PRODUKTY. dr Marek Masztalerz UKŁAD FUNKCJONALNO-KALKULACYJNY

Transkrypt

1 PRODUKTY dr Marek Masztalerz UKŁAD FUNKCJONALNO-KALKULACYJNY DZIAŁALNOŚCI PODSTAWOWEJ WYDZIAŁOWE koszty bezpośrednio związane z podstawową działalnością jednostki (produkcyjną, handlową lub usługową) koszty pośrednio związane z działalnością podstawową KOSZT WYTWORZENIA ZARZĄDU koszty ogólnozakładowe, ponoszone poza wydziałami produkcyjnymi najczęściej są to koszty stałe SPRZEDAśY koszty związane ze sprzedaŝą i towarów, np. koszty reklamy, koszty transportu do odbiorcy, prowizje dla handlowców itp. 1

2 BEZPOŚREDNIE POŚREDNIE PRODUKCYJNE (wydziałowe) NIEPRODUKCYJNE (ogólnozakładowe) ZMIENNE STAŁE ZARZĄDU SPRZEDAśY uzasadniona część niewykorzystany potencjał (wycena ) OKRESU (odnoszone w całości na wynik fin.) UZASADNIONA CZĘŚĆ KOSZTÓW STAŁYCH Według polskiego prawa bilansowego do kosztu wytworzenia produktu nie wlicza się wszystkich kosztów pośrednich produkcji (wydziałowych) a jedynie ich uzasadnioną część, obejmującą: zmienne pośrednie koszty produkcji część stałych, pośrednich kosztów produkcji, które odpowiadają poziomowi tych kosztów przy normalnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych. Zastosowanie normalnego poziomu wykorzystania potencjału do rozliczenia stałych kosztów wydziałowych pozwala uniknąć znacznego zróŝnicowania wyceny tych samych w róŝnych okresach. Jednostki, których sprawozdanie finansowe nie podlega obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta, mogą zrezygnować z ustalania stopnia wykorzystania zdolności wytwórczych. 2

3 UZASADNIONE I PUSTE stałe koszty wydziałowe koszty nieuzasadnione (puste) koszty uzasadnione (uŝyteczne) 0% stopień wykorzystania potencjału 100% (normalnych zdolności) RACHUNEK KOSZTÓW NORMALNYCH Do ustalenia uzasadnionej części stałych kosztów produkcyjnych przypadających na wyprodukowane wyroby moŝna zastosować zasadę zawartą w MSR 2 Zapasy. Według tej zasady: jeśli wielkość produkcji w danym okresie jest wyŝsza od normalnego poziomu, do za podstawę rozliczenia naleŝy przyjąć stawkę rzeczywistą, wynikającą z podzielenia stałych kosztów wydziałowych przez faktyczną wielkość produkcji, jeśli produkcja w danym okresie jest niŝsza od normalnego poziomu wykorzystania zdolności wytwórczych, stosuje się stawkę stabilizowaną, liczoną jako stosunek planowanych stałych kosztów wydziałowych do normalnego potencjału produkcyjnego. 3

4 RACHUNEK KOSZTÓW RZECZYWISTYCH & NORMALNYCH (1) Student dorabia sobie do stypendium wypiekami ciastek, które następnie sprzedaje sąsiadom. Koszty ponoszone przy produkcji ciastek skalkulował następująco: Pozycje kalkulacyjne Surowce (mąka, cukier, jaja, masło, wisienka) Robocizna (wyrabianie i formowanie) Koszty pośrednie (prąd i amortyzacja piekarnika) Koszty ogółem zł/wypiek - Koszt jednostkowy 2,00 zł/szt. 1,50 zł/szt.?? RACHUNEK KOSZTÓW RZECZYWISTYCH & NORMALNYCH (2) Potencjał produkcyjny jest wykorzystany w 100%. Wszystkie koszty są uzasadnione (uŝyteczne). Koszt produkcji ciastka: wg rachunku kosztów rzeczywistych = 4,50 zł/szt. wg rachunku kosztów normalnych = 4,50 zł/szt. Potencjał produkcyjny jest wykorzystany w 67%. 33% kosztów stałych (piekarnik) to koszty puste. Koszt produkcji ciastka: wg rachunku kosztów rzeczywistych = 5,00 zł/szt. wg rachunku kosztów normalnych = 4,50 zł/szt. Koszty niewykorzystanych zdolności produkcyjnych w kwocie 4 zł obciąŝą koszty okresu (PKO). 4

5 WYCENA PRODUKTÓW na dzień powstania lub CENA EWIDENCYJNA Stała cena ewidencyjna moŝe być ustalona na poziomie planowanego kosztu wytworzenia. W przypadku ewidencji po cenie ewidencyjnej konieczna jest ewidencja odchyleń wartości od rzeczywistego kosztu wytworzenia. na dzień bilansowy nie wyŝszy od CENY SPRZEDAśY NETTO ODPISY AKTUALIZUJĄCE Odpisy aktualizujące wartość obciąŝają pozostałe koszty operacyjne. WYCENA ROZCHODU PRODUKTÓW Rozchody zapasów mogą być wyceniane wg jednej z czterech metod: KOSZT PRZECIĘTNY kolejne rozchody są wyceniane po średnim waŝonym koszcie wytworzenia FIFO first in first out czyli pierwsze weszło, pierwsze wyszło, gdy w rozchód wycenia się kolejno po kosztach tych, które zostały najwcześniej wytworzone, LIFO last in first out czyli ostatnie weszło, pierwsze wyszło, gdy w rozchód wycenia się kolejno po kosztach tych, które zostały najpóźniej wytworzone, SZCZEGÓŁOWA IDENTYFIKACJA kolejne rozchody są wyceniane po koszcie wytworzenia danego produktu ustalonego w drodze szczegółowej identyfikacji 5

6 ROZLICZENIE PRODUKCJI PO KOSZCIE RZECZYWISTYM 501 Produkcja podstawowa 601 Produkty gotowe 602 Produkty w toku 710 Koszt wytw.. sprzed. prod. W tym wariancie ewidencji produkty wycenia się wg rzeczywistego kosztu wytworzenia ustalanego w ramach kalkulacji. ROZLICZENIE PRODUKCJI PO KOSZCIE PLANOWANYM 501 Produkcja podstawowa 580 Rozliczenie kosztów dział. 601 Produkty gotowe 620 Odchylenia od cen ewidencyjnych 602 Produkty w toku W tym wariancie ewidencji produkty wycenia się wg stałych cen ewidencyjnych ustalonych na poziomie planowanego kosztu wytworzenia. 6

7 EWIDENCJA PRODUKTÓW Koszt rzeczywisty PRODUKTY GOTOWE Koszt planowany PRODUKTY GOTOWE przyjęcie do magazynu wg rzecz. TKW rozchód wg rzecz. TKW przyjęcie wg stałej ceny ewidencyjnej rozchód wg stałej ceny ewidencyjnej ODCHYLENIA OD CEN EWID. Wycena rozchodu w rzeczywistym TKW wg metody FIFO, LIFO, ceny przeciętnej lub szczegółowej identyfikacji. powstanie odchyleń Dt rozchód odchyleń Ct powstanie odchyleń Ct rozchód odchyleń Dt DOKUMENTACJA KSIĘGOWA PW WZ RW MM PK Przyjęcie wewnętrzne (wyrobów) dokumentuje fizyczne przyjęcie do magazynu partii gotowych. Wydanie na zewnątrz dokumentuje rozchód wydanych odbiorcom w wyniku ich sprzedaŝy lub darowizny. Rozchód wewnętrzny dokumentuje wydanie do zuŝycia w ramach działalności podstawowej i pomocniczej, w komórkach administracyjnych oraz na inne potrzeby. Przesunięcia międzymagazynowe. Polecenie księgowania moŝe dokumentować przykładowo: wyniki kalkulacji kosztu wytworzenia, utratę wartości dla ustalenia odpisu aktualizującego. 7