Rachunek kosztów normalnych i kosztów standardowych

Transkrypt

1 Rachunek kosztów normalnych i kosztów standardowych

2 Systemy rachunku kosztów konstrukcja postulowanych kosztów bezpośrednich i pośrednich Rachunek kosztów rzeczywistych Rachunek Kosztów normalnych Rachunek kosztów planowanych Rachunek kosztów standardowych Koszty bezpośrednie rzeczywiste stawki kosztów bezpośrednich * rzeczywista ilość rzeczywiste stawki kosztów bezpośrednich * rzeczywista ilość planowane stawki kosztów bezpośrednich * rzeczywista ilość planowane stawki kosztów bezpośrednich * standardowe zużycie dla rzeczywistej ilości Koszty pośrednie rzeczywiste stawki kosztów pośrednich * rzeczywista ilość planowane stawki kosztów pośrednich * rzeczywiste zużycie planowane stawki kosztów pośrednich * planowane stawki kosztów pośrednich * standardowe zużycie dla

3 Rachunek kosztów normalnych

4 *zgodnie z ustawą o rachunkowości (UoR art. 28 ust. 3) Koszt wytworzenia produktu* Koszt wytworzenia produktu koszty bezpośrednie produktu uzasadniona część kosztów pośrednich produkcyjnych (koszty pośrednio związane z wytworzeniem produktu)

5 *zgodnie z ustawą o rachunkowości (UoR art. 28 ust. 3) Uzasadniona część kosztów pośrednich - definicja zmienne pośrednie koszty produkcji część stałych pośrednich kosztów produkcji, która odpowiada poziomowi tych kosztów przy normalnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych

6 Normalny poziom zdolności produkcyjnych zgodnie z art.28 ust 3 UoR* zdolności produkcyjne wynikające ze zdolności wytwórczych maszyn i urządzeń oraz z planowanych efektywnych warunków techniczno organizacyjnych produkcji, uwzgledniających liczbę zmian, wydajność maszyn pomniejszone o utratę zdolności produkcyjnych na skutek dokonywania remontów, ulepszeń i konserwacji, przy uwzględnieniu dni wolnych od pracy, sezonowych wahań produkcji i popytu. *Kategoria wprowadzona do polskiego prawa bilansowego w nowelizacji w 2002 r

7 roboczogodziny Poziomy zdolności produkcyjnej teoretyczna zdolność produkcyjna styczeń luty marzeckwiecień maj czerwiec praktyczna zdolność produkcyjna normalna zdolność produkcyjna rzeczywiste wykorzystanie zdolności produkcyjnej

8 Niezbędne warunki oszacowania uzasadnionych kosztów pośrednich podział kosztów pośrednich produkcyjnych na zmienne i stałe z punktu widzenia zachowania się w zależności od zmiany wielkości produkcji ustalenie normalnego poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych. oszacowanie uzasadnionych kosztów pośrednich

9 Koszty pośrednie Koszty pośrednie produkcyjne nieprodukcyjne koszty zmienne koszty stałe koszty zarządu koszty sprzedaży

10 Zmienne pośrednie koszty produkcyjne pośrednie zmienne koszty produkcji zależne od rozmiarów działalności jednostki w okresie sprawozdawczym przypisane do każdej jednostki produkcji na podstawie rzeczywistego stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych, zazwyczaj takie same dla każdej jednostki danego produktu wzrastają w miarę zwiększania rozmiarów działalności przykłady: wartość zużycia materiałów, energii, paliw i oprzyrządowania, niezaliczanych do kosztów bezpośrednich, których zużycie zależy od czasu pracy maszyn i urządzeń.

11 Stałe pośrednie koszty produkcyjne pośrednie koszty stałe produkcji - niezależne od rozmiarów działalności jednostki w okresie sprawozdawczym wynikają z długookresowego zaangażowania zasobów i braku możliwości ich dopasowania do rozmiarów działalności w krótkim okresie czasu przykłady: koszty amortyzacji liczonej metoda liniową i utrzymania (konserwacji, remontów) maszyn i urządzeń oraz budynków produkcyjnych, koszty wynagrodzeń personelu kierowniczego oraz koszty ogólnoprodukcyjne

12 Czynniki uwzględniane przy ustalaniu normalnych zdolności produkcyjnych średnie rozmiary produkcji dotyczące danego okresu oparcie o długookresowe badania rozliczenia kosztów produkcji uwzględnienie asortymentowej struktury produkcji typowe warunki działania przedsiębiorstwa możliwości technologiczne i techniczne kooperacja z dostawcami surowca parametr indywidualnie ustalany dla każdego przedsiębiorstwa wynik subiektywnie przeprowadzonej analizy

13 Metody ustalania kosztów normalnych ustalenie średniej arytmetycznej kosztów z kilku ostatnich okresów oszacowanie funkcji trendu kosztów zastosowanie funkcji regresji opisującej zależność kosztów od określonego parametru metody statystyczne na podstawie danych ewidencyjnych zarejestrowanych w poprzednich okresach.

14 Normalny poziom zdolności produkcyjnych wiarygodne udokumentowanie obliczenia normalnego poziomu zdolności produkcyjnych ewidencja wykorzystania zdolności produkcyjnych, pozwalającą ustalić wielkość niewykorzystanych w danym okresie zdolności produkcyjnych systematyczna weryfikacja normalnego poziomu zdolności produkcyjnych na bieżąco okresowo nie później niż na dzień bilansowy

15 Rachunek kosztów normalnych uzasadnionych Rachunek kosztów rzeczywistych: koszty pośrednie produkcyjne ponoszone w sposób równomierny wielkość produkcji stabilna (nie zmienia się z okresu na okres) Rachunek kosztów normalnych: zniwelowanie wpływu różnic w wykorzystaniu zdolności produkcyjnych w wyniku zmian w rozmiarach produkcji na jednostkowy koszt wytworzenia zniwelowanie wpływu zmian stałych pośrednich kosztów produkcyjnych na jednostkowy koszt wytworzenia szybsze uzyskanie informacji o wielkości kosztów obiektów kalkulacji

16 Algorytm 1 ustalania uzasadnionych kosztów pośrednich i niewykorzystanych zdolności produkcyjnych określenie poziomu szczegółowości pomiaru zdolności produkcyjnej i wybór jednostek pomiaru zdolności produkcyjnych określenie normalnego poziomu zdolności produkcyjnych (NOR) ustalenie stałych kosztów pośrednich utrzymania normalnego potencjału wytwórczego (K SNOR ) i kosztów pośrednich zmiennych ustalenie użytecznych kosztów (koszty wykorzystanych zdolności produkcyjnych) i poziomu niewykorzystanych zdolności produkcyjnych NOR - normalny poziom zdolności produkcyjnych K SNOR - stałe koszty pośrednie utrzymania normalnego potencjału produkcyjnego K ZNOR - zmienne koszty pośrednie dla normalnego poziomu zdolności produkcyjnych K jz = K ZNOR - koszty jednostkowe zmienne pośrednie NOR X - rzeczywisty poziom wykorzystania zdolności produkcyjnych w danym okresie

17 Algorytm 1 ustalania uzasadnionych kosztów pośrednich i niewykorzystanych zdolności produkcyjnych obliczenie stałych kosztów pośrednich produkcyjnych wykorzystanych (koszty użyteczne) i niewykorzystanych zdolności produkcyjnych (koszty nieużyteczne) K u - koszty wykorzystanych zdolności produkcyjnych (koszty użyteczne) część stałych kosztów pośrednich K U = K SNOR NOR X K nu - koszty niewykorzystanych zdolności produkcyjnych (koszty nieużyteczne) część stałych kosztów pośrednich K NU = K SNOR NOR NOR X

18 Algorytm 1 ustalania uzasadnionych kosztów pośrednich i niewykorzystanych zdolności produkcyjnych obliczenie uzasadnionych kosztów pośrednich produkcyjnych jako sumy: stałych kosztów pośrednich produkcyjnych wykorzystanych zdolności produkcyjnych (koszty użyteczne) i kosztów zmiennych pośrednich produkcyjnych dla rzeczywistego wykorzystania zdolności produkcyjnych K uzasad =K U +Kz = K SNOR NOR X +K jz X

19 Przykład_1_Algorytm 1 Przedsiębiorstwo produkuje wiertarki. Normalne miesięczne zdolności produkcyjne wynoszą 300 szt. W ostatnim miesiącu, wyprodukowano tylko 200 szt. wiertarek. Informacje o kosztach w tabeli. Ustal uzasadnione koszty pośrednie. Ku= K SNOR NOR X = =6 000 zł 300 Knu= K SNOR NOR (NOR X) = Kz=K jz X=60 200=12000zł K uzasad =K z +K u = = zł K psnor K pnor K pznor K jz NOR = zł K pznor

20 Przykład_1_Algorytm 1 Przedsiębiorstwo produkuje wiertarki. Normalne miesięczne zdolności produkcyjne wynoszą 300 szt. W ostatnim miesiącu, wyprodukowano tylko 200 szt. wiertarek. Informacje o kosztach w tabeli. Ustal jednostkowy koszt wytworzenia: uwzględniający i nieuwzględniający stopień wykorzystania zdolności produkcyjnych Przyczyna: wahania rozmiarów produkcji koszt obciążony kosztami niewykorzystanych zdolności produkcyjnych

21 Algorytm 2 ustalania uzasadnionych kosztów pośrednich i niewykorzystanych zdolności produkcyjnych na podstawie informacji o normalnych zdolnościach produkcyjnych ustalenie: normalnych (planowanych) stawek kosztów pośrednich zmiennych normalnych (planowanych) stawek kosztów pośrednich stałych ustalenie normalnych (uzasadnionych) kosztów obciążających wykonaną (rzeczywistą) produkcję ustalenie planowanych kosztów dla wykonanej produkcji: koszty zmienne pośrednie odpowiadające wykonanej produkcji koszty stałe pośrednie odpowiadające kosztom dla produkcji na normalnym poziomie ustalenie niewykorzystanych zdolności produkcyjnych jako różnicy pomiędzy kosztami planowanymi a normalnymi dla wykonanej produkcji

22 Przykład_1_Algorytm 2 Przedsiębiorstwo produkuje wiertarki. Normalne miesięczne zdolności produkcyjne wynoszą 300 szt. W ostatnim miesiącu, wyprodukowano tylko 200 szt. wiertarek. Informacje o kosztach w tabeli. Ustal uzasadnione koszty pośrednie. K uzas = K jz x + K js x = = = K plan = K jz x + K ps = = 21000

23 Algorytm stosowania rachunku kosztów normalnych Ustalenie rzeczywistych KjWG ustalenie odchylenia budżetowego jako różnicy pomiędzy rzeczywistymi kosztami pośrednimi w danym okresie a kosztami pośrednimi planowanymi odchylenia budżetowe korygują: koszty wytworzenia wyprodukowanych produktów (sprzedanych produktów i zapasów) nieuzasadnioną część kosztów wytworzenia rozliczenie odchyleń budżetowych na produkty sprzedane i zapasy proporcjonalnie w stosunku do planowanych kosztów pośrednich jeśli odchylenie budżetowe jest nieznaczne może w całości wypływać na koszt wytworzenia sprzedanych produktów

24 Przykład_2 Przedsiębiorstwo produkuje wiertarki. Normalne miesięczne zdolności produkcyjne wynoszą 300 szt. W ostatnim miesiącu, z powodu nieplanowanych kłopotów z dostawcami, wyprodukowano tylko 200 szt. wiertarek, z czego sprzedano 150 szt. Informacje o kosztach: Ustal uzasadnione koszty pośrednie i jednostkowe koszty wytworzenia dla sprawozdania finansowego

25 Koszt wytworzenia w rachunku kosztów normalnych rachunek kosztów normalnych spełnia wymagania sprawozdawczości finansowej KjWG - koszt jednostkowy nie zawiera nieuzasadnionej części kosztów pośrednich

26 Odchylenia z tytułu niewykorzystanych zdolności i budżetowe odchylenie budżetowe dotyczy tylko pośrednich kosztów zmiennych pośrednie koszty stałe planowane i rzeczywiste są równe

27 Ustalenie kosztu rzeczywistego KjWG w rachunku kosztów normalnych Rozliczenie odchylenia budżetowego na produkty sprzedane i zapasy w stosunku do łącznych planowanych kosztów pośrednich

28 sprawdzenie Prezentacja danych w sprawozdaniu finansowym

29 Przykład_3 Przedsiębiorstwo wytwarza dwa produkty A i B. Dane o wielkości produkcji i kosztach bezpośrednich i pośrednich zawarte są w tabelach. Koszty pośrednie rozliczane są proporcjonalnie do liczby maszynogodzin. Ustal koszty wytworzenia zgodnie z koncepcją rachunku kosztów normalnych i postulowana cenę (20% marży)

30 Przykład_2 Ustalenie: KjWG zgodnie z koncepcją rachunku kosztów normalnych postulowanej ceny rozliczenie kosztów pośrednich stałych: kalkulacja doliczeniowa klucz ilość maszynogodzin K Wn L p KC

31 Przykład_4 W kolejnym okresie przedsiębiorstwo wytworzyło 1000 produktów A i sprzedało je w cenie 138 zł za sztukę wytworzyło 2000 produktów B, z tego 1500 sprzedało w cenie 102 zł/szt i pozostał zapas 500 sztuk niesprzedanych Koszty rzeczywiste wyniosły zł w tym: koszty bezpośrednie zł równe planowanym koszty pośrednie zł Wyznacz rzeczywisty koszt wytworzenia i wynik brutto ze sprzedaży w dwóch wariantach: z uwzględnieniem zasad rachunku kosztów normalnych i kosztu niewykorzystanych zdolności produkcyjnych

32 Przykład_4_ Wyznaczenie odchylenia budżetowego i niewykorzystanych zdolności produkcyjnych

33 Przykład_4_Ustalenie kosztu rzeczywistego KjWG rozliczenie odchylenia budżetowego na produkty A i B w stosunku do łącznych kosztów pośrednich

34 sprawdzenie Przykład_4_ Prezentacja danych w sprawozdaniu finansowym

35 Przykład_4_ Ustalenie wyniku ze sprzedaży wynik ze sprzedaży w analizowanym okresie to: strata zł, w tym planowany zysk ze sprzedaży (oba produkty rentowne) zł koszt niewykorzystanych zdolności produkcyjnych zł

36 Konsekwencje zaniechania uwzględnienia kosztów niewykorzystanych zdolności aktywowanie na zapasach produktów kosztów niewykorzystania zdolności produkcyjnych (nie spełniają one definicji aktywów jako przyszłych korzyści ekonomicznych jednostki), brak porównywalności jednostkowego kosztu wytworzenia (podleganie fluktuacjom w kolejnych okresach z powodu różnego stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych) dostarczanie zarządzającym mylnych informacji do oceny rentowności produktów (wysokie jednostkowe koszty wytworzenia w okresie spadku popytu oraz relatywnie niskie koszty wytworzenia w okresie dużego popytu) Niepoprawna kalkulacja z punktu widzenia: wyceny bilansowej potrzeb informacyjnych zarządzania

37 Wykorzystanie informacji o kosztach niewykorzystanych zasobów do: podniesienia cen przez skalkulowanie wyższej marży zysku w celu pokrycia kosztów niewykorzystanych zdolności produkcyjnych zwiększenia wykorzystania dostępnych zdolności w krótkim czasie (np. szybkie wprowadzenie nowych asortymentów, świadczenie usług przerobu itp..), likwidacja zbędnych zdolności produkcyjnych, gdy nie ma szans na zwiększenie popytu, godzenia się na krótkookresowe straty z tytułu niewykorzystanych zdolności produkcyjnych

38 Ujmowanie kosztów niewykorzystanych zdolności produkcji w kosztach okresu tzn: w kosztach wytworzenia sprzedanych produktów dla wariantu kalkulacyjnego RZiS, uwzględnienie w zmianie stanu produktów dla wariantu porównawczego RZIS jako pozostałych kosztów operacyjnych gdy jest to właściwsze zgodnie z treścią ekonomiczną zdarzeń np. niewykorzystanie spowodowane nieplanowymi przestojami w produkcji, awarią urządzeń.

39 Zwolnienia z obowiązku określania normalnego poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych art. 28 ust. 4a UoR (od 1 stycznia 2009 r. ) jednostki zobligowane do badania i ogłaszania sprawozdań finansowych mają obowiązek szacowania normalnego poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych i ustalania kosztu niewykorzystanych zdolności produkcyjnych jednostki, których sprawozdania finansowe nie podlegają badaniu przez biegłego rewidenta obliczając koszt wytworzenia produktu, mogą do kosztów bezpośrednich doliczyć koszty pośrednie związane z wytworzeniem tego produktu, niezależnie od poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych. Ustalony w ten sposób koszt wytworzenia nie może być jednak wyższy od ceny sprzedaży netto

40 Rachunek kosztów standardowych

41 Koszt standardowy koszt niezbędny ustalony na jednostkę wytwarzanego produktu w indywidualnych warunkach działania przedsiębiorstwa, przy uwzględnieniu warunków produkcyjnych, technologicznych oraz warunków wynikających z funkcjonowania jednostki w określonym otoczeniu zewnętrznym przewidywany jednostkowy koszt produkcji, ustalany ex ante, koszt postulowany w warunkach efektywnej organizacji produkcji

42 Analiza odchyleń ujmowanie w systemie ewidencyjnym kosztów: w rozbiciu na koszty standardowe i odchylenia - funkcjonowanie systemu rachunku kosztów standardowych rzeczywistych i rozliczanie odchyleń poza systemem ewidencyjnym przez porównanie ze standardami funkcjonowanie standardów kosztowych w obu wariantach możliwa analiza odchyleń

43 Metody wyznaczania standardów na podstawie danych historycznych przyjęcie za standard danych o wielkości zużycia lub cenach z poprzedniego okresu wada: zawieranie efektów słabej lub dobrej efektywności z poprzednich okresów metoda studiów technicznych przyjęcie za standard wyników szczegółowej analizy operacji technologicznych wykonywanych w celu wytworzenia produktu zaleta: metoda bardziej obiektywna kontrola i weryfikacja standardów (raz do roku) dla odzwierciedlenia zmian warunków działania, zmian technologii, struktury asortymentowej (menedżerowie, służby księgowe)

44 Metody wyznaczania standardów dla kosztów bezpośrednich materiały bezpośrednie określenie ilości, jakości, parametrów technicznych materiałów potrzebnych do produkcji w normalnych warunkach działalności z uwzględnieniem ubytków (technolog) oszacowanie bieżących cen zakupu, skorygowanie ich o spodziewane zmiany, rabaty (dział zaopatrzenia) płace bezpośrednie określenie rodzaju obróbki, której poddawany jest produkt i normatywnego czasu obróbki na sztukę wyrobu (technolog, nadzór produkcji) wycena godzin pracy pracowników obejmująca wynagrodzenie i wszystkie koszty związane z zatrudnieniem pracownika (dział płac)

45 Metody wyznaczania standardów dla kosztów pośrednich nie można ich odnieść na jednostkę produktu, ustalanie preliminarzy (budżetów) kosztów pośrednich (koszty pośrednie uznane za uzasadnione w danych warunkach techniczno-organizacyjnych) dla planowanej wielkości produkcji wyprowadzenie stawki kosztów pośrednich (ogółem lub z podziałem na zmienne i stałe) przy planowanej wielkości produkcji standardowa stawka zmiennych kosztów pośrednich (brak możliwości odniesiona bezpośrednio na jednostkę produkcji) rozliczenie na przyjętą wielkość działalności (bazę rozliczeń): ilości roboczogodzin, maszynogodzin, płac bezpośrednich pomnożenie przez standardową wielkość miary działalności na jeden produkt (rh/szt) standardowa stawka stałych kosztów pośrednich - kwota ogółem nie zależy od wielkości działalności rozliczenie na produkt (jak przy zmiennych) dla oszacowania jednostkowego kosztu wytworzenia

46 Korzyści i ograniczenia stosowalności metody rachunku kosztów standardowych umożliwienie sprawniejszego niż w tradycyjnym rachunku pozyskiwania informacji do zarządzania operacyjnego przedsiębiorstwem usprawnienia organizacji procesu produkcyjnego poprzez weryfikację technologii, norm zużycia ułatwienie kontroli prawidłowości ustalonych norm ułatwienie obliczania efektów ekonomicznych w wyniku realizacji postępu technologicznego ułatwienie wykrywania rezerw produkcyjnych poprawa jakości kalkulacji kosztu rzeczywistego warunek stosowalności metody powtarzalność procesu produkcyjnego (produkcja masowa, wielkoseryjna jedno lub wielofazowa)

47 Schemat funkcjonowania rachunku kosztów standardowych i analizy odchyleń Standardowe koszty Koszty rzeczywiste porównanie kosztów standardowych z rzeczywistymi Analiza i raportowanie odchyleń badanie przyczyn odchyleń i podejmowanie działań korygujących monitorowanie standardów i dokonywanie odpowiedniej zmiany standardowego zużycia

48 Analiza odchyleń Odchylenia kosztów rzeczywistych w stosunku do standardowych dotyczą: kosztów bezpośrednich (materiały bezpośrednie, robocizna bezpośrednia) kosztów pośrednich (zmiennych i stałych) dla obliczenia różnych typów odchyleń istotna dana faktyczna wielkość produkcji w normatywnym dozwolonym czasie przyczyna odchyleń zmiany: ilości zużycia czynników produkcji cen (stawek) czynników produkcji działania korygujące w stosunku do odchyleń istotnych (1-2% od kosztów standardowych)

49 całkowite odchylenie kosztów odchylenie kosztów bezpośrednich odchylenie kosztów pośrednich odchylenia kosztów materiałów bezpośrednich odchylenia kosztów płac bezpośrednich odchylenia pośrednich kosztów zmiennych odchylenia pośrednich kosztów stałych odchylenia stawki odchylenia zużycia odchylenia stawki odchylenia wydajności pracy odchylenia budżetowe odchylenia budżetowe odchylenia zmiany struktury zużycia odchylenia wydajności zużycia odchylenia wydajności odchylenia wykorzystania potencjału

50 Odchylenia kosztów O = Oq + O p O q odchylenie zużycia O p odchylenie ceny Odchylenie zużycia O q przy założeniu stałej ceny q s zużycie wymagane według standardu (normy) q r zużycie rzeczywiste p s cena według standardu (normy) O q = qr p s q s p s =(q r - q s ) p s Odchylenie ceny O p przy założeniu stałego zużycia q r zużycie rzeczywiste p r rzeczywista cena nabycia p s cena według standardu (normy) O p = q r p r q r p s =(p r - p s ) q r Odchylenie łączne O =O q +O p =(q r p s q s p s )+ (q r p r q r p s )= q r p r - q s p s

51 O =O q +O p = q r p r - q s p s O>0 odchylenie niekorzystne O<0 odchylenia korzystne Koszty standardowe Koszty rzeczywiste wg standardowej stawki Koszty rzeczywiste zużycie * stawka standardowe * standardowa rzeczywiste * standardowa rzeczywiste * rzeczywista q s p s q r p s q r p r - odchylenie zużycia - odchylenie stawki - odchylenie łączne kosztów O =O q +O p =(q r p s q s p s )+ (q r p r q r p s)

52 Przykład Wydział przedsiębiorstwa stosuje rachunek kosztów standardowych. na wytworzenie jednej sztuki wyrobu: dane standardowego zużycia materiały bezpośrednie - 3 kg po 20 zł/kg robocizna bezpośrednia: 5 rh pracy wg stawki 40 zł/rh budżet kosztów pośrednich: koszty zmienne 5h/szt 50zł/h koszty stałe zł/miesięcznie. dane rzeczywistego zużycia zasobów. materiały bezpośrednie kg po 18 zł/kg robocizna bezpośrednia rh po 41 zł/kg Koszty pośrednie zmienne 55 zł/h 1800 h = zł, koszty stałe zł. Przeprowadź przyczynową analizę odchyleń Kosztów materiałów i płac Stałych i zmiennych kosztów pośrednich. standardowe koszty odpowiadają normalnemu wykorzystania zdolności produkcyjnych 420 sztuk. w rozpatrywanym okresie wytworzono 400 sztuk

53 Wyznaczenie odchyleń budżet kosztów pośrednich dla normalnych zdolności produkcyjnych 420 sztuk: koszty zmienne 5h/szt 50zł/h koszty stałe zł/miesięcznie podstawa rozliczenia kosztów pośrednich ilość roboczogodzin standardowa stawka kosztów pośrednich stałych dla normalnych zdolności produkcyjnych p s = zł 420szt 5h/szt =19 zł/h stawka stanadardowa normalne koszty rzeczywistej produkcji p s zużycie jednostkowe rozmiary produkcji szt zużycie q s koszty zł rzeczywiste koszty stawka rzecz. p r zużycie rzecz. q r koszty zł ateriały 20 zł/kg 3 kg/szt K łace 40 zł/h 5 h/szt K oszty pośrednie zmienne 50 zł/h 5 h/szt K oszty pośrednie stałe 19 zł/h 5 h/szt N odchylenia K N

54 Odchylenia zmiennych kosztów pośrednich Koszty standardowe Koszty rzeczywiste wg standardowej stawki Koszty rzeczywiste zużycie(rh) * stawka standardowe * standardowa rzeczywiste * standardowa rzeczywiste q s p s q r p s różnica pomiędzy rzeczywistymi a standardowymi godzinami dla rzeczywistej produkcji = = = odchylenie wydajności zmiennych kosztów korzystne =1 000 odchylenie łączne kosztów zmiennych korzystne =9 000 odchylenie budżetowe kosztów zmiennych niekorzystne zmiana standardowej stawki zmiennych kosztów pośrednich lub zużycia na faktyczną produkcję

55 standardowe koszty stałe dla wytworzonej produkcji Odchylenia stałych kosztów pośrednich koszty dla rzeczywistego wykorzystania zdolności produkcyjnej wg standardowej stawki standardowe koszty stałe (planowane) rzeczywiste koszty stałe zużycie(rh) stawka rzeczywiste standardowa rzeczywiste standardowa standardowe rzeczywiste = = = odchylenie wydajności kosztów stałych korzystne =5 700 odchylenie niewykorzystania czasu pracy niekorzystne = odchylenie niewykorzystania zdolności produkcyjnych produkcji niekorzystne =2 100 odchylenie budżetowe kosztów stałych niekorzystne

56 Odchylenia stałych kosztów pośrednich standardowe koszty stałe dla wytworzonej produkcji koszty dla rzeczywistego wykorzystania zdolności produkcyjnej wg standardowej stawki standardowe koszty stałe (planowane) rzeczywiste koszty stałe zużycie(rh) stawka rzeczywiste standardowa rzeczywiste standardowa standardowe rzeczywiste = = =3 800 odchylenie wydajności kosztów stałych korzystne =5 700 odchylenie niewykorzystania czasu pracy niekorzystne = odchylenie niewykorzystania zdolności produkcyjnych produkcji niekorzystne =2 100 odchylenie budżetowe kosztów stałych niekorzystne

57 Analiza odchyleń kosztów pośrednich w różnych przekrojach odchylenia budżetowe: zmienne : zł (N) stałe : zł (N) zł (N) odchylenia z tytułu wydajności zmienne: zł (K) zł (K) stałe: 3800 zł (K) z tytułu niewykorzystania czasu pracy stałe: 5700 zł (N) zł (N) odchylenia kosztów zmiennych budżetowe: zł (N) wydajność pracy: zł (K) odchylenia kosztów stałych budżetowe zł (N) wydajności pracy: zł (K) niewykorzystania czasu: zł (N) zł (K) zł (N) Łącznie: N K= =3000zł (N) Łącznie: N K= =3000zł (N)