Jak żyić dziecko 2. i 3. roku życia? Poradnik dla rodzicó
Drodzy Rodzice! Z radością przekazujemy Wam poradnik dotyczący żyienia dzieci pomiędzy 1. a 3. rokiem życia. Zaiera on nie tylko pojedyncze porady czy skazóki, ale jest także kompleksoym opracoaniem przygotoanym oparciu o zalecenia zespołu ybitnych polskich ekspertó*, które dotyczą żyienia dzieci zdroych ieku 1-3 lata. Zalecenia te są efektem połączenia ieloletnich obseracji i najnoszych doniesień naukoych dotyczących płyu żyienia na stan naszego zdroia przyszłości. A przede szystkim zracają uagę, jak ażne jest odżyianie dziecka nie tylko do 1. roku życia, ale rónież po jego 1. urodzinach. Oprócz troski o zapenienie dzieciom praidłoego rozoju, celem storzenia zaleceń jest zmniejszanie ryzyka chorób zależnych od diety. Zgodnie z obecnym stanem iedzy łaście żyienie dziecka pomiędzy 1. a 3. rokiem życia oraz dbałość o jego aktyność fizyczną może pomóc zmniejszeniu ryzyka ystąpienia przyszłości m.in. takich chorób, jak: - otyłość, - choroba niedokrienna serca, - cukrzyca typu 2. Dodatkoo, już na obecnym etapie życia, łaście żyienie pozala zapobiec między innymi niedokristości ynikającej z niedoboru żelaza. Z myślą o tym, by pomóc rodzicom yborze łaściych zorcó, postał nasz poradnik zaierający zalecenia dotyczące żyienia dzieci ieku poyżej 1. do 3. roku życia. Uzględnia on nie tylko jadłospis odpoiedni dla rocznego i duletniego dziecka. Podkreśla także rolę, jaką odgrya rozoju malucha aktyność fizyczna i intelektualna oraz podpoiada, jak kształtoać łaście nayki żyienioe i inne. A szystko po to, by pomóc Waszemu dziecku rozijać się zdroo i radośnie dzieciństie oraz pozytynie płyać na jakość dorosłego życia. Drodzy Rodzice, pamiętajcie, że dla optymalnego rozoju dziecka praidłoa dieta jest rónie ażna jak aktyność fizyczna i aktyność poznacza. Zapraszamy do lektury! 2 * Skład Zespołu: 1. doc. dr hab. n. med. Anna Dobrzańska Konsultant Krajoy ds. Pediatrii; Kl. Patologii i Intensynej Terapii Noorodka, Instytut Pomnik CZD, W-a; 2. prof. dr hab. n. med. Mieczysłaa Czerionka-Szafarska Kat. i Kl. Pediatrii, Alergologii i Gastroenterologii Collegium Medicum im. L. Rydygiera Bydgoszczy Uniersytetu M. Kopernika Toruniu, prezes PTGHiŻDz; 3. prof. dr hab. Hanna Kunachoicz IŻŻ, W-a; 4. prof. dr hab. n. med. Janusz Książyk Kl. Pediatrii Instytut Pomnik CZD, W-a; 5. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas Konsultant Krajoy ds. Medycyny Rodzinnej; 6. prof. dr hab. n. med. Józef Ryżko Klinika Gastroenterologii, Hepatologii i Immunologii, Instytut Pomnik CZD, W-a; 7. prof. dr hab. n. med. Jerzy Socha Przeodniczący Komisji Żyienia Dzieci i Młodzieży Komitetu Nauki o Żyieniu Człoieka PAN, Klinika Gastroenterologii, Hepatologii i Immunologii, Instytut Pomnik CZD, W-a; 8. dr Anna Stolarczyk Klinika Gastroenterologii, Hepatologii i Immunologii, Instytut Pomnik CZD, W-a; 9. prof. dr hab. n. med. Hanna Szajeska członek Komitetu Żyienia ESPGHAN, II Katedra Pediatrii, AM W-ie; 10. prof. dr hab. n. med. Krystyna Wąsoska-Królikoska Klinika Alergologii, Gastroenterologii i Żyienia Dzieci Uniersytetu Medycznego Łodzi; 11. dr hab. Halina Weker IMiDz, Kieronik Zakładu Żyienia, W-a.
Podstaą zdroego żyienia jest urozmaicona dieta! Dlatego też, komponując posiłki, należy pamiętać o produktach z każdej grupy piramidy żyienia, która określa proporcje poszczególnych grup produktó naszej diecie. Przestrzeganie tej zasady: zapenia urozmaicony czyli zdroy jadłospis, który realizuje zapotrzeboanie dziecka na szystkie niezbędne składniki odżycze, uczy dziecko akceptoania różnorodnych smakó, pomaga kształtoaniu łaściych naykó żyienioych. W ciągu dnia dziecko poinno otrzymyać około 4-5 posiłkó. Najlepiej, by były to małe posiłki, za to podaane częściej i co bardzo ażne o stałych porach (dobrze, gdy będą one zgodne z porami posiłkó pozostałych domonikó, by nie kusić malucha do podjadania). Mamo, pamiętaj, Toje dziecko nie poinno: spożyać dużych ilości cukru i słodyczy, podjadać pomiędzy posiłkami złaszcza bezartościoych przekąsek, jak chipsy lub słodycze, baić się podczas jedzenia, oglądać teleizji trakcie posiłku, jadać restauracjach typu fast-food i gotoych yrobó garmażeryjnych, jeść posiłkó przypraionych do smaku yłącznie solą. Aby ograniczyć spożycie soli, posiłki dla dziecka dopraiaj naturalnymi przypraami i ziołami. Dieta dziecka pierszych 3 latach życia kształtuje jego nayki żyienioe na całe życie! To Rodzice decydują o tym, czy będą one łaście. Jak? To proste podając dziecku mus oocoy (np. BoboVita) zamiast czekoladki oraz sok (np. BoboVita) zamiast gazoanego napoju, ykluczając z menu malucha chipsy i frytki czy ucząc, że arzya to nieodłączny element obiadu. A ponieaż najlepiej działa dobry przykład sami także jedzcie zdroo! 3
Jaka dieta pomiędzy 1. a 3. rokiem życia? Przede szystkim dobrze zbilansoana pod zględem ilości energii i szystkich składnikó odżyczych oraz urozmaicona, to znaczy taka, która zaiera różne produkty. To bardzo ażne, bo każdy z nich dostarcza innych, niezbędnych dziecku składnikó odżyczych. Bardzo ażne jest przestrzeganie zasad praidłoego żyienia nie tylko pod zględem artości odżyczej posiłkó, lecz rónież ilości i częstotliości ich spożyania oraz łaściego doboru produktó. Nie zapominajmy też o aktyności fizycznej i poznaczej dziecka, które dla jego praidłoego rozoju są rónie ażne jak łaścia dieta. Zgodnie z zaleceniami ekspertó, jadłospisie dziecka poinny znaleźć się różnorodne produkty z 5 podstaoych grup zaartych piramidzie żyienia: Oleje roślinne i masło Mleko i przetory mleczne Mięso, ryby, jaja Warzya i ooce Produkty zbożoe Ruch i zabaa 4
Produkty zbożoe takie jak chleb z pełnego ziarna, kasze, ryż, makarony, płatki śniadanioe zaierają ęgloodany złożone i dlatego mogą stanoić podstaoe źródło energii. Produkty zbożoe z pełnego ziarna dostarczają itamin z grupy B oraz błonnika, koniecznego dla praidłoej pracy przeodu pokarmoego. Dziecko poinno przyzyczaić się do pieczya z pełnego ziarna, grubych kasz i płatkó śniadanioych typu musli. Należy jednak pamiętać, aby ybierać płatki, które nie zaierają cukru lub jedynie nieielki jego dodatek. Warzya i ooce zaierają dużo itamin, składnikó mineralnych oraz błonnik pokarmoy regulujący pracę przeodu pokarmoego. A do tego są koloroe, smaczne i niskokaloryczne, dlatego codziennym jadłospisie dziecka poinny ystępoać jako dodatek do każdego posiłku, najlepiej 5 razy dziennie. Warzya można podaać ugotoane na jarzynkę (np. gotoane na parze) lub zupach, ale najbardziej artościoe są śieże arzya i ooce (np. suróki). Mięso, ryby, jaja to doskonałe źródła żelaza, cynku, miedzi oraz białka zierzęcego. Dodatkoo ryby są bardzo dobrym źródłem jodu i nienasyconych kasó tłuszczoych z rodziny omega-3. W codziennym jadłospisie dziecka nie poinno zabraknąć różnych gatunkó mięsa, ale zasze poinno być ono chude i dobrej jakości. Warto przygotoyać mięsa pieczone domu, schab, pierś z indyka czy domoy pasztet. Należy ograniczyć spożyanie mięs smażonych oraz unikać paróek i innych ędlin gorszego gatunku, a ilość jaj ograniczyć do 3-4 tygodniu (także tych dodaanych do potra). Mleko i przetory mleczne dostarczają białka, apnia, magnezu, itaminy D oraz itamin z grupy B. Najażniejsze produkty z tej grupy jadłospisie małego dziecka to mleko, jogurty, kefir. Zamiast zykłego mleka kroiego arto podaać dziecku mleko modyfikoane, np. Bebiko Junior 3 dziecku rocznemu lub Bebiko Junior 4 dulatkoi, zbogacone składniki, których jadłospisie małego dziecka zykle jest zbyt mało: żelazo, cynk, jod, itaminy i nienasycone kasy tłuszczoe. Ponadto mleka Bebiko zaierają prebiotyki, które spomagają rozój zdroej flory bakteryjnej jelitach. Oleje roślinne i masło poinny być spożyane codziennie, ale nieielkich ilościach. Oleje roślinne są bogate nienasycone kasy tłuszczoe oraz itaminę E, natomiast masło zaiera itaminy A i D. Najlepsze jest śieże masło, oleje roślinne (np. olia z oliek, olej rzepakoy, słonecznikoy lub sojoy) jako dodatek do sałatek lub suróek. 5
Czego dzieci potrzebują? Wieloletnie badania i obseracje pokazują, że diecie dziecka pomiędzy 1. a 3. rokiem życia penych składnikó nie poinno zabraknąć, a nadmiar innych może być szkodliy. O praidłoym odżyianiu możemy móić óczas, gdy uda się osiągnąć rónoagę składnikó potrzebną dziecku do praidłoego rozoju, bez narażania go na ujemne skutki zdrootne przyszłości. To łaśnie ustalenie optymalnej diety było celem postania zaleceń dotyczących żyienia dzieci ieku 1-3 lata. Wiadomo, że nadmierne spożycie tłuszczó zierzęcych (nasyconych) sprzyja takim niekorzystnym procesom, jak np. podyższenie stężenia cholesterolu e kri, co przyszłości może grozić otyłością i chorobą niedokrienną serca. Dlatego zalecane jest, aby tłuszcze zierzęce spożyać ograniczonych ilościach. Niezbędnym składnikiem jadłospisu poinien być błonnik, który reguluje pracę przeodu pokarmoego oraz spomaga rozój zdroej flory bakteryjnej jelitach, która jest ażną częścią zdroego układu traiennego. Żelazo jest niezbędne do praidłoego ytarzania czeronych krinek, funkcjonoania układu neroego oraz dla rozoju mózgu. Niedobór żelaza jest częstym problemem śród dzieci do 3. roku życia. Podaanie produktó zaierających żelazo (np. mleka modyfikoanego) jest ażnym elementem profilaktyki niedokristości i chorób ziązanych z brakiem tego cennego pieriastka. Inne ażne dla rozoju składniki to białko, apń, itamina D 3 i jod oraz cały szereg innych itamin i składnikó mineralnych. 6 Bo zdroe dzieci to szczęślie dzieci
Energia Dzienne zapotrzeboanie na energię (bez uzględnienia białka) dla dzieci ieku 2-3 lata ynosi odpoiednio dla chłopcó 82-84 kcal, a dla dzieczynek 80-81 kcal na kilogram masy ciała*. Energia tz. pozabiałkoa poinna pochodzić z różnych składnikó pożyienia, przy czym zalecane proporcje to: 60-65% z ęgloodanó, 35-40% z tłuszczu. Białko Zgodnie z zaleceniami, spożycie białka dla dzieci ieku 1-3 lata poinno ynosić około 1 grama na kilogram masy ciała dziennie (dopuszczalne granice minimalne i maksymalne dla dziennego spożycia białka ynoszą od 0,91 do 1,43 gramó na kilogram masy ciała). Oznacza to, że Toje dziecko poinno otrzymać dziennie taką ilość białka, jaka ynika z masy jego ciała. Przy czym ażne jest, aby białko pochodziło z różnych produktó. Gdzie szukać białka: (zaartość białka 100 g) mleko 3,2%...3,3 g indyk, udziec...19,4 g jogurt naturalny...4,3 g szynka gotoana...16,4 g ser tarogoy tłusty...14,7 g szynka ołoa...20,9 g polędica ołoa...20,1 g pasztet domoy...17 g dorsz śieży...17,7 g schab ieprzoy bez kości...21 g makrela ędzona...20,7 g cielęcina mięso bez kości...19,9 g jajo całe...12,5 g pierś z kurczaka...21,5 g Mleko modyfikoane indyk, udziec...19,4 g Bebiko Junior 3 (100 ml)...1,5 g * Zgodnie z raportem FAO/WHO/UNU z roku 2004 (9, 10). ** Mamo, pamiętaj, że ielkość porcji dla Tojego dziecka nie zasze ynosi 100 g lub 100 ml. Dlatego układaniu jego diety stosuj odpoiednie przeliczniki porcji (patrz przykładoe jadłospisy). 7
Błonnik pokarmoy Zalecane dzienne spożycie błonnika pokarmoego ynosi około 10-15 gramó na dzień (maksymalnie 19 gramó). Gdzie szukać błonnika: (zaartość błonnika pokarmoego 100 g) kasza gryczana...5,9 g kasza jaglana...2,4 g ryż biały...2,4 g ryż brązoy...8,7 g makaron...2,4 g chleb graham...6,4 g płatki kukurydziane...6,6 g brokuły...2,5 g marche...3,6 g pomidor...1,2 g sałata...1,4 g banan...1,7 g brzoskinia...1,9 g makaron...2,4 g jabłko...2,0 g kii...6,6 g maliny...6,7 g morele suszone...1,2 g Dla flory jelitoej dziecka rónie korzystne jak spożyanie produktó bogatych błonnik jest jedzenie tych, które są źródłem prebiotykó. Należą do nich: banany, cykoria, pory, karczochy, szparagi, czosnek, cebula, rośliny strączkoe oraz zboża (oies i jęczmień). Prebiotyki to ęgloodany ystępujące naturalnie rónież mleku matki. Pobudzają zrost i aktyność pożytecznych bakterii, m.in. bifidobakterii, które korzystny sposób modyfikują środoisko jelitoe, dzięki czemu regulują pracę przeodu pokarmoego. Dodatkoo pomagają zapobiegać zaparciom. 8 Cennym źródłem prebiotykó są mleka modyfikoane Bebiko Junior 3 dla dzieci poyżej 1. roku życia oraz Bebiko Junior 4 dla dzieci poyżej 2. roku życia. Dla przykładu, Bebiko Junior 4 zaiera prebiotyki NUTRICIA ilości 0,8 g na 100 ml mleka!
Wapń Zapotrzeboanie dziecka na apń po ukończeniu 1. roku życia ynosi 800-1000 mg dziennie. Gdzie szukać apnia: (zaartość apnia 100 g) mleko 3,2%...118 mg ser żółty...807 mg jogurt naturalny...170 mg serek homogenizoany...85 mg ser pleśnioy rokpol...530 mg jajo kurze...47 mg pieczyo...15-50 g mięso suroe...4-10 mg ryby suroe i ędzone...5-20 mg sardynki oleju...330 mg kapusta biała...67 mg marche...36 mg pomarańcza...33 mg orzechy łoskie...87 mg orzechy laskoe...186 mg brokuły...48 mg brukselka... 58 mg Mleko modyfikoane Bebiko Junior 3 ( 100 ml)... 86 mg Dzienne zapotrzeboanie na apń pokryane jest przez: 400 ml mleka, 150 ml jogurtu oraz 30 g sera żółtego. Mamo, pamiętaj, że apń z produktó zbożoych, arzy i oocó oraz innych produktó roślinnych jest słabo przysajany przez organizm. Zapotrzeboanie na itaminę D 3 ynosi 400 j.m. dziennie.* Gdzie szukać itaminy D: Witamina D tłuste ryby masło tran mleko (100 ml mleka modyfikoanego Bebiko Junior 4 zaiera 104 mg apnia i 1,6 μg it. D) Jeśli dziecko spędza odpoiednio dużo czasu na śieżym poietrzu, do 80% zapotrzeboania na itaminę D jest pokryane dzięki syntezie skórnej pod płyem śiatła słonecznego. * 1 µg it. D 3 = 40 jednostek międzynarodoych (j.m.) 9
Żelazo Niedobór żelaza jest częstym problemem zdrootnym śród dzieci do 3. roku życia, dlatego tak ażne jest podaanie produktó zbogaconych ten pieriastek. Gdzie szukać żelaza: (zaartość żelaza 100 g): polędica ołoa...3,1 mg schab ieprzoy bez kości...1 mg cielęcina mięso bez kości... 2,9 mg pierś z kurczaka...0,4 mg indyk, udziec...0,8 mg kabanosy...2,3 mg szynka gotoana...1 mg szynka ołoa...2,2 mg pasztet domoy...5 mg dorsz śieży...0,4 mg makrela ędzona...1,2 mg żółtko jaja...7,2 mg czekolada mleczna......1,2 mg pumpernikiel...2,5 mg figi suszone...3,3 mg morele suszone...3,6 mg orzechy łoskie...3,6 mg rodzynki suszone...2,3 mg Mleko modyfikoane Bebiko Junior 4 ( 100 ml)...1,6 mg Najlepiej chłania się tz. żelazo hemoe, tj. z mięsa czeronego i produktó zierzęcych, które jest przysajane około 20%. Natomiast żelazo z produktó roślinnych chłania się tylko 1%. Dodatek itaminy C posiłku może ziększyć przysajanie żelaza o 50%. Mamo, pamiętaj, że małym dzieciom nie należy podaać czarnej herbaty i napojó gazoanych typu cola, gdyż te napoje hamują chłanianie żelaza. Jod Cennym i niezbędnym mikroelementem dla dzieci jest rónież jod. Jego niedostatek, poza chorobami tarczycy przyszłości, może poodoać zmniejszoną zdolność uczenia się oraz spoolnić zrost i rozój fizyczny. Gdzie szukać jodu: ryby morskie (łosoś, flądra, śledź, dorsz, mintaj, morszczuk, makrela, tuńczyk) oraz ooce morza (kreetki, małże, kraby) żółtko jaja arzya ( zależności od zaartości jodu glebie) mleko modyfikoane, np. Bebiko Junior 3 dla dziecka poyżej 1. roku życia lub Bebiko Junior 4 dla dulatka sól jodoana 10
W urozmaiconej diecie dziecka poyżej 1. roku życia mleko jest rónie ażne jak inne pokarmy! Po 1. urodzinach Toje dziecko codziennie potrzebuje mleka dla zdroego rozoju, zrostu i dobrego samopoczucia. Ale pamiętaj nie każde mleko jest korzystne dla dziecka od 1. do 3. roku życia. Uaga, błąd żyienioy! Kiedy dziecko kończy roczek, iele mam zaprzestaje karmienia piersią albo mlekiem modyfikoanym lub je ogranicza, uznając, że nadszedł już czas, by proadzić do diety zykłe mleko kroie. Dlaczego? Mleko kroie nie jest odpoiednie dla dzieci do 3. roku życia, ponieaż ma składzie: za dużo białka i sodu obciążających niepotrzebnie nerki dziecka, za mało żelaza, za mało itamin A, D, C i E, za mało nienasyconych kasó tłuszczoych, za dużo nasyconych kasó tłuszczoych. Zaleca się, by do 3. roku życia podaać dziecku mleko modyfikoane dostosoane składem do potrzeb jego intensynie rozijającego się organizmu. 11
Od serca dla dziecka Z myślą o rosnących potrzebach rocznego i duletniego dziecka zostały storzone mleka modyfikoane proszku Bebiko Junior. Mleka modyfikoane Bebiko oznaczone symbolem Junior 3 przeznaczone są dla dzieci poyżej 1. roku życia, natomiast oznaczone symbolem Junior 4 dla dulatkó. Ich nooczesna receptura to efekt ieloletnich badań proadzonych przez firmę NUTRICIA. Mleka modyfikoane Bebiko: spomagają zdroy rozój dziecka, ponieaż zaierają: apń i itaminę D dla mocnych kości, żelazo ażne dla rozoju mózgu. Dzięki zaartości opatentoanej kompozycji prebiotykó NUTRICIA (fruktooligosacharydó i galaktooligosacharydó) mleka Bebiko Junior: spomagają rozój zdroej flory bakteryjnej jelitach, która jest ażną częścią zdroego układu traiennego. A ponadto: zaierają optymalną ilość białka i apnia, dzięki temu dostarczają odpoiednich składnikó budulcoych oraz nie obciążają nerek dziecka, zaierają bogacto niezbędnych nienasyconych kasó tłuszczoych, arunkujących praidłoy rozój układu neroego, są zbogacone jod, cynk i żelazo oraz ażne dla rozoju itaminy (m.in. A, B 12, D, E, C). 12 Bo zdroe dzieci to szczęślie dzieci
Kluczoe składniki odżycze pełni dostosoane do potrzeb żyienioych dziecka Mleka modyfikoane Bebiko dostarczają szystkich składnikó odżyczych: białek, ęgloodanó, tłuszczó, itamin i składnikó mineralnych niezbędnych diecie małego dziecka. są istot ne e szyst kich pro ce sach ży cio ych: it. A jest niezbędna dla praidłoego funkcjonoania zroku it. D zapenia mocne kości i zęby it. C spomaga naturalną odporność, ułatia chłanianie żelaza it. E płya na praidłoe funkcjonoanie układu neroego i krionośnego Witaminy W gloodany Białko Składniki mineralne Tłuszcze są nie zbęd ne dla funk cjo no a nia or ga ni zmu: żelazo jest potrzebne procesie torzenia komórek kri oraz ażne dla rozoju mózgu apń i fosfor są głónymi składnikami kości i zębó magnez płya na praidłoą pracę układu neroego i mięśnioego jod jest niezbędny do produkcji hormonó tarczycy cynk odpoiada za praidłoe funkcjonoanie układu odpornościoego jest pod sta o ym bu du lcem or ga ni zmu bie rze udział to rze niu tka nek, hor mo nó, en zy mó i ciał odpornościoych stanoią ażne źródło energii są konieczne do przysajania ielu itamin nienasycone kasy tłuszczoe są niezbędne do praidłoego funkcjonoania układu neroego są podstaoym źródłem energii są konieczne do praidłoej przemiany materii 13
Mleka Bebiko dla dzieci poyżej 1. do 2. roku życia Mamo, jeśli karmisz piersią...... być może planujesz ograniczyć częstotliość karmienia piersią lub porót do pracy. Jako uzupełnienie diety mlecznej Tojego dziecka ybierz przeznaczone specjalnie dla dzieci po 1. roku życia mleko Bebiko oznaczone symbolem Junior 3. Jeśli natomiast karmisz mlekiem modyfikoanym...... i do tej pory użyasz mlek modyfikoanych z symbolem 2 pora na zmianę! Po pierszych urodzinach zmień mleko dla sojego dziecka na specjalnie przygotoane pod kątem jego potrzeb mleko Bebiko z symbolem Junior 3. Bebiko Junior 3 Bebiko Junior 3 Ma naturalnie mleczny smak, dlatego może być samodzielnym posiłkiem lub też służyć jako baza do przyrządzania innych posiłkó mlecznych, np. kakao, budyniu, płatkó z mlekiem, naleśnikó itp. Bebiko Junior 3R Zaspokaja ziększone potrzeby energetyczne dzieci 2. roku życia. Zaiera dodatek kleiku ryżoego, który podnosi efekt sycący posiłku, dlatego jest idealnym roziązaniem jako ostatni posiłek przed snem lub standardoy posiłek dla dzieci z iększym apetytem. Bebiko Junior 3 o smaku bananoym Może być podaane jako pyszny odżyczy napój, który yjątkoym smakiem banana urozmaici dietę dziecka. 14
Mleka Bebiko dla dzieci poyżej 2. do 3. roku życia Mamo, jeśli Toje dziecko skończyło 2 lata...... i do tej pory użyasz mlek modyfikoanych oznaczonych symbolem Junior 3, arto pomyśleć o zmianie na mleko z symbolem Junior 4. Dieta dulatka jest coraz bardziej urozmaicona, ale cały czas należy pamiętać o jej łaściym zbilansoaniu. Nadal istotnym elementem diecie dziecka jest odpoiednio dobrane mleko, dostarczające składnikó odżyczych potrzebnych do praidłoego zrostu i rozoju. Dlatego, z myślą o rosnących potrzebach duletniego dziecka, storzone zostało mleko modyfikoane Bebiko proszku oznaczone symbolem Junior 4. Bebiko Junior 4 Bebiko Junior 4 Ma naturalnie mleczny smak, dlatego może być samodzielnym posiłkiem lub też służyć jako baza do przyrządzania innych posiłkó mlecznych, np. kakao, budyniu, płatkó z mlekiem, naleśnikó itp. Bebiko Junior 4R Dzięki zaartości kleiku ryżoego, który podnosi efekt sycący posiłku, jest idealnym roziązaniem jako ostatni posiłek przed snem lub standardoy posiłek dla dzieci z iększym apetytem. Bebiko Junior 4 o smaku truskakoym Może być podaane jako pyszny odżyczy napój, który yjątkoym smakiem truskaek urozmaici dietę dziecka. 15
Jak planoać posiłki, aby były urozmaicone i Toje dziecko chciało je zjeść? to najażniejszy posiłek dnia. Po nocnej przerie dostarcza energii na aktyną Śniadanie porę dnia, płya na kondycję fizyczną i intelektualną dziecka. Poinno być pożyne i pełnoartościoe, a ięc dostarczać białka, ęgloodanó i tłuszczu oraz itamin i składnikó mineralnych. Dla małych dzieci ( 2. roku życia) idealne śniadanie to kaszka mleczna z dodatkiem oocó, nieco starsze maluchy mogą zjeść płatki śniadanioe na mleku (najlepiej na mleku modyfikoanym), kanapki z ędliną, jajko lub tarożek i popić mlekiem. Kanapki arto zbogacić dodatkiem arzynym lub/i śieżymi oocami. Szczególnie zimą ażne jest, by śniadanie przygotoane było jako ciepły posiłek i rozgrzeało malca przed yjściem na spacer. Drugie śniadanie poinno tylko łagodzić uczucie głodu oczekianiu na obiad. Może to być mała kanapka z tarożkiem i sok, mleko z kaałkiem ciasta drożdżoego, jogurt lub ooce. najlepiej, gdy jest złożony z dóch dań. Zupy należy przygotoyać na yarach jarzynoych lub mięsnych (nie należy gotoać yaró na kościach i na kostkach Obiad rosołoych ). Jarzyny do zupy można rozgnieść idelcem lub pokroić kostkę. Drugie danie to zykle porcja mięsa, ryba lub jajko, np. sadzone, ale raz tygodniu można przygotoać obiad jarski, np. makaron z serem, ryż z truskakami i ze śmietaną, naleśniki itp. Do obiadu, jako dodatek, arto przygotoać jarzynkę (arzya gotoane) lub/i surókę. Dającym energię i sycącym składnikiem drugiego dania są ziemniaki, ryż, kasze lub makaron. Podieczorek to nieielki posiłek popołudnioy, skazany jeśli obiad był dość cześnie. Najlepsze na podieczorek są śieże ooce, napoje lub desery na bazie mleka. Kolacja jest to ostatni posiłek przed snem, dlatego nie poinien być spożyany zbyt późno, aby nadmiernie nie obciążać przeodu pokarmoego. Nie poinien być zbyt obfity i ciężkostrany. Zdarza się, że małe dzieci preferują kaszkę na mleku, starsze natomiast chętnie zjedzą np. omlet z arzyami, danie z makaronem lub ryżem, tosty. Mogą być też kanapki i mleko, kakao lub herbata oocoa. 16 Jeśli posiłki będą atrakcyjne i pożyne, dziecko nie będzie szukało przekąsek uzupełniających jego jadłospis.
Cenne rady co podaać, gdy dziecko nie lubi mleka Zamiast zykłego mleka można przygotoać dla dziecka kakao (na ciepło lub na zimno), podać mleko smakoe, np. Bebiko Junior 3 o smaku bananoym, kaę zbożoą lub czekoladę na gorąco. Można też ugotoać budyń. Z mleka, jogurtu lub kefiru i śieżych bądź mrożonych oocó można przygotoać koktajl mleczny. Doskonale do tego nadają się truskaki lub poziomki, maliny, jeżyny, czarne jagody, banan, kii i ananas (odrobina cukru anilioego doskonale podkreśli smak oocó). Domoe ptasie mleczko, z galaretki ze śieżych oocó i mleka to pyszna przekąska na podieczorek. Naleśniki, pierogi lub kluski lenie przygotoane z serem tarogoym są smaczne i dzieci chętnie je jedzą. Z serem żółtym można przygotoyać tosty, zapiekanki z makaronem i sałatki. Zupy i sosy można zabielać mlekiem, mlekiem modyfikoanym lub śmietanką. Naet najięksi przecinicy mleka zykle nie odmaiają lodó, sernika i jogurtu ze śieżymi oocami. Napoje mleczne smakują lepiej, gdy są pite przez słomkę. Bo zdroe dzieci to szczęślie dzieci Przyrządzając napoje i posiłki mleczne dla dziecka ieku do 3 lat, najlepiej użyć odpoiednio dobranego do ieku mleka modyfikoanego, np. Bebiko Junior 3 dla dziecka poyżej 1. roku życia lub Bebiko Junior 4 dla dulatka. Lepiej zaspokoi ono potrzeby intensynie rozijającego się organizmu. Mleko kroie, ze zględu na jego skład, proadź do diety dziecka po 3. roku życia. 17
Przykładoe jadłospisy Śniadanie Kasza manna na mleku z musem oocoym pół szklanki mleko Bebiko Junior 3 100 ml kasza manna 2 łyżki mus z jabłek i bananó BoboVita 100% oocó 1 tubka Kanapka z tarożkiem i rzodkieką chleb graham 1 kromka tarożek z jogurtem naturalnym 1 łyżka masło pół łyżeczki rzodkieka 2 szt. Herbata oocoa 1 szklanka II śniadanie Jogurt z płatkami zbożoymi i oocami jogurt naturalny 1 szt. płatki kukurydziane 1 łyżka banan pół szt. śliki suszone drobno pokrojone 1 szt. oda 1 szklanka Obiad Rosół z makaronem i natką pietruszki pół miseczki yar 100 ml makaron 20 g natka pietruszki 5 g Dorsz pieczony z ziemniakami i suróką ziemniaki 1 szt. dorsz pieczony pół fileta suróka z selera, jabłek i marchi 2 łyżki Kompot z jabłek pół szklanki Podieczorek Gruszka 1 sztuka Kolacja 18 Kanapka z szynką i pomidorem chleb żytni jasny 1 kromka szynka 1 plaster masło pół łyżeczki pomidor bez skóry pół szt. Mleko Bebiko Junior 3 o smaku bananoym 1 szklanka
Śniadanie Kluski lane na mleku z malinami miseczka mleko Bebiko Junior 4 1 szklanka kluski lane 2 łyżki maliny 10 szt. Kanapka z serem żółtym i pomidorem chleb żytni jasny 1 kromka ser żółty 1 plaster masło pół łyżeczki pomidor bez skóry pół szt. Herbata oocoa 1 szklanka II śniadanie Kanapka z jajkiem i papryką chleb graham 1 kromka jajo gotoane 1 szt. masło pół łyżeczki szczypiorek drobno pokrojony 1 łyżeczka Napój BoboVita Pachnące lasem ooce jagodoe pół szklanki Podieczorek Budyń śmietankoy z truskakami miseczka Bebiko Junior 4 1 szklanka budyń śmietankoy (proszek) 3 płaskie łyżki truskaki 5 szt. Kolacja Kanapka z polędicą i sałatą chleb żytni jasny 1 kromka polędica z indyka 1 plaster masło pół łyżeczki sałata 1 liść Mleko Bebiko Junior 4 o smaku truskakoym pół szklanki Obiad Zupa kalafioroa z koperkiem pół małej miseczki Pierogi z mięsem i gotoanymi buraczkami pierogi 4 szt. buraczki gotoane 2 łyżki Woda z plastrem cytryny pół szklanki 19
Przykładoe przepisy Koktajl bananoy z musli Składniki banan (tyle bananó, ile dzieci) mleko modyfikoane Bebiko Junior na jedną osobę 200 ml mleka = 180 ml ody + 6 płaskich miareczek musli z suszonymi oocami 2 łyżki na porcję Sposób przygotoania: Banana pokrój na mniejsze kaałki, zmiksuj, dodaj przygotoane zgodnie z instrukcją na opakoaniu mleko modyfikoane Bebiko Junior. Wymieszaj. Na koniec dodaj musli. Zielony letni chłodniczek Składniki kubeczek kefiru albo jogurtu naturalnego łyżeczka soku z cytryny 2 łyżki drobniutko posiekanego śieżego ogórka die drobno posiekane rzodkieki łyżeczka posiekanego szczypiorku łyżeczka posiekanego koperku szczypta soli Sposób przygotoania: Składniki zetrzyj na tarce o małych oczkach lub pokrój drobno nożem i zmieszaj ze sobą, następnie dodaj kefir. To potraa dla smakosza, który lubi yraziste smaki. Chłodnik możesz podaać jako dodatek do letnich obiadó. 20
Bitki ołoe sosie pomidoroym Składniki pół kilograma ołoiny 1 cebula pokrojona talarki 1 marcheka pół szklanki bulionu 2 pomidory zioła proansalskie lub inne przypray, które lubi Toje dziecko sól i pieprz Sposób przygotoania: Mięso umyj, oczyść z błon, pokrój plastry ( poprzek łókien), przełóż do rondla razem z pokrojoną talarki cebulą i marcheką. Wlej bulion, przypra, duś pod przykryciem, aż mięso będzie miękkie. W razie potrzeby doleaj bulionu bądź ody. Pod koniec duszenia dodaj obrane ze skórki drobno pokrojone pomidory. Zupa krem z brokułó Składniki 1/2 kg brokułó 2 łyżki oliy 1 cebula 2 łyżki oliy 3 łyżki posiekanej natki zielonej pietruszki 1 l bulionu 4 łyżki jogurtu naturalnego sól i pieprz Sposób przygotoania: Brokuły podziel na różyczki, cebulę posiekaj i przełóż do garnka z bulionem. Kiedy brokuły będą miękkie, dodaj natkę pietruszki, olię i przypray. Całość zmiksuj, dodaj jogurt naturalny. Udekoruj różyczkami brokułó. 21
Jak obliczać porcje? Grupa produktó Naza produktu Miara* IloÊç gramach Mleko Mleko 1 szklanka 200-250 i przetory Śmietana 1 łyżka 10-15 mleczne Jogurt 1 łyżka 10-15 Kefir 1 małe opakoanie 200 Ser żółty 1 plaster (6,5 x 8 x 0,5 cm) 30 Ser tarogoy 1 łyżka 10-15 Jaja Żółtko 1 sztuka 20-30 Białko 1 sztuka 30-40 Mięso Szynka ieprzoa 1 duży plaster 50 i przetory Szynka drobioa 2 plasterki 15 mięsne Polędica 2 plasterki 20 Pasztet pieczony 2 plasterki 40-80 Mięso gotoane, pieczone, mielone lub siekane 1 łyżka 10-12 (ieprzoe, ołoe, cielęce, drobioe lub ryba) Ryby Makrela ędzona 1 łyżka (rozdrobnionej) 10-12 Tłuszcze Olej 1 płaska łyżka 10-15 Masło 1 płaska łyżeczka 5 Produkty Mąka pszenna 1 płaska łyżka 8-12 zbożoe Kasza gryczana 1 płaska łyżka po ugotoaniu 18 Kasza jęczmienna 1 płaska łyżka po ugotoaniu 18 Kasza manna 1 płaska łyżka 10-15 Płatki osiane 1 płaska łyżka 6-10 Ryż 1 płaska łyżka po ugotoaniu 20 Płatki kukurydziane 1 płaska łyżka 4-6 Bułka grahamka 1 mała sztuka 50 Chleb staropolski 1 kromka (8,5 x 9 x 1 cm) 35 Chleb żytni razoy 1 kromka (8,5 x 9 x 1 cm) 40 Chleb chrupki 1 kromka 10 Wafle ryżoe 1 sztuka 10-12 Warzya Cebula 1 średnia sztuka 110 i przetory Fasola biała, nasiona suche 1 szklanka 200 Groszek zielony 1 płaska łyżka 15 Kukurydza 1 płaska łyżka 15 Ogórek 1 mały 50 Papryka 1 średnia sztuka 200 Pomidor 1 mały 50 Ziemniak 1 mały po ugotoaniu bez łupiny 34 Koncentrat pomidoroy 30% 1 płaska łyżeczka 8 Sos / keczup 1 płaska łyżeczka 6 Ooce Banan 1 średni 170-200 i przetory Gruszka 1 średnia 150 Jabłko 1 średnie 150 Maliny 1 szklanka 140 Pomarańcza 1 średnia 250 Śliki 5 sztuk średnich 100 Truskaki 10 sztuk średnich 100 Winogrona 20 średnich 100-150 Dżem 1 płaska łyżka 18 Cukier Cukier 1 płaska łyżeczka 5-6 i yroby Miód 1 płaska łyżka 12-18 cukiernicze Kakao 1 płaska łyżeczka 5 Herbatniki 1 sztuka 6-8 Paluszki 7 sztuk 10 1 płaska łyżeczka (pojemność łyżeczki do herbaty) = 5 ml, 1 płaska łyżka (pojemność łyżki stołoej do zupy) = 10-15 ml * Podane ilości produktó przeliczeniu na łyżki i łyżeczki mogą nieznacznie różnić się, gdyż obecnie dostępny jest bardzo duży asortyment kształtu tych sztućcó. W yliczeniach posłużono się ielkością sztućcó standardoych, najczęściej ystępujących. 22