich zęby powiy dokładie przylegać do roboczego profilu paska i koła pasowego, bez możliwości poprzeczego przesuwaia arzędzia. W przeciwym razie mamy do czyieia ze zbyt dużym ubytkiem materiału i iedostateczą cierą współpracą główych elemetów pasowej przekładi. Najowszym firmowym osiągięciem w zakresie diagostyki apędów wielokliowych jest owatorskie arzędzie w postaci programowej aplikacji Gates PIC (Parts Image Capture) Gauge, istalowaej bezpłatie w popularych dziś smartfoach. Pozwala oo rekordowo szybko (w zaledwie kilka sekud!) przeprowadzić dokładą kotrolę zużycia Dzięki aplikacji PicGauge stadardowy smartfo może dokoywać błyskawiczej ocey stopia zużycia paska wielokliowego Kody QR do bezpłatego pobieraia aplikacji PicGauge w systemach Apple i Adroid zarówo paska, jak i kół pasowych. By wejść w jego posiadaie, wystarczy aparatem telefou sfotografować wejściowy odpowiedi do użytkowaego urządzeia kod QR w wersji iphoe lub Adroid i pobrać wspomiaą aplikację z sieci. Samo diagozowaie polega a robieiu zdjęć badaych elemetów. Cyfrowa techologia samoczyie porówuje fotograficze obrazy z wirtualymi wzorcami, by wykryć ewetuale ubytki materiału i sformułować a tej podstawie jedozacze wioski diagostycze. Ocea Zgody ze specyfikacją pozwala a dalszą eksploatację apędu bez żadych zastrzeżeń. Komuikat Wykryto zużycie wskazuje a potrzebę wymiay wyeksploatowaych elemetów w iedalekiej przyszłości. Odczyt Wymień pasek ozacza koieczość iezwłoczej aprawy. Dodatkową zaletą systemu PIC Gauge jest możliwość atychmiastowej prezetacji wyików badań klietom zlecającym przeprowadzeie iezbędej wymiay, a także ich archiwizacji dla potrzeb dokumetacyjych. Szczegółowe iformacje i opis stosowaia tego systemu dostępe są a stroie: PicGauge.eu. Artykuł został apisay a podstawie opracowań specjalistów firmy Gates Fot. Gates LAUNCH a ryku polskim od 2000 roku SZKOŁA DO TABLICY TABLICE DO SZKOŁY PROMOCJA X-431 Master cea: zł W efekcie a aszym ryku pracy brak jest odpowiedio wykształcoych fachowców, gdyż właściwa auka zawodu odbywa się w przyjmujących praktykatów warsztatach, gdzie z kolei brakuje profesjoalych auczycieli. Do skuteczego auczaia ie wystarcza bowiem awet mistrzowska biegłość w jakiejś praktyczej spe Sukces Eco-Frictio Dariusz Gruszczyński Prezes zarządu GG Profits Zmiay zachodzące obecie w polskim szkolictwie są dla warsztatów samochodowych raczej iekorzyste. To dobrze, iż w przygotowywaiu młodzieży do moto ryzacyjych zawodów duży acisk kładzie się a przedmioty ogóle, lecz źle, że tak mało uwagi TWC-502 RMB X-712 zwraca się a teorię i praktykę, dotyczące cea: zł cea: zł bezpośredio tej dziedziy techiki. PROMOCJA cjalości. wielkim powodzeiem cieszyło się TLT-235 SB TLT-440 W Tę lukę starają się wypełić specjalistycze motoryzacyje firmy, motoryzacyjych profesjoalistów stoisko jedej z firm szkolących cea: zł cea: zł w tym rówież GG Profits, prowadzące włase szkoleia zarów dydaktyczych. Jest duże zapotrze i dostarczających szkołom pomocy podae cey ie zawierają 23% podatku VAT o ul. warsztatowego Ołowiaa 12, persoelu, Bydgoszcz jak bowaie a tego typu działalość, i działających tel w aszej 10, 11braży hadlowców. faks. 52 Te 585 właśie doświadcze LAUNCH dla większości POLSKA szkół SP. admiere. z o.o. lecz koszty jej prowadzeia są ia skłoiły sales@lauch.pl as do awiązaia ścisłej Dlatego rosący udział w ich po współpracy z samochodowymi oszeiu powii mieć produceci szkołami zawodowymi. Działalość motoryzacyjych części, warsztatowego ta ie jest dla as dodatkową formą wyposażeia oraz urzą reklamy, lecz zobowiązaiem dzeń diagostyczych. Waże jest do dostarczaia rzetelej, obiektywej także tworzeie dogodych możgo wiedzy a temat obeceliwości aktualizowaia kwalifikacji stau techiki w zaej am abytych w szkole, by pracujący dziedziie. Firmowa strategia astawioa już jej absolweci byli w staie a wyłączie a obrót i zysk dążać za rozwojowymi zmiaami jest przecież bardzo krótkowzrocza, w swojej techiczej specjalo a tymczasem przyszłość zależy ści. Główa w tym rola przypada od tego, jak wychowae zostaą zatrudiającym ich właścicielom astępe pokoleia klietów. warsztatów. Dla wszystkich bowiem Podstawową rolę w zawodowej podmiotów działających a edukacji odgrywają odpowiedio motoryzacyjym ryku iwesto przygotowae materiały waie w młodzież jest zawsze re dydaktycze. Opracowaliśmy więc towe, gdyż po latach przyosi dla plaszę pokazującą budowę przewodów wszystkich wspóle, lecz w pełi zapłoowych i rozesłali wymiere korzyści. śmy ją do szkół. Została tam bardzo Nasza firma ma ambicję być a dobrze przyjęta przez auczycieli tym polu liderem i liczy też a to, przedmiotów zawodowych i, co że szybko zajdzie liczych aśladowców, ajważiejsze, ucziów. Ią oka a awet kokuretów. zją do krzewieia tego rodzaju wiedzy są targi moto ryzacyje, chętie odwiedzae przez szkole wycieczki. W Niemczech przygotowuje się dla ich awet specjale stoiska. W Polsce też pojawiły się już podobe iicjatywy, chociażby podczas pozańskich Targów Techiki Motoryzacyjej. W trakcie ostatiej ich edycji Pogodych Świąt Bożego Narodzeia i pomyślości w Nowym Roku życzy GG Profits Autoaprawa Autoaprawa Grudzień Luty

12 22 PRAKTYKA WARSZTATOWA MECHANIKA MECHANIKA PRAKTYKA WARSZTATOWA 23 Procedura wymiay klocków i tarcz hamulcowych Czyości obsługowe i aprawcze związae z hamulcami powiie zawsze poprzedzać dokłady przegląd wszystkich współpracujących części tegoż układu. Należy więc dokoywać go wówczas, gdy: czyie sprawdza ciągłość obwodu. Zaświeceie się kotrolki może być więc zarówo wyikiem przerwy w obwodzie lub zetkięcia styku z tarczą przy graiczym stopiu zużycia masy cierej. Czujiki mechaicze to blaszki wystające poad samochód trafia do serwisu a rutyo- powierzchię płytki tylej. Przy miimal- wy przegląd związay z przebiegiem ej grubości klocka trą oe o tarczę, wy- (p. co 15 tys. km) lub czasem eks- dając ostrzegawcze dźwięki. ploatacji (p. raz w roku), Klocki bez czujików wymieia się, badaie diagostycze wykazuje ie- gdy grubość okładziy spada poiżej właściwe działaie hamulców, 2 mm. W iektórych modelach tego ro- użytkowik samochodu skarży się a dzaju klocków oceę grubości ułatwia kokrete usterki układu hamulco- kotrole acięcie okładziy cierej, wi- wego. docze tylko przy dopuszczalym stopiu Podczas każdego przeglądu, obsługi lub jej zużycia. aprawy hamulców pojazd musi być uiesioy a podośiku warsztatowym i mieć zdemotowae koła. Rozbiórkę Zużywaie klocków do blachy grozi ie tylko zaczym osłabieiem siły hamowaia lub całkowitym jej zaikiem Zdemotoway zacisk ie może wisieć a swym elastyczym przewodzie, potrzeby jest prosty zaczep pomociczy hamulców trzeba zacząć od wymoto- (w przypadku wypadięcia z jarzma przy waia zacisków, które (jeśli ie są prze- zaczym wyeksploatowaiu tarczy), po przetoczeiu ajprawdopodobiej bę- widziae do wymiay) podwiesza się lecz rówież admierym odprowadza- dzie bliska miimalej, więc okres eks- specjalymi zaczepami do sąsiedich iem ciepła do zacisku hamulcowego, ploatacji okaże się krótki. elemetów podwozia bez ich odłączaia a w kosekwecji doprowadzeiem Sta tarcz może być przyczyą odczu- od układu hydrauliczego. Dzięki temu płyu hamulcowego do wrzeia, czyli też walych a kierowicy i pedale hamulca elastycze przewody hamulcowe zosta- całkowitym zaikiem siły hamującej. drgań podczas hamowaia. Dla weryfi- ą całkowicie odciążoe i zabezpieczoe Wspomiae wcześiej zmiay struk- kacji takiego podejrzeia ależy doko- przed uszkodzeiem. tury masy cierej mogą astąpić przy ać pomiaru grubości tarczy hamulco- przegrzaiu klocka p. w wyiku jego wej w ośmiu puktach a jej obwodzie Kotrola i wymiaa okładzi cierych zapieczeia w jarzmie. W przypadku ich (co 45 ) i w odległości ok. 10 mm od Są to ajszybciej zużywające się eleme- stwierdzeia ależy bezwzględie doko- zewętrzej krawędzi. Od ajwiększej ty każdego hamulca tarczowego. Dlatego ać wymiay. z uzyskaych wartości odejmujemy aj- podczas wspomiaych przeglądów trze- miejszą. Jeżeli różica ta przekracza ba zbadać dokładie ich aktualy sta. Kotrola i wymiaa tarcz hamulcowych Wszelkie prace diagostycze i motażowe ależy wykoywać po uiesieiu samochodu do wygodej, ergoomiczej pozycji W tym celu wyjmuje się klocki ze zdemotowaego już zacisku i sprawdza się Przed założeiem owych klocków ależy oceić wizualie sta tarcz pod kątem grubość i strukturę ich warstwy cierej, widoczych śladów korozji, pękięć, row- Michał Głażewski Techical support specialist & traier TRW Automotive Aftermarket zwracając uwagę a ewetuale odklejeie się metalowej płytki tylej. W przypadku klocków wyposażoych w czujiki dopuszczalego zużycia a- ków oraz dokoać pomiaru ich grubości. Każdy producet określa tu dopuszczale miimum, gdyż zbyt cieka tarcza ma iską wytrzymałość mechaiczą i może leży też sprawdzić działaie tego syste- ulec oderwaiu od swej części mocującej Firma TRW jest czołowym projektatem i producetem orygialych układów hamulcowych oraz dostawcą wszystkich ich części zamieych, a także sprzętu serwisowego i wiedzy techiczej iezbędej w tej dziedziie. mu. Spotyka się jego wersje elektrycze (jedo- lub dwuobwodowe) oraz mechaicze. Czujik elektryczy jedoobwodowy sygalizuje koieczość wymiay klocka zaświeceiem się odpowiediej kotrolki w zestawie wskaźików a albo spowodować wypadięcie klocka z jarzma. Jej miejsza pojemość ciepla skutkuje przegrzaiem i termiczym odkształceiem części roboczej. Pomiaru grubości tarczy dokouje się specjalą suwmiarką lub mikromierzem w odległo- Niedozwoloe jest dalsze użytkowaie klocków hamulcowych poddaych uprzeio samowolym przeróbkom (dwa góre zdjęcia) ai uszkodzoych termiczie a skutek przegrzaia (dwa zdjęcia dole) skutek zwarcia swego metalowego styku ści ok. 10 mm od zewętrzej krawędzi. Gdyby spytać kierowców, który z samo- wykoywaie wszelkich apraw ukła- elemetów pochodzących od reomo- z masą tarczy hamulcowej. Nie działa Przy tej okazji warto wspomieć o ofe- 0,015 mm, tarcza może być źródłem chodowych układów jest ajważiej- dów hamulcowych zgodie z procedu- waego dostawcy w sposób zgody więc w ogóle, jeśli uszkodzoy zostaie rowaej przez wiele warsztatów usłudze drgań i wymaga wymiay. Takie ie- szy dla bezpieczeństwa jazdy, ogroma rami przewidziaymi przez producetów z opracowaą przez iego techologią jakikolwiek przewód w jego obwodzie. przetaczaia tarcz. Biorąc pod uwagę regulare zużycie jest ajczęściej skut- większość słuszie wskazałaby hamulce. Podobie też powiie je traktować persoel warsztatów, co w praktyce ozacza pojazdów i przy wykorzystaiu części zamieych o jakości odpowiadającej produktom orygialym. Motowaie wymiay zapewi poprawe działaie całego układu, a co za tym idzie także zadowoleie klieta. Fot. TRW Fot. TRW Usterkę taką trzeba zlokalizować i usuąć. W czujikach dwuobwodowych odpowiedi układ elektroiczy samo- koszt demotażu, samej obróbki i poowego motażu jest to działaie ekoomiczie mało uzasadioe. Grubość kiem ieodpowiediego motażu tarczy lub iewłaściwej pracy iych elemetów układu (p. prowadic zacisku).

13 24 PRAKTYKA WARSZTATOWA MECHANIKA MECHANIKA PRAKTYKA WARSZTATOWA 25 Dlatego przed decyzją o wymiaie tarczy ceta układu hamulcowego (p. pojaz ależy te ewetualości wyelimiować, dy fracuskie, japońskie) czy określeie mierząc bicie samej piasty tzw. umeru PR (grupa VAG). W procesie Drgaia podczas hamowaia mogą doboru części pomoce może być też po występować także przy tarczach moco rówaie wymiarów elemetów wymo skorodowaych. Normalie iewielkie towaych z owymi. Na etapie doboru ślady korozji mogą się pojawiać wsku możemy też zauważyć, że w iektórych tek skraplaia się wilgoci z powietrza. pojazdach tarcze z lewej i prawej stroy Ulegają oe starciu w czasie pierw mają róże umery katalogowe. Wyika szego hamowaia i ie powodują za to z odmieego ukształtowaia kaałów Zużycie tarcz i okładzi cierych jest bezpośreio ze sobą powiązae, więc przy powtórej wymiaie klocków trzeba zawsze zakładać ową tarczę kłóceń pracy układu. Problem pojawia się w czasie długiego postoju pojazdu (a przykład w komisie samochodo chłodzących, czego ie moża lekceważyć w czasie motażu! Klocki moża porówywać z ich rysukami w katalogu. wym w oczekiwaiu a klieta) lub po postoju samochodu przez cały okres zimowy). Powstająca wtedy gruba war Po zdemotowaiu zużytych tarcz ależy oczyścić piastę, korzystając ze szczotek rotacyjych apędzaych wier Tarcza bezwzględie wymaga wymiay, jeśli: uszkodzeia jej powierzchi ie rozkładają się rówomierie (z lewej), materiał uległ przebarwieiu świadczącemu o termiczych zmiaach jego wewętrzej struktury (zdjęcie środkowe), pojawiły się jakiekolwiek pękięcia płaszczyz cierych (z prawej) stwa korozji ie ulega samoczyemu tarką. Czyszczeie może być uciążliwe, starciu i powoduje admiere rozgrze zwłaszcza w przypadku piast ze szpilka ie daje się aprawić i wymaga wymia wać jego poziom w zbioriczku wyrów są dostarczae wraz z klockami i moża waie się materiału cierego klocka mi do mocowaia koła, lecz ie wolo go y tego elemetu. awczym, gdyż może o wzrosąć ad ich użyć poowie po asmarowaiu ich i wytapiaie z iego żywic, które stają zaiedbywać, poieważ motaż owej Przy motażu tarczy do piasty ie a mierie po cofięciu tłoczków. Dzieje się gwitów preparatem zabezpieczającym się przyczyą zeszkliwieia skorodo tarczy a zaieczyszczoą piastę jest jed leży używać żadych smarów miedzio tak wówczas, gdy wcześiej uzupełiao przed samoczyym odkręcaiem (w jego waej tarczy, a to skutkuje zaczym ą z ajczęstszych przyczy ieuzasad wych lub alumiiowych. sta płyu w miarę zużywaia się okła wersji średio mocej). Następie pod Pomiar bicia starej tarczy ależy przeprowadzić przed jej wymotowaiem, by dokladie ustalić przyczyy występujących odchyłek spadkiem siły hamowaia lub wspomiaymi drgaiami. Ie możliwe uszkodzeia tarcz to: przegrzaie ujawiające się obecością ioych reklamacji. Tarcze TRW pakowae są w specjaly papier, który zabezpiecza je przed korozją w czasie przechowywaia i trasportu. Obsługa zacisków Przed zamotowaiem owego klocka koiecze jest wycofaie tłoczka zacisku dzi cierych. Koleją czyością jest oczyszczeie jarzma zacisku z korozji i sprawdzeie, czy klocki mogą swobodie się w im łącza się (jeśli występują) czujiki zużycia i sprawdza poprawość ich działaia. Na końcu motuje się koła, dokręcając ich śruby odpowiedim mometem, podob iebieskawego alotu a powierzchi Dzięki temu ie ma koieczości czysz do pozycji wyjściowej. Wcześiej moż przesuwać. Należy też oczyścić i asma ie jak ie połączeia śrubowe wcześiej cierej, czyli warstwy tleków obiża czeia ich powierzchi przed motażem. a delikatie odchylić gumowy mieszek rować prowadice zacisków. Zapieczoe zdemotowae. Trzeba też acisąć kilka jącej współczyik tarcia i tym samym Po założeiu tarczy a oczyszczoą i sprawdzić, czy a tłoczku ie ma ogisk w jarzmach klocki lub zatarte prowadice krotie pedał hamulca w celu dosuięcia wydłużającej drogę hamowaia (a piastę mocujemy ją śrubą motażową, korozji spowodowaych wyciekami pły powodują szybsze zużycie okładzi cier klocków do tarcz i sprawdzić, czy koła ie stępstwem przegrzaia może być też jeżeli występuje oa w daym modelu u. Jeśli są, trzeba wymieić tłoczek lub ych oraz przegrzewaie się tarcz i wspo obracają się ze zbyt dużymi oporami. admiere bicie osiowe tarcz); samochodu. Następym, bezwzględie cały zacisk. Skotrolowaia wymaga też miae ich odkształceia termicze, co Przed oddaiem pojazdu klietowi a pękięcia, głębokie rysy obwodowe wymagaym krokiem jest sprawdzeie sta gumowej osłoy tłoczka hamulco bywa (w przypadku iewłaściwej współ leży wykoać jazdę próbą w celu spraw lub ziszczeie powierzchi roboczej bicia tarczy. Przed pomiarem tarcza wego. Sam tłoczek przed cofięciem war pracy elemetów) koleją przyczyą ie dzeia poprawości działaia układu, przez klocek z całkowicie startą war musi zostać przykręcoa wszystkimi to asmarować cieką warstwą specjal uzasadioych reklamacji. a także poiformować jego użytkowika Przy iezaczych ubytkach powierzchi i śladach jej przegrzaia moża tarczę dopuścić do dalszego użytku, ale przeważie ie warto stwą cierą. Wystąpieie którejś z wymieioych wcześiej usterek bezwzględie kwa śrubami mocującymi koło (bez zakładaia koła). Jeśli śruby są za długie, możemy pod ie podłożyć podkładki lub ego smaru do ruchomych elemetów hamulców. Tłoczek cofamy, wkręcając go lub Motując owe klocki, ależy zwrócić uwagę a to, że w iektórych rozwiązaiach waży jest kieruek ich pracy. Cha o koieczości uikaia mocych hamowań przez ok. 200 km, czyli w okresie docieraia się owych elemetów, by za lifikuje tarcze do wymiay, przy czym odpowiedie akrętki. Wystąpieie bicia wciskając (zależie od kostrukcji zacis rakterystycze cechy klocków kieruko pobiec ich przegrzaiu. W obu wypadkach dochodzi bowiem do zawsze ależy wymieiać jedocześie większego iż 0,1 mm może świad ku) za pomocą odpowiediego arzędzia. wych to skośe ścięcie a warstwie cier miejscowego ocieraia tarczy o jede obie tarcze a tej samej osi i rówocze czyć o iedokładym oczyszczeiu lub W iektórych pojazdach koiecze może ej lub wybraie w okładziie tłumiącej Kotrola i wymiaa płyu z klocków. śie motować owy komplet klocków. skrzywieiu piasty. Moża to stwierdzić, być przy tym użycie testera pozwalają a zewętrzej stroie płytki tylej. Jeśli Zarówo przy okresowych przeglądach, Koleją obowiązkową czyością mierząc bicie powierzchi piasty, do cego a dezaktywację układu. W czasie zajduje się tam folia ochroa, ależy jak i podczas prac obsługowo-apraw diagostyczą jest pomiar bicia tarczy Procedury motażowe której przylega tarcza. Nie powio oo cofaia ajbezpiecziej jest odkręcić od ją usuąć bezpośredio przed mota czych ależy pamiętać o koieczości zamotowaej w pojeździe czujikiem W samym procesie wymiay tarcz i kloc być większe iż 0,02 mm. Nadmiere powietrzik i wypchać pły hamulcowy żem, a klocek przykleić do powierzchi skotrolowaia stau płyu ie tylko pod zegarowym z podstawką magetyczą. ków hamulcowych pierwszym krokiem bicie tarczy będące wyikiem motażu do podstawioego aczyia. Zapobiegie zacisku po jej wcześiejszym dokładym kątem zaieczyszczeń, które p. mogą Dokouje się go w odległości ok. 10 mm powio być dobraie potrzebych części a krzywą lub zaieczyszczoą piastę to przetłoczeiu zaieczyszczoego płyu oczyszczeiu. Nie ależy też zapomiać pochodzić ze starzejących się uszczelek od brzegu tarczy, a maksymale (dopusz z odpowiediego katalogu. Firma TRW powoduje jej ocieraie o klocek i wspo do układu hydrauliczego. Jest to szcze o zamotowaiu wszelkiego rodzaju bla lub przewodów elastyczych, ale rówież czale) wartości dla tarcz używaych publikuje katalogi zarówo w wersji dru miae wcześiej ierówomiere zu gólie iebezpiecze w pojazdach z sys szek czy sprężyek mocujących, jeżeli wykoać, wykorzystując odpowiedie wyoszą od 0,1 do 0,2 mm, przy czym kowaej, jak i elektroiczej. Podstawą życie. Skrzywieie piasty jest coraz czę temami ABS i ESP, gdzie brud mógłby zostały oe przewidziae przez kostruk arzędzie warsztatowe, pomiar tempe miejsza wartość odosi się do tarcz właściwego doboru elemetów apraw ściej występującą usterką powodowaą zatkać ich małe kaaliki, co zmieiłoby tora hamulca. ratury wrzeia. Oczywiście pły, którego o większej średicy. Nadmiere bicie czych są ie tylko tak oczywiste ifor ieprofesjoalym działaiem serwisów zwykłą wymiaę klocków w poważą Potem już pozostaje przykręceie za temperatura wrzeia jest poiżej wartości tarczy może być spowodowae ie tylko jej zużyciem, ale rówież zbyt dużym luzem w łożysku lub skrzywieiem piasty. macje, jak model, rok produkcji pojazdu czy pojemość jego silika. Dodatkowo może być wymagae określeie produ ogumieia, w których koła dokręca się peumatyczie ze zbyt dużym mometem. Takie trwałe odkształceie piasty Fot. TRW Fot. TRW mechatroiczą aprawę. Jeżeli pły ie jest usuway do zewętrzego aczyia, ależy kotrolo cisku do jarzma dołączoymi do klocków owymi śrubami. Śruby pełiące jedocześie fukcję prowadic zacisku ie graiczych lub widzimy w im jakiekolwiek, zaieczyszczeia, ależy obligatoryjie wymieić.

14 26 KONSTRUKCJE NAPĘD NAPĘD KONSTRUKCJE 27 Zapło LPG i w tym zakresie pozostaje iezmiea. Lecz rówocześie w przewodach łączących cewki ze świecami mamy do Najodpowiediejsze w tym zastosowaiu okazują się rdzeie ferrytowe ze względu a stosukowo iewielki opór czyieia ze spadkami apięcia, a te już elektryczy i iezaczy zasięg zewętrz- mogą być róże. Decyduje o ich bowiem ych pól elektromagetycze, które w tej oporość rdzeia, zależa od jego dłu- kostrukcji kocetrują się we wętrzu gości i przekroju, jak rówież od rodzaju przewodu i a zasadzie idukcji maga- materiału, z którego został o wykoay. zyują dodatkową eergię elektryczą, Niezależie od kostrukcji a oporość wykorzystywaą do wydłużeia czasu i ie właściwości przewodu zapłoowego przepływu iskry zapłoowej. wpływa też jego sta techiczy. Wszystkie wymieioe tu rodza- Najmiejszą oporością cechują się je przewodów zapłoowych wymagają przewody z rdzeiem miedziaym. Ich okresowej wymiay co 50 tys. km prze- wadą jest jedak zacza emisja zakłó- biegu pojazdu lub co 3 lata przy miej ceń elektromagetyczych, którą trzeba itesywym użytkowaiu samochodu. ograiczać dodatkowymi, szeregowo pod- Niesprawość istalacji zapłoowej grozi łączaymi rezystorami, co zwiększa su- bowiem utrudioym rozruchem silika, maryczą oporość kabla. Z kolei w rdze- wzrostem zużycia paliwa i pogorszeiem iach węglowych iski poziom zakłóceń osiągów, a awet uszkodzeiem katali- idzie iestety w parze z dużą oporością zatora wydechowego. Wszystkie te ega- ści. Należy do ich firma GG Profits, liczoą w omach a metr długości. Pod- tywe zjawiska z większym asileiem wytwarzająca kable i wiązki zapłoowe czas eksploatacji oporość ta stopiowo występują w paliwach gazowych. marki Setech, przystosowae dokład- rośie w miarę wypalaia się ziare wę- Obecie już wielu producetów ofe- ie do kokretych marek i modeli sa- gla w rdzeiu. ruje przewody ferrytowe o dobrej jako- mochodów. JASNE, ŻE MAMY WSZYSTKO! Peła oferta oświetleia do samochodów osobowych mieszaią propau-butau iezwykle Małgorzata Kluch Marketig maager GG Profits Pod względem liczby samochodów zasilaych płyym gazem Polska już od lat ależy do ścisłej europejskiej, a awet światowej czołówki. Mamy więc duże doświadczeie w eksploatacji tego rodzaju pojazdów istote zaczeie. Dlatego ie wszystkie kostrukcyje wariaty tych właśie elemetów odpowiadają wymogom specyficzym dla gazowych apędów. Mieszaka gazowo-powietrza zapala się w cylidrach silika trudiej iż bezyowa, poieważ słabiej się joizuje i z tego powodu gorzej przewodzi wyładowaia elektrycze pomiędzy elektrodami świecy zapłoowej. Do powstaia iskry iicjującej proces spalaia LPG ie- ŻARÓWKI ŚWIATŁA DO JAZDY DZIENNEJ REFLEKTORY LAMPY REFLEKTORY PRZECIWMGIELNE Zróżicowae waruki klimatycze rów idą w tym kieruku, by korzystaie zbęde jest zatem wyższe apięcie (przy i drogowe, a także, co tu ukrywać, iski z tańszego paliwa ie obiżało komfortu takim samym odstępie między elektro- poziom dochodów zaczej części spo- podróżowaia. Dotyczy to ie tylko syste- dami), a wyładowaie powio trwać łeczeństwa i kiepski sta komuikacji publiczej czyią obszar aszego kraju aturalym poligoem doświadczalym do testowaia samochodowych istalacji LPG. Staraia ich polskich kostrukto- mów zasilaia, lecz także zapłoowych. Dotychczasowe doświadczeia dowodzą, że działaie układu zapłoowego, a zwłaszcza przewodów wysokiego apięcia, ma dla pracy silika zasilaego dłużej. Wartość tegoż apięcia zależy w pierwszym rzędzie od elektryczych parametrów cewki zapłoowej wybraej przez kostruktora do daego modelu silika Fot. GG Profits Fot. GG Profits Produkty dostępe w sieci sprzedaży Iter Cars SA

15 28 WYPOSAŻENIE WARSZTATÓW URZĄDZENIA URZĄDZENIA WYPOSAŻENIE WARSZTATÓW 29 Diodowe lampy warsztatowe braych miejscach zarówo przy użyciu magesu, jak i haczykowatego zacisku. Stacja dokująca, umożliwiająca ładowaie akumulatorów, służy dodatkowo do bezpieczego przechowywaia komplet- Fot. 2 Fot. 3 Fot. 4 ych lamp. Każdy z modułów wyposażoo w głowicę dającą się obracać w zakresie giazdka elektryczego) modele akumu- barytach, takich jak Philips Pelight Pro- 300 stopi, a także umożliwiającą re- latorowe okazują się poręcziejsze od fessioal (fot. 4). W iewielkiej obudowie gulację siły światła, którego temperatura sieciowych także przy stałym oświetlaiu ułatwiającej maewrowaie w miejscach barwowa wyosi 6000 K, czyli jest zbli- strefowym. Kostrukcją zaprojektowaą trudo dostępych łączy oa techologię żoa do aturalego oświetleia dzie- z uwzględieiem i takich okazji jest bez- LED o wysokiej mocy z łatwością obsługi. ego. W trybie ormalym siła światła przewodowa lampa warsztatowa Philips Emitowae przez ią aturale światło wyosi 360 lumeów (czas pracy do LED RCH20 (fot. 3). Wyposażoa jest o temperaturze barwowej 6000 K eli- 5 godzi), ale w razie potrzeby moża w uiwersaly zacisk i haczyk mage- miuje cieie ograiczające widoczość skorzystać jeszcze z trybu wzmocioego 600 lumeów (czas pracy do tyczy, dzięki czemu łatwo ją zamocować tak, by itesywie oświetlić wybray poszczególych puktów. Obudowa jest poza tym solida i praktycza. W czasie Fot. 5 2,6 godziy). Dzięki techologii szybko obszar roboczy. Dobrą jego widoczość projektowaia upuszczao ją dwuasto- ładującego się, eergooszczędego aku- zapewia jedoroda i sila wiązka krotie z wysokości 1,5 m a twarde Fot. 1 mulatora LifeP04, moduły są bezprzewodowe, co ułatwia ich rozmieszczeie światła o atężeiu 200 lumeów i kącie rozsyłu do 70 stopi, emitowaa przez podłoże i ie stwierdzoo żadych uszkodzeń. Jest także odpora a uderzeia promieiowaia ultrafioletowego przez dodatkową diodę. Dzięki temu może być w taki sposób, by rówomierie oświe- diody LED. I w tym wypadku obudowa (klasa IK07), wodę i kurz (klasa IP54) używaa także jako arzędzie do wykry- tlały przestrzeń roboczą bez stref cieia. zapewia odporość a wstrząsy (kla- oraz a działaie czyików chemicz- waia ieszczelości w samochodowych Moduły są odpore a wstrząsy (klasa sa IK07) oraz wodę i kurz (klasa IP65). ych i termiczych. układach klimatyzacyjych. Tarek Hamed Trade marketig maager Philips Cetral Europe Ogóle oświetleie pomieszczeń roboczych i poszczególych staowisk pracy przy aprawach samochodów okazuje się często iewystarczające, a tradycyje systemy lamp przeośych iewygode IK07), a ich obudowy chroią części wewętrze przed wodą i kurzem (klasa IP65) oraz działaiem rozpuszczalików chemiczych i termiczych. Przy wykoywaiu długotrwałych czyości koserwacyjych w ograiczoych strefach ajwygodiejsze okazują się profesjoale przewodowe lampy warsztatowe Philips LED CBL20 (fot. 2), z których moża korzystać dowolie dłu- Fot. Philips Ładowaie akumulatorów odbywa się ze stacji dokującej. Gdy trzeba szybko zidetyfikować iewielkie uszkodzeie a zaczym obszarze aprawiaego pojazdu, p. w strefie podwozia oglądaego a podośiku lub kaale rewizyjym, ajwygodiej jest korzystać przy tym z lamp o małych ga- Najowsza diodowa, akumulatorowa lampa warsztatowa Philips RCH30 UV (fot. 5) z diodami LED Philips Luxeo ma oprócz dobrych parametrów oświetleiowych, zapewiaych przez strumień światła dzieego o temperaturze 6500 K, atężeiu 220 lumeów i szerokim kącie rozsyłu 70 stopi, rówież fukcję emisji Przy pełej wydajości świetlej diody pobierają moc zaledwie 2,5 W. Do ładowaia akumulatorów służy stacja dokująca, a do mocowaia lampy przy stacjoarym trybie pracy sily mages i choway haczyk. Odporość tego modelu a wstrząsy spełia wymogi klasy IK09, a a wodę i kurz klasy IP66. go bez przerywaia pracy a obsługę źródeł elektryczego zasilaia. Żywotość Prawdziwy przełom w tej dziedziie za- Z pierwszą z ich mamy do czyieia, tego modelu lampy wyosi aż 10 tys. początkowało dopiero wprowadzeie gdy zachodzi potrzeba dodatkowego, godzi. Emitoway strumień świetly ma oświetleiowej techologii LED, w której długotrwałego doświetleia stosukowo atężeie 300 lumeów i szeroki kąt roz- firma Philips jest światowym liderem. Jej rozległej i strukturalie skomplikowaej syłu, wyoszący 100 stopi. Lampę bar- kostruktorzy, przygotowując specjalą, przestrzei działaia (p. podczas prac dzo łatwo jest stabilie zamocować dzięki kompleksową ofertę oświetleia dodatko- motażowych w przedziale silikowym chowaemu i regulowaemu haczykowi wego dla warsztatów samochodowych, pojazdu). Zadaie to z powodzeiem tak, by idealie oświetlała wybray ob- wykorzystali zarówo opiie ekspertów realizuje komplety system oświetle- szar roboczy. Jej obudowa jest odpora dotyczące wpływu oświetleia a wydaj- iowy Philips MDLS (fot. 1). Tworzą go zarówo a kurz i wodę (klasa IP54), jak ość pracy, jak też wieloletie doświad- trzy solide i wielokierukowe moduły i a uderzeia (klasa IK07). Kabel zasila- czeia praktyków, pozwalające określić techicze wymogi związae z kokretymi sytuacjami roboczymi. akumulatorowe owej geeracji, zapewiające optymalą widoczość pozbawioą ciei. Moża je mocować w wy- jący ma długość 5 metrów. W iektórych sytuacjach (p. przy zaczej odległości od ajbliższego Fot. Philips

16 30 PRAKTYKA WARSZTATOWA MECHANIKA MECHANIKA PRAKTYKA WARSZTATOWA 31 Eksploatacja i serwisowaie DKZ sadej oszczędości paliwa towarzyszy wtedy admiere obciążaie elemetów silika oraz układu przeiesieia apędu. Także dla zapewieia większej trwałości DKZ ależy przede wszystkim właściwie używać obrotów zalecaych a poszcze W przypadku pompowtryskiwaczy różica wielkości dostarczaych przez ie dawek oleju apędowego ie powia przekraczać 1 mg/h, gdyż większa jej wartość wpływa a poadormatywe obciążaie DKZ. Jeśli do tej diagozy Charakterystycze objawy wycieku smaru z wętrza DKZ gólych biegach. Nowoczese jedostki używa się urządzeia wyskalowaego apędowe stwarzają tu dodatkowe moż w mm³/h, ależy przeliczyć jego wska liwości. Np. w modelu BMW 1 F20 114i zaia objętościowe a wagowe, przyjmu maksymaly momet obrotowy osiąga jąc, że 1 mg/h = ca. 1,27 mm³/h). Dwumasowe koło zamachowe (DKZ) jest dziś stosowae w poad 75% samochodów się już przy 1100 U/mi, a w BMW 3 F i momet 400 Nm dostępy jest już od 1200 U/mi). Jedak permaetą jazdę a zbyt iskich obrotach ależy Dla układów commo rail dopuszczala ze względu a obciążeie DKZ różica dawek wtryskiwaych do cylidrów tego samego silika wyosi 1,65 mg/h, Kotrola luzu chybotliwego pomiędzy obiema masami DKZ sprzedawaych w Europie staowczo odradzać. Częste zbliżaie się czyli około 2 mm³/h. Przekroczeie po jako skutecza ochroa do częstotliwości własej tłumika drgań daych powyżej toleracji skutkuje skró przed obiżeiem komfor- w DKZ, czyli poiżej 25 Hz, może wy ceiem eksploatacyjej trwałości DKZ tu jazdy i trwałości układu przeiesieia apędu datie skrócić żywotość tego podzespołu. Sztywość układu wyosi bowiem w dzisiejszych kostrukcjach 3 do 9 Nm/, i bardzo często jego awaryjym uszkodzeiem. w pojeździe i osiągięciu 1500 U/mi. a 9 Nm/, więc admiere wahaia war Diagoza DKZ przed demotażem Tego typu owe koła dwumasowe są czę tości przeoszoego mometu obroto Przed demotażem DKZ ależy odbyć sto uzawae iesłuszie przez mecha wego doprowadzają do silego ugiaia jazdę próbą, zwracając podczas iej ików za uszkodzoe. Niekorzystym skutkiem uboczym aj kłopotów z utrzymaiem kątowej rówo spręży i admierego ich obciążaia. uwagę a wibracje występujące przy owocześiejszych rozwiązań pojawia mierości wytwarzaego mometu ob Negatywy wpływ a DKZ może włączoym ajwyższym biegu w trakcie Używae DKZ w pojeździe jących się w kostrukcjach samochodowych silików jest wzrost poziomu geerowaych przez ie drgań, które rotowego. Podobie jest z zastępowaiem w budowie silików odlewów żeliwych lżej mieć rówież częste dławieie silika, p. podczas prób ruszaia z drugiego biegu, a także długotrwała ekstremala przyspieszaia od ajiższych zalecaych obrotów. Najlepiej jest porówać je z zachowaiem idetyczego, lecz Pomiar luzu promieiowego wzajemego łożyskowaia mas Jeśli po wymiaie sprzęgła pozostawia się DKZ do dalszej eksploatacji, absolutie ie wolo czyścić jego powierzchi przejmowałby układ przeiesieia apę szymi częściami ze stopów alumiiowych jazda, podczas której sprzęgło pracuje sprawego pojazdem. Przy uszkodzoym Statycze badaia DKZ sprężoym powietrzem ai za pomocą du, a także ie części pojazdu, gdyby lub magezowych. Te owe materiały po w poślizgu. Skutkuje to przegrzaiem DKZ już powyżej obrotów biegu jałowego Dokładej kotroli fukcjoowaia DKZ myjki ciśieiowej oraz z użyciem środ ie przeciwdziałały temu dwumasowe zwalają korzystie zmiejszać masę po masy wtórej DKZ, co w kosekwecji wystąpią hałasy (klekotaie, terkotaie), moża dokoać tylko a specjalistycz ków chemiczych. Takie zabiegi mogą koła zamachowe. jazdu i w kosekwecji ilość zużywaej prowadzi do uszkodzeia wzajemego których atężeie zmieia się w mome ym staowisku. W ormalych waru bowiem doprowadzić do szybkiego zuży Powszeche obecie dążeie do eergii, lecz rówocześie odzaczają się łożyskowaia kół oraz zmiay kosyste cie rozłączeia sprzęgła. kach warsztatowych przeprowadza się cia lub zatarcia DKZ z powodu dostaia ograiczeia emisji spali, wymuszae słabszą zdolością tłumieia drgań. cji smaru tłumiącego, gdyż twardieje Dla wyelimiowaia dźwięków wy jedyie badaie orietacyje. Ze względu się do jego wętrza pyłu cierego, roz coraz bardziej restrykcyjymi orma Za stosowaiem DKZ przemawia tak o w wysokich temperaturach, utrudia dawaych przez ie podzespoły ależy a różorodość kostrukcji DKZ i wystę puszczalika lub wody. mi Euro, wiąże się z liczymi zmiaa że kostrukcyjy rozwój skrzyń biegów, jąc pracę spręży tłumika. Prowadice, sprawdzić zachowaie samego silika, pujących w ich wielostopiowych tłumi Powierzchie masy wtórej DKZ ale mi w orgaizacji procesów spalaia dyspoujących coraz większą liczbą prze sprężya talerzowa i sprężyy tłumika sta łożyskowaia skrzyi biegów, api ków drgań skrętych (awet do 6 stopi ży przeczyścić czystą szmatką asączo (p. z systematyczym zwiększaiem łożeń (kocer ZF już dzisiaj wytwarza zaczyają wtedy pracować a sucho, aczy pasków, uchwytów układu wyde tłumieia), a także różych wariatów ą środkiem do odtłuszczaia tarcz ha ciśieia wtrysku w silikach wysoko mauale przekładie 7-biegowe). Tu też a w całym ich układzie powstają wibra chowego itp. Następie moża wykoać wzajemego łożyskowaia masy wtór mulcowych. Koieczie trzeba wówczas prężych, kocepcją dowsizigu itp.). pojawiają się owe wyzwaia związae cje i hałasy. Sile wycieki smaru z DKZ dwie próby obciążeiowe DKZ. ej względem pierwotej sprawdzaie sprawdzić, czy wszystkie kołki ustalające W te sposób jedak każda owa orma z koieczością elimiacji szkodliwych uiemożliwiają więc dalsze jego użytko Pierwszą wykouje się a ajwyż bez dokładych daych wzorcowych ma zajdują się a swoich miejscach i ie są Euro powoduje pośredio coraz więcej drgań rezoasowych, występujących waie w pojeździe. szym biegu, zmiejszając prędkość obro jedyie charakter oględzi wzrokowych. uszkodzoe lub skrzywioe. Nie wolo zwłaszcza w zakresie obrotów tową silika do 1000 U/mi., a potem Dostępe są, co prawda, tabele podające obrabiać powierzchi cierej a masie biegu jałowego oraz przy iskich, Wymogi dotyczące silika wciskając do oporu pedał przyspieszeia toleracje luzu promieiowego lub chybo wtórej, a śruby mocujące koło zama oszczędzających paliwo prędko Częstą przyczyą skróceia żywotości i utrzymując go w takiej pozycji. Nastę tliwego i wzajemego obrotu masy wtór chowe do wału korbowego powiy być ściach obrotowych silików. DKZ bywa też zły sta silika, objawiający puje wówczas zacze obciążeie ukła ej względem pierwotej, jedak pomia zawsze wymieiae po każdorazowym się poadormatywymi drgaiami. Jest du przeiesieia apędu. Przy sprawym ry te powiy być wykoywae przy uży demotażu tego połączeia. Obowiązuje Prawidłowe użytkowaie to zazwyczaj astępstwem ieregularej DKZ silik płyie zwiększa obroty, bez ciu siły 100 N, co wymaga zastosowaia też ścisłe przestrzegaie mometów ich Dwumasowe koła zamachowe pracy układu zapłoowego, wtryskowego szarpięć i wibracji. Druga próba odbywa odpowiediego dyamometru pokazae dokręcaia podaych przez produceta. pozwalają a wykorzystywaie lub różic ciśień sprężaia w poszczegól się a trzecim biegu przy obrotach około go a załączoych zdjęciach. Poza tym Jedocześie ależy pamiętać, że przy o wiele miejszych prędkości ych cylidrach. Dlatego wymiaie DKZ 3000 U/mi. i polega a parokrotym iektóre kostrukcje kół dwumasowych drugiej z kolei wymiaie sprzęgła dwu Całkowite ziszczeie DKZ a skutek zaczego przegrzaia, z prawej: uszkodzoa przegrzaiem zewętrza powierzchia ciera obrotowych, szczególie a wysokich biegach, lecz ie powii tego adużywać kierowcy hołdujący idei EcoDrivigu, gdyż prze powiy towarzyszyć statycze lub dyamicze testy, sprawdzające wielkość wtryskiwaych dawek paliwa przy obrotach biegu jałowego rozgrzaego silika. Fot. ZF Services Fot. ZF Services gwałtowym wciśięciu pedału przyspieszeia. W sprawym DKZ ie powiy temu towarzyszyć żade hałasy ai wibracje. ie mają fabryczie asmarowaych układów tłumieia. Smar jest w ich rozprowadzay siłą odśrodkową do piero po pierwszym uruchomieiu silika masowe koło zamachowe musi być rówież wymieioe. Artykuł przygotoway przez ekspertów ZF Services

17 32 PRAKTYKA WARSZTATOWA MECHANIKA MECHANIKA PRAKTYKA WARSZTATOWA 33 Skrzyie automatycze w Polsce pompa podciśieiowa przewody elastycze wakuometr przewód ze złączką gwitową Paweł Gacarczyk Biuro Ekspertyz Techiczych i Szkoleń Samochody z automatyczą skrzyią biegów stają się coraz bardziej populare wśród polskich kierowców, choć pod względem ich upowszechieia jeszcze wiele brakuje am do aszych zachodich sąsiadów prowadzoa w porę dyamicza wymiaa płyu ATF pozwala wydłużyć żywotość skrzyi awet kilkakrotie, a zatem zaczie obiżyć koszty eksploatacji i ewetualej aprawy. W celu wprowadzeia usług związaych z serwisowaiem i aprawą ASB koiecze jest zdobycie odpowiediej wiedzy techiczej dotyczącej specyfiki budowy, zasady działaia różych kostrukcji, ich fukcjoowaia, jak rówież szybkozłączka ozaczeie bleed (redukcja) końcówki testowe ozaczeie pump (pompowaie) płyta testowa mata piakowa złącze końcówek Przyrząd do podciśieiowego sprawdzaia modułów sterowaia ASB firmy Soax Klucz Hetma firmy Huzar do aprawy i wymiay podwójego sprzęgła suchego w automatyczej skrzyi DSG wymieioych skrzyń biegów różych producetów, procedury wymiay i kotroli poziomu płyu ATF, w tym rówież metodą dyamiczą. Udostępiaa jest metod, sposobów i procedur wymiay liwość popełieia błędu. Dostępe są też tów z braży motoryzacyjej, jak ATSG także szeroka wiedza z zakresu budowy Przyczy opóźieia trzeba się doszuki- ie skutkowało późiejszymi uszkodze- płyu ATF. Chodzi tutaj główie o dobór różego rodzaju przyrządy, które umożli- (Auto matic Trasmissio Service Group), i zasady działaia skrzyń Multitroic wać przede wszystkim w trudościach iami automatyczych przekładi. odpowiediej metody i procedur wymia- wiają sprawdzeie poprawości działaia ATRA (Automatic Trasmissio Rebuil- i DSG 6 i 7 grupy VW. Każdy uczestik związaych z dostępem do specjalistycz- Należy wziąć jeszcze pod uwagę fakt, y i kotroli poziomu oraz rodzaju za- podzespołów ASB i postawieie właściwej ders Associatio). Nieoceioą wiedzą otrzymuje komplet materiałów szkoleio- ych serwisów zajmujących się obsługą iż wiele samochodów poruszających się stosowaego płyu ATF. Pozwoli to a diagozy. Profesjoale firmy zajmujące są iformacje publikowae przez produ- wych z iformacjami techiczymi przy- i aprawą samochodów wyposażoych po polskich drogach trafiło do as w sta- odpowiedie serwisowaie i obsługę sa- się kompleksową aprawą ASB posiadają cetów części do automatyczych skrzyń datymi w późiejszej praktyce. w automatycze skrzyie biegów (ASB). ie zaczie zużytym, a ich przebiegi mochodów wyposażoych w ASB. sprzęt do testowaia modułów mechatro- biegów. Publikują oi a swoich stroach Po przyswojeiu przez kursatów każ- Zacza część warsztatów ie rozwija- wykazywae a liczikach iejedokrot- Do wykoywaia tych usług koiecz- iczych, symulujący rzeczywiste waruki szczegółowe dae techicze dotyczące dej teoretyczej partii materiału odbywa- ła swoich umiejętości w tym zakresie, ie bardzo różiły się od rzeczywistych. y jest zakup odpowiediego sprzętu, pracy skrzyi biegów. metod ispekcji podzespołów oraz wska- ją się zajęcia praktycze, p. w zakresie gdyż ryek samochodów z tymi skrzy- Dlatego rozmaite usterki, w tym także te a zwłaszcza urządzeń do uzupełiaia, zówki dotyczące diagozowaia usterek. wymiay i regulacji sprzęgła podwójego iami był zikomy. Tym bardziej, że ie dotyczące ASB, pojawiały się w tej grupie zlewaia i odsysaia oleju, jak rówież Iformacje i szkoleia Podczas szkoleń prowadzoych przez skrzyń DSG za pomocą przyrządów spe- iwestowao w iezbęde urządzeia do pojazdów z wyraźie zwiększoą często- do dyamiczej wymiay płyu ATF, Do wykoywaia apraw automatycz- asze Biuro w Polsce uczesticy pozają cjalistyczych, demotażu-motażu ste- ich obsługi i aprawy. tliwością. wraz z zestawem adapterów i przyłączy, ych skrzyń biegów koiecza jest rów- budowę oraz zasadę działaia skrzyń au- rowików i zespołów mechatroiczych W związku z tym a polskich forach zaczie ułatwiających pracę. ież odpowiedia literatura serwisowa, tomatyczych, skrzyń CVT, DSG i zauto- z zachowaiem procedur techiczych. Produkty jedorazowego użytku? iteretowych zaczęły domiować opi- Kolejym iezbędym urządzeiem zawierająca szczegółowe iformacje matyzowaych skrzyń biegów, m.i. W trakcie szkoleń uczesticy poru- Skoro pracowicy serwisów ie posiadali ie, iż automatycze skrzyie biegów jest odpowiedi tester diagostyczy, któ- techicze, schematy elektrycze, dae 5HP19, TF-80SC, 01J, bezstopiowej szają urtujące ich zagadieia, zadają odpowiediej wiedzy i ie podejmowali więcej stwarzają eksploatacyjych pro- ry pozwoli a odczytaie kodów błędów regulacyje, opisy elemetów wyko- skrzyi ecvt Toyota Hybride System, pytaia, iejedokrotie odbywają się się jakichkolwiek działań związaych blemów iż ich rozwiązują, a brak pol- zapisaych w ieulotej pamięci sterow- awczych i modułów sterujących. W tej DSG 02E i 0AM, które są coraz bardziej burzliwe dyskusje. Wszystko to razem z obsługą ASB, część ich klietów zala- skich warsztatów zdolych je właściwie ika, podgląd parametrów rzeczywistych kwestii warsztaty samochodowe mogą populare wśród polskich kierowców. służy wy jaśiaiu wszelkich wątpliwości zła się w trudej sytuacji, gdyż ie miała aprawiać zmieia je w produkty jedo- oraz przeprowadzeie fukcji specjal- liczyć a pomoc międzyarodowych W trakcie cykliczych zajęć preze- i staowi doskoałe uzupełieie treści w Polsce możliwości pełego serwiso- razowego użytku. Ziechęcająco a ych. Na przykład tester diagostyczy stowarzyszeń zrzeszających eksper- towae są rozwiązaia techicze wyżej szkoleiowych. waia swoich samochodów. Z drugiej potecjalych abywców samochodów VAS grupy VW pozwala a kodowaie stroy, iektóre warsztaty podejmowały z automatyczymi skrzyiami biegów i kalibrację modułu mechatroicze- się obsługi samochodów wyposażoych działały też iformacje o kosztach takich go, kotrolę poziomu płyu ATF skrzyi w ASB, ie posiadając odpowiediego apraw, wyoszących rzekomo od 6 do biegów, resetowaie wartości adaptacyj- przygotowaia i wiedzy, co iejedokrot- 10 tysięcy złotych. ych, adaptację sprzęgła skrzyi biegów. Jest to waże, poieważ po wykoaiu Potrzeby i możliwości wymiay płyu ATF bardzo często wystę- Obecie są już u as warsztaty, któ- puje koieczość przeprowadzeia ada- re w profesjoaly sposób aprawiają ptacji sterowika skrzyi biegów. automatycze skrzyie biegów, jedak Oczywiście aprawa automatyczych jest ich jeszcze zdecydowaie za mało. skrzyń biegów, oprócz tradycyjych a- Urządzeie Mageti Marelli przezaczoe do dyamiczej wymiay płyu ATF Przede wszystkim trzeba rozszerzyć usługi związae z okresową obsługą, czyli wymiaą filtrów i płyu ATF, lecz brakuje warsztatów, które wykoują dyamiczą wymiaę płyu w ASB. Jest to poważy problem, gdyż dobrze wykoaa i prze- rzędzi i urządzeń wymaga, rówież posiadaia przyrządów specjalistyczych koieczych do demotażu ASB i jej podzespołów a czyiki pierwsze. Posiadaie takich arzędzi przyspiesza proces aprawy i iejedokrotie elimiuje moż- Fot. BETiS Fot. BETiS

18 34 KONSTRUKCJE NAPĘD NAPĘD KONSTRUKCJE 35 Filtry cząstek stałych Fryderyk Smoliński Specjalista ds. produktu Iter Cars Wymogi ochroy środowiska aturalego wymuszają a producetach pojazdów ograiczaie emisji szkodliwych substacji do atmosfery. Dlatego w układach wydechowych pojawiły się filtry cząstek stałych (DPF) Czary dym wydzielay przez samochody, zwłaszcza te wyposażoe w siliki Diesla, to zawiesia sadzy, czyli stałych cząstek iedopaloego paliwa. Zawierają oe wiele substacji szkodliwych dla aszego zdrowia i środowiska. Zadaiem DPF jest ograiczeie ich emisji w stopiu spełiającym wymagaia ormy Euro 5. Zasada działaia Filtr DPF jest metalowym pojemikiem wypełioym porowatym materiałem (p. kordierytem), którego poszczególe, mikroskopije pory przepuszczają gazowe składiki spali, a zatrzymują stałe cząstki sadzy, zgodie z załączoym schematem. Po pewym czasie sadza gromadząca się w filtrze a tyle ograicza jego drożość, że trzeba filtr zregeerować, wypalając zawartą w im sadzę. Potrzeba do tego temperatura ºC powstaje samoczyie dzięki dostarczaiu zwiększoych dawek paliwa do cylidrów, a proces te azywa się samoregeeracją Fot. Iter Cars, Fot. Iter Cars, filtra cząstek stałych. Zaczya się o wtedy, gdy komputerowy sterowik silika otrzyma sygał o spadku ciśieia spali za filtrem DPF, czyli o rosącej iedrożości układu wydechowego. Wypalaa sadza zamieia się w gaz, główie dwutleek węgla. W trakcie samoregeeracji pojazd powiie poruszać się ze stałą prędkością przez określoy czas, którego ie moża dowolie skracać, gdyż powoduje to uszkodzeia filtra wskutek jego gwałtowego schłodzeia (szoku termiczego) i iezupełego wypaleia sadzy. Dlatego w pojazdach grupy PSA stosowae są specjale płye dodatki do paliwa, dozowae automatyczie, proporcjoalie do jego ilości w zbioriku. Obiżają oe temperaturę wypalaia sadzy do 450 C, co korzystie wpływa a trwałość DPF, gdyż zapobiega powstawaiu w układach wydechowych ekstremalych waruków termiczych. Płyy takie o azwie Eolys, produkowae przez firmę Walke, ma w swej ofercie Iter Cars*. Procedury i procedery regeeracyje Regeeracja samoczya filtra DPF przebiega w dwóch kolejych fazach. Pierwsza z ich, azywaa powszechie pasywą, odbywa się w ormalych warukach jazdy a dłuższych dystasach, kiedy wysoka temperatura spali pozwala a częściowe, aturale wypalaie się sadzy. Zaczya się oa w temperaturze 250 C, chyba że pojazd jest wyposażoy w system umożliwiający wypalaie cząstek stałych już w temperaturze ok. 200 C. Mowa tutaj o pojazdach z dostarczaymi do paliwa specjalymi płyymi dodatkami DPX42, DPX176 lub Powerflex. Regeeracja aktywa zaczya się, kiedy DPF jest wypełioy sadzą w 45%. Komputer, po otrzymaiu iformacji o spadku wartości ciśieia spali, zwiększa miimalie dawkę dostarczaego paliwa, aby podwyższyć temperaturę spali do 600 C, w której wypala się sadza. Proces taki trwa około 20 miut, a przez te czas pojazd powiie poruszać się ze stałą prędkością. Te rodzaj regeeracji powtarza się cykliczie (przeważie co 600 km), ale w praktyce częstotliwość ta zależy od sposobu użytkowaia pojazdu. sekcja wylotowa Budowa kompletego filtra cząstek stałych Wypalaie astępuje częściej, gdy pojazd porusza się a krótkich dystasach, w trybie jazdy miejskiej, gdy powstaje więcej sadzy, a temperatura spali i prędkość pojazdu jest iższa. Nie zawsze użytkowik ma świadomość, ze właśie rozpoczął się proces regeeracji aktywej i gwałtowie go przerywa, wyłączając przedwcześie silik po dojeździe do celu. Powoduje to gwałtowe schłodzeie filtra i jego ieodwracale ziszczeie. Nie wszyst- czujik temperatury wylot spali złącze kielichowe sekcja DPF czujik ciśieia zaczepy ustalające filtr cząstek stałych kie pojazdy są bowiem wyposażoe w kotrolkę iformującą o rozpoczęciu regeeracji. Dlatego też produceci zalecają przewietrzaie pojazdu raz lub dwa razy w miesiącu, czyli jazdę przez obejma łącząca 30 miut z prędkością około 90 km/h, co pozwala wytworzyć wystarczające waruki do regeeracji DPF. Jeżeli samoczya regeeracja ie przyosi pożądaego efektu, ależy udać się do serwisu, który może wypalić sadzę w trybie serwisowym, bądź dokoać wymiay DPF, co jedak jest a tyle kosztowe, że wielu użytkowików filtrów decyduje się raczej a ich usuwaie w warsztatach świadczących takie usługi. Jest to proceder coraz bar- czujik temperatury czujik ciśieia Filtr DPF zitegroway z katalizatorem utleiającym osłoa czujików katalizator utleiający sekcja wlotowa sekcja wstępej filtracji czujik temperatury spaliy z silika dziej powszechy i przez to iepokojący. Ograiczać go powiy jedak ie tylko zaostrzoe kotrole emisji spali, lecz także obiżka ce DPF a ryku wtórym, gdyż teraz kosztami tego rodza- złącze kielichowe

19 36 KONSTRUKCJE NAPĘD MATERIAŁOZNAWSTWO TECHNICZNE PODSTAWY ZAWODU 37 Zaleceia eksploatacyje Aby żywotość DPF była jak ajdłuższa, ależy: Produceci twierdzą, iż przestrzegaie powyższych zasad zapewia długotrwałe i prawidłowe działaie DPF awet (w wa- LPG w siliku wysokoprężym wydech przyajmiej raz w miesiącu przebyć dłuższy dystas ze stałą (większą) rukach optymalych) do km przebiegu pojazdu. sterowik prędkością, umożliwiającą odbycie procesu regeeracji; Przy wymiaie DPF ależy wykasować z pamięci komputerowej jedost- Piotr Kardasz paliwo powietrze z kolektora dolotowego ie przerywać rozpoczętego procesu regeeracji aktywej; ki sterującej wszystkie błędy powstałe wskutek zablokowaia sadzą filtra wy- Politechika Wrocławska Istalacja układu zasilającego LPG w siliku o zapłoie przepływomierz wlot spali samoczyym jest bardziej skomplikowaa i droższa, iż przy zapłoie iskrowym, a oszczędości przyosi do- zawory powietrze piero po kilkuset tysiącach kilometrów paliwo Najbardziej popularą metodą wyko- iskrowym. Istieje też wiele systemów rzystywaia LPG w silikach Diesla jest zasilających paliwem gazowym siliki temperatura ciśieie stosowaie go rówocześie z olejem apędowym. Gaz staowi wówczas wysokopręże. Trzy podstawowe z ich to: moo fuel, dual fuel i diesel gas. CAN cewki zapłoowe sterowik mikroprocesorowy 20-30% zużywaego paliwa. Koszt takiej istalacji gazowej wyosi od do zł w zależości od rodzaju pojazdu, a oszczędości fiasowe są proporcjoale do mocy jego silika. Dodatkowe zalety takiego rozwiązaia Pierwszy z ich wymaga przebudowy silika Diesla a silik o zapłoie iskrowym. Jest to rozwiązaie bardzo kosztowe i stosowae jedyie w autobusach miejskich i maszyach roboczych. Dual fuel polega a wprowadzaiu wraz z po- Częściowe zastąpieie przez LPG oleju apędowego daje zacze oszczędości System samoczyej okresowej regeeracji filtra DPF ju ochroy środowiska obciążoy jest tylko użytkowik pojazdu. Relatywie bardziej przystępe waruki zakupów oferują iezależi dostawcy części motoryzacyjych**. kotrolować wymagay poziom dodatku obiżającego temperaturę wypalaia sadzy, jeżeli pojazd jest w taki system wyposażoy (zbyt iski poziom powoduje blokadę filtra); kotrolować szczelość układu wydechowego oraz drożość jego przewodów, gdyż ich zatkaie system sterujący uza za wypełieie DPF; sprawdzać prawidłowość działaia układu wtryskowego silika. Komplet motażowy filtra DPF dostępego a ryku wtórym motowaego. Jeżeli się tego ie zrobi, system potraktuje owy DPF jak zablokoway i zaiicjuje regeerację aktywą. Jej skutkiem może być całkowita blokada owego DPF i jego ieodwracale ziszczeie po przejechaiu przez samochód zaledwie 300 km. * Płyy Eolys są obecie dostępe w trzech wariatach: DPX 42 w opakowaiach 4,5 litra i 1 litr zastosowaie w pojazdach do , ideksy WALK80500 i WALK80600 DPX 176 w opakowaiach 3 i 1 litr zastosowaie w pojazdach od , ideksy WALK80501 i WALK80601 Powerflex w opakowaiach 3 i 1 litr zastosowaie w pojazdach po 2010 roku, ideksy WALK80602 i WALK80603 ** Do oferty Iter Cars SA wprowadzoo filtry cząstek stałych firmy BM Catalyst, które są rówież umieszczoe w TecDoc. Dostępych jest aktualie 48 referecji. Wszystkie ideksy zaczyają się a BM Przykładowy ideks: BM11010 (DPF CITROEN C8 2.0 HDI), cea detal. etto 955,42 zł Fot. Iter Cars, Fot. autor wiążą się z faktem, że podczas pozyskiwaia eergii z paliw gazowych zaczie miej substacji szkodliwych trafia do środowiska aturalego. Cechy LPG Liquified Petroleum Gas składa się główie z propau i butau w postaci skroploej. Otrzymyway jest podczas rafiacji ropy aftowej. Techicze właściwości tego paliwa reguluje w Polsce orma PN- EN 589:2009, zgodie z którą musi oo posiadać liczbę oktaową co ajmiej 89. Nie może w swym składzie zawierać siarkowodorów, a ogóly udział siarki ie powiie przekraczać 50 mg/kg. Obecie litr LPG kosztuje miej iż połowę cey bezyy lub oleju apędowego. Jest to spowodowae między iymi iższą stawką podatku akcyzowego, akładaego a gaz. Istalacje samochodowe Istalacje LPG motowae są przeważie w pojazdach z silikami o zapłoie wietrzem do komory spalaia 70-95% ogólej ilości paliwa w postaci LPG przy odpowiedim ograiczeiu wtrysku oleju apędowego, potrzebego główie do zaiicjowaia zapłou mieszaki gazowo-powietrzej. Rozwiązaiem ajpopulariejszym, ze względu a ajbardziej przystępą ceę, jest działający a podobej zasadzie diesel gas, w którym LPG staowi tylko 20-30% zużywaego paliwa. Nawet zastąpieie jedyie 30% oleju apędowego zaczie tańszym gazem przyosi oprócz oszczędości fiasowych zmiejszeie emisji zaieczyszczeń powietrza i wyciszeie pracy silika. Porówao ilość i koszt paliwa zużytego przez ciężarówkę apędzaą silikiem Diesla oraz przez te sam pojazd z istalacją LPG w wariacie diesel gas. Jeśli akłady z powodu dodatkowej istalacjiwyiosły zł, to zwrócą się oe dopiero po przejechaiu około km. Istalacje LPG w pojazdach z zapłoem samoczyym wymagają bowiem więk- Ilość zaieczyszczeń emitowaych przez te sam pojazd zasilay bezyą i LPG [g/kg] Średie cey paliw w Polsce III kw Paliwo LPG Bezya Pb 98 Bezya Pb 95 Olej apędowy CO HC NO X bezya LPG Emisja toksyczych skladików spali silików ZI szych jedorazowych akładów fiasowych, iż istalacje współpracujące z zapłoem iskrowym. Cea 2,40 zł/l 5,95 zł/l 5,69 zł/l 5,67 zł/l

20 Autoapraw 38 PRAKTYKA WARSZTATOWA MECHANIKA MECHANIKA PRAKTYKA WARSZTATOWA 39 Obsługa kół pasowych TSD/eTSD Roma Boluk Treer techiczy CotiTech Drgaia skręte wału korbowego, będące skutkiem jego cykliczie zmieych obciążeń, szkodzą trwałości i cichobieżości urządzeń z im współpracujących, gdy są przeoszoe za pośredictwem apędowego paska 3 4 Fot. CotiTech 5 szym skutkiem jest utrata wyważeia koła (rys. 5). Potem pojawia się rosące bicie koła i przeoszeie dużych obciążeń a wszystkie podzespoły apędu paskowego. Jeśli korozja obejmie całą powierzchię styku stal-guma, dochodzi do rozłączeia bieżi koła z jego piastą. Waruki ajbardziej sprzyjające korozji 6 Pękięcia części gumowej a skutek przeciążeń Korozja stali w miejscu jej połączeia z gumą występują po stroie wewętrzej koła dzeia, oprócz samego koła, ulegają (bliższej skrzyi korbowej silika), więc ziszczeiu także pozostałe podzespoły ie), a w dalszej perspektywie całkowite ziszczeie koła. Dwa podstawowe materiały, z których wykoae jest koło, czyli guma i stal, są ze sobą zwulkaizowae. Jeśli a ich styku powstaie korozja stali, szybko dochodzi do jej rozpychaia się i rozdzieleia obu elemetów, czego pierw przy każdym przeglądzie koło ależy ściągąć i sprawdzić jego sta. W wyiku ieprawidłowej eksploatacji silika powstają uszkodzeia przeciążeiowe, objawiające się wzrostem wibracji w układzie (skutek iewyważeia koła) i głębokimi pękięciami elemetu gumowego (rys. 6). W wyiku takiego uszkoukładu paskowego. Często też dochodzi do przegrzaia łożysk w rolkach apiających i prowadzących lub oderwaia bieżi koła od piasty. Na rys. 7 wyraźie widać, że wystarczy czasami tylko jedo miejscowe przeciążeie, by astąpiło rozdzieleie elemetów (Opel Vectra C 1,9 CDTI 110 kw). 1 2 Rozwiązaiem propoowaym przez firmę CotiTech jest amortyzacja koła pasowego osadzoego a wale korbowym za pomocą tzw. tłumików drgań skrętych (TSD/eTSD). Dzięki ich zastosowaiu obrotowe elemety współpracujące z paskiem apędu urządzeń pomociczych są efektywie odciążoe, przy czym wytłumieie drgań astępuje bezpośredio w miejscu ich powstawaia, czyli przy obudowa skrzyi korbowej koło pasowe elastomer amortyzatora TSD łożysko ślizgowe elastomer koła Autoaprawa Grudzień 2012 piasta Przekrój koła pasowego typu etsd Koło pasowe z tłumikiem drgań skrętych wale korbowym (podobie jak w przypadku dwumasowego koła zamachowego). Tłumiki o rozszerzoym działaiu (etsd) dodatkowo filtrują wibracje o iskich częstotliwościach, powstające główie przy prędkościach obrotowych biegu jałowego (ajczęściej do 1500 obr./mi). Wymogi serwisowe Niestety, jak każdy elemet w pojeździe, także i koła pasowe TSD/eTSD arażoe są a wpływ zewętrzych czyików powodujących uszkodzeie ie tylko koła, ale także pozostałych kompoetów układu paska pomociczego, p. apiaczy, pomp wspomagaia układu kierowiczego, alteratorów i ich sprzęgieł. Zdarza się także, że w wyiku ieprawidłowej pracy uszkodzeiu ulegają ie, iezwiązae z układem paskowym elemety sąsiedie, p. chłodice. Bardzo często podczas diagozowaia i aprawy silika za przyczyę admierych wibracji i szarpaia paska wielorowkowego uzaje się jego apiacz, poieważ to przeważie ulega uszkodzeiu w pierwszej kolejości, powodując astępie koleje awarie w układzie, a w końcu zerwaie lub przegrzaie paska. W związku z tym produceci kół pasowych z tłumikami drgań skrętych zalecają, by ie rzadziej iż co 60 tys. km obowiązkowo kotrolować cały te układ, a przede wszystkim apędzające Charakterystycze objawy starzeia się gumy go koło pasowe, łączie z jego demotażem. Przy przebiegu 120 tys. km zaleca się wymiaę koła TSD/eTSD iezależie od jego stau. Nie wolo rówież lekceważyć wszelkich objawów uszkodzeń zgłaszaych przez użytkowików pojazdów lub stwierdzoych przy okazji przeglądów w SKP. Typowe uszkodzeia Do ajczęściej spotykaych usterek kół pasowych z tłumikami drgań skrętych TSD/eTSD ależą: starzeie się gumy, korozja stali i skutki mechaiczych przeciążeń. Elemet elastyczy w kołach TSD/ etsd starzeje się jak wszystkie produkty wykoae z gumy. Jest to proces tym szybszy, im więcej czyików zewętrzych działa iekorzystie a gumę, p. środki chemicze, wysoka/iska temperatura. Zużycie tego typu objawia się delikatymi rysami a całym obwodzie elemetu gumowego (rys. 3 i 4). Kosekwecją lekceważeia tej usterki może być przedwczese zużycie paska i apiacza (układ stopiowo traci wyważe Fot. CotiTech KONKURS! Możesz wygrać jede z siedmiu pedrive ów 16 GB, ufudowaych przez firmę GG Profits, jeśli zakreślisz właściwe propozycje odpowiedzi a pytaia 1, 2, 3 i 4 oraz wyczerpująco opiszesz kwestię poruszoą w pytaiu 5. Nie zasz iektórych odpowiedzi lub ie jesteś ich pewie? Przeczytaj w tym wydaiu artykuł Zapło LPG, astępie wypełij kupo zamieszczoy poiżej i wyślij go a adres redakcji do 31 grudia 2013 r. (decyduje data stempla pocztowego) albo też skorzystaj z formularza a stroie: Lista laureatów poprzediej edycji kokursu, zorgaizowaej wspólie z firmą Liqui Moly, dostępa jest a stroie iteretowej: PYTANIA KONKURSOWE 1. Zapło LPG jest w porówaiu z bezyą trudiejszy z powodu: a. słabiej zjoizowaej mieszaki Formularz elektroiczy b. iższego współczyika lambda zajduje się a stroie: c. wyższej liczby oktaowej paliwa d. wyższej wartości cieplej świec 2. Dłuższy przeskok iskry przy przewodach ferrytowych wyika z: a. miejszej oporości rdzeia b. lepszej powłoki izolacyjej c. idukcji dodatkowej eergii d. większego przekroju kabla 3. Przewody zapłoowe przy zasilaiu LPG powiy być wymieiae: a. co roku lub co km b. co 2 lata lub co km c. co 3 lata lub co km d. co 3 lata lub co km 4. Zły sta istalacji zapłoowej ie jest przyczyą: a. pogorszeia osiągów pojazdu b. utrudioego rozruchu silika c. szybszego zużycia alteratora d. emisji toksyczych substacji 5. Jakie praktycze zalety mają elemety układów zapłoowych marki Setech? Imię i azwisko uczestika kokursu... Dokłady adres... Telefo Wyrażam zgodę a przetwarzaie moich daych osobowych dla potrzeb iezbędych do przeprowadzeia iiejszego kokursu (ustawa z o ochroie daych osobowych) SZKOŁA DO TABLICY TABLICE DO SZKOŁY W efekcie a aszym ryku pracy brak jest odpowiedio wykształcoych fachowców, gdyż właściwa auka zawodu odbywa się w przyjmujących praktykatów warsztatach, gdzie z kolei brakuje profesjoalych auczycieli. Do skuteczego auczaia ie wystarcza bowiem awet mistrzowska biegłość w jakiejś praktyczej specjalości. Tę lukę starają się wypełić specjalistycze motoryzacyje firmy, w tym rówież GG Profits, prowadzące włase szkoleia zarówo warsztatowego persoelu, jak i działających w aszej braży hadlowców. Te właśie doświadczeia skłoiły as do awiązaia ścisłej współpracy z samochodowymi szkołami zawodowymi. Działalość ta ie jest dla as dodatkową formą reklamy, lecz zobowiązaiem do dostarczaia rzetelej, obiektywej wiedzy a temat obecego stau techiki w zaej am dziedziie. Firmowa strategia astawioa wyłączie a obrót i zysk jest przecież bardzo krótkowzrocza, a tymczasem przyszłość zależy od tego, jak wychowae zostaą Dariusz Gruszczyński Prezes zarządu GG Profits Zmiay zachodzące obecie w polskim szkolictwie są dla warsztatów samochodowych raczej iekorzyste. To dobrze, iż w przygotowywaiu młodzieży do moto ryzacyjych zawodów duży acisk kładzie się a przedmioty ogóle, lecz źle, że tak mało uwagi zwraca się a teorię i praktykę, dotyczące bezpośredio tej dziedziy techiki. astępe pokoleia klietów. Podstawową rolę w zawodowej edukacji odgrywają odpowiedio Autoaprawa przygotowae materiały dydaktycze. Opracowaliśmy więc plaszę pokazującą budowę przewodów zapłoowych i rozesłaliśmy ją do szkół. Została tam bardzo Nasza firma ma ambicję być a dobrze przyjęta przez auczycieli tym polu liderem i liczy też a to, przedmiotów zawodowych i, co że szybko zajdzie liczych aśladowców, a awet pl. Nowy Targ 28/16 ajważiejsze, ucziów. Ią oka kokuretów Wrocław Autoaprawa MIESIĘCZNIK BRANŻOWY zją do krzewieia tego rodzaju wiedzy są targi moto ryzacyje, chętie odwiedzae przez szkole wycieczki. W Niemczech przygotowuje się dla ich awet specjale stoiska. W Polsce też pojawiły się już podobe iicjatywy, chociażby podczas pozańskich Targów Techiki Motoryzacyjej. W trakcie ostatiej ich edycji wielkim powodzeiem cieszyło się stoisko jedej z firm szkolących motoryzacyjych profesjoalistów i dostarczających szkołom pomocy dydaktyczych. Jest duże zapotrzebowaie a tego typu działalość, lecz koszty jej prowadzeia są dla większości szkół admiere. Dlatego rosący udział w ich pooszeiu powii mieć produceci motoryzacyjych części, warsztatowego wyposażeia oraz urządzeń diagostyczych. Waże jest także tworzeie dogodych możliwości aktualizowaia kwalifikacji abytych w szkole, by pracujący już jej absolweci byli w staie adążać za rozwojowymi zmiaami w swojej techiczej specjalości. Główa w tym rola przypada zatrudiającym ich właścicielom warsztatów. Dla wszystkich bowiem podmiotów działających a motoryzacyjym ryku iwestowaie w młodzież jest zawsze retowe, gdyż po latach przyosi dla wszystkich wspóle, lecz w pełi wymiere korzyści. Prosimy przesłać pocztą lub faksem: