SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI GIMNAZJUM NR 3 W TORUNIU IM. JANA PAWŁA II NA LATA 2011/2012-2013/2014 Nauki i umiejętności stają się użytecznymi, gdy są w praktyce do użytku publicznego zastosowane Stanisław Staszic 1
I. Podstawy prawne: 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Art. 72. 2. Konwencja o Prawach Dziecka Art. 3, 19 i 33. 3. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U Nr 67z późniejszymi zmianami) np. Art. l i inne. 4.Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół.(dz. U. Nr 51 poz. 458) Działalność edukacyjna szkoły pkt l, 2 i 3. 5.Rozporządzenie Ministra Edukacji 19 czerwca 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół oraz zmieniające z dnia 31 stycznia 2002 r ( Dz. U. Nr 10 poz. 96) W załącznikach - 2 ust 1, 2; 16 b l -Statut szkoły określa prawa ucznia... 16 b2 - Statut szkoły określa obowiązki.... 6. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartej w podstawie programowej kształcenia ogólnego (Dz. U. Nr 17 poz. 78 z późniejszymi zmianami z dnia 19 sierpnia 2002 r). 7. Program ochrony zdrowia. 8. Program ochrony zdrowia psychicznego. 9. Narodowy program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. 10. Krajowy program przeciwdziałania narkomanii. 11. Krajowy program zapobiegania zakażeniom HIV. 12. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 15 stycznia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno - pedagogicznych i innych publicznych poradni specjalistycznych oraz ramowego statutu tych poradni ( Dz. U. Nr 13 poz.109) - 1 pkt 2 ust 2 - Profilaktyka uzależnień.... 13. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 15 stycznia 2000 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno - pedagogicznej w publicznych przedszkola i. szkołach i placówkach( Dz. U Nr 13 poz. 110 z późniejszymi zmianami). 2
UWAGI WSTĘPNE Profilaktyka jest chronieniem człowieka w rozwoju przed zagrożeniami i reagowaniem na nie. Jej celem jest ochrona człowieka, ucznia, wychowanka przed wszelkimi zakłóceniami rozwoju. Oddziaływanie profilaktyczne ma szczególne znaczenie w odniesieniu do dzieci i młodzieży w okresie dorastania( 10-18 lat ). Jest to faza rozwoju stanowiąca pomost pomiędzy dzieciństwem a dorosłością, w czasie której dokonuje się wiele intensywnych, jakościowych zmian w osobowości człowieka. Zmiany te prowokowane intensywnym rozwojem biologicznym, mają swój wyraz w emocjonalności i duchowości, od dążenia do większej samodzielności aż po określenie własnej tożsamości. Jest to czas w rozwoju młodego człowieka podatny na zakłócenia i podejmowanie ryzykownych zachowań. Profilaktyka podejmowana przez szkołę ma za zadanie ochronę młodzieży przed tymi zachowaniami. Szkoła jest miejscem profilaktyki pierwszorzędowej, skierowanej do grupy niskiego ryzyka. Profilaktyka pierwszorzędowa polega na promowaniu zdrowego stylu życia i zapobieganiu zagrożeniom, w szczególności na rozwijaniu umiejętności radzenia sobie z wymogami życia. Jej celem jest opóźnienie inicjacji lub zachęcanie do abstynencji. Profilaktyka drugorzędowa skierowana jest do uczniów już zdiagnozowanych, zagrożonych niedostosowaniem społecznym lub demoralizacją. Szkolny Program Profilaktyki obejmuje działania zintegrowane i spójne z: Programem Wychowawczym Szkoły Statutem Szkoły Szkolnym zestawem programów nauczania Wewnątrzszkolnym Systemem Oceniania Szkolny Program Profilaktyki dostosowany jest do potrzeb i problemów odbiorców czyli uczniów, rodziców, nauczycieli i pracowników szkoły. W Szkole funkcjonuje system monitoringu wizyjnego, który ma na celu poprawę bezpieczeństwa osób przebywających na terenie szkoły oraz zmniejszenie zjawisk patologicznych w środowisku szkolnym. Monitoring wizyjny przyczyni się również do wzrostu wykrywalności sprawców sytuacji zagrażających bezpieczeństwu uczniów. 3
ZASADY ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH W stosunku do uczestników będą przestrzegane następujące standardy etyczne i zawodowe: Bezpieczeństwo uczestników: respektowanie podmiotowości uczestników programu poszanowanie ich godności i indywidualności ochrona prywatności i zapewnienie dyskrecji uwzględnianie wieku i poziomu rozwoju uczestników uwzględnianie ich systemu wartości i stopnia wrażliwości nienaruszanie w stosowanych technikach terapeutycznych mechanizmów obronnych osobowości uczniów zatrudnienie w razie potrzeby realizatorów działań profilaktycznych, posiadających fachowe przygotowanie pedagogiczne. Skuteczność i rzetelność: działania powinny być zgodne z aktualnym stanem wiedzy, której dotyczą działania powinny wykorzystywać wiedzę dotyczącą sprawdzonych strategii i metod działania informacje powinny być rzetelne i dostosowane do rozwoju intelektualnego, emocjonalnego i społecznego uczniów, do ich możliwości percepcyjnych informacje przekazywane uczniom powinny uwzględniać poziom posiadanej wiedzy, nie powinny podsuwać pomysłów na niepożądane zachowania informacje powinny być rzeczowe, odwołujące się do emocji uczniów, tak aby nie odrzucały zachowań obronnych i nie pobudzały ciekawości informacje dotyczące zagrożeń nie powinny być zbyt szczegółowe, aby nie stanowiły instruktażu nieprawidłowych zachowań. 4
DIAGNOZA PROBLEMÓW Na diagnozę środowiska szkolnego składają się: obserwacja uczniów, analiza frekwencji uczniów, analiza przeprowadzonych ankiet wśród nauczycieli, uczniów, rodziców, wywiady z nauczycielami, uczniami rodzicami, analiza sytuacji wychowawczej Szkoły, wyniki badań prowadzonych przez uczniów w ramach projektu edukacyjnego. Przeprowadzona diagnoza wykazała, że problemami wychowawczymi w szkole, które zaliczamy do czynników ryzyka są: palenie papierosów, wagary, spóźnienia, spożywanie alkoholu, agresja w stosunku do uczniów i nauczycieli, używanie środków odurzających, głównie narkotyków, nagminne łamanie regulaminu Szkoły ( ubiór, makijaż, kolczyki, malowanie włosów, paznokci, opuszczanie terenu szkoły ), CELE OGÓLNE PROGRAMU ochrona uczniów przed zagrożeniami uzależnień, reagowanie na pojawiające się zagrożenia, promocja zdrowego stylu życia, kształtowanie ważnych umiejętności psychospołecznych. 5
CELE SZCZEGÓŁOWE dostarczenie uczniom i rodzicom adekwatnych informacji na temat skutków ryzykownych zachowań i umożliwienie racjonalnego wyboru własnych postępowań, pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności psychospołecznych, rozwijanie możliwości podejmowania działań alternatywnych poprzez zaangażowanie uczniów w działalność pozytywną, reagowanie w sytuacjach rozpoznawania pierwszych prób zachowań ryzykownych, informowanie o tym wychowawców, rodziców, a w razie potrzeby odwoływanie się do specjalistycznej pomocy, ciągła praca nad zdyscyplinowaniem uczniów na lekcjach, pomoc wychowawcom, uczniom i rodzicom w organizowaniu kontaktów ze specjalistami, ścisła współpraca z rodzicami w celu likwidacji zachowań ryzykownych, uświadamianie uczniom i rodzicom do czego służy komputer zapobieganie uzależnieniom od komputera. SPODZIEWANE EFEKTY: UCZNIOWIE posiądą wiedzę na temat profilaktyki uzależnień, zdobędą istotne umiejętności psychospołeczne ( skuteczne odmawianie, asertywność, umiejętności komunikacyjne, empatię ) uporządkują własny świat wartości, utrwalą postawę odrzucającą nałogi oraz przemoc i agresję. RODZICE usystematyzują swoją wiedzę na temat uzależnień i ich skutków, mechanizmów agresji i przemocy, podwyższą swoje kompetencje wychowawcze oraz profilaktyczne zacieśni się współpraca nauczycieli, rodziców i środowiska lokalnego we wspólnych działaniach profilaktycznych. NAUCZYCIELE będą doskonalili swoje umiejętności w prowadzeniu pracy profilaktycznej 6
EWALUACJA I DOKUMENTOWANIE: Program Profilaktyki będzie podlegał ocenie czyli ewaluacji, na koniec etapu kształcenia w gimnazjum Ewaluacja będzie obejmowała realizację zakładanych celów profilaktyki i ich zakres (co ułatwiało, co utrudniało realizację) Ewaluacja będzie skierowana w postaci ankiet do uczniów, nauczycieli i rodziców, Realizacja programu będzie dokumentowana w dziennikach lekcyjnych oraz rocznych sprawozdaniach wychowawców. POSTANOWIENIA KOŃCOWE: Program Profilaktyki zostanie: 1. Skonsultowany z uczniami na godzinach wychowawczych. 2. Skonsultowany z rodzicami na zebraniach. 3. Zaopiniowany i zatwierdzony na posiedzeniu Rady icznej 4. Zaopiniowany przez Radę Rodziców Program Profilaktyczny może być modyfikowany w zależności od potrzeb. klas, w każdym roku szkolnym, uwzględnią w swoich planach pracy wychowawczej,zadania do realizacji w danym roku zawarte w Programie Profilaktycznym, uwzględniając specyfikę klasy, realizację programów profilaktycznych lub ich elementów, imprezy profilaktyczne itp..na koniec roku szkolnego przedstawią sprawozdanie z uwzględnieniem realizacji działań profilaktycznych. 7
Oddziaływania profilaktyczne Klasy pierwsze Czynniki ryzyka Nowe środowisko, kształtowanie się struktury klasy, nawiązywanie relacji z uczniami klas starszych, przejmowanie ich wzorców zachowań Wagary, spóźnienia Czynniki chroniące zadania do realizacji Wzajemne poznanie się uczniów w klasie- zajęcia integracyjne Pomoc w ustaleniu pozytywnych relacji ze starszymi kolegami Jasne określenie obowiązujących w szkole zasad i norm zachowań Zdefiniowanie zachowań niedopuszczalnych Promowanie zachowań pozytywnych, obniżanie popularności negatywnych Wypracowanie form współpracy z rodzicami Systematyczny kontakt z rodzicami Przepływ informacji w zespole nauczycieli uczących pomoc uczniom w nauce ( konsultacje, zajęcia dydaktycznowyrównawcze) Chwalić uczniów za dobre osiągnięcia Zapewnienie uczniom udziału w zajęciach pozalekcyjnych Zapoznać uczniów i rodziców z zasadami usprawiedliwiania nieobecności oraz systemem kar i nagród Monitorowanie frekwencji uczniów Odpowiedzialni klas, pedagog wszyscy nauczyciele 8
Agresja w stosunku do uczniów i nauczycieli Palenie papierosów, picie alkoholu, używanie środków odurzających Zapoznanie uczniów ze sposobami radzenia sobie ze złością Ćwiczenia rozładowujące stres Kontakt wychowawców, nauczycieli z domem rodzinnym Praca nad szacunkiem wobec siebie i innych Organizowanie pomocy dla uczniów z zaburzonym zachowaniem Prowadzenie programów profilaktycznych lub ich elementów o tematyce antynikotynowej i antyalkoholowej Prowadzenie zajęć warsztatowych z zakresu nikotynizmu i alkoholizmu Wzmocnienie kontroli w miejscach, w których uczniowie palą papierosy Informować rodziców o problemie oraz konsekwencjach Dostarczenie wiedzy uczniom i rodzicom o mechanizmach i skutkach uzależnień Współpraca z Policją oraz innymi instytucjami w walce z nałogami Stosowanie procedur w sytuacjach kryzysowych klas wszyscy nauczyciele Nagminne łamanie regulaminu szkoły ( ubiór, makijaż, kolczyki, malowanie włosów i paznokci, opuszczanie terenu szkoły ) Systematyczny kontakt z rodzicami Przepływ informacji w zespole nauczycieli uczących pomoc uczniom w nauce ( konsultacje, zajęcia dydaktycznowyrównawcze) Chwalić uczniów za dobre osiągnięcia Zapewnienie uczniom udziału w zajęciach pozalekcyjnych Zapoznać uczniów i rodziców z zasadami usprawiedliwiania nieobecności oraz systemem kar i nagród Monitorowanie frekwencji uczniów klas 9
Klasy drugie Czynniki ryzyka Kształtowanie poglądów, rozwijanie samodzielności, ujawnianie możliwości, precyzowanie zainteresowań, chęć bycia dorosłym Wagary, spóźnienia Czynniki chroniące zadania do realizacji Stwarzanie możliwości twórczego działania Motywowanie uczniów do stawiania sobie celów i dążenia do ich osiągnięcia Organizowanie kierowanych spotkań dyskusyjnych zachęcających uczniów do prezentowania i obrony swoich poglądów ( jeśli są zgodne uznanymi przez środowisko szkolne wartościami ) Uczenie właściwych zasad i norm obyczajowych i dbanie o ich przestrzeganie w codziennych sytuacjach Systematyczny kontakt z rodzicami Przepływ informacji w zespole nauczycieli uczących pomoc uczniom w nauce ( konsultacje, zajęcia dydaktycznowyrównawcze) Chwalić uczniów za dobre osiągnięcia Zapewnienie uczniom udziału w zajęciach pozalekcyjnych Zapoznać uczniów i rodziców z zasadami usprawiedliwiania nieobecności oraz systemem kar i nagród Monitorowanie frekwencji uczniów Odpowiedzialni 10
Agresja w stosunku do uczniów i nauczycieli Palenie papierosów, picie alkoholu, używanie środków odurzających Zapoznanie uczniów ze sposobami radzenia sobie ze złością Ćwiczenia rozładowujące stres Kontakt wychowawców, nauczycieli z domem rodzinnym Praca nad szacunkiem wobec siebie i innych Organizowanie pomocy dla uczniów z zaburzonym zachowaniem Prowadzenie programów profilaktycznych lub ich elementów o tematyce antynikotynowej i antyalkoholowej Prowadzenie zajęć warsztatowych z zakresu nikotynizmu i alkoholizmu Wzmocnienie kontroli w miejscach, w których uczniowie palą papierosy Informować rodziców o problemie oraz konsekwencjach Dostarczenie wiedzy uczniom i rodzicom o mechanizmach i skutkach uzależnień Współpraca z Policją oraz innymi instytucjami w walce z nałogami Stosowanie procedur w sytuacjach kryzysowych klas Nagminne łamanie regulaminu szkoły ( ubiór, makijaż, kolczyki, malowanie włosów i paznokci, opuszczanie terenu szkoły ) Systematyczny kontakt z rodzicami Przepływ informacji w zespole nauczycieli uczących pomoc uczniom w nauce ( konsultacje, zajęcia dydaktycznowyrównawcze) Chwalić uczniów za dobre osiągnięcia Zapewnienie uczniom udziału w zajęciach pozalekcyjnych Zapoznać uczniów i rodziców z zasadami usprawiedliwiania nieobecności oraz systemem kar i nagród Monitorowanie frekwencji uczniów klas 11
Klasy trzecie Czynniki ryzyka Najstarsi uczniowie w szkole, Wybór dalszej drogi, Chęć sięgania po przywileje dorosłych Wagary, spóźnienia Agresja w stosunku do uczniów i nauczycieli Czynniki chroniące zadania do realizacji Organizowanie zajęć przygotowujących do wyboru dalszej ścieżki kształcenia Pomoc w nabywaniu technik efektywnego uczenia się i selekcji zapamiętywanych treści Organizowanie zajęć dotyczących poznawania siebie, otwartości na innych, umiejętności radzenia sobie ze stresem, zwracania się o pomoc Uczenie współistnienia z osobami lub grupami o odmiennych poglądach i postawach Utrwalanie zasad postępowania wg uznanych przez środowisko szkolne wartości Systematyczny kontakt z rodzicami Przepływ informacji w zespole nauczycieli uczących pomoc uczniom w nauce ( konsultacje, zajęcia dydaktycznowyrównawcze) Chwalić uczniów za dobre osiągnięcia Zapewnienie uczniom udziału w zajęciach pozalekcyjnych Zapoznać uczniów i rodziców z zasadami usprawiedliwiania nieobecności oraz systemem kar i nagród Monitorowanie frekwencji uczniów Zapoznanie uczniów ze sposobami radzenia sobie ze złością Ćwiczenia rozładowujące stres Kontakt wychowawców, nauczycieli z domem rodzinnym Praca nad szacunkiem wobec siebie i innych Organizowanie pomocy dla uczniów z zaburzonym zachowaniem Odpowiedzialni klas 12
Palenie papierosów, picie alkoholu, używanie środków odurzających Prowadzenie programów profilaktycznych lub ich elementów o tematyce antynikotynowej i antyalkoholowej Prowadzenie zajęć warsztatowych z zakresu nikotynizmu i alkoholizmu Wzmocnienie kontroli w miejscach, w których uczniowie palą papierosy Informować rodziców o problemie oraz konsekwencjach Dostarczenie wiedzy uczniom i rodzicom o mechanizmach i skutkach uzależnień Współpraca z Policją oraz innymi instytucjami w walce z nałogami Stosowanie procedur w sytuacjach kryzysowych Nagminne łamanie regulaminu szkoły ( ubiór, makijaż, kolczyki, malowanie włosów i paznokci, opuszczanie terenu szkoły ) Zapoznanie rodziców i uczniów z treściami Statutu, WSO oraz regulaminu, dotyczącymi oceny z zachowania Monitorowanie stroju i wyglądu uczniów Konsekwentne przestrzeganie zasad podczas pełnienia dyżurów w czasie przerw oraz prowadzenia zajęć. klas 13