Dorota Stróżycka Innowacja pedagogiczna,, Budowanie demokracji w klasach 1-3 w oparciu o koncepcję pedagogiczną Celestyna Freineta. Czeladź 2002r.
,,Nowe życie w szkole zakłada współdziałanie, tzn. zarządzanie życiem i pracą w szkole przez jej użytkowników razem z nauczycielami. Celestyn Freinet w ;,,Niezmienne prawdy pedagogiczne
KWESTIONARIUSZ 1. Nazwa innowacji (temat ) :,,Budowanie demokracji w klasach 1-3 w oparciu o koncepcję pedagogiczną C.Freineta.. 2. Cel innowacji : Pomoc uczniom w zrozumieniu zasad demokracji, przygotowanie do współdziałania w społeczeństwie demokratycznym. 3. Data rozpoczęcia i przewidywany czas trwania innowacji : Rok szkolny 2002/2003, od września 2002 do czerwca 2005r. 4. Szkoła (placówka), w której prowadzona jest innowacja: Szkoła Podstawowa nr 1 im. Stanisławy Łakomik w Czeladzi, ul. Reymonta 80 5. Autor innowacji : mgr Dorota Stróżycka 6. Wdrażający innowację : mgr Dorota Stróżycka 7. Kto zatwierdził innowację : doradca metodyczny mgr Jolanta Smętek, dyrekcja szkoły, rada pedagogiczna. 8. Koszt innowacji i źródła finansowania : w ramach godzin dodatkowych 1 godzina tygodniowo 9. Opis innowacji: Innowacja wychowawcza,, Budowanie demokracji w klasach 1-3 w oparciu o koncepcję pedagogiczną C. Freineta pomoże dzieciom w zrozumieniu zasad demokracji i stworzy możliwości przygotowania do współdziałania w społeczeństwie demokratycznym. Problem współdziałania okazuje się na tyle istotny, że znalazł swe miejsce w zestawie umiejętności w,,podstawie programowej kształcenia ogólnego dla sześcioletnich szkół podstawowych i gimnazjów :,, Nauczyciele stwarzają uczniom warunki do nabywania następujących umiejętności : Efektywnego współdziałania w zespole i pracy w grupie, budowania więzi międzyludzkich, podejmowania indywidualnych i grupowych decyzji, skutecznego działania na gruncie zachowania obowiązujących norm, a także : Skutecznego porozumiewania się w różnych sytuacjach, prezentacji własnego punktu widzenia i brania pod uwagę poglądów innych ludzi... Idea współdziałania uczniów i nauczycieli w procesie edukacji szkolnej była głównym z elementów koncepcji pedagogicznych wielu pedagogów Nowego Wychowania, również C. Freineta. Obecne przemiany w szkolnictwie polskim zakładają respektowanie zarówno praw jak i odpowiedzialności dzieci i dorosłych w szkole.
Myślę, że poprzez realizację programu, który będzie promował takie wartości jak : współpraca, szacunek do siebie i innych, autonomia jednostki i grupy, wolność i świadomość odpowiedzialności dzieci nauczą się rozumieć i stosować zasady demokracji w klasie i w nowych sytuacjach życiowych. Problematykę uczestnictwa dzieci w zarządzaniu szkołą potwierdzają zalecenia Rady Europy i dlatego też wydaje się ona szczególnie ważna :,,... to, co jest najcenniejsze w uczeniu demokracji, wyzwala się w takiej przestrzeni edukacyjnej, gdzie uczestnictwo uczniów jest pobudzanie przez dodawanie odwagi i ośmielanie, gdzie uczniowie mogą otwarcie wyrażać różne punkty widzenia, gdzie praktykuje się wolność ekspresji uczniów i nauczycieli...,,...postrzeganie dzieci jako obywateli zdolnych w pełni uczestniczyć we wszystkich dziedzinach życia, które ich dotyczą ( w rodzinie, szkole,...),,...słuchanie dzieci, rozwiązywanie z nimi problemów, akceptowanie ich zdania, ale także wyjaśnianie im, dlaczego ich racje nie zawsze są akceptowane (...)
INNOWACJA PEDAGOGICZNA TEMAT : Budowanie demokracji w klasach 1-3 w oparciu o koncepcję pedagogiczną Celestyna Freineta. Cel główny innowacji : Pomoc uczniom w zrozumieniu zasad demokracji, przygotowanie do współdziałania w społeczeństwie demokratycznym. Cele edukacyjne : dostarczenie podstawowej wiedzy na temat demokracji i praw człowieka, uczenie się wartości i procedur demokratycznych, uczenie się współpracy i odpowiedzialności, uczenie się rozwiązywania konfliktów z zachowaniem szacunku dla argumentacji obu stron, nabywanie umiejętności samorządnego zarządzania życiem klasy, nabywanie umiejętności zmiany własnej opinii pod wpływem dyskusji, określanie swojego miejsca w klasie, nabywanie zdolności krytyki i samokrytyki, nabywanie umiejętności działania przemyślanego, nabywanie umiejętności wypowiadania się i słuchania, wprowadzenie w życie działalności Rady Klasy jako regulatora życia klasowego. Metody i formy pracy Podczas realizacji programu będę korzystała przede wszystkim z technik pedagogicznych C. Freineta oraz metod i technik aktywizujących. technika,, gazetki wychowawczej technika,, dyplomów sprawności krąg uczuć narada klasowa swobodny tekst metoda rozwiązywania problemów i konfliktów praca w małych grupach W życiu klasy opartym na zasadach demokracji będą rozwijane i utrwalane umiejętności zdobywane w ramach różnych edukacji. W języku ojczystym dzieci nauczą się: - rozmawiać w grupie i słuchać się wzajemnie, - gromadzić informacje, porządkować je i wykorzystywać, - wyrażać się jasno, - opowiadać w sposób uporządkowany,
- wyrażać swe sądy i opinie, - wnioskować. W edukacji przyrodniczej uczniowie będą : - rozwijać badawczą postawę - uczyć się bycia wrażliwym na aktualne problemy środowiska (np. zanieczyszczenia) - uczyć się harmonijnego rozwijania osobistych możliwości. W edukacji moralnej i społecznej będą : - uczyć się obradować stosując demokratyczne procedury, - uczyć się pracy indywidualnej i grupowej, - uczyć się podejmowania decyzji i przyjmowania za nie odpowiedzialności, - uczyć się rozwiązywać konflikty i problemy, - zarządzać życiem klasy, - akceptować różnice i być tolerancyjnym Założenia programowe W proponowanym programie znalazły miejsce różne kierunki pracy z dziećmi ze szczególnym zwróceniem uwagi zasady demokracji, kształtowanie osobowości dziecka w poczuciu wolności i niepowtarzalności jednostki ludzkiej. Budując program korzystałam z doświadczeń pedagogicznych C. Freineta oraz nauczycieli freinetowców, głównie członków Grupy Regionalnej z Katowic do której sama należę. Opierałam się również na najnowszej koncepcji procesu uczenia się jaką jest TEORIA HUMANISTYCZNA, która zakłada, że : Rzeczywiste uczenie się odbywa się przez doświadczenie. Uczenie się jest efektywne, gdy angażuje umysł i emocje. Samoocena jest ważnym aspektem procesu uczenia się. Podmiotowe traktowanie ucznia daje mu bezpieczeństwo, prawo do godności i liczenia się z jego potrzebami. Pomocne były też obserwacje poczynione podczas pobytu w szkole Freineta w Vence. Tam pracy wychowawczej nie da się oddzielić od całokształtu działalności edukacyjnej. Wszystko co dotyczy dziecka jako jednostki bądź jako członka grupy przenika dogłębnie oddziaływanie wychowawcze. Wychowanie oparte na współpracy możliwe jest, gdy obie strony procesu uczeń i nauczyciel respektują pewne prawa regulujące funkcjonowanie stosunków międzyludzkich. Realizacja programu innowacyjnego obejmie perspektywę roku pracy w klasie trzeciej. Rozpocznie się powołaniem w klasie pewnych organizacji i wprowadzeniem zwyczajów. Etapy realizacji : a) na początku roku szkolnego organizacja życia w klasie poprzez: - wspólne opracowanie regulaminu klasowego ze szczególnym naciskiem na szacunek, z jasno sprecyzowanymi prawami ( co można), obowiązkami ( co trzeba), i zakazami ( czego nie wolno); - wspólne ustalenie reguł życia klasy tzw. kontrakt klasowy; - ustalenie nazw,,klasowych zawodów, określenie zakresu obowiązków i czasu,,wykonywania zawodu. b) w ciągu całego roku szkolnego wprowadzanie w życie narady klasowej będącej regulatorem życia klasowego. Zadania narady : - regulowanie wzajemnych stosunków i konfliktów; - kontrolowanie obowiązków i poszanowania regulaminu;
- modyfikowanie ustalonego planu czas / przestrzeń; - wprowadzanie w życie i regulowanie projektów. Działania edukacyjne Narada klasowa: to zebranie wszystkich uczniów klasy wraz z nauczycielem Organizacja spotkań powtarzać się będzie systematycznie dwa razy w tygodniu po 20 40 minut. Na początku tygodnia, w poniedziałek celem zaplanowania pracy oraz w celu swobodnych wypowiedzi,, co nowego ( na temat domu, rodziny, sposobów spędzania wolnego czasu) i na końcu tygodnia, aby dokonać oceny i samooceny. Gazetka wychowawcza : służy do swobodnego wyrażania opinii, sądów i życzeń dotyczących spraw związanych z życiem klasy. Zawiera hasła :,, Dziękujemy,,,Krytykujemy,,,Proponujemy. Dzieci mają prawo i obowiązek wypowiadać się na temat zachowania swoich kolegów. Oceniają postępowanie innych a informację zapisują na karteczce, którą podpisują swoim imieniem i nazwiskiem, w ten sposób uczą się odpowiedzialności za swoje wypowiedzi. Technika,, gazetki wychowawczej jest aktualną metodą wychowania społecznego opartą na współpracy, uczy samorządności. Redagowanie gazetki kształtuje u uczniów postawy odpowiedzialności za postępowanie, wyrażanie poglądów, rozwija wrażliwość na potrzeby i oczekiwania innych, uczy tolerancji. Problemy zawarte w,, gazetce wychowawczej omawiane będą na piątkowej naradzie klasowej. Zawody klasowe : to wspólnie określone obowiązki dzieci w klasie, wykonywane w ustalonym wcześniej czasie. Uczniowie sami wybierają,, zawód, który chcą wykonywać (np. czyścioch dba o porządek w klasie, listonosz- wyjmuje listy z poczty klasowej, stempluje je i odnosi do adresata). Warto przytoczyć w tym momencie jedną z niezmiennych prawd pedagogicznych C. Freineta, która brzmi :,, Każdy woli sam wybrać sobie pracę ( zadanie), nawet jeśli wybór wypadnie niekorzystnie. Podsumowaniem pełnionej funkcji będzie ocena i samoocena podczas narady klasowej. Dyplomy sprawności : to specjalne odznaki lub dyplomy za zdobycie konkretnej sprawności intelektualnej lub ruchowej. Zdobywanie sprawności może odbywać się indywidualnie lub grupowo. Zestaw sprawności opracowują wspólnie nauczyciel i uczniowie. Każda sprawność musi mieć jasno określone kryteria jej zdobywania i oceny. Dzięki tej technice uczniowie aktywnie uczestniczą w procesie dydaktyczno wychowawczym, wyrabiają wytrwałość, pilność, systematyczność. Wszystkie ważniejsze decyzje podjęte podczas klasowych narad, przyjęte prawa lub reguły życia klasy odnotowywane będą w prowadzonej przez nas od początku wspólnej nauki Księdze Życia Klasy.
Bibliografia Bińczycka J. Prawa dziecka deklaracje i rzeczywistość, Impuls, Kraków 1999 Frankiewicz W. Budowanie demokracji w szkole (red.) PSAPF Otwock Warszawa 1995 Freinet C. Gawędy Mateusza, PSAPF, Otwock Warszawa, 1993 Freinet C. Niezmienne prawdy pedagogiczne, PSAPF, Otwock 1993 Freinetowskie Inspiracje, Pismo PSAPF nr 12,13,17 Łuczak B. Nauczanie integralne w klasach I-III z wykorzystaniem technik Freineta, G&P Oficyna Wydawnicza, Poznań 2000 Radziewicz J. Nauka demokracji (red) CODN, Warszawa 1993 Strzelczyk U., Gulik G. : Techniki Celestyna Freineta w edukacji wczesnoszkolnej, WOM, Katowice 1998 Śliwierska B. Edukacja do wolności, Impuls, Kraków 1999