Definicja rachunkowości zarządczej

Transkrypt

1 Definicja rachunkowości zarządczej system informacyjny wspierający zarządzanie proces generowania informacji finansowych i niefinansowych do potrzeb zarządzania przedsiębiorstwem, a w szczególności w celu ułatwienia podejmowania decyzji operacyjnych i strategicznych przez pracowników i menedżerów przedsiębiorstwa

2 Różnice pomiędzy rachunkowością finansową i zarządczą Odbiorcy Sposób regulacji prawnej Priorytety prezentacji informacji Główne cele Rachunkowość finansowa odbiorcy zewnętrzni: instytucje państwowe, banki, akcjonariusze (aktualni i potencjalni), odbiorcy wewnętrzni: rada nadzorcza, zarząd zasady prowadzenia rachunkowości finansowej dokładnie uregulowane prawnie wiarygodność, porównywalność (w czasie i przestrzeni) kontrola przez podmioty zewnętrzne Rachunkowość zarządcza odbiorcy wewnętrzni: zarząd, kierownicy średniego szczebla, pracownicy brak regulacji prawnych istotność decyzyjna, szybkość, wpływ na rozwiązanie problemu ułatwienie procesu podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie

3 Miejsce rachunkowości zarządczej w systemie informacyjnym zarządzania System informacyjny zarządzania Info o klientach - CRM System informatyczny zarządzania Info o popycie, nowych trendach, preferencjach - Marketing Rachunkowość finansowa Rachunkowość zarządcza Info o produkcji - MRP II Info o makroekonom. Info o zapasach, zakupach i sprzedaży - MRP II

4 Ogólny schemat rozliczania kosztów 1 Konta bilansowe Zp.4. Koszty wg rodzaju 490 Rozlicz. kosztów. Zp.5. Koszty wg nośników mpk: Produkcja podst Zp.6. Rozl. m/o kosztów Produkcja pomoc. 3 Koszty wydziałowe 5/6 Koszty zakupu 4 Koszty sprzedaży Koszty ogólnozakł. 5 5 PKO, KF, SN

5 Ogólny schemat rozliczania kosztów 2 Zp.5. Koszty wg nośników mpk: Zp.6. Rozl. m/o kosztów Produkcja podst. 6 6a Koszty wydziałowe 5/6 Koszty zakupu 7a Produkcja pomoc. 6b 8 8 7a 9 7b 7b Koszty sprzedaży 10a Koszty ogólnozakł. 10b Zp. 7 KWS. 10

6 Ogólny schemat rozliczania kosztów 3 Zp.5. Zp. 7 KWS. Produkcja podst. Zp 5. Rozliczenie produkcji Zp 6. Wyroby gotowe a Zp 6. Odch. od cen ew. WG Zp 6 Produkcja w toku 13b Koszty sprzedaży 10a 10 Koszty ogólnozakł. 10b

7 Rozliczenia międzyokresowe kosztów: Czynne koszty już poniesione, ale dotyczące okresów przyszłych, na koncie R m/o kosztów stanowią saldo Dt aż do momentu całkowitego rozliczenia, w bilansie wykazywane po stronie aktywów Bierne koszty dotyczące danego okresu, do poniesienia w okresach przyszłych, prawdopodobne przyszłe zobowiązania na koncie R m/o kosztów stanowią saldo Ct w bilansie wykazywane po stronie pasywów

8 Grudzień Luty Styczeń Rozliczenia międzyokresowe czynne - przykład Czynsz za dzierżawę pomieszczeń magazynu, płacony z góry za cały rok w miesiącu styczniu: PLN miesięczna rata = PLN / 12 m-cy = 1000 PLN/m-c 201R-ki z d. i o. 421Usługi obce 490 Rozl. koszt. 640R m/o k. 551 K. ogólnoz Sp Sp Z 1000

9 Marzec Luty Styczeń Rozliczenia międzyokresowe bierne - przykład Rezerwa na usługę konsultingową, wykonywaną w okresie styczeń-marzec planowany koszt 3000 PLN, planowany termin otrzymania faktury kwiecień miesięczna rata = PLN / 3 m-ce = 1000 PLN/m-c 201R-ki z d. i o. 421Usługi obce 490 Rozl. koszt. 640R m/o k. 551 K. ogólnoz Sp Sp

10 Rozliczenie kosztów zakupu 1) Wycena zapasu materiałów wg. cen nabycia 490 Rozl. kosztów 6 * Rozl. m/o k. zakupu Konta Zp Saldo konta Rozl. m/o k. zak WNkz = Strona Wn konta Materiały Nkz i = WNkz * Mat i 2) Wycena zapasu materiałów wg. cen zakupu 490 Rozl. kosztów 5* Koszty zakupu Konta Zp Saldo konta K. zakupu WNkz = Strona Ma konta Materiały Nkz i = WNkz * Mat i

11 Wyroby gotowe, produkcja w toku Wynik finans. Koszty produkcji Rachunek kosztów pełnych: Koszty okresu Rachunek kosztów zmiennych: Koszty bezpośrednie (produkcja podstawowa) Koszty pośrednie (koszty wydziałowe) Koszty ogólnozakł., Koszty sprzedaży materiały bezp. robocizna bezp. obróbka obca energia napędowa maszyn i urządzeń, amortyzacja narzędzi, koszty konserw. i remontów maszyn i urządzeń amo. ST wydziału, energia oświetl. i grzewcza, czynsze, dzierżawy, k. remont. budynków i budowli płace zarządu i administr. amo. ST nieprodukcyjnych k. marketingu, sprzedaży, Koszty zmienne Koszty stałe Wyroby got., prod. w toku Wynik finansowy

12 Obliczanie wyniku w rachunku kosztów zmiennych 1) Przychody ze sprzedaży 2) - Koszty zmienne produkcji sprzedanej = Nadwyżka cenowa (marża brutto) 3) Nadwyżka cenowa 4) - Koszty stałe = Wynik na sprzedaży n c = c - k z

13 Nadwyżka cenowa to kwota, pozostająca po pokryciu kosztów zmiennych produkcji na pokrycie kosztów stałych oraz zysk n c = c - k z N c = x (c - k z ) N c = x * c - x * k z = P - K z

14 K = K z + K s = x * k z + K s n c > 0 K s = 100, c = 10, k z = 8 => n c = 2 x = 0 x = 6 W = P - K n c < 0 K s = 100, c = 6, k z = 8 => n c = 2 x = 0 x = 6 K z = 6*8 = 48 P= 6*10 = 60 K z = 6*8 = 48 P= 6*6 = 36 K s = 100 strata 100 K s = 100 strata 88 K s = 100 strata 100 K s = 100 strata 112

15 Analiza zależności produkcja - koszty - zysk Równanie kosztów: K = K z + K s = x * k z + K s Równanie wyniku na sprzedaży: W = P - K = c*x - k z *x -K s = = x(c - k z ) - K s Wielkość produkcji zapewniająca osiągnięcie planowanego wyniku: x = W + K s c - k z Cena sprzedaży zapewniająca osiągnięcie planowanego wyniku (przy danej wielkości produkcji): c = W + K s x + k z

16 Próg rentowności produkcji jednorodnej Próg rentowności to taka wielkość (lub wartość) produkcji, przy której całkowite jej koszty równają się przychodom próg ilościowy x pr = K s c - k z próg wartościowy cx pr = K s *c c - k z = K s 1 - k z /c

17 Produkcja - koszty - zysk - wskaźniki W po = 1 - k z c = 1 - K z P = P - K z P Wskaźnik pokrycia informuje, jaka część ceny (lub przychodu) pozostaje po odjęciu kosztów zmiennych na pokrycie kosztów stałych i na zysk W pe = 1 - x pr x max W pe = 1 - c*x pr c*x max Wskaźnik pewności informuje, o jaką część można zmniejszyć maksymalne (lub normalne) rozmiary produkcji pozostając w strefie zysków

18 Skokowe zmiany kosztów stałych a próg rentowności K, P P Kc 2 Kc 1 Ks 2 Ks 1 x pr1 x max x pr2 x Ks 1 = 100 Ks 2 = 220 => x max =12szt x pr1 = K s1 c - k z 100 = = kz = 10 c = 20 x pr2 = K s2 c - k z 220 = = 22 10

19 Próg rentowności produkcji wieloasortymentowej x B Pr w x pr = 25 STREFA ZYSKU Ks = 100 nc A = 20 => x pr = 5 nc B = 4 => x pr = 25 STREFA STRAT x pr = 5 x A Pr w = Ks / 1- kz i *x i c i *x i średni wskaźnik pokrycia

20 Krótkookresowe problemy decyzyjne 1) Dobór przedmiotu produkcji 1.1) Jeden czynnik ograniczający Obliczamy nadwyżkę cenową na jednostkę czynnika ograniczającego: Produkt c k z n c rh n c /rh priorytet A ,25 zł/h 3 B ,5 zł/h 2 C zł/h 1

21 Krótkookresowe problemy decyzyjne 1) Dobór przedmiotu produkcji 1.2) Wiele czynników ograniczających, istnieje czynnik najbardziej ograniczający Dostępne zapasy mat.: kg Zdolność produkcyjna: 2000mh Produkt: Materiałochł. x(mat) Maszynochł. x(mh) n c A 100 kg/szt /100 = 200 szt. 5 mh/szt / 5 = 400 szt. 10 B 200 kg/szt / 200 = 100 szt. 8 mh/szt / 8 = 250 szt. 15 czynnik najbardziej ograniczający: materiały n CmatA = 10zł / 100kg = 0,1 zł/kg n CmatB = 15zł / 200kg = 0,075 zł/kg 1 2

22 Krótkookresowe problemy decyzyjne 2) Rezygnacja z produktu przynoszącego stratę Wyrób Kubki Kufle Dzbanki Razem Przychody Koszty bezp. (robocizna, materiały) koszty zmienne Koszty wydziałowe: zmienne stałe Wynik Wyrób Kufle Dzbanki Razem P = 1700 Kz = 1500 Nc = 200 Ks = 400 W = Przychody Koszty bezp. (robocizna, materiały) koszty zmienne Koszty wydziałowe: zmienne stałe Wynik

23 Krótkookresowe problemy decyzyjne 3) Kupić czy wytworzyć? Kupno Wytworzenie Koszt Cena: 2000szt po 10 zł/szt Koszt stały budynku: 5000 zmienny: 2000szt po 6 zł/szt Koszt stały wynajmu maszyny: 7000 Koszt stały budynku: 5000 Koszty istotne z punktu widzenia decyzji Koszt nieistotny z punktu widzenia decyzji

24 Krótkookresowe problemy decyzyjne 4) Wybór wariantu technologicznego Wariant1: Wariant2: Ks 1 = 100 Ks 2 = 250 kz 1 = 5 kz 2 = 2 Ks 1 + x* kz 1 = Ks 2 + x* kz 2 x = Ks 1 - Ks 2 kz 2 - kz 1

25 Budżetowanie Budżet: liczbowe wyrażenie planu działania organizacji, służące zastosowaniu i koordynacji założeń planistycznych Funkcje budżetu: okresowe planowanie koordynacja i komunikowanie kwantyfikacja celów kontrola i ocena działań motywowanie kreowanie świadomości Etapy budżetowania: 1) opracowanie budżetu (planowanie) 2) wdrożenie budżetu 3) kontrola (sterowanie) Rodzaje budżetów: długookresowe, krótkookresowe jednorazowe kroczące stałe elastyczne

26 Opracowanie budżetu Budżet sprzedaży regiony kanały dystrybucji Budżety: Bilansu Rachunku Zysków i Strat Przepływów środków pieniężnych Plan produkcji Budżet kosztów bezpośrednich Budżet kosztów pośrednich i ogólnych zakłady produkcyjne wydziały produkcyjne jednostki organizacyjne Ośrodki odpowiedzialności Budżet wpływów i wydatków jednostki organizacyjne

27 Rachunek kosztów postulowanych Rachunek kosztów rzeczywistych Rachunek kosztów postulowanych normalnych planowanych standardowych Koszty bezpośrednie rzeczywiste stawki * rzeczywista ilość zużycia rzeczywiste stawki * rzeczywista ilość zużycia planowane stawki * rzeczywista ilość zużycia planowane stawki * standardowe zużycie Koszty pośrednie rzeczywiste stawki * rzeczywista ilość jednostek klucza planowane stawki * rzeczywista ilość jednostek klucza planowane stawki * rzeczywista ilość jednostek klucza planowane stawki * standardowa ilość jednostek klucza Źródło: A. Jaruga, W. Nowak, A. Szychta, Rachunkowość Zarządcza Analiza odchyleń V o = q r *c r - q p *c p V c = q r *c r - q r *c p = q r (c r - c p ) ceny/stawki zużycia V q = q r *c p - q p *c p = c p (q r - q p ) wydajności struktury

28 Rachunek kosztów działań - Activity Based Costing Główne założenia: Klucze wyrażające wielkość produkcji nie są odpowiednie do rozliczania kosztów pośrednich Przyczyną powstawania kosztów pośrednich są działania (procesy) def: Działanie to zbiór powtarzalnych, jednorodnych lub podobnych zdarzeń i czynności, wykonywanych w celu realizacji określonej funkcji gospodarczej i powodujących powstawanie kosztów Miara działania to wyrażona liczbowo wielkość działania, pozostająca w związku proporcjonalnym z kosztami tego działania

29 Tradycyjny rachunek kosztów 400 Zakład szt. = 200mh, 50rh, 100kg Koszty pośrednie: Przygotowanie produkcji: 800 PLN 400 Zakład 2 100szt. = 50mh, 10rh, 30kg 600szt. = 100mh, 30rh, 50kg 300szt. = 50mh, 10rh, 20kg = 1000szt. = 200mh, 50rh, 100kg

30 Rachunek kosztów działań - Activity Based Costing 1*200 = 200 Zakład 1 Przygotowanie produkcji: 800 PLN ilość nastawień = 4 koszt nastawienia = 800 / 4 = 200 3*200=600 1 nastawienie Zakład 2 1 nastawienie 1 nastawienie 1 nastawienie = 3 nastawienia

31 koszty bezpośrednie koszty pośrednie działanie 1: konto 521*1 zaopatrzenie (liczba partii) działanie 2: konto 521*2 utrzymanie maszyn (liczba mh) działanie n: konto 521*n produkty (nośniki kosztów) koszty ogólne Wynik finansowy okresu

32 Etapy ABC: Przykłady działań: analiza wartości procesu gospodarczego identyfikacja działań ustalenie miary działania pomiar i ewidencja kosztów działania określenie liczby jednostek miary działania obciążających poszczególne nośniki rozliczenie kosztów na nośniki Działanie opis techniczny produktu zaopatrzenie materiałowe techniczne przygotowanie maszyn kontrola jakości wyrobów pakowanie wyrobów Miara działania czas przygotowania dokumentacji w dniach - liczba zamówień, - liczba dostaw - liczba uruchomień maszyn - liczba przestawień maszyn (serii produktów) - liczba inspekcji - liczba sprawdzonych wyrobów - liczba partii do wysłania, - liczba wydań