Program Wychowawczy Szkoły Podstawowej im. gen. Dezyderego Chłapowskiego w Bodzyniewie
I Uwarunkowania prawne działań wychowawczych szkoły Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej 1997 Art. 48, ust.1. Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wychowanie, to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania". Art. 53, ust.3. Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami". Ustawa z 7 września 1991r. o systemie oświaty Oświata w Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wspólne dobro całego społeczeństwa; kieruje się zasadami zawartymi w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a także wskazaniami zawartymi w powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Konwencji o Prawach Dziecka.. Nauczanie i wychowanie respektując chrześcijański system wartości - za podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki. Kształcenie i wychowanie służy rozwijaniu u młodzieży poczucia odpowiedzialności, miłości ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego, przy jednoznacznym otwarciu się na wartości kultur Europy i świata. Szkoła winna zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotować go do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności". Karta Nauczyciela Art.6 Nauczyciel obowiązany jest: 1. rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz 2
podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawcza i opiekuńczą w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę; 2. wspierać każdego ucznia w jego rozwoju; 3. dążyć do pełni własnego rozwoju osobowego; 4. kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka; 5. dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z dnia 15stycznia 2009r. Nr 4, poz. 17). Dokumenty szkolne: Statut Szkoły (Dział IV Nauczyciele, inni pracownicy szkoły, Rozdział 1 Zagadnienia podstawowe 39, Rozdział 2 Zakres zadań wychowawcy 48; Dział Uczniowie Szkoły, Rozdział 2 Prawa i obowiązki ucznia, Nagrody i kary; Rozdział 5 Formy współpracy z rodzicami (prawnymi opiekunami) Regulamin Szkoły II Teoria wychowawcza Koncepcją wychowawczą, w oparciu o którą szkoła realizować będzie zadania wychowawcze jest pedagogika personalistyczna. Myśl personalistyczna w praktyce wychowawczej zaczęła istnieć pod koniec XIX wieku. Belferski" sposób wychowania i przekazu wiedzy, oparty o niepodważalny autorytet nauczyciela - mistrza, począł być zastępowany coraz 3
uważniejszym spojrzeniem na OSOBĘ WYCHOWANKA (PERSONĘ), czyniąc z niej nie przedmiot, lecz podmiot wszelkich działań. Kierunek personalistyczny utożsamiany jest z Francuzem Jacąues Maritain. Współcześni polscy przedstawiciele tego kierunku, to m.in. Józef Majka, Tadeusz Gadacz, Władysław Cichoń, Wojciech Pasterniak. Cechy personalizmu 1. Poznanie człowieka podstawą działań wychowawczych. Wychowanie w swym działaniu nie może pomijać tego, kim jest człowiek. Żeby wychować człowieka trzeba go znać. Wychowanie personalistyczne oparte jest mocno o filozofie człowieka -antropologię, choć w swych działaniach czerpie wiele z nauk szczegółowych: biologii, psychologii, czy innych. 2. Wychowanie, to STAWANIE SIĘ". Człowiek jest istota potencjalną, czyli zawsze może być kimś więcej niż jest. W różnych kierunkach filozoficznych pojawiają się dwie antytezy: Kierunek filozoficzny - naturalizm, mówi bądź kim jesteś". Etyka rygorystyczna mówi - bądź jaki być powinieneś". Wychowanie personalistyczne próbuje znosić sprzeczności: bądź kim jesteś" i bądź jaki być powinieneś". Nie gwałcąc tego, co naturalne w człowieku - KIM JEST, ukazuje przed nim zawsze obraz tego, KIM BYĆ MOŻE-żywy nie utopijny obraz pełnego człowieka. Człowiek w wychowaniu personalistycznym jest wędrowcem w poszukiwaniu samego siebie. W młodości pomaga mu w tych poszukiwaniach wychowawca, z wiekiem zostaje z tym problemem sam. 3. Wychowanie w personalizmie jest zawsze propozycją. Proces wychowawczy jest w personalizmie jednoznaczny. To wychowawca dzięki swemu doświadczeniu odczytuje jako pierwszy, to co dla wychowanka jest dobre, co jest mu potrzebne, ku czemu powinien zmierzać. To, co sam odkryje, ukazuje wychowankowi w propozycji. Jeśli jest to wartość ogólnoludzka, ukazuje też 4
w przykładzie własnego życia. 4. Wychowanie jako spotkanie osób. Człowieka w personalizmie wychowują osoby nigdy idee i cele. Wychowanie w personalizmie jest spotkaniem osób: wychowawcy i wychowanka, ich wspólną wędrówką ku prawdzie, dobru, pięknu we współodczuwaniu i dążeniu do współrozumienia. Wychowawca odsłania wartości i apeluje, ale przede wszystkim sam, swoją osobą, swoim życiem rzuca wyzwanie. Wartości w procesie wychowania Najbardziej owocne znaczenie wychowawcze posiada bezpośredni kontakt z konkretnym światem wartości. Przy przekazywaniu wartości moralnych ujawnia się konieczność odbicia ich w sposobie życia i postawie wychowawcy. Postawa ta jednak nie wystarcza sama w sobie. Pożądana jest również wiedza aksjologiczna, która pozwala porządkować wszelkie wartości według ich naturalnej hierarchii: od wartości rzędu niższego do wartości najwyższych oraz umiejętność praktycznego przekazania wychowankowi tego porządku. Wśród rozlicznych wartości wyróżnia się wartości ostateczne: prawdę, dobro, piękno, wartość istnienia. Wykraczają one poza możliwości poznawcze i sprawcze człowieka, nie są całościowo uchwytne. Człowiek może się rozwijać w pełni, gdy dąży do zdobycia wartości większych niż on sam. Cele wychowania Celem wychowania personalistycznego jest OSOBA. Wychowanie zmierza do jej rozwoju, kształtowania, pogłębiania i poszerzania jej osobowości. Nie istnieje wychowanie uniwersalne, obojętne światopoglądowo. Najczęściej spotykamy się z personalizmem chrześcijańskim, w którym najwyższym dobrem człowieka jest Bóg. 5
Integralny charakter wychowania Wychowanie musi obejmować całego człowieka: jego życie fizyczne, zdolności spostrzegania i kojarzenia, aktywność intelektualną, życie uczuciowo-emocjonalne, zdolność wyboru dobra i realizacji zamierzonych celów. Wychowanek zostaje również wprowadzony w całość dorobku ludzkiej kultury, z równoczesną nauką wartościowania tych dóbr: w tym co niesie czas uczy się wyszukiwać, to co najwartościowsze, to co bezwartościowe, co stanowi zagrożenie. III Cel Szkolnego Programu Wychowawczego Wszechstronny rozwój ucznia. IV Treści wychowawcze K1.I-III Dom rodzinny- dziecko jako członek rodziny. Szkoła- dziecko jako uczeń, kolega, przyjaciel. Ojczyzna, jej symbole i święta narodowe; baśnie i legendy narodowe. Formy ochrony środowiska przyrodniczego w najbliższej okolicy. Dbałość o zdrowie, higiena własna i otoczenia. Podobieństwa i różnice miedzy ludźmi, zrozumienie a tolerancja. Bezpieczeństwo, w tym poruszanie się po drogach publicznych, rozpoznawanie sygnałów alarmowych o niebezpieczeństwie. Przestrzeganie reguł w grach i zabawach ruchowych. Organizacja pracy (planowanie, organizacja stanowiska, racjonalne wykorzystanie materiału i czasu). Kl. IV-VI Ja i inni. Moja postawa wobec innych. Koleżeństwo, przyjaźń, miłość. Prawa moje i prawa innych. Stosunek do środowiska przyrodniczego i kulturowego. 6
Ja. Kim jestem- co lubię, co potrafię, co jest dla mnie ważne. Godność moja i innych. Ja i inni. Wolność osobista a przewidywane konsekwencje własnych zachowań, odpowiedzialność i obowiązki. Wzorce osobowe- wybrane postacie historyczne i współczesne. Mój dom, moja rodzina i sąsiedztwo. Elementy historii rodzinnej. Miejsce dziecka w rodzinie. Przekaz wartości i tradycji w rodzinie, wspólne świętowanie, spędzanie wolnego czasu. Więź rodzinna, związki uczuciowe i inne relacje w rodzinie; konflikty i ich rozwiązywanie. Odpowiedzialność za własny rozwój. Samowychowanie. Praca. Jej znaczenie w życiu indywidualnym i zbiorowym. Istota koleżeństwa i przyjaźń, wzajemny szacunek, udzielanie sobie pomocy, współpraca, empatia. Jednostka i grupa. Życie w grupie (więzi, wartości, role, podejmowanie decyzji, konflikty, negocjacje). Podstawowe zasady i reguły obowiązujące w relacjach międzyludzkich. Rozpoznawanie własnych mocnych i słabych stron, zalet i wad; kształtowanie właściwego stosunku do własnych pozytywnych i negatywnych emocji; radzenie sobie w sytuacjach trudnych i umiejętność szukania pomocy; zachowania sprzyjające i zagrażające zdrowiu. Problemy i potrzeby kolegów niepełnosprawnych, osób chorych i starszych. Moja ojczyzna. Wydarzenia i osoby o zasadniczym znaczeniu dla losów narodu i państwa polskiego. Najważniejsze elementy polskiego dziedzictwa kulturowego. Symbole i święta narodowe, państwowe i religie. Wartości: prawda, piękno i sprawiedliwość w otaczającym świecie. 7
Wpływ codziennych czynności i zachowań w domu, szkole, miejscu zabawy i pracy na stan środowiska naturalnego. Style życia i ich związek z wyczerpywaniem się zasobów naturalnych. Higiena ciała, odzieży, obuwia, miejsca pracy i wypoczynku. Bezpieczeństwo na drodze, podczas gier i zabaw ruchowych; pierwsza pomoc w niektórych urazach. Zabawy ruchowe i rekreacja, organizacja odrabiania lekcji i czasu wolnego; prawidłowa postawa ciała. Mass media- zasady i kryteria wyboru czasopism, książek, filmów i programów telewizyjnych. Komputer jako źródło wiedzy i komunikowania się. Zastosowanie komputera w życiu codziennym. Treści wychowawcze realizowane będą podczas: 1) zajęć lekcyjnych, 2) godzin wychowawczych, 3) zajęć pozalekcyjnych, 4) kół zainteresowań, 5) wycieczek, 6) konkursów, 7) imprez i uroczystości szkolnych, 8) rekolekcji wielkopostnych.. Do Programu Wychowawczego dołączany jest, aktualizowany na początku każdego roku szkolnego, Harmonogram działań wychowawczych szkoły (Załącznik Nr 1). 8
V Zasady wychowania 1. Zasada uświadamiania celu postępowania: ukazywanie motywów konkretnych zachowań. 2. Zasada kontrastu: podchodzenie do poszczególnych zagadnień od dwóch stron; pozytywnej i negatywnej. 3. Zasada wzajemności: Ja Tobie poświęcam czas, biorąc Cię na serio, proszę abyś odwzajemnił mi tym samym". 4. Zasada zaangażowania: zaangażowanie nauczyciela pociąga działania uczniów. 5. Zasada konsekwencji: konsekwentne rozliczanie wychowanka z postawionych mu zadań. 6. Zasada empatii:...najpierw zrozumieć a potem ewentualnie oceniać". 7. Zasada miłości: podchodzenie do uczniów mając na uwadze przede wszystkim ich dobro. VI Powinności wychowawcy klasowego Zakres zadań wychowawcy określony w Statucie Szkoły jest następujący: 1. Podstawowym zadaniem wychowawcy klasowego jest sprawowanie opieki wychowawczej, a w szczególności: 1) tworzenie warunków wspomagających rozwój ucznia, proces jego uczenia się oraz przygotowanie do życia w rodzinie i społeczeństwie, 2) inspirowanie i wspomaganie działań zespołowych uczniów, 3) podejmowanie działań umożliwiających rozwiązywanie konfliktów w zespole oraz pomiędzy uczniami, a innymi członkami społeczności szkolnej. 2. W celu realizacji w/w zadań wychowawca zobowiązany jest do: 1) otoczenia indywidualną opieką każdego wychowanka, 2) planowania i organizowania wspólnie z rodzicami i uczniami różnych form życia zespołowego, 9
3) ustalania wspólnie z uczniami zajęć tematycznych na godzinach do dyspozycji wychowawcy, 4) propozycja zdrowego stylu życia, 5) współdziałania z nauczycielami uczącymi w jego klasie, 6) uzgadniania działań wychowawczych z innymi nauczycielami (dotyczy to zarówno uczniów szczególnie uzdolnionych, jak i z różnymi trudnościami i niepowodzeniami), 3. Wychowawca utrzymuje kontakt z rodzicami w celu: 1) poznania i ustalenia potrzeb opiekuńczo-wychowawczych ich dzieci 2) okazywania im pomocy w działaniach wychowawczych wobec dzieci i otrzymywania od ich pomocy w swoich działaniach, 3) włączania ich w sprawy życia klasy i szkoły. 4. Wychowawca zobowiązany jest do współpracy z pedagogiem, z domem rodzinnym dziecka, higienistką szkolną i poradnia psychologicznopedagogiczną i innymi instytucjami. 5. Wychowawca klasy powinien znać warunki mieszkaniowe i materialne ucznia. 6. Przynajmniej raz na 2 miesiące wychowawca organizuje spotkanie z rodzicami (zebrania, konsultacje). 7. Raz na dwa miesiące w szkole organizuje się konsultacje rodziców z wszystkimi nauczycielami uczącymi w jego klasie. 8. Wychowawca ma prawo korzystać w swej pracy z pomocy merytorycznej i metodycznej szkoły oraz powołanych do tego celu placówek i instytucji oświatowych. 10
VII Współpraca z Rodzicami Rodzice są niezbędni szkole, ich rola jest rolą zasadniczą, wiodąca w procesie wychowania dziecka.. Formy współdziałania szkoły z rodzicami (prawnymi opiekunami) zostały określone w Statucie Szkoły i są następujące: 1. Rodzice (prawni opiekunowie) w szczególności mają prawo: 1) zapoznać się ze statutem szkoły, 2) zapoznać się z programami nauczania, ich treścią, celami i stawianymi wymaganiami, 3) zapoznać się z WSO oraz szczegółowymi kryteriami oceniania zajęć dedykacyjnych i zachowania oraz szkolnym programem wychowawczym, 4) do jawnej umotywowanej oceny postępów w nauce i zachowaniu, 5) zapoznać się z programem wychowawczym programem profilaktyki, 6) planowania i organizowania różnych form życia szkolnego, klasowego, rozwijającego jednostki i integrującego zespół uczniowski, 7) współpracy z wychowawcą i innymi nauczycielami w celu rozwiązywania problemów w nauce, 8) uzyskiwania porad ułatwiających rozwiązywanie trudności w wychowaniu własnych dzieci, 9) stałego kontaktu ze szkołą w sprawach własnych dzieci, zespołu klasowego i społeczności szkolnej. 2. Rodzice mogą uzyskać szczegółowe bieżące informacje na temat dziecka, jego zachowania, postępów i trudności w nauce, poprzez kontakt z wychowawcą, pedagogiem szkolnym, nauczycielami przedmiotów, dyrektorem szkoły. 3.Rodzice w szczególności zobowiązani są do: 1) dopełnienia czynności związanych ze zgłoszeniem dziecka do szkoły, 2) zapewnienia regularnego uczęszczania dziecka do szkoły, 3) zapewnienia dziecku warunków umożliwiających przygotowanie się do zajęć, 4) uczestniczenia w zebraniach i konsultacjach zgodnie z harmonogramem przedstawianym przez dyrektora szkoły na początku roku szkolnego, 11
5) kontaktu na indywidualne wezwanie z wychowawcą, nauczycielami przedmiotów, pedagogiem szkolnym i dyrektorem szkoły, 6) wspierania i pomocy nauczycielom w rozwiązywaniu problemów dydaktycznych i wychowawczych, uczestnictwa i wspierania szkoły w działaniach rozwijających jednostkę i integrujących społeczność szkolną. Formy współdziałania szkoły z rodzicami powinny cechować: partnerstwo i wzajemny szacunek. VIII Głos ucznia w naszej szkole Planując działania wychowawcze w naszej szkole bierzemy pod uwagę głos naszych uczniów. Organem reprezentującym społeczność jest Samorząd Uczniowski. Uczniowie mają prawo do swobody wyrażania swoich myśli i przekonań (jeśli nie narusza tym dobra innych) oraz poszanowania własnej i cudzej godności. Prawa i obowiązki ucznia zawiera Statut Szkoły. Ewaluacja programu wychowawczego dokonana będzie poprzez: 1. Ankiety dla uczniów, rodziców i nauczycieli - zebranie opinii o Programie Wychowawczym, sprawdzenie w jakim stopniu Program przyczynił się do kształtowania postaw uczniów i ich rozwoju w sferach: fizyczna, moralna, psychiczna, duchowa, społeczna. 2. Analizę stopnia realizacji działań wychowawczych zamieszczonych w Programie Wychowawczym - ich wpływ na postawy uczniów, udział i zaangażowanie uczniów i rodziców w realizację działań. 12
Rada Rodziców, w porozumieniu z Radą Pedagogiczną i po pozytywnym zaopiniowaniu treści przez Samorząd Uczniowski, przyjęła w dniu 7 września 2010 r. Program Wychowawczy Szkoły Podstawowej im. gen. Dezyderego Chłapowskiego w Bodzyniewie. Przewodniczący Przewodniczący Przewodniczący Rady Rodziców Samorządu Uczniowskiego Rady Pedagogicznej......... 13