RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA

Transkrypt

1 RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA wykład VII dr Marek Masztalerz Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 2011 PRÓG RENTOWNOŚCI PRODUKCJA JEDNOASORTYMENTOWA przychody Sx PRw margines bezpieczeństwa margines bezpieczeństwa zysk całkowite zmienne stałe PRi = KS p kzj KS PRw = kzj 1 p PRi Qx wielkość produkcji Próg rentowności oznacza taką ilość wyrobów (PRi) lub taką wartość przychodów (PRw), przy których zostają pokryte wszystkie zmienne i stałe (zysk wynosi 0). 1

2 DŹWIGNIA OPERACYJNA Im wyŝszy jest udział kosztów stałych w kosztach całkowitych, tym silniej zysk reaguje na zmiany przychodu ze sprzedaŝy. Stopień dźwigni operacyjnej określa siłę tej reakcji. Jeśli wszystkie są zmienne, wskaźnik dźwigni wynosi 1. Dla struktury kosztów w progu rentowności stopień dźwigni nie istnieje. Wskaźnik dźwigni operacyjnej = MarŜa pokrycia Wynik finansowy Wskaźnik dźwigni operacyjnej = 1 Wskaźnik bezpieczeństwa ANALIZA COST-VOLUME-PROFIT CVP analiza wraŝliwości zysku ze sprzedaŝy Jak zmieni się zysk ze sprzedaŝy, jeśli zmieni się: - wielkość sprzedaŝy, - wysokość ceny, - wysokość kosztu zmiennego, - poziom kosztów stałych? określanie wielkości docelowych Na jakim poziomie muszą się znaleźć: - wielkość sprzedaŝy, - cena, - koszt zmienny, - stałe, aby osiągnąć poŝądany zysk? 2

3 PRÓG RENTOWNOŚCI przykład 1. Pan Euzebiusz sprzedaje flagi narodowe. Na najbliŝszy miesiąc zaplanował sprzedaŝ na poziomie 800 sztuk. Planowana cena sprzedaŝy wynosi 20 zł/szt., natomiast cena zakupu 12 zł/szt. Koszty stałe wynoszą zł miesięcznie. 1. Ile sztuk flag musi sprzedać pan Euzebiusz, Ŝeby nie ponieść straty? 2. Jaki wynik finansowy osiągnie pan Euzebiusz przy planowanych wielkościach sprzedaŝy, ceny i kosztów? 3. Ile flag trzeba sprzedać, Ŝeby zwiększyć zysk do zł? 4. Jaka powinna być cena flagi, Ŝeby firma osiągnęła zysk zł? 5. Czy warto wspomóc klub piłkarski prowadzony przez dostawcę flag, co wiązałoby się z dodatkowymi kosztami stałymi w wysokości 600 zł, jeśli w zamian dostawca obniŝy cenę o 1 zł/szt.? 6. Czy warto zainwestować w promocję i reklamę zł, jeśli pozwoli to zwiększyć wielkość sprzedaŝy o 25%? Jaka będzie zmiana zysku? PRÓG RENTOWNOŚCI PRODUKCJA WIELOASORTYMENTOWA W przypadku produkcji wieloasortymentowej występuje wiele progów rentowności, tj. kombinacji produkcji i sprzedaŝy poszczególnych wyrobów, zapewniających pokrycie wszystkich kosztów. n i=1 ( p kz ) q KS i i i = Jeśli struktura asortymentowa jest stała lub jeśli wszystkie wyroby mają taki sam wskaźnik marŝy pokrycia, to moŝna obliczyć próg rentowności wartościowy zgodnie z formułą: KS PRw= KZ 1 S i i W podanych przypadkach próg rentowności wartościowy jest taki sam dla wszystkich progów ilościowych. 3

4 PRÓG RENTOWNOŚCI przykład 2. Przedsiębiorstwo WYGODA produkuje i sprzedaje meble. Szafy Stoły Komody Produkcja & SprzedaŜ 500 szt szt. 800 szt. Cena sprzedaŝy 200 zł/szt. 120 zł/szt. 100 zł/szt. Koszt zmienny 140 zł/szt. 84 zł/szt. 70 zł/szt. Koszty stałe przedsiębiorstwa wynoszą zł. Ile wynosi próg rentowności? RACHUNKI DECYZYJNE Produkować czy zaniechać produkcji? Sprzedawać czy wycofać ze sprzedaŝy? Czy zmienić strukturę asortymentową produkcji? Który wariant technologiczny wybrać? Przyjąć czy odrzucić specjalne zamówienie? Wytworzyć czy kupić? Wykonać czy zlecić? Kryteria podejmowania decyzji krótkookresowych mogą być w praktyce róŝne. Tradycyjnie, podstawowym kryterium podejmowania takich decyzji jest j zysk lub marŝa brutto obliczane w systemie rachunku kosztów zmiennych. Nie oznacza to jednak, Ŝe przy przeprowadzaniu rachunków decyzyjnych nie stosuje się innych kryteriów czy innych systemów rachunku kosztów! 4

5 RACHUNKI DECYZYJNE Graficzne ujęcie problemów decyzyjnych: wytworzyć (I) czy kupić (II)? wybór wariantu technologicznego (I lub II) Koszty całkowite wariant II Koszty całkowite wariant I próg obojętności Do pewnej wielkości sprzedaŝy Q* opłaca się korzystać z wariantu II a po przekroczeniu progu obojętności korzystniejszy jest wariant I. Q* ilość Przykład wytworzyć czy kupić? Producent manekinów dziecięcych wytwarza we własnym zakresie sztuczne oczy (4 000 par rocznie). Związane z tym zmienne wynoszą zł, w tym: materiały bezpośrednie zł, płace bezpośrednie zł, wydziałowe zł. Zakład otrzymał ofertę dostawy sztucznych oczu po cenie 6,50 zł za parę. Ogólne stałe, które wystąpią niezaleŝnie od wybranego wariantu decyzyjnego, wynoszą zł, a stałe wydziałowe ponoszone w przypadku produkcji oczu zł. Ustal wielkość produkcji zrównującą opłacalność obu wariantów oraz zdecyduj, czy naleŝy skorzystać z oferty zakupu sztucznych oczu, czy teŝ nadal wytwarzać je we własnym zakresie. 5

6 RACHUNKI DECYZYJNE Problem wyboru wielkości i struktury produkcji Q B warunki ograniczające Ograniczenia mogą mieć charakter wewnętrzny (zasoby) lub zewnętrzny (popyt) Q B * optymalne rozwiązanie Optymalna wielkość i struktura produkcji daje maksymalny zysk przy istniejących ograniczeniach. dopuszczalne rozwiązania Q A * Funkcja celu: izokwanta zysku ( p kz ) q + ( p kz ) q max. A A A B Q A B B Optymalną wielkość i strukturę produkcji moŝna wyznaczyć algebraicznie, stosując metody programowania liniowego (np. Simplex). Przykład optymalizacja produkcji Rodzinna firma pani Genowefy zajmuje się produkcją i sprzedaŝą drewnianych figur: duŝych i małych. Figury są cenną pamiątką dla turystów odwiedzających gospodarstwo agroturystyczne rodziny pani Genowefy (figury są tez sprzedawane przez Internet). Kupujący płacą za duŝą figurę 100 zł a za małą 50 zł. Do produkcji wykorzystuje się drewno, przy czym wartość drewna zuŝywanego na sztukę wyrobu gotowego wynosi: dla duŝej figury 27 zł, dla małej figury 11 zł. Figury są rzeźbione ręcznie, przy czym na wytworzenie figury duŝej potrzeba 4 godzin a na wytworzenie figury małej 3 godzin pracy. Rzemieślnicy (trzech członków rodziny pani Genowefy) dostają wynagrodzenie w wysokości 7 zł/h (pozaksięgowo otrzymują teŝ dach nad głową i pyszne jedzenie, za co odpłacają pomocą w gospodarstwie). Oczywiście firma pani Genowefy ponosi teŝ pewne stałe, jak opłaty za prąd czy czynsz łącznie wynoszą one około 630 zł miesięcznie. Pani Genowefa zastanawia się, czy nie naleŝałoby zmienić struktury produkcji, aby osiągnąć większy zysk. W chwili obecnej produkuje się miesięcznie 60 figur duŝych i 100 figur małych, co w pełni wykorzystuje limit czasu pracy rzemieślników (więcej godzin nie poświęcą na tę pracę, nikt teŝ nie będzie dodatkowo zatrudniany do tej pracy). Istotnym ograniczeniem jest popyt: wiadomo, Ŝe nie da się sprzedać w ciągu miesiąca więcej niŝ 90 figur duŝych ani więcej niŝ 140 figur małych. Pani Genowefa zwróciła się do eksperta o poradę, czy przy takich ograniczeniach istnieje moŝliwość zwiększenia zysków. 6