PROGRAM WŁASNY KOŁA TEATRALNEGO ARLEKIN Autor: Bożena Prażmo, Zespół Szkół w Kocku Okres realizacji: II semestr roku szkolnego 2011/12, I i II semestr 2012/2013 1
WSTĘP Teatr szkolny jest ciekawym i atrakcyjnym środkiem wspomagającym edukację szkolną. W definicji W. Okonia to jedna z form pozalekcyjnych lub pozaszkolnych zajęć młodzieży, polegająca na wystawianiu sztuk teatralnych z udziałem uczniów w charakterze aktorów, scenarzystów, reżyserów, charakteryzatorów i organizatorów widowni; niekiedy nawet w roli autorów wypowiedzi scenicznych bądź większych utworów,[...] ma duże znaczenie wychowawcze: granie roli scenicznej umożliwia młodzieży szkolnej przeżycie cudzych doznań i uczuć, spojrzenie na świat ze stanowiska innych osób, a przez to wzbogacenie własnej osobowości i przezwyciężenie własnych niedostatków charakteru. Teatr daje możliwość zbliżenia uczniów do szeroko rozumianej kultury, poszerzenia i kształtowania wiedzy oraz umiejętności uczestników zajęć. W trakcie spotkań uczniowie poszukują własnych środków artystycznego wyrazu, pracują nad perfekcją słowa i ruchu. Uczniowie, realizując powierzone zadania, uczą się odpowiedzialności za siebie i za wszystkich kolegów biorących udział w spektaklu. Pracują nad swoim charakterem, kształtują umiejętność samodyscypliny i skupiania uwagi, ćwiczą pamięć dzięki uczeniu się tekstów. Inspiracją do opracowania programu koła teatralnego jest moje doświadczenie w pracy z dziećmi, które przejawiały zainteresowanie teatrem, lubiły prezentować się na scenie, bardzo chętnie wystawiały krótkie formy teatralne, recytowały utwory literackie i wykazywały potrzebę aktywnego działania. Adresatem programu jest kilkunastu uczniów klasy IV, skupiających się w zespole teatralnym Arlekin. Grupa, w zmiennym składzie, istnieje już 4 lata. Jej działalność nie jest nastawiona na osiąganie wybitnych sukcesów artystycznych, ale na zaspokojenie potrzeby rozwijania wyobraźni twórczej, uczenie pokonywania stresu i nabierania pewności siebie, budzenie zainteresowania literaturą piękną oraz ubarwianie życia szkolnego. 2
CELE GŁÓWNE Udział w zajęciach koła teatralnego ma umożliwić: wzbogacenie i rozszerzenie wiedzy i słownictwa z zakresu edukacji teatralnej, rozwinięcie umiejętności, które umożliwią uczestnikom zajęć amatorską działalność teatralną, wspieranie rozwoju ucznia oraz kształtowanie jego wrażliwości, wyobraźni i poczucia estetyki, integracja grupy teatralnej poprzez wspólne działania. CELE SZCZEGÓŁOWE W wyniku realizacji programu uczeń: zdobędzie podstawową wiedzę o teatrze, pozna różne formy sztuki teatralnej, zapozna się z tworzywem literackim, jakim jest scenariusz i tekst przeznaczony do recytacji, rozwinie zdolności aktorskie, recytatorskie, plastyczne, muzyczne i taneczne, umiejętnie zaprezentuje się na scenie oraz wyrazi uczucia i stany emocjonalne poprzez gesty, ruch, mowę ciała i mimikę, wykorzysta w praktyce zdobytą wiedzę (zaprojektuje i stworzy scenografię- dekorację teatralną i kostiumy, dobierze rekwizyty, wygłosi w sposób twórczy różnorodne teksty z pamięci z zachowaniem zasad kultury żywego słowa), umocni poczucie własnej wartości, rozwinie wyobraźnię, pomysłowość i kreatywność, rozwinie zdolności artystyczne, udoskonali umiejętność współpracy w grupie i poczucie odpowiedzialności za powierzone zadania, 3
nabędzie umiejętność skutecznego porozumiewania się w różnych sytuacjach. TREŚCI NAUCZANIA I WYCHOWANIA Proponowane treści nauczania i wychowania: 1. Poznajemy teatr: wprowadzenie w historię i zasady procesu twórczego w teatrze, przypomnienie słownictwa związanego z teatrem, wyjaśnienie pojęć, różne formy sztuki teatralnej: teatr żywego planu, teatr cieni, kukiełkowy, pantomima, oglądanie spektakli teatralnych w wykonaniu aktorów, wyjścia do teatru na przedstawienia, omówienie obejrzanego przedstawienia. 2. Praca z tekstem: doskonalenie techniki głośnego czytania z uwzględnieniem ekspresji słownej, ćwiczenia w czytaniu z podziałem na role, recytacja utworów poetyckich lub fragmentów prozy, przedstawienie ruchem sytuacji, przysłowia (pokazywanie i odczytywanie uczuć, emocji i stanów wewnętrznych za pomocą ruchów, mimiki). 3. Szkolne warsztaty teatralne: aktywna lektura tekstów, ćwiczenia dykcji i siły głosu, przygotowanie przedstawień teatralnych: opracowanie scenariusza, projektowanie i tworzenie scenografii- dekoracji teatralnej i kostiumów, dobór rekwizytów, tworzenie układu choreograficznego do muzyki, wygłaszanie w sposób twórczy różnorodnych tekstów z pamięci z zachowaniem zasad sztuki mówienia i recytacji, prezentowanie przygotowanych przedstawień teatralnych. 4
4. Treści wychowania: budowanie pozytywnego obrazu własnego,,ja i zaspokajanie poczucia bezpieczeństwa, uczenie sposobów radzenia sobie z własnymi emocjami, kształcenie i doskonalenie umiejętności współpracy w grupie i poczucia odpowiedzialności za powierzone zadania, integracja zespołu teatralnego poprzez realizację wspólnych zadań. PRZYKŁADOWE ZADANIA I SPOSOBY ICH REALIZACJI 1. Opracowanie Słownika terminów teatralnych, niezbędnego na zajęciach koła: sporządzenie listy słów używanych na zajęciach, uporządkowanie ich w kolejności alfabetycznej, wyjaśnienie znaczenia wyrazów za pomocą dostępnych słowników, wykonanie ilustracji. 2. Przygotowanie przedstawienia: opracowanie scenariusza, przydział ról i praca z tekstem, przygotowanie rekwizytów, scenografii i podkładu muzycznego, nauka piosenki lub opracowanie prostego układu choreograficznego, projektowanie strojów, prezentacja przedstawienia. OPIS ZAŁOŻONYCH OSIĄGNIĘĆ UCZNIA Przewidywane osiągnięcia ucznia: 1. Wzbogacenie słownictwa uczestników o pojęcia związane z teatrem. 5
2. Rozwinięcie umiejętności wygłaszania fragmentów prozy oraz utworów poetyckich poezji z zastosowaniem odpowiedniej intonacji, znaków przystankowych, modulacji i siły głosu, a także z wykorzystaniem sposobów poruszania się na scenie. 3. Wykonanie przez uczniów prac plastycznych i technicznych związanych z przygotowaniem dekoracji do przedstawienia teatralnego, scenografii, dobór rekwizytów. 4. Rozwinięcie umiejętności współpracy z rówieśnikami i z nauczycielem. PROCEDURY OSIĄGANIA SZCZEGÓŁOWYCH CELÓW EDUKACYJNYCH 1. Warunki realizacji programu: Program będzie realizowany w ciągu trzech semestrów w ramach zajęć koła teatralnego, prowadzonych raz w tygodniu w wymiarze 1 godziny. W okresie intensywnych prób zajęcia będą odbywać się częściej, w zależności od potrzeby. 2. Program opiera się na aktywizujących metodach nauczania, takich jak: metoda obserwacji i pokazu- oglądanie spektakli teatralnych w wykonaniu aktorów i innych dziecięcych grup teatralnych, metody słowne, np. wykład informacyjny, udzielanie instrukcji i objaśnień służących nabywaniu przez dzieci różnych umiejętności teatralnych oraz zasad współżycia w grupie, a także pobudzaniu uczuć, procesów poznawczych, wyobraźni i motywacji, metoda inscenizacji- umożliwia realizację wielu ćwiczeń w czytaniu i opracowywaniu tekstów, mówieniu, drama - rozwija wyobraźnię, fantazję, wrażliwość emocjonalną, a także plastykę ciała. 3. Główne formy pracy stosowane podczas zajęć koła teatralnego: praca indywidualna (indywidualna praca z tekstem, gry sceniczne, ćwiczenia mimiczne, ruchowe), 6
praca zespołowa (drama, gry sceniczne, przygotowanie scenografii i oprawy muzycznej, przygotowanie przedstawienia i prezentacja przed publicznością). 4. Przykładowe środki dydaktyczne: tomiki wierszy, scenariusze przedstawień, komputer, płyty DVD, przybory i materiały plastyczne, proste rekwizyty. OCENIANIE UCZNIÓW W trakcie realizacji zadań projektu zastosuje się wyłącznie formy oceniania kształtującego, a zwłaszcza formy dialogu z uczniem, któremu zostaną przekazane informacje zwrotne. Działają one mobilizująco do pracy i sprzyjają uczniowskiej samoocenie. EWALUACJA PROGRAMU Ewaluacja będzie prowadzona przez cały okres realizacji programu poprzez obserwację zachowań uczniów, rozmowy z nimi, wystawiane spektakle, jak również po zrealizowaniu programu. Celem ewaluacji będzie sprawdzenie, czy zajęcia koła teatralnego przyczyniają się do rozwoju aktywności twórczej i zaspokajają podstawowe potrzeby psychofizyczne uczniów uczestniczących w programie. Ważnym narzędziem pomiaru dostarczającym informacji i wskazówek do udoskonalania programu i podnoszenia skuteczności podejmowanych przedsięwzięć będą także ankiety skierowane do uczestników zajęć i ich 7
rodziców. Powinny one dostarczyć informacji na temat przydatności zajęć koła teatralnego. LITERATURA Literatura: 1. Broszkiewicz Barbara, Jarek Jerzy, Warsztaty edukacji teatralnej, Wrocław 2009 2. Kubiczek M., Kółko teatralne w szkole podstawowej i gimnazjum, Warszawa 2003 3. Okoń W., Nowy Słownik Pedagogiczny, Warszawa 1996 4. Schejbal Maria, Scenariusz czyli jak opowiadać historie w teatrze, Bielsko-Biała 2006 Opracowała.. 8