Katedra Elektrotechniki Teoretycznej i Informatyki
|
|
- Radosław Skowroński
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 atedra Eletrotechnii Teoretycnej i Informatyi Predmiot: Zintegrowane Paiety Obliceniowe W Zastosowaniach InŜyniersich Numer ćwicenia: 7 Temat: Signal Processing Toolbox - filtry cyfrowe, transformacja biliniowa, transmitancja filtru, charaterystya amplitudowa i faowa, stabilność filtru, odpowiedź na so jednostowy, odpowiedź impulsowa. STRUTURY I PROJETOWANIE FILTRÓW CYFROWYCH Algorytm pretwarania sygnału moŝna realiować sprętowo lub programowo, a w wiąu tym filtr cyfrowy" onaca arówno urądenie ja i program realiacji danego algorytmu. W aŝdym filtre, niealeŝnie od sposobu realiacji algorytmu filtracji (sprętowej lub programowej) moŝna wyodrębnić taie same podstawowe bloi funcjonalne: sumator uład mnoŝący uład opóźniający Filtr typu SOI Filtr typu NOI x(n) h y(n) x(n) a d(n) y(n) a h -b h 2 a 2 -b 2 y( n) = h x( n ) () Y ( ) H ( ) = = X ( ) h (2) y( n) = a x( n ) b y( n ) (3) H ( ) Y ( ) X ( ) = = N + a N b (4)
2 Próbi sygnału wyjściowego filtru o Sońconej Odpowiedi Impulsowej (SOI) aleŝą od poprednich próbe sygnału wejściowego (aleŝność ()). Próbi sygnału wyjściowego filtru o Niesońconej Odpowiedi Impulsowej (NOI) aleŝą od poprednich próbe sygnału wejściowego i poprednich próbe sygnału wyjściowego (aleŝność (3)). WyraŜenia (2) i (4) predstawiają transmitancję filtrów cyfrowych. Wady i alety filtrów NOI: mają bardiej sompliowaną struturę, są trudniejse do projetowania i analiy, nie mają liniowej charaterystyi faowej, filtry mogą być niestabilne, są bardiej efetywne niŝ filtry SOI, gdyŝ mogą apewnić wymaganą charaterystyę cęstotliwościową pry oreślonej licbie mnoŝeń dla jednej próbi sygnału wyjściowego, dięi małej licbie wymaganych operacji, sprętowa realiacja filtru NOI moŝe być bardo syba, powala to na budowę filtrów diałających w casie recywistym, dla wyŝsych cęstotliwości próbowania niŝ filtr SOI, uysanie duŝej stromości obsaru prejściowego wymaga astosowania filtru SOI o bardo długiej odpowiedi impulsowej. Podstawowym problemem jai naleŝy rowiąać w tracie procesu syntey filtru jest wynacenie współcynniów a i b transmitancji w tai sposób aby spełnić wymagania odnosące się do prebiegu charaterysty cęstotliwościowych lub casowych. Standardowe technii projetowania filtrów NOI: metoda niemiennicości odpowiedi impulsowej (ang. impulse invariance), metoda transformacji biliniowej (ang. bilinear transform) metoda optymaliacji (ang. optimiatiton method). W metodie transformacji biliniowej stosuje się odworowanie płascyny s na płascynę a pomocą prestałcenia dwuliniowego (biliniowego), tóre lewą płascynę Re s odworowuje we wnętre oręgu jednostowego, prostą Re s = w orąg jednostowy =, a prawą półpłascynę Re s > w obsar >. 2 s = t + S (5) ts = / fs - odstęp próbowania Etapy projetowania filtru NOI a pomocą prestałcenia biliniowego:. Wynacenie funcji transmitancji H(s) dla analogowego prototypu filtru (np. filtry Butterwortha, Cebysewa, eliptycnego) 2. Oreślenie cęstotliwości próbowania fs filtru cyfrowego i wynacenie odstępu próbowania ts. 3. Za mienną s w transmitancji H(s) podstawiamy wyraŝenie (5) 4. Doonujemy prestałceń otrymując wyraŝenie w postaci aleŝności (4) 2
3 2. REALIZACJA FILTRÓW CYFROWYCH W PROGRAMIE MATLAB fsig = 4; % H filterorder =; flow =6; % H Fs=6; % Sampling frequency npoint = 256; t=(:npoint)/fs; % time axis s = * sin(2*pi*t*fsig) + 2 * sin(2*pi*t*2*fsig); [b, a] = butter( filterorder, flow*2/fs); [H,wf]=freq(b,a,nPoint); % Calculate filter transmitance plot(wf*fs/(2*pi), abs(h),'r'); pause; % Plot filter transmitance signalfiltered = filter(b,a,s); plot(t,signalfiltered,'r',t,s,'b'); xlabel('time (seconds)'); ylabel('time waveform'); Współcynnii transmitancji a, b (aleŝność (4)) dla odpowiednich aprosymacji charaterystyi amplitudowej wynacane są a pomocą następujących funcji: [b,a] = butter(filterorder, Wn, type) dla aprosymacji Butterwortha [b,a] = cheby(filterorder, Rp, Wn, type) dla aprosymacji Cebysewa [b,a] = ellip(filterorder, Rp, Rs, Wn, type) dla aprosymacji eliptycnej filterorder rąd filtru Wn pulsacja odcięcia, Wn (;), Wn= odpowiada połowie cęstotliwości próbowania Rp (ang. ripple) falistość [db] w paśmie prenosenia Rs spade wmocnienia dla pasma tłumienia type oreśla rodaj filtru (dolnoprepustowy, górnoprepustowy, pasmowoaporowy) i moŝe pryjmować następujące wartości: low, high, stop. W prypadu filtru pasmowego, parametr Wn musi się sładać wetora dwuelementowego Wn=[Wn low Wn high ]. Wynacanie odpowiedi cęstotliwościowej filtrów cyfrowych: [H,W] = freq(b, a, npoint) H espolona odpowiedź cęstotliwościowa W wetor cęstotliwości b,a współcynnii w transmitancji npoint licba puntów Wynacanie odpowiedi filtrów cyfrowych na so jednostowy: [Ht] = step(b, a) Ht odpowiedź na so jednostowy b,a współcynnii w transmitancji 3
4 Wynacanie odpowiedi impulsowej filtrów cyfrowych: [Hi] = imp(b, a) Hi odpowiedź impulsowa b, a współcynnii w transmitancji Wynacanie połoŝenia biegunów i er filtrów cyfrowych na płascyźnie miennej espolonej : plane(b, a) b, a współcynnii w transmitancji Filtrowanie sygnałów a pomocą wynaconego filtru cyfrowego: [y] = filter(b, a, s) y sygnał wyjściowy (prefiltrowany) b, a współcynnii w transmitancji s sygnał wejściowy (filtrowany) Pełna lista parametrów powyŝsych funcji dostępna jest w pomocy programu MATLAB. 3. ZADANIA. Zaprojetować filtr cyfrowy NOI 2-rędu dolnoprepustowy o cęstotliwości granicnej f g =.3 f N (f N = f S /2). Zastosuj aprosymację Butterwortha. 2. Wynacyć: a. charaterystyę amplitudową i faową, wyreślić ją w sali logarytmicnej i liniowej, b. połoŝenie biegunów i er transmitancji, cy uład o tej transmitancji jest stabilny c. odpowiedź na so jednostowy, d. odpowiedź impulsową e. odpowiedź na sygnał prostoątny o cęstotliwości f =.2 f N 3. Wynacyć parametry oreślone w pt. 2 dla następujących filtrów: a. filtr NOI 2-rędu dolnoprepustowy, cęstotliwość granicna f g =.3 f N aprosymacja Bessela b. filtr NOI 2-rędu dolnoprepustowy, cęstotliwość granicna f g =.3 f N aprosymacja Cebysewa c. filtr NOI 2-rędu dolnoprepustowy, cęstotliwość granicna f g =.5 f N aprosymacja Cebysewa d. filtr NOI 2-rędu dolnoprepustowy, cęstotliwość granicna f g =.7 f N aprosymacja Cebysewa e. filtr NOI 2-rędu górnoprepustowy, cęstotliwość granicna f g =.3 f N 4
5 f. filtr NOI 3-rędu górnoprepustowy, cęstotliwość granicna f g =.3 f N g. filtr NOI 4-rędu górnoprepustowy, cęstotliwość granicna f g =.3 f N h. filtr NOI 6-rędu górnoprepustowy, cęstotliwość granicna f g =.3 f N 4. Wynacyć charaterystyę amplitudową i faową 2 filtrów połąconych asadowo: a. filtr NOI 4-rędu górnoprepustowy, cęstotliwość granicna f g =.3 f N b. filtr NOI 4-rędu dolnoprepustowy, cęstotliwość granicna f g =.5 f N 5. Zaprojetować uład o taiej transmitancji 2-go rędu, aby jeden biegunów najdował się poa ołem jednostowym. Wynacyć odpowiedź impulsową uładu i odpowiedź na so jednostowy. Cy tai uład jest stabilny? 6. Zaponać się narędiem fdatool 5
Katedra Elektrotechniki Teoretycznej i Informatyki
Katedra Elektrotechniki Teoretycznej i Informatyki Przedmiot: Zintegrowane Pakiety Obliczeniowe W Zastosowaniach InŜynierskich Numer ćwiczenia: 7,8 Temat: Signal Processing Toolbox - filtry cyfrowe, transmitancja
Bardziej szczegółowoFILTRY CYFROWE CZ.1. y[n] Analogową (filtr analogowy działa na sygnale ciągłym, filtr = układ elektroniczny, np. RLC )
FILTRY CYFROWE CZ.1 Wprowadenie Filtracja jest procesem pretwarania sygnału w diedinie casu. Polega na reduowaniu ( odfiltrowaniu ) niepożądanych sładowych awartych w sygnale wejściowym. x[n] FILTR CYFROWY
Bardziej szczegółowoPrzedmowa 5. Rozdział 1 Przekształcenie Laplace a 7
Spis treści Predmowa 5 Rodiał 1 Prekstałcenie Laplace a 7 Rodiał 2 Wyprowadenie prekstałcenia Z 9 1. Prykładowe adania......................... 10 2. Zadania do samodielnego rowiąania............... 16
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 6 Projektowanie filtrów cyfrowych o skończonej i nieskończonej odpowiedzi impulsowej
Ćwiczenie 6 Projektowanie filtrów cyfrowych o skończonej i nieskończonej odpowiedzi impulsowej. Filtry FIR o skończonej odpowiedzi impulsowej (SOI) Filtracja FIR polega na tym, że sygnał wyjściowy powstaje
Bardziej szczegółowoFiltracja. Krzysztof Patan
Filtracja Krzysztof Patan Wprowadzenie Działanie systemu polega na przetwarzaniu sygnału wejściowego x(t) na sygnał wyjściowy y(t) Równoważnie, system przetwarza widmo sygnału wejściowego X(jω) na widmo
Bardziej szczegółowoPrzetwarzanie sygnałów
Przetwarzanie sygnałów Ćwiczenie 5 Filtry o nieskończonej odpowiedzi impulsowej (NOI) Spis treści 1 Wprowadzenie 1 1.1 Filtry jednobiegunowe....................... 1 1.2 Filtry wąskopasmowe........................
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 6 Projektowanie filtrów cyfrowych o skończonej i nieskończonej odpowiedzi impulsowej
Ćwiczenie 6 Projektowanie filtrów cyfrowych o skończonej i nieskończonej odpowiedzi impulsowej 1. Filtry FIR o skończonej odpowiedzi impulsowej (SOI) Filtracja FIR polega na tym, że sygnał wyjściowy powstaje
Bardziej szczegółowoA-4. Filtry aktywne rzędu II i IV
A-4. Filtry atywne rzędu II i IV Filtry atywne to ułady liniowe i stacjonarne realizowane za pomocą elementu atywnego, na tóry założono sprzężenie zwrotne zbudowane z elementów biernych i. Elementem atywnym
Bardziej szczegółowo3. Zapas stabilności układów regulacji 3.1. Wprowadzenie
3. Zapas stabilności układów regulacji 3.. Wprowadenie Dla scharakteryowania apasu stabilności roważymy stabilny układ regulacji o nanym schemacie blokowym: Ws () Gs () Ys () Hs () Rys. 3.. Schemat blokowy
Bardziej szczegółowob n y k n T s Filtr cyfrowy opisuje się również za pomocą splotu dyskretnego przedstawionego poniżej:
1. FILTRY CYFROWE 1.1 DEFIICJA FILTRU W sytuacji, kiedy chcemy przekształcić dany sygnał, w inny sygnał niezawierający pewnych składowych np.: szumów mówi się wtedy o filtracji sygnału. Ogólnie Filtracją
Bardziej szczegółowo3. Zapas stabilności układów regulacji 3.1. Wprowadzenie
3. Zapas stabilności układów regulacji 3.. Wprowadenie Dla scharakteryowania apasu stabilności roważymy stabilny układ regulacji o nanym schemacie blokowym: Ws () Gs () Ys () Hs () Rys. 3.. Schemat blokowy
Bardziej szczegółowoLaboratorium nr 4: Porównanie filtrów FIR i IIR. skończonej odpowiedzi impulsowej (FIR) zawsze stabilne, mogą mieć liniową charakterystykę fazową
Teoria Sygnałów sprawozdanie z zajęć laboratoryjnych Zajęcia z dnia 07.01.2009 Prowadzący: dr inż. Stanisław Nuckowski Sprawozdanie wykonał: Tomasz Witka Laboratorium nr 4: Porównanie filtrów FIR i IIR
Bardziej szczegółowo13.2. Filtry cyfrowe
Bibliografia: 1. Chassaing Rulph, Digital Signal Processing and Applications with the C6713 and C6416 DSK, Wiley-Interscience 2005. 2. Borodziewicz W., Jaszczak K., Cyfrowe Przetwarzanie sygnałów, Wydawnictwo
Bardziej szczegółowoTransformata Laplace a to przekształcenie całkowe funkcji f(t) opisane następującym wzorem:
PPS 2 kartkówka 1 RÓWNANIE RÓŻNICOWE Jest to dyskretny odpowiednik równania różniczkowego. Równania różnicowe to pewne związki rekurencyjne określające w sposób niebezpośredni wartość danego wyrazu ciągu.
Bardziej szczegółowoA4: Filtry aktywne rzędu II i IV
A4: Filtry atywne rzędu II i IV Jace Grela, Radosław Strzała 3 maja 29 1 Wstęp 1.1 Wzory Poniżej zamieszczamy podstawowe wzory i definicje, tórych używaliśmy w obliczeniach: 1. Związe między stałą czasową
Bardziej szczegółowo8. Realizacja projektowanie i pomiary filtrów IIR
53 8. Realizacja projektowanie i pomiary filtrów IIR Cele ćwiczenia Realizacja na zestawie TMX320C5515 ezdsp prostych liniowych filtrów cyfrowych. Pomiary charakterystyk amplitudowych zrealizowanych filtrów
Bardziej szczegółowoPolitechnika Łódzka. Instytut Systemów Inżynierii Elektrycznej
Politechnika Łódzka Instytut Systemów Inżynierii Elektrycznej Laboratorium komputerowych systemów pomiarowych Ćwiczenie 4 Filtracja sygnałów dyskretnych 1. Opis stanowiska Ćwiczenie jest realizowane w
Bardziej szczegółowoLaboratorium Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z przetwarzaniem sygnałów w MATLAB. 2. Program ćwiczenia. Przykład 1 Wprowadź
Podstawy Informatyki 1 Laboratorium 9 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z przetwarzaniem sygnałów w MATLAB 2. Program ćwiczenia Przykład 1 Wprowadź fo = 4; %frequency of the sine wave
Bardziej szczegółowoAlgorytm projektowania dolnoprzepustowych cyfrowych filtrów Buttlewortha i Czebyszewa
Zadanie: Algorytm projektowania dolnopreputowych cyfrowych filtrów Buttlewortha i Cebyewa Zaprojektować cyfrowe filtry Buttlewortha i Cebyewa o natępujących parametrach: A p = 1,0 db makymalne tłumienie
Bardziej szczegółowoSterowanie Ciągłe. Używając Simulink a w pakiecie MATLAB, zasymulować układ z rysunku 7.1. Rys.7.1. Schemat blokowy układu regulacji.
emat ćwiczenia nr 7: Synteza parametryczna uładów regulacji. Sterowanie Ciągłe Celem ćwiczenia jest orecja zadanego uładu regulacji wyorzystując następujące metody: ryterium amplitudy rezonansowej i metodę
Bardziej szczegółowoCyfrowe przetwarzanie sygnałów Jacek Rezmer -1-
Cyfrowe przetwarzanie sygnałów Jacek Rezmer -1- Filtry cyfrowe cz. Zastosowanie funkcji okien do projektowania filtrów SOI Nierównomierności charakterystyki amplitudowej filtru cyfrowego typu SOI można
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. Spis treści. Analiza_sygnałów_-_ćwiczenia/Filtry
Analiza_sygnałów_-_ćwiczenia/Filtry Spis treści 1 Wprowadzenie 2 Filtry cyfrowe: powtórka z wykładu 2.1 Działanie filtra w dziedzinie czasu 2.2 Nazewnictwo 2.3 Przejście do dziedziny częstości 2.3.1 Działanie
Bardziej szczegółowoANALIZA SYGNAŁÓ W JEDNÓWYMIARÓWYCH
ANALIZA SYGNAŁÓ W JEDNÓWYMIARÓWYCH Generowanie podstawowych przebiegów okresowych sawtooth() przebieg trójkątny (wierzhołki +/-1, okres 2 ) square() przebieg kwadratowy (okres 2 ) gauspuls()przebieg sinusoidalny
Bardziej szczegółowoZaliczenie wykładu Technika Analogowa Przykładowe pytania (czas zaliczenia minut, liczba pytań 6 8)
Zaliczenie wyładu Technia Analogowa Przyładowe pytania (czas zaliczenia 3 4 minut, liczba pytań 6 8) Postulaty i podstawowe wzory teorii obowdów 1 Sformułuj pierwsze i drugie prawo Kirchhoffa Wyjaśnij
Bardziej szczegółowoInformacje uzupełniające: Wyboczenie z płaszczyzny układu w ramach portalowych. Spis treści
S032a-PL-EU Informacje uupełniające: Wybocenie płascyny układu w ramach portalowych Ten dokument wyjaśnia ogólną metodę (predstawioną w 6.3.4 E1993-1-1 sprawdania nośności na wybocenie płascyny układu
Bardziej szczegółowoOPROGRAMOWANIE WSPOMAGAJĄCE PROJEKTOWANIE FILTRÓW CYFROWYCH
Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej Nr 22 XVI Seminarium ZASTOSOWANIE KOMPUTERÓW W NAUCE I TECHNICE 2006 Oddział Gdański PTETiS Referat nr 21 OPROGRAMOWANIE WSPOMAGAJĄCE
Bardziej szczegółowoPORÓWNANIE METOD PROJEKTOWANIA FILTRÓW CYFROWYCH
POZNAN UNIVERSITY OF TECHNOLOGY ACADEMIC JOURNALS No 93 Electrical Engineering 2018 DOI 10.21008/j.1897-0737.2018.93.0029 Dominik MATECKI * PORÓWNANIE METOD PROJEKTOWANIA FILTRÓW CYFROWYCH W artykule zostały
Bardziej szczegółowoPolitechnika Wrocławska Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Przetwarzanie sygnałów laboratorium ETD5067L
Politechnika Wrocławska Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Przetwarzanie sygnałów laboratorium ETD5067L Ćwiczenie 4. Filtry o skończonej odpowiedzi impulsowej (SOI) 1. Filtracja cyfrowa podstawowe
Bardziej szczegółowoTemat: Filtracja cyfrowa okresowych sygnałów deterministycznych Ćwiczenie 3
CYFROWE PRZETWARZANIE SYGNAŁÓW Laboratorium Informatyka, studia stacjonarne drugiego stopnia imei Instytut Metrologii, Elektroniki i Informatyki Temat: Filtracja cyfrowa okresowych sygnałów deterministycznych
Bardziej szczegółowoFiltry elektroniczne sygnałów ciągłych - cz.1
Filtry elektroniczne sygnałów ciągłych - cz.1 Wprowadzenie Podstawowe pojęcia Klasyfikacje, charakterystyki częstotliwościowe filtrów Właściwości filtrów w dziedzinie czasu Realizacje elektroniczne filtrów
Bardziej szczegółowoCyfrowe przetwarzanie sygnałów. Wykład 7. Projektowanie filtrów cyfrowych. dr inż. Robert Kazała
Cyfrowe przetwarzanie sygnałów Wykład 7 Projektowanie filtrów cyfrowych dr inż. Robert Kazała 1 Literatura The Scientist and Engineer's Guide to Digital Signal Processing, Steven W. Smith - www.dspguide.com
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 13. Wyznaczanie ruchliwości i koncentracji nośników prądu w półprzewodnikach metodą efektu Halla. Cel ćwiczenia
Ćwicenie 13 Wynacanie ruchliwości i koncentracji nośników prądu w półprewodnikach metodą efektu alla Cel ćwicenia Celem ćwicenia jest aponanie się e jawiskiem alla, stałoprądowa metoda badania efektu alla,
Bardziej szczegółowoTemat: Filtracja cyfrowa okresowych sygnałów deterministycznych Ćwiczenie 3
CYFROWE PRZETWARZANIE SYGNAŁÓW Laboratorium Inżynieria Biomedyczna, studia stacjonarne pierwszego stopnia imei Instytut Metrologii, Elektroniki i Informatyki Temat: Filtracja cyfrowa okresowych sygnałów
Bardziej szczegółowoPolitechnika Wrocławska Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Przetwarzanie sygnałów laboratorium ETD5067L
Politechnika Wrocławska Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Przetwarzanie sygnałów laboratorium ETD5067L Ćwiczenie 4. Filtry o skończonej odpowiedzi impulsowej (SOI) 1. Filtracja cyfrowa podstawowe
Bardziej szczegółowoRealizacja filtrów cyfrowych z buforowaniem próbek
str. 1 Realizacja filtrów cyfrowych z buforowaniem próbek 1. Filtry Cyfrowe Zadaniem filtracji jest przepuszczanie (tłumienie) składowych sygnału leŝących w określonym paśmie częstotliwości. Ogólnie filtr
Bardziej szczegółowoPODSTAWY AUTOMATYKI 1 ĆWICZENIA
Automatyka i Robotyka Podtawy Automatyki PODSTAWY AUTOMATYKI ĆWICZENIA lita adań nr Tranformata Laplace a. Korytając wprot definicji naleźć tranformatę Laplace a funkcji: y t y t y t y e t. Dana jet odpowiedź
Bardziej szczegółowoPrzetwarzanie sygnałów
Przetwarzanie sygnałów Ćwiczenie 3 Filtry o skończonej odpowiedzi impulsowej (SOI) Spis treści 1 Filtracja cyfrowa podstawowe wiadomości 1 1.1 Właściwości filtru w dziedzinie czasu............... 1 1.2
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 4. Filtry o skończonej odpowiedzi impulsowej (SOI)
Politechnika Wrocławska Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Przetwarzanie sygnałów laboratorium ETD5067L Ćwiczenie 4. Filtry o skończonej odpowiedzi impulsowej (SOI) 1. Filtracja cyfrowa podstawowe
Bardziej szczegółowoPrzetwarzanie sygnałów dyskretnych
Przetwarzanie sygnałów dyskretnych System dyskretny p[ n ] r[ n] Przykłady: [ ] = [ ] + [ ] r n a p n a p n [ ] r n = 2 [ + ] + p[ n ] p n 2 r[ n] = a p[ n] + b n [ ] = [ ] r n a p n n [ ] = [ + ] r n
Bardziej szczegółowoZastosowania programowalnych układów analogowych isppac
Zastosowania programowalnych uładów analogowych isppac 0..80 strutura uładu "uniwersalnego" isppac0 ułady nadzorujące na isppac0, 30 programowanie filtrów na isppac 80 analiza częstotliwościowa projetowanych
Bardziej szczegółowoEkoenergetyka Matematyka 1. Wykład 1.
Ekoenergetyka Matematyka 1. Wykład 1. Literatura do wykładu M. Gewert, Z. Skocylas, Analia matematycna 1; T. Jurlewic, Z. Skocylas, Algebra liniowa 1; Stankiewic, Zadania matematyki wyżsej dla wyżsych
Bardziej szczegółowoLiniowe układy scalone. Filtry aktywne w oparciu o wzmacniacze operacyjne
Liniowe układy scalone Filtry aktywne w oparciu o wzmacniacze operacyjne Wiadomości ogólne (1) Zadanie filtrów aktywnych przepuszczanie sygnałów znajdujących się w pewnym zakresie częstotliwości pasmo
Bardziej szczegółowox(n) x(n-1) x(n-2) D x(n-n+1) h N-1
Laboratorium Układy dyskretne LTI projektowanie filtrów typu FIR Z1. apisać funkcję y = filtruj(x, h), która wyznacza sygnał y będący wynikiem filtracji sygnału x przez filtr FIR o odpowiedzi impulsowej
Bardziej szczegółowoPodstawy Automatyki Zbiór zadań dla studentów II roku AiR oraz MiBM
Aademia GórniczoHutnicza im. St. Staszica w Kraowie Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyi Katedra Automatyzacji Procesów Podstawy Automatyi Zbiór zadań dla studentów II rou AiR oraz MiBM Tomasz Łuomsi
Bardziej szczegółowoOptymalizacja (w matematyce) termin optymalizacja odnosi się do problemu znalezienia ekstremum (minimum lub maksimum) zadanej funkcji celu.
TEMATYKA: Optymaliacja nakładania wyników pomiarów Ćwicenia nr 6 DEFINICJE: Optymaliacja: metoda wynacania najlepsego (sukamy wartości ekstremalnej) rowiąania punktu widenia określonego kryterium (musimy
Bardziej szczegółowoPROCESORY SYGNAŁOWE - LABORATORIUM. Ćwiczenie nr 04
PROCESORY SYGNAŁOWE - LABORATORIUM Ćwiczenie nr 04 Obsługa buforów kołowych i implementacja filtrów o skończonej i nieskończonej odpowiedzi impulsowej 1. Bufor kołowy w przetwarzaniu sygnałów Struktura
Bardziej szczegółowoKatedra Geotechniki i Budownictwa Drogowego. WYDZIAŁ NAUK TECHNICZNYCH Uniwersytet Warmińsko-Mazurski
Katedra Geotechniki i Budownictwa Drogowego WYDZIAŁ NAUK TECHNICZNYCH Uniwersytet Warmińsko-Maurski Mechanika Gruntów dr inż. Ireneus Dyka http://pracownicy.uwm.edu.pl/i.dyka e-mail: i.dyka@uwm.edu.pl
Bardziej szczegółowoModelowanie i obliczenia techniczne. Modelowanie matematyczne Metody modelowania
Modelowanie i oblicenia technicne Modelowanie matematycne Metody modelowania Modelowanie matematycne procesów w systemach technicnych Model może ostać tworony dla całego system lb dla poscególnych elementów
Bardziej szczegółowo(u) y(i) f 1. (u) H(z -1 )
IDETYFIKACJA MODELI WIEERA METODAMI CZĘSTOTLIWOŚCIOWYMI Opracowanie: Anna Zamora Promotor: dr hab. inż. Jarosław Figwer Prof. Pol. Śl. MODELE WIEERA MODELE WIEERA Modele obietów nieliniowych Modele nierozłączne
Bardziej szczegółowoPrzetwarzanie i transmisja danych multimedialnych. Wykład 9 Kodowanie podpasmowe. Przemysław Sękalski.
Przetwarzanie i transmisja danych multimedialnych Wykład 9 Kodowanie podpasmowe Przemysław Sękalski sekalski@dmcs.pl Politechnika Łódzka Katedra Mikroelektroniki i Technik Informatycznych DMCS Wykład opracowano
Bardziej szczegółowoModelowanie w pakiecie Matlab/Simulink
Modelowanie w paiecie Matlab/Siulin I. Siłowni pneuatycny ebranowy I.1. Model ateatycny siłownia pneuatycnego ebranowego apisany a poocą równań różnicowych Sygnałe wejściowy siłownia jest ciśnienie P podawane
Bardziej szczegółowoukładu otwartego na płaszczyźnie zmiennej zespolonej. Sformułowane przez Nyquista kryterium stabilności przedstawia się następująco:
Kryterium Nyquista Kryterium Nyquista pozwala na badanie stabilności jednowymiarowego układu zamkniętego na podstawie przebiegu wykresu funkcji G o ( jω) układu otwartego na płaszczyźnie zmiennej zespolonej.
Bardziej szczegółowoMODEL SYMULACYJNY DO BADANIA FILTRÓW ANTYALIASINGOWYCH STOSOWANYCH W STRUKTURACH CYFROWEJ AUTOMATYKI ZABEZPIECZENIOWEJ
ELEKTRYKA 2009 Zeszyt 2 (210) Rok LV Adrian HALINKA, Piotr PRUSKI, Michał SZEWCZYK Instytut Elektroenergetyki i Sterowania Układów, Politechnika Śląska w Gliwicach MODEL SYMULACYJNY DO BADANIA FILTRÓW
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA WROCŁAWSKA, WYDZIAŁ PPT I-21 LABORATORIUM Z PODSTAW ELEKTRONIKI Ćwiczenie nr 4. Czwórniki bierne - charakterystyki częstotliwościowe
. el ćwiczenia elem ćwiczenia jest zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami dotyczącymi czwórników i pomiarem ich charakterystyk czestotliwościowych na przykładzie filtrów elektrycznych. 2. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoSTUDIA MAGISTERSKIE DZIENNE LABORATORIUM SYGNAŁÓW, SYSTEMÓW I MODULACJI. Filtracja cyfrowa. v.1.0
Politechnika Warszawska Instytut Radioelektroniki Zakład Radiokomunikacji SUDIA MAGISERSKIE DZIENNE LABORAORIUM SYGNAŁÓW, SYSEMÓW I MODULACJI Filtracja cyfrowa v.1. Opracowanie: dr inż. Wojciech Kazubski,
Bardziej szczegółowoCYFROWE PRZETWARZANIE SYGNAŁÓW
Cyfrowe przetwarzanie sygnałów -1-2003 CYFROWE PRZETWARZANIE SYGNAŁÓW tematy wykładowe: ( 28 godz. +2godz. kolokwium, test?) 1. Sygnały i systemy dyskretne (LTI, SLS) 1.1. Systemy LTI ( SLS ) (definicje
Bardziej szczegółowoAkwizycja i przetwarzanie sygnałów cyfrowych
Akwizycja i przetwarzanie sygnałów cyfrowych Instytut Teleinformatyki ITI PK Kraków 21 luty 2011 Projektowania filtrów IIR Metoda niezmienności odpowiedzi impulsowej Podstawowa zasada określajaca: projektujemy
Bardziej szczegółowoDetekcja zespołów QRS w sygnale elektrokardiograficznym
Detekcja zespołów QRS w sygnale elektrokardiograficznym 1 Wprowadzenie Zadaniem algorytmu detekcji zespołów QRS w sygnale elektrokardiograficznym jest określenie miejsc w sygnale cyfrowym w których znajdują
Bardziej szczegółowoAiR_CPS_1/3 Cyfrowe przetwarzanie sygnałów Digital Signal Processing
Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014
Bardziej szczegółowoMODELOWANIE SAMOZASILAJĄCEGO SIĘ UKŁADU REDUKCJI DRGAŃ
MODELOWANIE INśYNIERSKIE ISSN 896-77X 7, s. -, Gliwice 9 MODELOWANIE SAMOZASILAJĄCEGO SIĘ UKŁADU REDUKCJI DRGAŃ BOGDAN SAPIŃSKI, ŁUKASZ JASTRZĘBSKI, MARCIN WĘGRZYNOWSKI Katedra Automatyacji Procesów, Akademia
Bardziej szczegółowoA-2. Filtry bierne. wersja
wersja 04 2014 1. Zakres ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zrozumienie propagacji sygnałów zmiennych w czasie przez układy filtracji oparte na elementach rezystancyjno-pojemnościowych. Wyznaczenie doświadczalne
Bardziej szczegółowojako analizatory częstotliwości
jako analiatory cęstotliwości Widmo fourierowskie: y = cos p f t Widmo sygnału spróbkowanego Problem rodielcości Transformaty cyfrowe: analia wycinka sygnału xt wt próbek, T sekund Widmo wycinka: f*wf
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA ŚWIĘTOKRZYSKA w Kielcach WYDZIAŁ MECHATRONIKI I BUDOWY MASZYN ZAKŁAD MECHATRONIKI LABORATORIUM PODSTAW AUTOMATYKI INSTRUKCJA
POLITECHNIKA ŚWIĘTOKRZYSKA w Kielcach WYDZIAŁ MECHATRONIKI I BUDOWY MASZYN ZAKŁAD MECHATRONIKI LABORATORIUM PODSTAW AUTOMATYKI INSTRUKCJA ĆWICZENIE LABORATORYJNE NR 4 Temat: Identyfiacja obietu regulacji
Bardziej szczegółowoZastosowania Procesorów Sygnałowych. dr inż. Grzegorz Szwoch p Katedra Systemów Multimedialnych.
Zastosowania Procesorów Sygnałowych dr inż. Gregor Swoch greg@multimed.org p. 732 - Katedra Systemów Multimedialnych Filtry IIR Wstęp Na tym wykładie: IIR drugi typ filtrów cyfrowych. Jak projektować i
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE ALGORYTMU GENETYCZNEGO DO OPTYMALNEJ DYSKRETYZACJI WSPÓŁCZYNNIKÓW WAGOWYCH CYFROWYCH FILTRÓW SOI
XIII Sympozjum Modelowanie i Symulacja Systemów Pomiarowych 8-11 września 23r., Kraów ZASTOSOWANIE ALGORYTMU GENETYCZNEGO DO OPTYMALNEJ DYSKRETYZACJI WSPÓŁCZYNNIKÓW WAGOWYCH CYFROWYCH FILTRÓW SOI Jace
Bardziej szczegółowoH f = U WY f U WE f =A f e j f. 1. Cel ćwiczenia. 2. Wprowadzenie. H f
. el ćwiczenia elem ćwiczenia jest zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami dotyczącymi czwórników i pomiarem ich charakterystyk czestotliwościowych na przykładzie filtrów elektrycznych. 2. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoImię.. Nazwisko Nr Indeksu...
(V) (V) (V) (V) Układy elektroniczne 2 Zestaw pytań przykładowych Łódź 213 1) Podaj różnicę pomiędzy szumem a zniekształceniem. 2) Podaj różnicę pomiędzy szumem a zakłóceniem. 3) Dlaczego sprawność wzmacniacza
Bardziej szczegółowoFiltry cyfrowe. h(n) odpowiedź impulsowa. Filtr cyfrowy. Procesory sygnałowe (DSP), układy programowalne
Filtry cyfrowe Procesory sygnałowe (DSP), układy programowalne x(n) Filtr cyfrowy y(n) h(n) odpowiedź impulsowa x(n) y(n) y(n) = x(n) h(n) 1 Filtry cyfrowe Po co filtrujemy sygnały? Aby uzyskać: redukcję
Bardziej szczegółowoImię.. Nazwisko Nr Indeksu...
1) Podaj różnicę pomiędzy szumem a zniekształceniem. 2) Podaj różnicę pomiędzy szumem a zakłóceniem. 3) Dlaczego sprawność wzmacniacza mocy jest istotna? 4) Podaj warunki jakie musi spełniać wzmacniacz
Bardziej szczegółowoKOMPUTEROWE STANOWISKO DO POMIARU CHARAKTERYSTYK FILTRÓW ANALOGOWYCH
POZA UIVERSITY OF TECHOLOGY ACADEMIC JOURALS o 95 Electrical Engineering 208 DOI 0.2008/j.897-0737.208.95.000 Łukasz KOSICKI *, Stanisław MIKULSKI * KOMPUTEROWE STAOWISKO DO POMIARU CHARAKTERYSTYK FILTRÓW
Bardziej szczegółowoKOMPUTEROWE SYSTEMY POMIAROWE
KOMPUTEROWE SYSTEMY POMIAROWE Dr inż. Eligiusz PAWŁOWSKI Politechnika Lubelska Wydział Elektrotechniki i Informatyki Prezentacja do wykładu dla EMST - ITwE Semestr zimowy Wykład nr 12 Prawo autorskie Niniejsze
Bardziej szczegółowoAnimowana grafika 3D. Opracowanie: J. Kęsik.
Animowana grafika 3D Opracowanie: J. Kęsik kesik@cs.pollb.pl Transformacje 3D Podobnie jak w prestreni -wymiarowej, dla prestreni 3-wymiarowej definijemy transformacje RST: presnięcie miana skali obrót
Bardziej szczegółowo9. Sprzężenie zwrotne własności
9. Sprzężenie zwrotne własności 9.. Wprowadzenie Sprzężenie zwrotne w uładzie eletronicznym realizuje się przez sumowanie części sygnału wyjściowego z sygnałem wejściowym i użycie zmodyiowanego w ten sposób
Bardziej szczegółowoWykonawcy: Data Wydział Elektryczny Studia dzienne Nr grupy:
POLITECHNIKA POZNAŃSKA INSTYTUT ELEKTROTECHNIKI I ELEKTRONIKI PRZEMYSŁOWEJ Zakład Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej Laboratorium Podstaw Telekomunikacji Ćwiczenie nr 2 Temat: Projektowanie i analiza
Bardziej szczegółowoANALIZA ROZDZIAŁU SIŁ HAMOWANIA POJAZDU HYBRYDOWEGO Z NAPĘDEM NA KOŁA TYLNE W ASPEKCIE REKUPERACJI ENERGII
Zesyty Problemowe Masyny Elektrycne Nr 9/211 15 Marcin Fice, Rafał Setlak Politechnika Śląska, Gliwice ANALIZA ROZDZIAŁU SIŁ HAMOWANIA POJAZDU HYBRYDOWEGO Z NAPĘDEM NA KOŁA TYLNE W ASPEKCIE REKUPERACJI
Bardziej szczegółowoPolitechnika Łódzka. Instytut Systemów Inżynierii Elektrycznej. Laboratorium cyfrowej techniki pomiarowej. Ćwiczenie 3
Politechnika Łódzka Instytut Systemów Inżynierii Elektrycznej Laboratorium cyfrowej techniki pomiarowej Ćwiczenie 3 Przetwarzanie danych pomiarowych w programie LabVIEW 1. Generator harmonicznych Jako
Bardziej szczegółowoLaboratorium Techniki Obliczeniowej i Symulacyjnej
Opracował: dr inż. Sebastian Dudzik 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z możliwościami implementacji algorytmów cyfrowego przetwarzania sygnałów w programie MATLAB, w szczególności do
Bardziej szczegółowoJęzyki interpretowane Interpreted languages PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Jęyki interpretowane Interpreted languages Informatyka Stacjonarne IO2_02 Obowiąkowy w ramach specjalności: Inżynieria oprogramowania II stopień Rok: I Semestr: II wykład, laboratorium 1W, 2L 3 ECTS I
Bardziej szczegółowoWYZNACZANIE MOMENTU HAMUJĄCEGO I KINETYCZNEGO WSPÓŁCZYNNIKA TARCIA DLA HAMULCA KLOCKOWEGO I TAŚMOWEGO
.. Cel ćwicenia Ćwicenie WYZNACZANIE MOMENTU HAMUĄCEGO I KINETYCZNEGO WSPÓŁCZYNNIKA TARCIA DLA HAMULCA KLOCKOWEGO I TAŚMOWEGO Celem ćwicenia jest analia wpływu onstrucji hamulca na jego moment hamujący
Bardziej szczegółowoWydział Elektryczny Katedra Telekomunikacji i Aparatury Elektronicznej
Politechnika Białostocka Wydział Elektryczny Katedra Telekomunikacji i Aparatury Elektronicznej Instrukcja do zajęć laboratoryjnych z przedmiotu: Przetwarzanie Sygnałów Kod: TS1C400027 Temat ćwiczenia:
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKI CZĘSTOTLIWOŚCIOWE PODSTAWOWYCH CZŁONÓW LINIOWYCH UKŁADÓW AUTOMATYKI
CHARAKERYSYKI CZĘSOLIWOŚCIOWE PODSAWOWYCH CZŁONÓW LINIOWYCH UKŁADÓW AUOMAYKI Do podstawowych form opisu dyamii elemetów automatyi (oprócz rówań różiczowych zaliczamy trasmitację operatorową s oraz trasmitację
Bardziej szczegółowoAdaptacyjne Przetwarzanie Sygnałów. Filtracja adaptacyjna w dziedzinie częstotliwości
W Filtracja adaptacyjna w dziedzinie częstotliwości Blokowy algorytm LMS (BLMS) N f n+n = f n + α x n+i e(n + i), i= N L Slide e(n + i) =d(n + i) f T n x n+i (i =,,N ) Wprowadźmy nowy indeks: n = kn (
Bardziej szczegółowoSYNTEZA obwodów. Zbigniew Leonowicz
SYNTEZA obwodów Zbigniew Leonowicz Literatura: [1]. S. Bolkowski Elektrotechnika teoretyczna. Tom I. WNT Warszawa 1982 (s.420-439) [2]. A. Cichocki, K.Mikołajuk, S. Osowski, Z. Trzaska: Zbiór zadań z elektrotechniki
Bardziej szczegółowoWzmacniacze napięciowe i ograniczniki dynamiki
LABORATORIUM INśYNIERII DŹWIĘKU 2 ĆWICZENIE NR 1 Wzmacniacze napięciowe i ograniczniki dynamiki Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się ze sposobem pomiarów i parametrami wzmacniaczy napięciowych
Bardziej szczegółowoMODEL ZAWIESZENIA MAGNETOREOLOGICZNEGO Z ODZYSKIEM ENERGII
MODELOWANIE INŻYNIERSKIE ISSN 896-77X 4, s. -, Gliwice MODEL ZAWIESZENIA MAGNETOREOLOGICZNEGO Z ODZYSKIEM ENERGII ŁUKASZ JASTRZĘBSKI, MARCIN WĘGRZYNOWSKI AGH Akademia Górnico-Hutnica, Katedra Automatyacji
Bardziej szczegółowoAKADEMIA MORSKA KATEDRA NAWIGACJI TECHNICZEJ
AKADEMIA MORSKA KATEDRA NAWIGACJI TECHNICZEJ ELEMETY ELEKTRONIKI LABORATORIUM Kierunek NAWIGACJA Specjalność Transport morski Semestr II Ćw. 2 Filtry analogowe układy całkujące i różniczkujące Wersja opracowania
Bardziej szczegółowoMODEL SYMULACYJNY MASZYNY RELUKTANCYJNEJ PRZEŁĄCZALNEJ
Zeszyty Problemowe Maszyny Eletryczne Nr 93/2011 81 Piotr Bogusz, Mariusz Korosz, Adam Mazuriewicz, Jan Proop Politechnia Rzeszowsa MODEL SYMULACYJNY MASZYNY RELUKTANCYJNEJ PRZEŁĄCZALNEJ THE SIMULATION
Bardziej szczegółowoĆwiczenie F1. Filtry Pasywne
Laboratorium Podstaw Elektroniki Instytutu Fizyki PŁ Ćwiczenie F Filtry Pasywne Przed zapoznaniem się z instrukcją i przystąpieniem do wykonywania ćwiczenia naleŝy opanować następujący materiał teoretyczny:.
Bardziej szczegółowoR w =
Laboratorium Eletrotechnii i eletronii LABORATORM 6 Temat ćwiczenia: BADANE ZASLACZY ELEKTRONCZNYCH - pomiary w obwodach prądu stałego Wyznaczanie charaterysty prądowo-napięciowych i charaterysty mocy.
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIA PRZEKSZTAŁCENIA ZET
CPS - - ZASTOSOWANIA PRZEKSZTAŁCENIA ZET Rozwiązywanie równań różnicowych Dyskretny system liniowy-stacjonarny można opisać równaniem różnicowym w postaci ogólnej N M aky[ n k] bkx[ n k] k k Przekształcenie
Bardziej szczegółowoPrzetwarzanie sygnałów z czasem ciągłym
Przetwarzanie sygnałów z czasem ciągłym Model systemowy układu p( t ) r ( t) wejście Układ wyjście p( t ) pobudzenie r ( t) reakcja Układ wykonuje pewną operację { i } na sygnale wejściowym p t (pobudzeniu),
Bardziej szczegółowoAnaliza szeregów czasowych: 4. Filtry liniowe
Analiza szeregów czasowych: 4. Filtry liniowe P. F. Góra http://th-www.if.uj.edu.pl/zfs/gora/ semestr letni 2007/08 Filtry liniowe W dziedzinie fourierowskiej filtruje się bardzo prosto: oblicza się iloczyn
Bardziej szczegółowoFiltry IIR. Zadania Przepróbkowywanie. Filtry IIR
Filtry IIR Filtry IIR mają zazwyczaj dużo niższe rzędy przy osiągach takich jak FIR z dużo wyższymi rzędami. W matlabie mamy zaimplementowane kilka funkcji do projektowania óptymalnych pod różnymi względami
Bardziej szczegółowoWydział Elektryczny Katedra Telekomunikacji i Aparatury Elektronicznej
Politechnika Białotocka Wydiał Elektrycny Katedra elekomunikaci i Aparatury Elektronicne Intrukca do aęć laoratorynych predmiotu: Pretwaranie Sygnałów Kod: SC47 emat ćwicenia: Badanie charakterytyk caowych
Bardziej szczegółowoProjekt z Układów Elektronicznych 1
Projekt z Układów Elektronicznych 1 Lista zadań nr 4 (liniowe zastosowanie wzmacniaczy operacyjnych) Zadanie 1 W układzie wzmacniacza z rys.1a (wzmacniacz odwracający) zakładając idealne parametry WO a)
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ ELEKTROTECHNIKI, AUTOMATYKI I INFORMATYKI INSTYTUT AUTOMATYKI I INFORMATYKI KIERUNEK AUTOMATYKA I ROBOTYKA STUDIA STACJONARNE I STOPNIA
WYDZIAŁ ELEKTROTECHNIKI, AUTOMATYKI I INFORMATYKI INSTYTUT AUTOMATYKI I INFORMATYKI KIERUNEK AUTOMATYKA I ROBOTYKA STUDIA STACJONARNE I STOPNIA PRZEDMIOT : : LABORATORIUM PODSTAW AUTOMATYKI 10. Dyskretyzacja
Bardziej szczegółowoWydział Elektryczny. Katedra Telekomunikacji i Aparatury Elektronicznej. Konstrukcje i Technologie w Aparaturze Elektronicznej.
Politechnika Białostocka Wydział Elektryczny Katedra Telekomunikacji i Aparatury Elektronicznej Konstrukcje i Technologie w Aparaturze Elektronicznej Ćwiczenie nr 5 Temat: Przetwarzanie A/C. Implementacja
Bardziej szczegółowoAnaliza właściwości filtrów dolnoprzepustowych
Ćwiczenie Analiza właściwości filtrów dolnoprzepustowych Program ćwiczenia. Zapoznanie się z przykładową strukturą filtra dolnoprzepustowego (DP) rzędu i jego parametrami.. Analiza widma sygnału prostokątnego.
Bardziej szczegółowoStabilność. Krzysztof Patan
Stabilność Krzysztof Patan Pojęcie stabilności systemu Rozważmy obiekt znajdujący się w punkcie równowagi Po przyłożeniu do obiektu siły F zostanie on wypchnięty ze stanu równowagi Jeżeli po upłynięciu
Bardziej szczegółowoLaboratorium Przetwarzania Sygnałów Biomedycznych
Laboratorium Przetwarzania Sygnałów Biomedycznych Ćwiczenie 3 Analiza sygnału o nieznanej strukturze Opracowali: - prof. nzw. dr hab. inż. Krzysztof Kałużyński - mgr inż. Tomasz Kubik Politechnika Warszawska,
Bardziej szczegółowo